94 rocznica Konkordatu

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki dzień dobry to są historie Polski dzisiaj chciałbym wrócić do tematu konkordatu między nimi, dlatego że temat czy słowo to stało się z nią już popularne w ostatnich dniach za sprawą 1 nowego tworu politycznego, ale też, dlatego że od 10 lutego mamy dokładnie 904 rocznicę podpisania w Rzymie konkordatu między drugą Rzeczpospolitą, a w Watykan to było 10 lutego 1925 roku mamy znakomitych gości studiów w Krakowie jest pan Adam Szostkiewicz dziennikarz Rozwiń » tygodnika polityka dzień dobry dzień dobry ksiądz Kazimierz Sowa dziennikarz publicysta też dzień dobry dzień dobry wita w waszych nóg zaczynać od początku, czyli w inny, gdybyśmy mogli powiedzieć, kto wpadł na pomysł, dlaczego trzeba było i czy rzeczywiście trzeba było w tamtej Rzeczpospolitej znacznie bardziej złożonej narodowościowo i religijnie podpisać konkordat czy jakby ktoś może chciał powiedzieć poukładać uporządkować relacje z państwa i pozycję kościoła katolickiego w państwie, jakbyśmy mieli mówić tak od początku Adams nie redaktorze to pewnie chciałaby jeszcze przypomnieć, że mówimy o roku 2005 . to znaczy 7 lat po odrodzeniu się państwa polskiego po ponad 100 dwudziestoletniej nie bytności na mapie politycznej Europy mówimy o konkordacie, który został podpisany zaledwie 5 lat po w wojnie polsko-bolszewickiej, która zagroziła wręcz fizycznie istnieniu tego ledwo co powstałego państwa wreszcie mówimy o konkordacie w państwie, które dopiero stawia swoje pierwsze kroki, by już ma na wejściu wskutek takiego ani innego traktatu pokojowego po pierwszej wojny światowej problemy do rozwiązania m. in. wspomniany przez pana problem mniejszości narodowych to jest bez społeczeństwo złożone w 69 % z Polaków większość z nich to są wyznawcy zdecydowana większość to są wyznawcy rzymskiego katolicyzmu i potem mniejszości silne silne, bo liczymy tak zwykle ksiądz czy ksiądz z Kazimierza pewnie potwierdzi, że od mniej więcej 10 % populacji to już jest silna zdrożały mniejsze stron trzeba się pod każdym względem liczyć także politycznie, ale przecież kulturowo organizacyjnie i t d. największa mniejszość to nie są Żydzi Żydzi są zaraz zaraz na trzecim miejscu tylko mniejszość prawosławna i potem żydowska minimalna różnica, mówi że Cyryl mówimy o udziale wyznaniowym wyznaniowym banalnością mają wyłożyć ani palą się jednak nakłada to znaczy wyznawcami prawosławia są Białorusini Ukraińcy Ukraińcy i zmierzam do tego, żeby na początek pokazać jak trudnej i nogę właściwie bez precedensu w porównaniu z sytuacją, której być może zdążymy coś powiedzieć albo nie powstawał drugi konkordat teraz już odrodzonej Polsce, bo po osiemdziesiątym dziewiątym roku zupełnie inna skala wyzwań i moja moja puenta tego przypomnienia jest mniej więcej taka, że nie jest przypadkiem, że w debatach przed ratyfikacją już przyjętego PL konkurs datą 2005 . roku w debatach bardzo ostrych bardzo otwarty bardzo demokratycznym można brodzić w sejmowych, a także senackich i była bardzo duża różnica poglądów lewica tradycyjnie była RM na nie miałam wręcz sztangi moment, że głosowałam za odrzuceniem w ogóle konkordatu, ale dociera to mówię po to, mówię, że mimo tych ogromnych różnic większość ich w sejmie i w Senacie była za konkordat tym z powodów narodową patriotyczną państwo, ale dodajmy, że takim leżąc grzmi z Waldkiem politycznym, który był do końca na nie to było PSL wyzwolenie, czyli Osama lewicowa partia Chłopska, która pozostała do końca przeciwko ratyfikacji konkordatu i jej posłowie Adam Szostkiewicz mówił o tej debacie ta debata była też PHO ostra i bardzo mocno też, dlatego że musimy pamiętać, że w Sejmie nie zasiadali duchowni duchowni, poznając bardzo różne wyznania bardzo niektórzy krawcy i myślę, że niektórzy posłowie współcześni mogliby pozazdrościć także takiej ofensywy, jaką przeprowadzali w Blachowni grają katolicy co ciekawe konkordat mówimy o konkordacie i mienie, które reguluje sprawy innych kościoła katolickiego, ale trzeba pamiętać, że druga Rzeczpospolita składała się z czego obrządku w oczy strzechy w ramach kościach odzyskują rodzimy kościół rzymskokatolicki najbardziej oczywiście rozpowszechniony w sensie także ilości wiernych struktury tak dalej następnie był kły obrządek grecką Muszyński czy to co dzisiaj nazywamy grekokatolikom mi składający się z 1 arcybiskup Sławoj owi diecezja diecezja przemyska i Stanisławska i trzeci obrządek ormiański armeński katolicki, który miał swoją arcybiskup sław we Lwowie, więc to też pokazuje jak i środowiskom kościoła gotyckiego było trochę inny niż to z FUS, którym przestaje nam się, że stoją tak w sposób naturalny dzisiaj myśleć sprawa jest moim zdaniem jeszcze bardziej skomplikowana jeśli ksiądz, który pozwoli, ponieważ poza tą mozaiką narodowościowo religijną poza mozaiką polityczną, o których mówił pan redaktor Szostkiewicz mamy jeszcze pewnego rodzaju różne punkty widzenia w stałym w samym kościele katolickim są bardzo ciekawe wspomnienia m. in. tutaj celowo, chyba że nie wiem czy dlatego dzisiaj mamy gości w Krakowie, bo bardzo poważnym poważne wątpliwości co do idei konkordatu przedstawiał z Adam Stefan Sapieha prawda nie wszystko co do samego konkordatu, ale samego faktu, że Krakowska diecezja została w konkordacie podniesiona do rangi archidiecezji mało, kto pamięta, że ta 1 czy 1 z tych pierwszych diecezji polskich do roku 1925 była tylko diecezją, czyli nie było archidiecezją i ranga Krakowa historycznie znowu pewnie nie do przecenienia jednak przez cały wiek dziewiętnasty wielka rywalizacja z arcybiskupem lwowskim i tutaj w Galicji rzeczywiście to były te 2 ośrodki nawet z przewagą Lwowa przez długi czas jeśli panuje chaos pozwolą to ja bym była to też tak dla historii i dla przypomnienia też trochę języka tamtych czasów chciałbym przytoczyć właśnie taką krótką krótki fragment tekstu, który napisał Adam Sapieha Otóż on pisze tak, nawiązując zresztą do konstytucji marcowej 2001 . roku, która neon przyznawała wszystkim obywatelom Rzeczpospolitej prawo wolności wyznania sumienia buta na art. 111 i inny arcybiskup pisze pisze tak, jeżeli konstytucja daje Kościołowi możność należytego rozwoju, a raczej należy zawrzeć poszczególne układy w pewnych sprawach, a nie wiązać z kościoła szerokim konkordat konkordat zawsze wprawie kościelnym pisze ksiądz Sapieha był uważany za malunki na CES arii i zło, choć lokal zło konieczne za ustępstwo ze strony kościoła kat no to no to bardzo ciekawa opinia prawda Hampel i nowatorska nowoczesna LPR dziś zupełnie nowoczesne podejście dzisiaj jest nawiasem mówiąc taka polityka oficjalna Solar Polska jest dla papiestwa po prostu, żeby sprowadzić do minimum i tylko pod pewnymi konkretnymi warunkami zawieranie nowych konkordatu od Soboru Watykańskiego drugiego ich taka jest linia kościoła jak najmniej konkordatu w tym tradycyjnym znaczeniu, a jak najwięcej porozumień dwustronnych w konkretnej sprawie Thomas sens oczywiście natomiast wracając jeszcze do punktu wyjścia, żeby było jeszcze jaśniej, żeby słabo jeszcze bardziej skomplikowane, ale jednak jaśniejsze niż słuchać się zorientował mówimy też przecież o państwie, a w ciąży, bo o konkordacie w państwie, które dopiero trzeba uchylić i dotrzymamy to państwo w 3 różnych struktur prawnych z 3 zaborów to samo dotyczy kościoła powstaje pytanie zasadnicze, które każdy mąż stanu polityk wart tego określenia rozumie i ja trzeba teraz dostosować strukturę organizacyjną kościoła jako instytucji w pewnym sensie Państwowej narodowej do UE nowego kształtu do granic ani gra pozwoliła Żydzi granicząca, czyli w tym sensie to, że z ziemią konkordat takie poparcie właśnie w parlamencie większości parlamentarnej nie nie dziwi, ponieważ niekoniecznie to wynikało z wielkiej miłości do wiary katolickiej kościoła, a bardziej się kierowali zwyczajnie interesem odrolnić odrodzonego rozwijającego się państwa do rozumiejąc, że dobry konkordat dobra można potem porozmawiać czy rzeczywiście to był dobry konkordat, ale że dobra umowa z Watykanem pomoże w budowie państwa polskiego odrodzonego po 32 ze swojej strony te różne, bo gros zbiorowe pozostałości ana dodatek wzmocni uwiarygodni pozycję nowego państwa na arenie Europejskiej dodajmy tylko ktoś w tym wosku 1 rzecz na koniec mianowicie tonie było coś nie zwyczajnego wtedy mówię o polityce Watykanu stolicy Apostolskiej wobec krajów, ponieważ konkordat zawieraną przez cały okres po pierwszej wojnie światowej nawet kraje tak laickie Francja akceptowały rozwiązania komfortowe np. dla terenów, które były włączone do granic po zakończeniu pierwszej wojny światowej myślę tutaj Alzacji Lotaryngii więcej to było coś naturalnego i faktycznie dostosowanie granic diecezji często bardzo historycznych do granic Polski to była pierwsza sprawa druga sprawa gwarancji i pewnego rodzaju wpły w państwa, bo to też ciekawe, że konkordat dawał pewien wpły w władzy Państwowej na nominacje biskupie oraz kto mógł zostać biskupem zatrze albo inaczej, kto nie mógł z przyczyn np. związanych z dużym graczem obywatelstwa lub mniej lub inną mniej nie przynależnością do umowy w sensie politycznym do struktury Państwowej spodobało że, że władze mogły też wpływać na taki Janina obsadzanie urzędów kościelnych to najwyższy, który właśnie biskupów arcybiskupów nakreśliliśmy chyba najważniejsze nie tutaj wątki okoliczności całej sprawy teraz będą informacje w TOK FM, a po nich wracamy już do treści do przyjęcia konkordatu i do debaty ratyfikacyjnej Maciej Zakrocki witam ponownie to są historie Polski rozmawiamy dzisiaj w dziesiątą czwartą rocznicę podpisania w Rzymie konkordatu między drugą Rzeczpospolitą, a Watykanem w naszym studiu w Krakowie panowie Adam Szostkiewicz ksiądz Kazimierz Sowa opowiedzieliśmy o tych okolicznościach o potrzebie uregulowania tych relacji aleją komplikacje wynikające chociażby właśnie ze struktury demograficznej drugiej Rzeczpospolitej, ale i o pewnych okolicznościach wynikających z tego, że powstało nowe państwo w nowych granicach to wszystko brzmi oczywiście jest bardzo bardzo ciekawe, ale też interesujący, ale też powiedzmy sobie szczerze no od samego początku było wiadomo jak już rozpoczęły się te negocjacje dotyczyć dotyczące samego dokumentu, a przypomnę to coś zacięło w 1925 roku były 2004. przepraszał szefa ruchu w październiku same negocjacje już mówimy na euro w lokalu w początek października 2004, a trwały do 7 lutego opowie smak życia tych punktach, które może też i dzisiaj budzą sporo emocji w kontekście współczesnego konkordatu, że poza tymi wszystkimi elementami, o których panowie już mówili nam chodziło też o majątek o ziemię dla kościoła lekcje religii co ciekawe tutaj nowy Dodge odnajdujemy pewne takie rozwiązanie, które potem np. psy były w długo później zastosowano w komisji majątkowej, ponieważ 1 z artykułów konkordatu mówił o dobrach zrabowanych przez zaborców czy tak naprawdę nowe niepodległe państwo polskie przyjmowało pełną odpowiedzialność jest dosyć ciekawe za majątki zajęte zrabowane przez władze zaborcze, ale nie miał zamiaru ich oddać nie obraża mnie natomiast była rekompensowana finansowo, więc właśnie tym się różniło rozwiązanie przyjęto 2005 . roku, że bardzo szczegółowo określono rekompensatę finansową rekompensatę finansową tak dla hierarchów kościelnych drogi dla podmiotów z kościelnych osób prawnych, czyli diecezji zakonów parafii druga sprawa, która była dosyć ciekawa to duże i jednoznacznie nadano prawo Kościołowi do obowiązkowej religii w szkołach publicznych i co za tym idzie także poddano stoi wpły w Kościołowi bliski Kościołowi katolickiemu na obsadzanie nauczycieli religii, czyli katechetów, by ta władza była też chyba podobne do rozwiązania, które mamy dzisiaj, czyli tak naprawdę jeśli ktoś miał misję kanoniczną od biskupa mógł uczyć religii jeśli tracił to mi się z automatu przestał mieć prawo do nauczania religii musiał zostać zwolniony ze szkoły i trzecia sprawa to jest dosyć też ciekawa, bo to jest kwestia wówczas dosyć popularna znowu po roku dziewięćdziesiątym ona wróciła jako pewnego rodzaju takiej taka reminiscencja z przeszłości, ale są w konkretnym wymiarze, czyli blisko 100 polowe, więc opery, a więc udział kościoła w opiece duchowej duszpasterskiej nad żołnierzami wtedy w latach dwudziestych to kto miał troszeczkę inne znaczenie natomiast to blisko 100 polowe zaś chyba teraz mamy stulecie notabene diecezji polowej w Polsce wiązano został też tym konkordacie ujęte w IT już wspomniałem tutaj też było dosyć ciekawe nawet polityczni mieli od strony międzynarodowej było dosyć ciekawe rozwiązanie z wolnym miastem Gdańskiem, bo to jest część diecezji Chełmińskiej przy dzisiejszej pelplińskiej, która zostaje wyodrębniona jako bardzo mała diecezja diecezja dla wolnego miasta Gdańska, ale nuncjusz apostolski w Warszawie ma jurysdykcję nad biskupem i nad diecezją wolnego miasta Gdańska co z punktu widzenia politycznego miał pewne znaczenie więcej niż tylko symboliczny można wrażenie tak i dopłat z punktu widzenia Watykańskiego bardzo ważna sprawa to wolne miasto Gdańsk i jest jego umiejscowienie dodajmy, że to może biskupem nie był ani Polak Niemiec pierwszym wolnego miasta Gdańska tylko Irlandczyk biskup Burke, który w mojej mocy, której mowa w tym się łatwiej poszło coś jeszcze warto co, bo ja bym jednak wrócił do tej kwestii jeszcze inny właśnie na majątku, bo to jest przecież też czas, w którym non dzieje się tak reforma rolna w ogóle w państwie no i tutaj też była kwestia właśnie no ile ziemi mają dostać jedno, a kościół tak czy kościoły w tam siedział pojawiają się też dał to 1 z jakichś dane także dziś tutaj znajduje 15 do 30 ha ziemi przy parafiach 180 ha biskupom seminarium duchownego gdzieś jakiś parametry wody dodajmy, że to jest konkordat z zapisem nowość jest tak to są artykuły konkordat tego nie tego nie ma w obecnym roku i konkordacie takiej jak takiego konkretnego podejścia tak samo jak nie ma takiego konkretnego podejścia w innej kwestii finansowej tych uposażeń wypłacanych no powiedzmy, bo problem z punktu widzenia państwowego urzędnikom czyli, czyli duchownym różnych szczebli i różnej różnego znaczenia w hierarchii, więc tak krótko mówiąc to jest coś się niezwykłego ja akurat bardzo była tu skomplikowana sprawa nie ma na to czasu teraz trudno ją ogarnąć jak wyliczano te uposażenia krótko mówiąc one były oparte o system uposażeń jeszcze w państwach zaborczych i oczywiście nie bardzo do takich tytułów jest to do pochwalenia się może w niepodległej Polsce, ale jednak tak było jeszcze dodatkowa była komplikacja jak zrobić tak, żeby kościół przetrwał przewidywane jakieś perturbacje ekonomiczne inflację jakiś inny rodzaj kryzysu, który zmusi państwo do cięcia wydatków budżetowych, bo mówimy oczywiście o finansowaniu tego wszystkiego z budżetu państwa do cięcia wydatków budżetowych i teraz co zrobić, żeby na tym Blair nie ucierpiał po doszła m. in. walka jeśli tak można powiedzieć, że w negocjacjach między Stanisławem Grabski, a jego watykańskim odpowiednikiem m. in. o to by kardynał Gasparini bardzo wpływowym Han solo i omawiał z połamaną trawą jeszcze reprezentantów, ale tak, ale on był za to odpowiedzialny jak żarty mówimy to jeszcze dodajmy, bo to ciekawy taki szczegół, że ówczesny ojciec Święty papież pił z jedenasty był niezwykle osobiście zainteresowany tym właśnie konkordatem negocjacje negocjacjami prosił, żeby być na bieżąco informowany był na bieżąco informowany o postępach trudnościach mogło, bo dach i na koniec z Stanisław Grabski główny negocjator mówiąc współczesnym językiem tego, ale tego konkordatu zapisuje wspomnienia z taką uwagę, że piłkarz powiedział jedenasty bank bardzo się cieszyłem, że rzeczy dobiegła końca 10 lutego traktat został podpisany Indie było żadnego przecinka w tym traktacie, którego ja bym nie akceptował, więc nazwa wskazuje też, że to jest były nuncjusz apostolski w Polsce nadal wielkie role warzy w Polska odzyskała niepodległość i dlatego był też m. in. sentymentalnie można powiedzieć, że jest zainteresowany ale, ale jeszcze powiedzmy też uczciwie, że to była rzeczywiście ksiądz Kazimierz Sowa wspomniał o tej całej sekwencji jest zawieranych wtedy w Europie konkordatu z umów różnego stopnia różnego typu między stolicą Apostolską, a nowymi też powstałymi po tej strasznej wojnie pierwszej światowej państwami jak tutaj nawet mam wyliczone Doodle szczegółowo to jest mniej więcej 10 państ w, ale co jest ciekawe i znowu wracamy do polityki do kontekstu był jak gdyby wyścig też i Polska dyplomacja jest była tego świadoma i też m. in. dlatego nie stawiała żadnych wielkich oporów w tych negocjacjach konkordatowych był wyścig między polską, a trzecią rzeszą to znaczy jeszcze nie było trzeciej rzeszy nie było Hitlera u władzy, ale na horyzoncie było dojście Hitlera do władzy i przewidywalne zawarcie konkordatu i Polska zdążyła co nastąpiło wówczas, gdy w mijającym roku już miała z konkordat polską zabezpieczoną swoją pozycję jak trwale to jest inny temat to się potem okazało, ale jednak nie Niemcy dopiero 3003 . roku, więc to też miało swoje znaczenie, że w tych kwestiach finansowych obie strony bardzo się szybko dogadywały, a Watykan może liczył na więcej niż osób ostatecznie państwo polskie się zobowiązał, ale i to do czego się zobowiązał go było bardzo dużo krótko mówiąc wydatki z budżetu państwa na ich potrzeby personalne osobowe i materialne kościoła rzymskokatolickiego w drugiej RP były szacowane na 20 do 25 000 000 zł przy budżecie około 200 000 000, kto jest w Polsce to jest 10 % to jest dużo oczywiście Toshiba mało lub dołowała, niemniej jednak widać było wielkie korzyści materialne kościoła, który usprawiedliwioną tym, o czym już jej ksiądz Sowa wspomniał może wychodzimy z zaborów zaborcy zniszczyli nam kościół zabrali mu dużą część majątku wobec tego część z nich ma pozostać za granicą zagrało aż po osiemnastym roku trzeba było jakoś kompensować Adam jeszcze 1 rzecz, bo tutaj już parę taktów wspomniał też tych problemach społecznych Otóż w konkordacie znajduje się zapis w 2004 . artykule konkordatu znajdzie się zapis mówiący o pewnej procedurze wykupu no i ziemi nadmiarowe jak to określono, czyli powyżej pewnych pułapów urządzony dosyć wysokie, bo 180 ha w przypadku biskupstwo seminariów zakonów trochę mniej oczywiście nie parafii i ta ziemia miała być wykupywane przez państwo z przeznaczeniem na cele reformy rolnej tak oto trzeba podkreślić, że w odrodzone państwo polskie było wyczulone na kwestie rolną tak i to było bardzo zła, że zapisane i chodziło o to, żeby rzeczywiście wpisać w tym sensie jak gdyby konkordat w ten ogólnie cudzoziemcami reformy rolą jest użyte określenie, jaki przyświeca cel takiemu działaniu, aby polepszyć gospodarcze społeczne położenie ludności rolniczej, aby wzmóc, tym bardziej pokój chrześcijańskim kraju czy wiadomo, że to chodziło oczywiście także pewną działalność społeczną druga rzecz to jest ciekawa w kontekście jego konkordatu on miał tylko 1 taki punkt zapalny, który potem troszeczkę mało rzutował też na relacje nie swoje polityczne z naszymi sąsiadami Janowicz chodziło o Wilno, które zostało potwierdzone w sensie kościelnym i politycznie wiemy, że już jest to po zajęciu Wileńszczyzny biskupstwo wileńskie i tutaj oczywiście to rzutowało potem na relacje kościelne Litwy ze stolicą Apostolską tak na marginesie nawet do współczesnych czasów właściwie do Buli papieża Jana Pawła II 1002 . roku mieliśmy pewne pozostałości terytorialne diecezji wschodnich mianowicie pińskiej wileńskiej i Lwowskiej w granicach już po czterdziestym piątym roku na terenie to były takie małe diecezje Lubartowska diecezja drohiczyńska idzie decyzja Białostocka, więc stołów też pokazuje jak i w jaki sposób ten konkordat też nudno było to przyszłościowo tak pisano co jeszcze nie było to tylko włącznie rozwiązania jakichś doraźnych pensja może będę czy to może teraz Jankowa 7 przyjaciołom z Krakowa znowuż przywołam arcybiskupa Sapiehy nowo przy entuzjazmie panów trudno choćby dla zachowania nie pełnej bezstronności pokazywania treści i czyni tego dokumentu nie wspomnieć o dniach właśnie tego sceptycznego jak wspominałem już w pierwszej części krakowskiego biskupa Otóż np. odnosząc się do tego, o czym ksiądz Sowa mówiła, czyli art. 24 konkordat konkordatu w UE on tam właśnie tym tak było było to określenie, że państwo nie ma czasu dolę uregulowanie kwestii uposażeni majątku kościelnego będzie wypłacać roczne pobory, ale nie niższe aniżeli były pobierane przez zaborców i teraz Sapieha uważał, że takie wzorce godzą w dumę państwową narodową Polaków i pisał tu cytuję przez rządy te były wrogie tak Kościołowi narodowi, chcąc prześladować i kościół i polskość taką dotację przyznał jakże, więc teraz rząd Polski chce wstępować w ślad, ale krytykował również inne zapisy konkordatu n p . odnosząc się do art. 12, który dotyczy przysięgi ordynariuszy art. 13 dodajmy, że rząd w Oslo wynik na wierność Rzeczpospolitej i prezydenta Polski składa składaną przez blisko pudel to bardzo, ale krytykował art. 13 rady dotyczące szkolnictwa w i w ogóle twierdzi, że nie, że ta umowa pozbawia kościół i jego roli wychowawczej w życiu polskiego społeczeństwa i cały czas namawia już nawet po podpisaniu, ale jeszcze przed ratyfikacją razem z metropolitą lwowskim to rodowici 7, żeby ormiański marca, żeby zrewidować postanowienia konkordatu przed jego wejściem w życie tak no nie udało się to jak wiemy ale bo myślę, że za chwilę oddamy głos z informacją w TOK FM chciałem paść te odnoszą się zakończyć po tej pod po tych wszystkich entuzjastyczne co do konkordatu wypowiedziach panów może to nie jest tak, że tylko powiedz mi politycy lewicy, a też byli komuniści w tamtym Sejmie pamiętajmy krytykowali konkordat, ale również jakaś część krytyki tych zapisów pojawia się ZUS ważnego w końcu przecież przedstawiciele polskiego kościoła w tamtym czasie wrócimy do tej rozmowy po informacji o Maciej Zakrocki witam ponownie to są w historii Polski w naszym studiu w Krakowie ksiądz Kazimierz Sowa Adam Szostkiewicz w 26 panowie skupili się w dużym stopniu na znalezieniu takich pozytywów wynikających z tej umowy konkordatowej, a ja w końcowej części przywołałem kilka opinii krytycznych kardynała Sapiehy no i być może byłoby dobrze jednak właśnie się do nich odnieść jednak na nie wszystko wszystkim się podobało nie zaczniemy od tego, że może się wydawać, że są nawet dziwną, że tak ważna postać jak Adam książę Sapieha kapelusz kardynalski otrzymuje dopiero po drugiej wojny światowej i nawet mówi się wyraźnie, że dostaje go właściwie za swoją postawę w czasie wojny w czasie okupacji i zasługi, które dla Polski dalej przez dach kościoła także poniósł nie uciekają za wkład w kraju tak to było w środku prymasa Hlonda w przypadku zaś rozgrywek pewne koszty rany głowy przewieziono do oka i ewakuował na wjazd do rozgrywek w ościennych faktycznie Sapieha tutaj był raczej u powstawał ten głos Rykardy nerwów późniejszego kardynała wczesnego biskupa arcybiskupa krakowskiego urząd 2005 . roku Sapiehy, ponieważ faktycznie był bardzo krytyczny co więcej nie było nie tyle odosobniony wręcz, że prawnicy znawcy dziejów kościoła w międzywojniu mówili wprost to przytoczę jedno zdanie 1 opinii należy ten konkordat zaliczyć do tych, które kościół w jego działalności możliwie najmniej krępują zostawiają mu maksimum swobody to opinia księdza prof. Wilamowski 1 z wybitnych prawników, a z kolei też 1 z rozdziałów konkordatu mówił wręcz o tym, że władze państwowe zobowiązują się do wspierania i egzekucji pewnych działań kościelnych to tzw . tzw. właśnie pomoc władzy cywilnej litrach na sekundę taką pomoc w obozie władzy kości władzy Państwowej publicznej Kościołowi, więc myślę, że tutaj patrząc na to, ale oczami innych ówczesnych elit tak elipsy i politycznej i kościelnych usiąść sobie zdawać sprawę, że kościół katolicki w tym konkordacie zapewnił sobie bardzo duże wsparcie państwa i raczej uprzywilejowaną moje role w Nakle innych związków wyznaniowych innych wspólnot w Czechach i może jeszcze trzeba przypomnieć, jaka była idea głównego negocjatora Stanisław Grabski pozostać Ender, albowiem żony, a związana politycznie z narodową demokracją i były minister z oświecenia publicznego i wyznań tak, a więc członek właśnie elity jak najbardziej radcy Władysława Grabskiego premiera premiera dostał dymisję, dlatego że tę misję negocjowania konkordatu w Rzymie posiedział w Rzymie przez pół roku i ze wsparciem tamtejszego poselstwa Polski pół polskiego i negocjował, czyli odwalają bardzo trudną skomplikowaną odpowiedzialną robotę dostał też robotę za poleceniem ówczesnego prymasa Królestwa polskiego to jest tytuł, który historycznie ma znaczenie związany jest właśnie z polską po rozbiorą i z Warszawą i z Aleksandrą nie znam w każdym razie ten tytuł został uhonorowany powstało już nowe odrodzone państwo, ale dalej krakowskiego arcybiskupa i tytułowano prymasem Królestwa polskiego i to właśnie krakowskim powiedział Stanisławowi Grabowskiemu w rozmowie prywatnej, że my was obserwujemy i wydaje nam się, że pan jest w stanie poprowadzić te rozmowy w Watykanie w sprawie konkordatu Boban jest ekspertem, a jednocześnie no oczywiście jest człowiekiem wierzą już ze snu jest dość i jest na dodatek zwolennikiem no właśnie prawicy narodowej nawiasem mówiąc to był też ojciec z Stanisławy Grabski postaci ważnej dla życia katolickiego w Polsce już w Polsce powojennej, która zresztą wspomina też, o jaką o jego o o tym jak ojciec pracował nad tym nad tym i na tym konkordat ten i teraz tak by, o co chodziło Grabski Emu wbre w pozorom nie tylko o to, żeby jak najlepiej zrobić Kościołowi, ale też, żeby chorować w niej nowe myślenie o tych umowach między stolicą Apostolską, a innymi suwerennymi państwami jak gotowane teoria była taka, a uchodził za człowieka niezwykle kompetentnego podobno część tych konkordatu, który studiował, zanim zaczął robotę, zanim zaczął sam prowadzić negocjacje znał na pamięć znał kilka ton tekstów Ekom kontaktów z innymi państwami na pamięć jego idea była taka, że do ówczesnej czasu właściwie pojmowaną konkordat jako rodzaj zawarcia pokoju między kościołem postrzeganym jako siłę wrogą podejrzaną, a państwem, które się przed tą siłą chciało bronić i on doszedł do przekonania, że jeśli się podejmie tych negocjacji to w takim duchu, żeby to podejście zmienić, żeby do nich był traktat pokojowy tylko prawdziwy traktat o przyjaźni i współpracy między kościołem, a państwem opartym na założeniu, że to jest dla dobra wspólnego wszystkich obywateli tego państwa, z którym Watykan akurat się dogaduje w sprawie konkordatu takie było jego podejście to trzeba powiedzieć Czaban tu oddać przy wszystkich krytycznych momentach i przy bardzo ostrej potem debacie w sejmie właśnie nad ratyfikacją, że jednak to było nowatorskie podejście, że on chciał zmienić ten teren, by relacje między państwem, a kościołem instytucją kościoła dominującego, jaką był z jakim był kościół rzymskokatolicki w Polsce przed wojną, jaką jest do dzisiaj i że w tym sensie tak główna idea, że zamiast konfrontacji podejrzliwości wzajemnego ubezpieczania się, gdzie jest ściana mogą coś złego zrobić jakiś numer wykręcić, gdy była zakazana przyjęto 3 przynajmniej teoretycznie chcemy wierzyć, że tak było przy negocjacjach nad konkordatem obecnie obowiązujące jest, więc państwo wzajemna autonomia państwa kościoła i zasadach może z Uralu, gdzie to możliwe to jest model soborowego Tomasz Gollob to ja bym tutaj też nie nie wyklucza też tej otoczki politycznej ma młodego państwa niepodległe, które też w konkordacie i wstyd przed łódzkim partnerzy politycznym, czyli stolicy Apostolskiej widziało taki czynnik bardzo mocny stabilizujący pozycja Polski w tym konkordat uznaje znalazły się zapisy żona Reasumując, na podstawie tych właśnie z zapisów potem władze komunistyczne wypowiedziały ten konkordat zerwały go jednostronnie, która to gwarantowało nienaruszalność granic diecezji w ramach państwa polskiego i nie mnie nienaruszalność także włączania fragmentów nawet tych diecezji do innych struktur kościelnych, czyli tą już potem zostało zinterpretowane, że żal po podleganie z innych części parafii decyzjom wówczas w czasie drugiej wojny światowej niemieckim, a nawet zaba w w 1 przypadku słowackim chodzi też Spisz było po roku uznany jako naruszenie jednostronne zerwanie de facto konkordatu przez stolicę Apostolską, ale w tym przypadku w latach dwudziestych miał to bardzo duże znaczenie, bo spójrzmy jesteśmy tuż po pokoju ryskim jesteśmy po unormowaniu granic po plebiscytach dotyczą nie tylko na Śląsku także na Pomorzu i to jest jakaś tam gwarancja pewnej stabilności politycznej potraktowania stolicy Apostolskiej jako Niećko partnera, ale i czynnika, który będzie wspierał to młode państwo i oczywiście tutaj ta rola Piusa jedenastego MEN miała pewne znaczenie, ponieważ miał 60 bardzo dużym autorytetem w elitach politycznych ówczesnych drugiej Rzeczpospolitej i ja jednak spojrzymy na to rzeczywiście takiego strategicznego punktu widzenia to wszystko to, o czym panowie mówią jak najbardziej ma sens, ale go też powiedzmy sobie szczerze, że rzeczywiście lot wszystkich zadowolić nie mogło i tego pokoju w dni takiego też na poziom politycznego wokół konkordatu i nie było w dwukrotnie już wspomnieliśmy o w o burzliwych debatach w sejmie przy ratyfikacji tego dokumentu ja nie to, że koszty dCi wybrałem ale, ale chciałbym króciutko, bo to też kwestia języku tam języka tamtych czasów recytować 2 krótkie wypowiedzi pierwsza to sposób Zygmunt Piotrowski ZPAP jest on on mówił n p . o sprawach szkolnictwa właśnie w kontekście konkordatu mówił tak, ale w Polsce wbre w konstytucji zdąża do wprowadzenia szkoły wyznaniowej, a czemu jest szkoła wyznaniowa szkoła wyznaniowa, czyli szkoła sklejka izolowana jest to taka szkoła, w której ma rządzić ksiądz rabin pop czy pastor po nie mówię tu specjalnie w szkole wyznaniowej katolicki to 1 z głosów, ale np. taki nowy ciekawy głos jak na państwo, o czym też mówiliśmy na początku wielonarodowe Otóż poseł Artur Królik reprezentujący zjednoczenie posłów niemieckich mówi tak o ślubie odnosi się do ślubu chodzi tutaj o małżeństwa mieszane wyznaczane to jest bardzo ważne ślub zawarty w kościele protestanckim może być na podstawie prawa kanonicznego unieważniony przez kościół katolicki z czego kościół przyrody mierze korzysta, a konkordat tym przepisom prawa kanonicznego nadaje moc obowiązującą w państwie polskim postanowienie to jest policzkiem wymierzonym wyznaniu ewangelickim gontem i tak by więc do to też pokazuje prawda, że ten pokój, który mówi redaktor szarością Szostkiewicz w jedno został zawarty, bo w fakcie, że właśnie ratyfikacja przebiegła bez większego problemu, ale jak to w demokracji nie wszystkim się wszystko podobało mi nie wszystko się z GL budowany właśnie Grabowskiemu głównemu negocjator rodzi się on nie on Niechciał właśnie traktatu pokojowego tylko chciał ułożenia relacji między państwem, a gościem na nowy sposób bardziej na taki operatywny powiedzmy konstruktywny, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli oczywiście jego intencje były jasne to znaczy i i całemu całej większości parlamentarnej ówczesnej odpowiadała sytuacja, w której kościół rzymskokatolicki jest filarem odrodzonego państwa polskiego to znaczy to nikomu nie przeszkadzał w tej większości, że to, że nie ma wyraźnego rozdzielenia separacji między kościołem, a państwem o to chodzi, czyli ten sam problem mamy dzisiaj i ten sam spór o drzewa dzisiaj i wtedy większość parlamentarna, a była taka, że niech będzie niech będzie, bo my mamy trudną sytuację mówiliśmy o tym w pierwszej części audycji i nam się przydać takie zmorą, aby wsparcie moralne, które się przełożyć też Ralph ostatecznie wsparcie polityczne ze strony kościoła w obliczu tych tych wszystkich wyznań pan mówił o debacie debata to jest zabawne, że my mamy wrażenie czasami, że nasze dzisiejsze ZUS z grą ze strony USA kanclerz loży VIP to efekt jest z Atlantyku w Ostrowie z dnia przy teatrze wybrałem przytoczona w odgłosy głosy mniejszości ukraińskiej Ależ bardzo ostry program zakłada, że nie zaczyna się w sam nie da była rzeczywiście młoda prężna branża nadal można zgarnąć wraz z tą i np. lewica mówiła otwartym tekstem nie dla konkordatu kościół w naszej historii odgrywało rolę Andy narodowościowych dzisiaj w nie wyobrażam sobie zobaczymy może Biedronka jak uda mu się wprowadzić jakiś deputowany do Sejmu to może ktoś z nich pojedzie z takim tekstem, ale od lat nie pamiętam, żeby nawet lewica na ile w Anwilu otwartym tekstem, że jest on czynnikiem anty Narodowym, że hamuje postęp, że wyzyskuje wiernych pod pretekstem takim czy innym ewangelicznym, więc była bardzo ostra jak ta debata i bardzo dobrze analizowała emocje i wyrażała rzeczywiście różnice poglądów, niemniej jednak został zdecydowaną większością głosów przyjęto go oddać mianowicie przewaga była chyba 8080 głosów w ESM nie mniej licznym niż obecnie politycznie tylko właśnie PSL wyzwolenie i na posłowie radykalnie NZS -u tak dalej radykalna część Pepeesu BOR o wyzwolenie z kar, ale co ciekawe, bo tutaj w tej dyskusji, która się toczyła wokół konkordatu 2005 . roku zauważmy też jest bardzo krótki okres czasu podpisania do ratyfikacji, bo to jest to po to jest wliczone w tygodniach, dodając mamy, zwłaszcza że w przetargu mogą grać w sierpniu targa, a w dziale profilowania w Lublinie w lutym podpisana ratyfikowanie jest tak 3 kwietnia zakończyło się tak natomiast, czego zmierzam 3 były takie momenty, które były, na które zwracano uwagę na czym bardzo krytycznie już poza tymi pomnikami takimi publicystyczny mi pierwsza rzecz to brak klauzuli stwierdzającej wyraźnie, że uprawnienia kościoła katolickiego nie mogą stać w sprzeczności z porządkiem prawnym państwa polskiego Senatu zwracamy uwagę druga sprawa to była kwestia właśnie wpływu kościoła na edukację czy szkolnictwo, a trzecia to było zwolnienie kościoła także od strony materialnej liczyć z licznych Lauda audio i opłat, które związane były z użytkowaniem przez kościół obiektu w budynku wszystkich wszystkiego tego co związane było z wykonywaniem kultu jak się to określało IT 3 to były te 3 główne takie powiedziałbym bardzo merytoryczne zastrzeżenia do negocjatorów i do autorów tego porozumienia ze stolicą Apostolską natomiast oczywiście wpływu w retoryce politycznej w debacie publicznej oczywiście to mieliśmy bardzo duże oczy badawczej wspominał tych momentów, które swoją ostrością argumentów i odwoływanie się do budowy dróg, bo także w przeszłości mogą nawet zadziwiać to były lata połowa lat, czyli połowa drugiej dekady dwudziestego wieku chciałbym, żebyśmy w tym momencie nie przepraszam panie redaktorze musimy już teraz kończyć nie chciał, żeby oczywiście to była taka odpowiedź ze strony tutaj księdza Kazimierza, żeby przywrócić ten rodzaj ostrości polemiki i języka, gdyby rzeczywiście jakimś siłom politycznym w Polsce przyszedł teraz realnie pomysły rewizji konkordatu żył, ale w sferze zadań, ale o tym, dzisiaj nie mówił na twarzach radnych inna historia natomiast możliwe okoliczności tego konkordatu z lat dziewięćdziesiątych są inne dni to jest dobry powód, żeby zabić ich kondycję audycję historyczną co tu dużo mówić o okolicznościach po pojawienia się tej umowy może bardzo zaszkodził panie redaktorze autorów, którzy wtedy grali dużo lepszy łącznie z prezydentem Kwaśniewskim, który Real podpisał dokument ratyfikacyjny rower, a propos udział lewicy w tego typu sprawach piękne dzięki ksiądz Kazimierz Sowa Adam Szostkiewicz studio nagraniowe w bardzo panu dziękuję to były w historii Polski teraz informacje Zwiń «

94 rocznica Konkordatu

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: HISTORIE POLSKI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 17:00

Najnowsze Podcasty

Aleksander Kwaśniewski: Opozycja za długo nie może się zdecydować z koncepcją, z jaką wychodzi w tych wyborach.

"Margin Call": film zamiast podręczników do Business English

Przewodnik w Podróży: Maroko

Idze Świątek wyrosły godne rywalki

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL