Jak żyć z Euro? O doświadczeniach i praktykach

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Radia TOK FM oddać z nami jest już dr Bartłomiej Nowak Akademii finansów i biznesu Vistula dobry wieczór w 2 będziemy mówić o 20 latach strefy euro i euro w ogóle w naszych portfelach znów trochę krócej od 2002 roku, ale także w raporcie jak żyć z euro doświadczenia krajów Europy Środkowo -Wschodniej inny, czyli Słowacja Estonia Łotwa i Litwa te kraje, które są najmłodszymi członkami strefy zobaczą jak sobie poradziły z wejściem do strefy euro lisy funkcjonowanie Rozwiń » strefy euro aneks chciałem pana zapytać o tych 20 lat były specjalne uroczystości w parlamencie europejskim w Strasburgu już państwo wspominałam Antonio Tajani bardzo się cieszę, że to poparcie dla euro jest takie wysokie na poziomie 75 % zachwalał wszystkie korzyści, jakie z Euromoney także prezes Europejskiego banku centralnego Mario dragi uznał euro za narzędzie, dzięki któremu gospodarka każdego państwa członkowskiego może być silniejsza będąc razem no i oczywiście szef komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker, który przypominał, że 2 dekady temu wielu uważało za szalonych rzadko dziś słychać taką krytykę, ale oczywiście mamy w pamięci ten potężny kryzys finansowy 2008 roku i wiele cierpkich słów, które wówczas od adresem euro zbadało jak to wygląda teraz w 2019 i myślę, że jesteśmy zupełnie innym punkcie, jeżeli chodzi o strefę euro niż w niż w momencie, kiedy ten kryzys wybuchł i w zasadzie my nazywamy strefą euro 20, dlatego że w ogóle Polska kiedy, kiedy negocjowano traktat akcesyjny i kiedy zgodziła się na członkostwo w strefie euro to też była zupełnie inna strefa euro niż w tej chwili jak momentu, kiedy wybuchł kryzys euro stopniowo otaczał się instytucjami, których wcześniej nie miał nie miało, w których wszystkie oczywiście są jeszcze na różnym stopniu rozwoju są niedokończone, ale powstał potężny my co nazywamy kompleks integracyjny w największy tak naprawdę od czasu idei utworzenia wspólnego rynku jak i powstała Unia bankowa cały czas jeszcze niedokończona w tej chwili tworzy się Unia rynków kapitałowych co co jest nieodłączną częścią Unii bankowej będzie Unia standardów socjalnych jest dyskutowana z alei jest Europejski też mechanizm stabilności, który ma pomagać państwom w okresie kryzysu, który być może będzie przekształcony w Europejski fundusz walutowy z tak naprawdę, kiedy myślimy o integracji walutowej to już nie jest tylko ta sama waluta a gdy jest bardzo duży kompleks rekreacyjny z mechanizmów tak tak tak i my to my już w ten sposób definiujemy i ten wymiar polityczny euro 2 to zdefiniowaliśmy w pierwszym raporcie, który był swoje ubiegłym roku razem z fundacją Schumana z, dlatego że bycie w tym kompleksie albo nie to to jest wybór czy jest też miejsce za różne resorty integracji niektórzy mówią w centrum czy na peryferiach, ale to jest rzeczywiście niemal na miarę członkostwa w z Unii Europejskiej, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że wielka Brytania, jeżeli wyjdzie w to 85 % PKB Unii Europejskiej będzie w strefie euro i kolejne państwa do tej strefy euro dołożą, czyli Bułgaria Chorwacja Rumunia są na różnym stadium zaawansowania, ale wszystkie te 3 kraje chcą wejść i w tej chwili to co się będzie działo z czasem w mniejszym lub większym stopniu już jest teraz widoczne wbre w faktom mamy mamo mamy budżet strefy euro w ramach tego budżetu, który jest też nazwa narzędzia finansowe na razie jeszcze niewielki, jeżeli chodzi o zasoby finansowe, ale to na pewno będzie się Rozalia marzy, ale proszę zwrócić uwagę że, że Unia Europejska odchodzi od tego co zawsze było takim Krynicy opium czy polityka spójności temu, żeby pomagać państwo mniej rozwiniętym dzisiaj ta polityka spójności padła trochę ofiarą ukierunkowania polityk finansowych Unii Europejskiej na inne projekty IT projekty, jeżeli ktoś się szczegółowo przyjrzeć budżetowi Unii, by temu planowanemu wieloletniemu one dotyczą jednak w strefie euro 2 czy jak rozumiem uważa pan panie doktorze, że klamka zapadła i że dalsza integracja Unii Europejskiej będzie postępować w ramach w obszarze strefy euro tak cała reforma ustrojowa wszystkie narzędzia, które będą utworzony, które są dyskutowane będą się obracać wokół strefy euro i chciałbym powiedzieć oczywiście jest bardzo duże rozbieżności są różne wizje między nawet Niemcami Francją, chociaż w Polsce mamy taką tendencję żeby, żeby przestał grać jak duże są te rozbieżności w derby ostatnio dosyć dużą sławę zyskało taki wspólny raport 14 ekonomistów francuskich niemieckich, którzy znaleźli wspólny punkt widzenia na nas na poszczególne reformy chociażby współdzielenia ryzyka w ale kiedy wiesz ja bym powiedział, że euro będzie się rozwijało być może znacznie wolniej niższy niż my chcielibyśmy, aby się rozwijało, ale to nie jest kwestia czy tylko to jest kwestia tempa i zakresu, ale ale, ale raczej nie kierunku i myślę, że im dalej będziemy w czasie, żeby posuwać tym czym cały rok będzie bardziej rozwiniętej tym Polsce po prostu będzie bardziej czekało mówił pan o Bułgarii Rumunii Chorwacji, które starają się o wejście do strefy euro porozmawiajmy przez chwilkę o Polsce Czechach i Węgrach, którzy się nie palą w tym wie pani tu też jest różnie, bo tyle to oczywiście się już w przypadku Polski i tych 3 krajów generalnie jest to trochę sprzeczne z wydziału integracji, które prezentują ugrupowania rządzące w tych państwach, ale też tak nie do końca ja muszę powiedzieć n p . w przypadku Czech pomimo tego, że poparcie dla strefy euro jestem bardzo niskie w UE na poziomie 2, by 30 kilku procent pól NIK niewiele wyższy niż w Polsce w to chciałam dodać, że wyższe, bo u nas 15 Polaków chciałaby być w strefie euro tak, ale wcale chcę powiedzieć czy to jeszcze jeszcze z takich czasów PRL -u w moich większego zaangażowania politycznego mimo kilka razy okazję rozmawiać z panem premierem Babisz ME i jestem po prostu przekonany czy jest bardzo pragmatyczny człowiek, że że, gdyby on rzeczywiście poczuł w tym interes to to nie miałby chyba większych wątpliwości, gdyby uznał, że to jest korzystne z różnych powodów dla dla Czechów to to myślę, żeby w to wszak dla Czechów czy dla niego niedobrze mówię mówię mówię o Czechach, bo oczywiście to jest zawsze problem, kiedy opinia publiczna nie zgadza się z czymś tak dużym jak jak strefa euro w Polsce to kto ma wiele bardzo wiele przyczyn natomiast Sylwię, gdyż warto zwrócić uwagę, że przecież Łotwa schodziła przy bardzo dużym sprzeciwie opinii publicznej i premier Dombrovskis szef odmówi można można dzisiaj Łotysze są zadowoleni z euro w maju mają też wysokie wskaźniki zadowolenia w, więc czasami jest także oczywiście, by liderzy polityczni muszą podejmować decyzje wbre w opinii publicznej, a i to nie jest proste jak rozumiemy z a, ale można grać, tym bardziej że jest to obligacje traktatowo i do państwa tutaj już nie miał wyboru mamy się zgodził na ten projekt wiat, zyskując traktaty tak było i stąd też opowieści w Polsce, że potrzebne byłoby dziś kolejne referendum, w którym społeczeństwo wyrażą zgodę na wejście do strefy euro ono już raz słyszeliśmy w referendum brali udział inne wyjście do strefy euro w jakiś tam w przyszłości swoją zgodę wyraziliśmy zastanawia się pan panie doktorze jak to się stało, że od kraju, w którym większość społeczeństwa, a może jakaś przytłaczająca jednak powyżej 50 % chciała wejść do strefy euro doszliśmy do sytuacji, kiedy mniej niż 20 % Polaków chciałoby mieć euro w portfelach byli tak, ale pozwoli pani życiu są tu są 2 rzeczy w 1 pani pyta o przyczyny, ale jeszcze druga w czoło to wrócę do tego problemu w krew właśnie tylko jak to się w ogóle stało, ale ich sensowności referendum w Polsce dlatego ja bym postawił trochę inną tezę, bo referendum oczywiście można kwestionować czy to będzie sprzeczne z prawem Unii Europejskiej, bo tutaj de facto myśmy zdecydowali już natomiast problem jest inny ja uważam, że w, jeżeli nie będzie consensusu polskich elit politycznych mówię nie tylko o tej stronie opozycyjnej na, na której no nie wszystkie partie polityczne chcą szybko do euro są, ale również obecnie rządzącego prawa i sprawiedliwości to Polska nie wejdzie do euro z bardzo prostego powodu my musimy zmienić konstytucję, bo 1 z wymogów euro jest tzw. konwergencja prawna w i wiadomo orzecznictwa Europejskiego banku centralnego próba była zmiany konstytucji działa za, gdyby w końcówce kadencji prezydenta Komorowskiego do stosowania w gry dostosowania do warunków integracji Europejskiej ale, ale to nie przeszło w fazie pamięta też debatę sejmową 2009 roku to było kilka miesięcy po tym, jak Donald Tusk zaproponował coś mapę drogową w Krynicy to było też przed kryzysem finansowym wtedy Jarosław Kaczyński mówił, że prawo sprawiedliwość wyrazi zgodę na zmianę konstytucji, jeżeli zostanie wcześniej przeprowadzone referendum w KRUS pytamy naród opinia w tej sprawie to jest oczywiście jakieś rozwiązanie polityczne myślę że, gdyby była szansa, że takie referendum rzeczywiście i tak Sejm czy parlament porażki w ostatniej w ostatniej instancji decyduje na podstawie wyniku referendum wiążącego bądź nie w UE, bo musi pójść przecież cały czas mamy zapis o połowie obywateli, którzy muszą pójść do referendum jest to jakby nie jest takie proste rozumiem, że Jarosław Kaczyński chciał się wtedy odwołać do do takiego elementu, który de facto sprawiałoby, że rzecz, że to wejście do strefy euro jest niemożliwe, ale wrócę do tych przyczyn nową to jest, bo to jest istota bardzo ciekawe, bo w lewym od tego momentu kiedy Donald Tusk ja pamiętam bardzo dobrze w bardzo niespodziewany sposób zadeklarował, że Polska chce wejść do strefy euro, bo chyba z tego co wiem nic z jego doradców są jednak tym nie pan zawarł z machiną traktat później zaraz był wybuch kryzysu światowego finansowego, który chciałbym przypomnieć zaczął się w Stanach Zjednoczonych, a następnie następnie dopiero przy 1 EURp y to co nie było odwrotnie, ale to było dosłownie kilka tygodni między Krynicą, która zna dobrze radzi uważać nie zgadza się w Lehman Brothers i oczywiście i oczywiście sytuacja była wtedy bardzo trudna w związku z kryzysem w i podczas kryzysu w Polsce nie było obrońców euro i żon czy Polski, który w tej chwili Platforma Obywatelska, która oczywiście teraz chciałaby do euro z, ale rząd Polski był wtedy bardzo sceptyczny i ja też wtedy ja pracowałem w 1 z ośrodków analitycznych mię wielokrotne rozmowy na temat strefy euro są i inne ostrzegano zła, lecz w ogóle nie tylko w strefę o słabości, ale i wręcz wyolbrzymia znaczy mówiono niech strefa euro się uzdrowi ich być dosyć błędna była percepcja tego, dlaczego myśmy przeszli ten kryzys suchą stopą, bo to wcale nie dlatego tym wiedział, że to, że dziś tłumaczy się o tym, że dzięki temu, że mieliśmy złotówkę mogliśmy prowadzić bardziej elastycznym, bo to jest czas, bo widzisz to jest jedyny z czynników i wcale nie najważniejszy dzisiejsze badania nasz stan wiedzy już jest taki, że kwestia osłabienia waluty dewaluacji wcale nie odgrywa aż takiej roli jak nam się wydaje w całej polityce makroekonomicznej w, a Polska miała tu szczęśliwą sytuację, że chwilę przed kryzysem w a gdy odchodzący chwilę później prawo i sprawiedliwość obniżyło podatki i coś się z tym wiązało z wywołało impuls silne pobytowych w Polsce pośród różnych ważnych trzyma pan kogoś za atak i byliśmy tym szczęśliwym krajem też, który miało takiego sąsiada jak Niemcy, a Niemcy wpompowali swoją gospodarkę trwa trzecia największa suma na świecie, który w tym idąc tą częścią był nasz eksport który, których był wtedy rozkwitał w 21100 dół cały zesta w czynników, dlaczego Polska gospodarka szczęśliwym trafem uniknęła kryzysu nie podzielimy wtedy też błędnych decyzji, bo boi prawo i sprawiedliwość akurat wtedy proponowała, by pompować pieniądze z polską gospodarkę zastosowało strategię oszczędnościową twierdzi tak, ale to co było naprawdę to było to było dosyć skomplikowana sytuacja, dlaczego tak się stało to po pierwsze w natomiast wtedy nikt nie bronił euro w Polsce nie była prowadzona żadna kampania informacyjna na temat czy wszyscy chcieli zobaczyć co się stanie z tym euro jak w ogóle będzie wyglądało i wśród Main Streamu polskich polityków ekonomistów panował pogląd, że trzeba poczekać zobaczymy jak i jak się uzdrowi tak tak i to ten okres kiedy, kiedy rzeczywiście to poparcie bardzo spadło w i później, kiedy kryzys minął, a tutaj chcę zwrócić uwagę w kontekście naszego raportu, że Słowacja przystąpiła świeżo przed kryzysem dosłownie chwilę przed wybuchem kryzysu i tak w pierwszym roku bardzo polepszyła wskaźniki ekonomiczne miała też dnia 33 był bardzo szybki kres, ale bardzo szybkie odbicie Estonia przystąpiła w 2011, czyli w środku kryzysu Ełk łatwa w 2014 Litwa 2015, czyli chwilę po kryzysie i dlaczego to państwo się nim Bauer wszystkie państwa wyszły wyszły bardzo dobrze ale dlaczego się nie bał o tym, o czym jeszcze za chwilę, ale tych proszę zwrócić uwagę, że z Polski percepcji w cały czas jest taka harmonizacja euro kryzysu to znaczy myślimy poprzez pryzmat Grecji tylko, że Grecja, kiedy Grecja w pierwszym momencie mówiła, że na mamy problem mamy deficyt 3 % PKB później za chwilę podzieli 5 %, a później 11 ty to był naprawdę problem Grecji to był bardzo potężny problem, że Grecja oszukiwała w Grecji w kryzysie rzeczywiście straciła 25 % PKB swojego czy to jest tak jakby przez gros czasu straty porównywalne z gry z drugą wojną światową buty, jakby przez gospodarkę przez społeczeństwo przyszła wojna w rzeczywiście Grecja bardzo źle wyszła, ale to nie wiązało się bezpośrednio z euro, ale z tym, że wszystkie państwa południa i to jest to co mówił w raporcie wszystkie państwa południa same przyczyniły się w bardzo dużym stopniu do tego, że ten kryzys w trakcie jak pijak uderzył kryzys to będąc w strefie euro że, że one jeszcze się pogłębił się czym kryzys to znaczy one przez lata miały gospodarkę nieprzygotowaną do działania w strefie euro i wnioskiem naszego raportu jest to, że z kolei wszystkie państwa Europy Środkowej były przygotowane do strefy euro i konkluzja państwa raportu, że mogę się teraz zdradzić jest taka, że ci, którzy są przygotowani ETO o tym, państw euro pomaga ci, którzy są nieprzygotowani albo oszukują no to mogą stracić starej, ale to jest Michnik biznesowy wniosek raportami jesteśmy dopiero na początku wraca do mojego pytania, dlaczego te państwa się nie bały przystępować do strefy euro, w którym mawiano wówczas, że jest w ogniu, w którym trzeba powiedzieć, że te państwa miały też inne państwa bałtyckie przed przystąpieniem do strefy euro przeszły na prawdę niesłychaną kurację w trakcie kryzysu straciły bardzo dużo PKB i naprawdę miałem kryzys finansowy z własnej winy też chcę podkreślić miały sztywny kurs walutowy wszystkie w stosunku do euro, więc tak naprawdę musiały dokonywać bardzo drastycznych reform, czyli nie mogą sobie po prostu dostosować kursu Walutowego naprawdę musiały dokonywać reform, których powinny dokonywać państwa strefy euro ja pamiętam wtedy wyszła taka książka z bardzo znanego w Polsce ekonomisty szwedzkiego pracującego w Waszyngtonie, ale który miał bardzo duży wpływ również na temat na polską transformację z Andersa Struga z po angielsku to był tytuł Dallas 3 vide farsz, czyli ostatni powinni być pierwszymi jak pokazywały 3 państwa bałtyckie jako przykład dla wszystkich innych jak szybko reformować gospodarki i one to zrobiły zreformował swoje gospodarki i weszły w trakcie kryzysu oczywiście nie jest role grało bardzo ważny czynnik geopolityczny są państwa to są państwa, które po prostu są na Wschodzie i są blisko Rosji i coś się dystansować od Moskwy on nie chciał nie tylko dystansować się, ale one uważają, że ich bezpieczeństwo ze jest jakby bardzo wielopłaszczyznowo nie tylko bezpieczeństwo militarne, ale muszą jak najwięcej związać się biznesy z sercem Europy, a sercem Europy był było euro w, a Słowacja podobnie proszę zwrócić uwagę myśli, bo Słowacja nawet ku zaskoczeniu nie polskiego rządu w pewnym momencie zupełnie odcięła się od grupy Wyszehradzkiej powiedziała my chcemy być w sercu Europy i kto powiedział premier Fico, czyli w jedno polityk bardzo populistyczny i więcej, więc wszystkie te państwa postrzegają, że ich bezpieczeństwo polityczne ekonomiczne to jest przynależność do do centrum Europy i to jest czynnik, który odgrywa absolutnie kluczową rolę w i wszystkie te wszystkie te 4 państwa mają również one to są gospodarki małe są gospodarki otwarty służy oczywiście uzależniona od handlu Międzynarodowego mają mają o wiele większy o wiele większy stopień ich tam powiązań handlowych w rejestrze są z krajami strefy euro niż Polska Polska też przecież ma bardzo duży ponad 50 % więc, więc tutaj dla nich wybór był, jakby jasny i myślę, że także, że one po prostu chciały być w środku i tutaj jak w przypadku Łotwy ta negatywna opinia społeczna wtedy premier uznał, że jest to były racja stanu w 2 i po prostu przystąpiła zaryzykował zaryzykował praktycznie na dzisiaj dzisiaj to też jest bardzo ciekawy przypadek, bo to są oczywiście gospodarki małe mniej dostaje znaliśmy pytania czy można je w podróży czy można je porównywać z polską oczywiście, że można nie ze względu na rozmiar, ale ze względu na strukturę gospodarki i ze względu jesteśmy podobni tak jesteśmy podobni wezmą też na pewno transformację ekonomiczną, która otacza ich siły Europy środkowo-wschodniej przechodziła wspólnie nabyła w każdym kraju trochę inna prawda, ale wg wydruku można przyjąć takie ogólne modele szliśmy od socjalizmu do kapitalizmu taka Polska oczywiście miała ona tutaj najtrudniej, bo to była największa gospodarka w natomiast można te kraje porównywać można z tego wyciągać wnioski więc, więc myślę, że żel ten to nasze wnioski te pokazują rozmawialiśmy panie doktorze o tym jakie są przyczyny tego spadku poparcia dla bytności strefy euro w Polsce i państwo też ruszają 1 wątek, który myśli ma bardzo ważne znaczenie i państwo o tym, piszą, że 1 z najpowszechniejszych mitów w Polskiej debacie publicznej jest rzekomo silny wzrost cen po wejściu do strefy euro także u tych naszych regionalnych sąsiadów wracając do tej debaty, która odbyła się w sejmie po tym, jak Donald Tusk zapowiedział mapę drogową wejścia do strefy euro najpierw 2011 potem się to on przesunął na 2012 ta mapa drogowa podobno gdzieś powstała, ale potem już właściwie nikt ani nie wspominał to podczas debaty sejmowej Jarosław Kaczyński przekonywał nas politycy prawa sprawiedliwości to, że wzrost cen będzie tak znaczące, że kiedy, by to dokładnie przeliczyć się jak będzie wyglądała realna siła nabywcza naszej pensji czy emerytury to właściwie można było wywnioskować, że to będzie szef rządu 20 % tak tymczasem inny, o ile się nie mylę w większości państ w, które przystępowały do strefy euro ten wzrost na poziomie procenta 1,52 czerwca powiedzieć więcej, bo to są tutaj są oczywiście twarde dane i takie tezy tam podział żonę względny wynikają trochę z niekompetencji ekonomicznej po prostu o to nie chcę wnikać motywy polityczne na Słowacji po wejściu do strefy euro inflacja spadła co więcej spadła do poziomu o wiele niższego niż w państwach, które w naszej części Europy euro nie miały, czyli była o wiele niższa niż w Polsce była o wiele niższa niż w czasach kina, dlaczego w 2 Słowacja była dobrze przygotowana to zależy w dużej części od stóp procentowych tam bardzo wiele czynników na to netto wpłynęła, ale słońce też siebie dobrze przygotowała bo, bo mamy doświadczenia tej pierwszej fali, kiedy powstawało euro rzeczywiście mogą być takie wrażenie ktoś nazywa efekt cappuccino, że wierzę, że ceny rosły, aczkolwiek w rzeczywistości tych drobnych rzeczy, za które często płacimy gotówką, których ceny znanej pamiętamy tak natomiast w całej tej naszej percepcji, bo jest coś takiego jak jak inflacja, którą percepcja inflacji to co my sobie wyobrażamy, bo tak jak pani powiedziała widzimy to za co płacimy gotówką i to są najczęściej kicz drobne rzeczy nasta w codziennie kupujemy kawę z 8 zł prawda już rano nagle zaczyna traktować 10 po to, dostrzegamy dostrzegamy, ale oczywiście nie bierzemy pod uwagę spadku ceny w innej grupy produktów i trzeba też projekt inflacja we wszystkich tych krajach była naprawdę niska, ale wcześniej miały problemy z inflacją musiały szybko zbijać inflację co więcej Litwa w dwukrotnie dostała od 2 wejście do strefy euro ze względu na zbyt wysoką inflację raz przekroczyła o 0 , 1 % w natomiast kraje już wyciągnęły doświadczenia z poprzednich z poprzednich przypadków nie ma się dobrze przygotował i n p . na Słowacji rząd rok przed byłą obowiązek stosowania podwójnych cen jak i jeżeli panice sprzedawała to trzeba było etc nie pokazywać podwójnie, jeżeli kupowałam coś za 9 zł to miałam 10 zł x 2 EUR tak, ale co więcej rząd wyposażył obywateli kalkulatory to znaczy oni mogli, żeby nie czuć się oszukanym oni mogli sobie przeliczyć bardzo szybko i to można zrobić z tym jest także każdy obywatel został kalkulator tak tak tak no jak my dostawaliśmy konstytucją prezydent tak właśnie z ulgą wyjścia taktycznych fordowi chciałem powiedzieć, że nie było jeszcze takich telefonów komórkowych, jakie mamy smartfon, jakie mamy dzisiaj w dzień, ale tu można zrobić aż taka aplikacja walk i wygląda to jak ja nie wiem jak gonienie w ręku ja nie wiem jak to wyglądało, ale wiem, że rząd, że po prostu przygotował i tak jak w Polsce konstytucji rozdawano tak tak rozsyłano obywatelom kalkulator automatycznym przelicznikiem na euro i inni Kinga nie było z tym problemu, choć oczywiście, żeby Słowacy prezydent Duda jak jeszcze nie był prezydentem w trakcie kampanii wyborczej pojechał zakupy szkolne zakupy i pokazał, że ile tutaj na Słowacji to podrożała i to coś tam w do tych drzwi odnaleziono też takie argumenty panie doktorze, że migawka Słowacy przyjeżdżają do nas na zakupy już to jest dowód NATO żołnierz jest rzadko, ale lód kłopot w tym, że po prostu Polska waluta i tak się osłabiła, czyli w Polsce to nie jest to co to dlaczego Słowacji w Polsce kupowali wynikał ze słabości polskiej waluty, bo Polska waluta miała takie wahania małpim i wrodzoną przyjeżdżali tutaj mogę, więc dokładnie w usta, jakby w tym ZMID co więcej są siła nabywcza przeciętnego Słowaka na Słowacji wzrosła o 20 % na skutek przyjęcia euro, ale za granicą już 40 % Polacy Polacy dzisiaj bardzo odczuwają, że jak jeżdżą zagranicę to jest dla nich bardzo drogo ich w kraju tego nie odczuwamy bagnami swoją walutę, ale jak Słowak idzie za granicę to co naprawdę może o wiele więcej kupić niż kiedyś i myślę, że takich czynników no po prostu w Polsce się nie uwzględnia ten podział, że to jest 1 prosta rzecz oczywiście to jest kwestia edu Ka zaraz zaraz panie doktorze ja z punktu widzenia laika zapytam, dlaczego tak się dzieje, że teraz Słowak może kupić za granicą więcej no powiedzmy, że rano przecież pensja nie wzrosła o byłym prezesem niech o żywych mają w euro tak pensje mają w euro tak pensjami wzrosła z, dlatego że dlatego, że kiedy jedzie z zagranicy Romney plusy ma tę samą walutę nie musieli wymieniać to są jest też kwestia wymiany walut czy jednak, na której w sumie stracimy węgorza wydaje się proste powiedzmy, że zarabiamy 4 ,51000, czyli złotych, czyli to jest 1000 EUR dostaje taką jest, że Polska wchodzi to troszkę troszkę teraz inaczej neuro euro 42 i ważne zarówno przez radę 4200, czyli wchodzimy do strefy euro dostaje już nie 41200 zł tylko dostaje 1000 EUR w no to w zasadzie, czyja wymieniła osoby te 4200 na euro pojechałam robić zakupy za granicę czy mam 1000 zł 1000 EUR po prostu od swego pracodawcy jest granica to wciąż mogę kupić tyle samo par butów w tym w i na niemal, jakby zgadza się natomiast natomiast nie można ich nie znaleziono w NATO NATO składa się na to składa się oczywiście o wiele więcej czynników jak z 1 i gry w przypadku słowackiej gospodarki która, która rzeczywiście miała go można być najlepsze wyniki z tych wszystkich państ w w ich siła nabywcza też jest kształtowana przez przez ileś tam innych czynników, więc widzieliby not jest to bardziej złożone z innym ale jakby ewidentnie Słowacy Słowacy chyba najbardziej z tych wszystkich krajów są zyskali na na euro w kolejne rzeczy, jeżeli chodzi o zyski na chwilę odejdziemy od gospodarki, jeżeli pan pozwoli, bo państwo też konkludują inne, że te 4 kraje Europy środkowo-wschodniej, które wprowadziły euro nie tylko zyskały gospodarczo, ale też odniosły z tego tytułu ewidentne korzyści polityczne tak i to co my definiujemy jako korzyści polityczne, aby odnieść korzyści polityczne to to po pierwsze, 2 warunki trzeba być bardzo aktywnym członkiem strefy euro staje się proponowania reform uczestnictwa w debacie, która jest bardzo żywa i trzeba być wzorowym członkiem strefy euro, czyli znaczy mieć dobre wyniki gospodarcze wielu wypełnianie kryteriów nie chcemy, żeby komisja Europejska z nas upominała tak działa zaś bazowała na Włochy w oczy i ich i kraje wszystkie te kraje 4 rzeczywiście były przykładowymi członkami strefy euro, ale wszystkie 4 kraje są niesłychanie aktywny polityczne co to znaczy nie uczestniczą w Słowacja nie w pełni, ale uczestniczą n p . w Lidzie Hanzeatyckiej czy, którą tak naprawdę wypromował premier Holandii Mark Rutte, w które ma naprawdę bardzo konkretnej określone stanowiska uważam, że w tym momencie wcale nie mniej ważne niż jak to zrobią USA Francja Niemcy jak zaprezentują stanowisko na temat reformy strefy euro te wszystkie 4 państwa są tutaj bardzo aktywny w całej tej dyskusji jak zreformować Europejski mechanizm stabilizacji jak tworzyć poszczególne narzędzia i politycznie jak to się przykładami mianowicie słowacki minister finansów, by w Ghazni, gdzie były 1 z głównych faworytów nie wygrał co prawda do zdobycia szefem eurogrupy czyli, czyli przewodniczenia grupie państ w które, które w maju strefa euro i które tydzień, który tak naprawdę podejmują najważniejsze decyzje po to, co zadecyduje eurogrupa można powiedzieć jest jest później przez resztę Unii przyjmowane jako stanowisko w strefie euro z premier Łotwy, o którym tyle mówiliśmy jest wiceprzewodniczącym komisji Europejskiej, która Arki, który odpowiada za reformy strefy euro to jest w jego portfolio, więc to sołtys ja bym powiedział, że patrząc na proporcje tych krajów, a my dzisiaj grają znacznie powyżej swojej realnej wagi gospodarczej politycznej tak jak 3 lata temu, by dzielić tak, ale byli to one będą jeszcze miały uważam znacznie większe możliwości wpływania dzięki temu gra toczy się w przyszłości wydarzy, jeżeli chodzi o budżet wieloletni Unii Europejskiej będąc w eurogrupie mają rzeczywiście byli określone stanowiska, które nie są słuchane są czytamy w naprawdę starają się zmaksymalizować swój wpły w na całe szczęście w ostatnim okresie to co możemy zaobserwować to jednak takie otwarcie tych debat, które do tej pory gromadziły się w eurogrupie i oczywiście Polska na tym w pewien sposób korzysta ale, ale na razie nikt chyba nie przedstawiła żadnego jakiegoś takiego konkretnego stanowiska nie zresztą ja muszę powiedzieć ci opowiem pani taką sytuację, bo to, bo to jest bardzo ciekawa z jak byłem w Brukseli świeżo przed prezentacją wieloletniego budżetu Unii Europejskiej kamień strzelił wiosną zeszłego lata i tam miałem serię rozmów w różnych instytucjach europejskich i oczywiście wszyscy mnie pytali, jaki jest również w banku inwestycyjnym w i wszyscy nie pytali, jakie stanowisko Polski przed przerwą budżetem mają już słać Niewiem boja w prostym jestem z rządu z jaj też muszę przyznać, że nie widziałem takiego stanowiska Polski, bo my ci moi rozmówcy podkreślił, że w zasadzie wszystkie kraje przy przedstawiły już tzw. lampy pay-per-vie w, czyli nieoficjalne stanowiska, które promują rozsyłają i t d. w i tego samego dnia, kiedy 1 naprawdę już się nie wiedziałem co w tej sprawie mówić dostałem e-mail od celu od ambasadora przedstawiciela Polski przy przy przy Unii Europejskiej pana ambasadora są droższe zaproszeniem na pokaz w filmu Anity Gargas poprzedzony mszą świętą w mym oczom po prostu nie wie, że to poszło do całego korpusu dyplomatycznego i działa do Azji, ale ważny i Dariusza w pomyśle na miłość boską uczymy ambasada Polska się zajmuje myśmy powinni rzeczywiście bardzo zabiegać, bo to sołtysów po prostu nasze żywotne interesy narodowe nie od oto jak powinien wyglądać ten budżet pamięta pan, że powiem panu, że w tym samym czasie, kiedy ptak usiłował poznać polskie stanowisko my też oczywiście też w radiu gorąco dyskutowaliśmy o tych propozycjach wstępny, który komisja tamtejsze pieszego czy 2 maja prezentowała i też poszukiwaliśmy polskiego stanowiska w sprawie tego wieloletniego budżetu niestety też nie znaleźliśmy w ludzi, że tam teren został jakoś przywrócona chyba ta grupa, która w przy poprzednim tworzeniu budżetu bardzo dobrze zafunkcjonowała grupa przyjaciół polityki spójności, ale po prostu za późno już w bok, bo tak naprawdę te karty zostały rozdane inne w tej chwili gramy można powiedzieć wyłącznie na znacznymi kartami SIM Stomma myto ma ogromną rolę jakby, gdzie jesteśmy w jakim miejscu bardziej, że wszyscy mówili, że tak naprawdę całą pracę dyplomatyczną należy wykonać przed zaprezentowaniem przed laty przez komisję w tych latach zagrożeni prawda w Chinach Mercedes pozwoli pani, że szczyt 1 wrócą, bo to będzie miało wpły w na całą pozycję Polski, kiedy mówimy o strefie euro w MMA, bo to już nie tylko chodzi też będzie 85 % PKB w strefie euro i więcej, czyli to będzie pewien wybór tak jak pani określiła między centrum a, a peryferiami MSW natomiast natomiast Jean-Claude Juncker w swoim ubiegło z 2017 w swoim przemówieniu takim dorocznym na temat stanu Unii Europejskiej zaadresował wprost swoją ofertę do krajów, które jeszcze w strefie euro nie są celem i narażeniem nie mają ochoty przystąpić to było bardzo symptomatyczne, bo to co wróciło z Unii Europejskiej, czego my tutaj w Polsce nie dostrzegamy to jest założenie, od którego w okresie kryzysu w strefy euro trochę trochę, o którym trochę zapomniano, że strefa euro zgodnie z traktatem ma być docelowo walutą Unii Europejskiej, czyli czy tak naprawdę wyjątkami będą wielka Brytania i która wychodzi zobaczymy, jakim skutkiem dania, która ma także klauzule wyłączenia i to wszystko czym jest założenie, że rzecz to jest projekt, który jest po prostu Unia równa się strefa euro z jakimiś wyjątkami gdzieś na obrzeżach czy tak naprawdę ja bym wiedział, że wszystkie polityki będą upły w utworzony na strefy euro, bo to się będzie równało Unia Europejska Jean-Claude Juncker zaproponował wtedy fundusz sprzęt AGD fundusz przedakcesyjny z zarówno, jeżeli chodzi o finał zagrają z techniczną dla tych aspirujących to wystarczy zrobić to już jest w tym nowym wieloletnim budżecie strefy euro przystąpić do mechanizmu tzw. ERM 2, czyli węża Walutowego i Bułgaria zadeklarowała przystąpienie nie bez kłopotów, bo Bułgaria ma ma problemy z sektorem bankowym dostosowanie Unii Europejski bank centralny w pierwszym momencie zawetował była naprawdę poważna debata ale gdy wszystkie te państwa były bardzo sprytny wypowiedziały nam zależy na korzystaniu z tych funduszy i będziemy przystępować za chwilę do ERM 2, czyli węża Walutowego Polska nie przystąpiła na razie to proponował u nas w tej debacie nawiasem mówiąc Ludwik Dorn, chociaż mi się ten pomysł wydawał karkołomny, aby przystąpić do węża Walutowego nie mając na celu przystąpienie do euro to jest ekonomicznie kontrproduktywne, bo bo wtedy jakby mamy sztywny kurs i rzeczywiście nie możemy nie możemy korzystać z tego z tego, że mamy swoją walutę za bardzo w umowie z gry to jest możliwe, ale to jest tu bardzo silny sygnał wobec tych państ w, które w strefie euro nie są i ich to jest kwestia czasu, kiedy te reformy wydaje mi się będą postępowały scen krytycyzmem bo, bo one są bardzo bardzo trudne i to widać na każdym etapie tylko, że w i proszę też pamiętać, że strefa euro była definiowana w czasie kryzysu w przyszłość strefy euro w jako warunek przetrwania Unii Europejskiej i żeby się strefa euro zawaliła co to to to prawdopodobnie byłby koniec integracji i o tym, politycy najważniejsze mówi im ja bym powiedział, że w Polsce tej świadomości brakuje przeznaczymy my jesteśmy tak bardzo skoncentrowani na naszych własnych sprawach i na naszym bardzo niestety głębokim konflikcie politycznym w, że żyje nam ucieka ten taki starszy kontekst szerszy wątek nic nam tym szerszy wątek on trochę wrócił w debacie o strefie euro w UE i zaraz po aneksji Krymu i i w wywołaniu wywołaniu konfliktu na Wschodzie Ukrainy w Libii, bo wtedy rzeczywiście po raz pierwszy padł też, że euro jest związane z naszym bezpieczeństwem politycznym w, o czym to TomTom mówili ekonomiści tacy jak prof. Wojtyna wtedy jak i kilka osób Grzegorz Kołodko punktem defensywy zaczną wracać profesor, ale tylko kilka artykułów opublikował na ten temat, ale ja ja tylko przypomnę gwoli sprawiedliwości, że pierwszą osobą, która w ten sposób zdefiniowała w wobec kwestii bezpieczeństwa obrotu Janusz Palikot swego czasu tylko, że jakby w wiadomo że, że nie każdy pana Palikota traktował jak go z takim te argumenty jest z jakąś taką należytą powagą z allo allo to pierwszy wtedy powiedział z polityków w i ten wątek chwilowo wrócił z gry teraz my nie odczuwamy takiego zagrożenia, jeżeli chodzi o te wątki geopolityczne w mam wrażenie niesłusznie mnie niesłusznie uważam też mam wrażenie wtedy, kiedy Polski rząd czy uczył ugrupowanie rządzące mówi o reformach Unii Europejskiej to jakby w tej chwili zmieniło się idzie w kierunku takiej taktyki jesteśmy zwolennikami integracji Europejskiej, ale nie taki to jest też bardzo zmarły potrafił powiedzieć, jaki minie rok lub myślę, że rząd Polski rząd ma tutaj bardzo Jasną wizję, bo on mówi o osobach do EWG z taką czymś na kształt tego co co proponowała wielka Brytania Team, czyli od początku minister Waszczykowski mówił później pani minister Czaputowicz powtórzył w tym co jest możemy to lubić, bo różnie, ale to jest konkretna jednak wizja integracji Europejskiej mówi o znacznie słabszej roli instytucji europejskich zapominając, że tak naprawdę to te instytucje są podane na przykładzie pani strefy euro w MSW nie wiem czy czy pani zdaje sobie sprawę jak wyglądała suwerenności rzeczywistość przed strefą euro, jeżeli chodzi o przy najsilniejszym kraj Niemcy Otóż w tej chwili euro powstało przecież, że po to, żeby ograniczyć siłę marki niemieckiej no bo wtedy wszelkie kwestie kursu Walutowego już decyzję podejmowała z resztą państw euro była też przedmiotem pewnego szantażu politycznego znaczy Francja zgodziła się z jedno ani niemieccy, a Niemcy musiały zgodzić się na wspólną walutę oraz dlaczego w Otóż mało osób pamięta dokonam pewnego uproszczenia, ale Europa przed euro to był okres wojen walutowych, w których wszystko co zrobił niemiecki Bundesbank uderzało w naczyniu z waluty z francuską włoską Łódź lider i t d. wszyscy musieliśmy dostosowywać do tego co robi Bundesbank euro gwarantuje to gdyby, gdyby dzisiaj ta integracja wyglądała luźniej to Polska byłaby dla mnie najmu nie ma na nim najmocniejszej pozycji co więcej gdyby, gdyby nie daj Boże trafił nas kryzys ekonomiczny to ja zadaję bardzo proste pytanie, kto nam pomoże dzisiaj mechanizmy pomocy są w strefie euro, bo jest ona nie Węgry Europejski mechanizm stabilności jest prawda, który będzie przekształcany w Europejski fundusz walutowy jest to tom mogą to pomoc państwa dostać, który tam stołu i podam pani też również ciekawy przykład z naszego raportu Słowacja Słowacja, aby wpłacić w pierwszym roku po wejściu miała potężny kryzys byłby taki wizerunkowy, bo musiała wpłacić bardzo dużą sumę do Europejskiego mechanizmu stabilności, żeby pomóc Grecji w Sii wręcz na Słowacji upadł rząd mało, kto o tym, pamięta, czyli euro de facto bezpośrednio spowodowało bardzo poważne perturbacje polityczne, bo Słowacy zadawali pytanie lub przepraszamy myśmy mieli zdrowe finanse dbaliśmy o gospodarkę wtedy wchodzimy do euro mamy na Grecję płacisz, która przez lata to gospodarka Niedbała co więcej oszukiwała na ogromne sumy PKB MII i rzeczywiście Słowacja odmówiła w pierwszym momencie pierwszej transzy dla Grecji ale, ale swoje musiała wpłacić do Europejskiego mechanizmu stop system stabilności to były bardzo duże sumy i pomimo tego czy Słowacja netto na euro wyszła bardzo dobrze pierwszy roku pierwszy rok mogła mieć rzeczywiście lepszy, bo miał wahnięcie w PKB poważne z różnych względów, ale wyszło bardzo dobrze w ciągu pierwszych 23 lat, bo jeszcze liczyć na okres, kiedy w 2008 rok, zanim przystąpią do euro, kiedy wystąpił bardzo silny tzw . efekt antycypacji czyli, czyli inwestorzy i gospodarka już reagowała na to, że dopiero będzie euro w i i Słowacja jest takim przykładem, że można rzec że, że można rzeczywiście dobrze wyjść te wszystkie państwa sołtysów takim przykładem każdy z nich miała troszkę inne problemy natomiast właśnie ten to nasza wiadomość jest jest taka, żeby spoglądać w trochę inna na inne przykłady już i to myślę, że jest w Polsce konsensus co do tego, że Polska gospodarka musi być przygotowanych politycy odlewa do prawa każdy się po to, zarzuty, że podpisze jej pytanie pytanie jak to zrobić oczywiście nic tutaj chcę zaapelować jak ja powiem uczciwie, że to wymaga naprawdę bardzo poważnej pracy analitycznej, bo ostatni raport na temat luty 2006 rok jeszcze Narodowego Banku Polskiego za kadencji prezesa Skrzypka, a potem jak dziura później później był raport, w którym niestety opinia publiczna uznała za raport, ale potem nie był to był bodajże 2011 rok, czyli w kadencji pana prezesa Belki w ale jak ktoś przeczyta to to jest jakaś kolosalna różnica, dlatego że w tym 2011 roku to był po prostu to był przegląd literatury dostępnej na temat euro i wyciągnięcia jakichś wniosków dla Polski natomiast poprzednie 2 raporty, które były robione to były raporty kosztów i korzyści spojrzenie na każdy sektor osobno i po i pewna Tyc pacjent naprawdę trzeba bardzo dobrze policzyć oszacować i tego niestety w Polsce nie zrobiono w Polsce nikt nie zrobił od tego czasu raportu na temat kosztów korzyści strefy euro z, a Narodowy Bank Polski z zlikwidowało w ogóle 2 wydziały, które się zajmowały strefą euro w coś co uważam za i wydział integracji i informacji bodajże co uważam za bardzo duży błąd czy my już nie mówiąc o tym, stanowisku, które pan pannę prezes miał, gdzie przypisywał jakieś niecne takie przesłanki są Francja mini i niem Niemczech Francji Niemcom po to, żeby Polska weszła do strefy euro w Toronto to, gdy na impasie aż nie chce tego komentować natomiast my bez tej bez dobrej analizy i bez edukacji czy po prostu nie zmienimy tego tak edukacja jest kluczowa sprawa należałoby teraz informować edukować społeczeństwo, żeby trochę odwrócić te lęki strach, które są w Polskim społeczeństwie, które się tworzą na przestrzeni ostatnich kilku kilkunastu lat jednak, że gdzieś obok jest 1 rzecz, która by zmyć zmusiła polskie elity, gdyby rzeczywiście powstał poważny budżet strefy euro myślę tak debata, by się momentalnie w Polsce zmieniła w AKP nieważne, że jest on skromny tak winno to czekamy dr Bartłomiej Nowak Akademia finansów i biznesu Vistula również goście przed dwudziestą drugą bardzo dziękuję dziękuję pięknie doktorze za wizytę rozmawialiśmy między nimi w raporcie jak żyć z euro doświadczenia krajów Europy środkowo-wschodniej państw zaproszone informacja po informacjach oczywiście wracamy do Radia TOK FM Anną wywalczymy Zwiń «

Jak żyć z Euro? O doświadczeniach i praktykach

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - KAROLINA LEWICKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

Test: Volkswagen Golf

Krzysztof Spór. Czy na festiwalach filmowych istnieje humor?

Po Gdyni

MSZ nie wymówił umów z firmami outsourcingowymi, mimo obietnic

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL