Jak zostać poufnym osobowym źródłem informacji?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

południowy program Radia TOK FM kłania się państwu ponownie chciałbym, żebyśmy teraz połączyli się z panem dr. Piotrem Grabowskim prawnikiem autorem książki poufne osobowe źródła informacji aspekty kryminalistyczne pewno dowodowe na Uniwersytet SWPS pan także reprezentuje dzień dobry panie doktorze dzień dobry bardzo trudny temat co wybraliśmy się muszę przyznać bardzo trudne także z tego powodu, że należy być niezwykle ostrożnym, poruszając się tutaj w tym Rozwiń » obszarze i to z wielu powodów poufne źródło informacji połówką osobowe źródło informacji sama nazwa wskazuje powinno być poufne ani wystawione na widok publiczny to różnie mówią o personalnych w kwestiach oczko generalnie powinno to być owiane pewną tajemnicą i co najwyżej wątki te powinny przewijać się jakiś filmach kryminalnych szpiegowski danie 4 na widok publiczny wszystko wyłożymy za kilka w tej godzinie audycja no tak, ale z drugiej strony, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że jest to środek naprawdę mocno ingerujący nasze prawa obywatelskie rano, bo mówimy tak naprawdę inwigilacji przez informatorów tajnych współpracowników agentów nie ważne byśmy tutaj nazwali NATO nie może to umknąć w ogóle analizie prawników parlamentarzystów i szerokiej dyskusji na temat dopuszczalności tego środka no to jest podstawowy element związany z pozyskiwaniem informacji o przestępstwach jeśli uznamy, że mamy to już ma pozostać tylko w filmach no to Niewiem czy moglibyśmy wtedy mówić o państwie prawa w Polsce no dobrze, ale nie chciałbym, żebyśmy też na drugą nóżkę wszystko zrobili uznali, że Polska jest pełna takich tajnych agentów tych poufnych osobowych źródeł informacji wokół nas naprawdę wielu i teraz powinniśmy pilnować, bo pierwsze co mówimy nawet dziś nie mamy nic na sumieniu jak mówimy o kim co mamy nie wiem w komputerze telefonie i t d . chyba że pan zdania, że przekona mnie za chwilkę, że 6070, a nawet 80 % z nas ma gdzieś w swoim otoczeniu poufne osobowe źródło informacji nie mówimy tutaj można źródłach, dostarczając informacji o charakterze kryminalnym natomiast, jeżeli mówimy o jawności lub utajnieniu pewnych kwestii to Polska powiedzmy jedno, ale dziedziczy jak gdyby taką tak to taką tradycję pod sowiecką, czyli utajniania pewnych kwestii, które w wielu krajach zachodnich są w sposób oczywisty jawnymi kwestiami np. stany Zjednoczone chcą współpracy z informatorami tak naprawdę regulują wytyczne prokuratora generalnego Stanów zjednoczonych i jest to, iż jest to akt prawny dostępne w internecie czy ktoś chciałby, żebyśmy się dobrze zrozumieli mówią o 2 kwestiach o całkowitym utajnieniu faktycznych informatorów przekazujących informacje kryminalne służbom policyjnym, a z drugiej strony, o który jawności tak naprawdę przepisów, które regulują bo, bo nadmierna Tajner niczemu nie służy tak uważam oczywiście dobrze balet też chciałbym, żebyś publicystycznie nad tą kwestią będzie nowy zastanowili przyzna pan, że taka formuła taka figura jest do pożądanej o, tyle że może ujawniać się rzeczy, które mają związek ze światem kryminalnym stanowią zagrożenie dla państwa dla dla osób funkcjonujących w tym państwie to jedno, ale z drugiej strony ten nasz bagaż kulturowo polityczny, który niesie za sobą od lat każe nam po pierwsze, post promować po drugie, powątpiewać w szczerość intencji takich osobowych źródeł i generalnie nazywać ich donosicielem no i bagaży w tej strasznej to jest właśnie postawy problem, dlatego że w krajach zachodnich to postrzeganie ma raczej takie znaczenie pozytywne oczywiście nie mówimy o ujawnianiu jakichkolwiek konkretnych źródeł, ale tak, by pomoc obywateli państw postawa Obywatelska zgodzi się pan panie doktorze tak no może tak powiedziano natomiast to postrzega inaczej chciałbym to zasadniczo odróżnić od tego, że się nie kojarzyli tego stanu z pracą ze służbą bezpieczeństwa, bo to się niestety cały czas przewija i małej są trudno błędne taki związek dlatego nawet dziedzictwo poniesiemy za sobą już kilkanaście kilkadziesiąt lat idzie tak, ale jedno trzeba rozróżnić w swojej książce zajmuje się przede wszystkim z pracą służb policyjnych w sprawach kryminalnych natomiast całkowicie na boku pozostawiam kwestię współpracy służb specjalnych z agenturą, bo to są zupełnie 2 różne kwestie są zupełnie innym celom podporządkowane w przypadku służb kryminalnych tak naprawdę mówimy o pewnym zasadniczym dobru wspólnym Banaś do nowego wszystkie obywatele na rzecz zwalczania przestępczości charakterze kryminalnym to będzie źle zorganizowana narkotykowa, ale mówimy o takim celu, który służy nam bezpośrednio nie tylko o ochronie państwa, ale nas jako obywateli bezpośrednio, którzy chodzą po ulicach korzystają ze swoich wolności obywatelskich i wymagają od państwa pełnej skuteczności dobrze poufne osobowe źródła informacji w takim razie powinniśmy podzielić na te, które stanowią inaczej pomagają będzie się chronić nasze bezpieczeństwo naszych nasze, czyli obywateli, ale także te, które współpracują z Zosią służbami specjalnymi dobrze zrozumiałem panie doktorze takich, które w dziale wpływają na interes państwa w ogóle tak zdecydowanie odrywać, dlatego że zasady współpracy podstawy po nawiązaniu stosunku zobowiązani do współpracy co tutaj absolutnie absolutnie inne takie błędne postrzeganie informatorów są policyjnych oni tak naprawdę wszyscy, którzy współpracowali z milicją Obywatelską z policją oni, a ich nigdy nie obejmie to kwestia lustracja ich dane pozostaną na zawsze tajne to jest dosyć istotnej Toma i ogromne znaczenie dla tych osób, które powinny być tak naprawdę no i powinny mieć pewność prawną i ta pewność prawna w tym przypadku istnieje, dlatego że w przypadku służb specjalnych no nie zakładam oczywiście zmiany, jakie diametralnej systemu, ale no w obu informatorzy służb specjalnych muszą zawsze żywić taką obawę informatorzy służb policyjnych nie muszą żyć takie obawy i remisie też właściwe podejście, bo to służy społeczeństwu niezależnie od tego jakich układach geopolityczne, które będziemy funkcjonować, ale tu pozwolę się nie zgodzić się z panem doktorem tym co co do zasady byłoby, gdybyśmy zapytali albo inaczej dali wybór to przypadkowym respondentom woleliby współpracować przy czym tutaj właśnie w tym obszarze interesów państwa czy interes obywateli w przy współpracy z policją to to przed tym drugim powiedzieliby nie to niebezpieczne na pewno sprawa się gry była bardzo szybko i ten, którego ścigają dowiedziałby się, że to, że to ja przyczyniłem się do jego zatrzymania zdarzają się takie sytuacje pamiętam tego głośno sytuację w sądzie bodajże Okręgowym w Szczecinie, że sąd nie ujawnił nie utajnił posiedzenia dotyczącego zastosowania podsłuchu i 4 obsługiwanie jakieś tam formie dowiedzieli się o tym co miało się w ogóle zupełnie z celem natomiast tutaj nie ma takich nie ma takich obaw tylko, że z drugiej strony sąd do zup, bo osoby funkcjonujące na zupełnie innych poziomach społecznych gospodarczych intelektualnych zawodowych to są zupełnie różne grupy, dlatego że w przypadku powiedzmy no bo tak bardzo kolokwialnie informatorów policyjnych mówiąc to zdecydowanie osobach, które funkcjonują w jakimś otoczeniu grup przestępczych czy powiedz mają jakiś związek z przestępczością typowo kryminalną intrygą no może nie bandycką do końca, a jego typową przestępczością kryminalną, która nie uderza bezpośrednio jakieś podstawy funkcjonowania państwa jedno proc w przypadku służb specjalnych obecnie jest o wiele bardziej skomplikowaną z grami operacyjnymi wieloletnimi pozyskiwanie pod obcą banderą i t d . tak dalej to są znów 2 zupełnie inne obszary i chociaż no może stwierdzić, że to, że ja troszeczkę inaczej niż nic nas ustawodawca podchodzą do kwestii służb policyjnych dlatego, że to poza wiadomo oczywiście policją Strażą Graniczną żandarmerią wojskową zakwalifikować do Centralne Biuro Antykorupcyjne ona oczywiście w ustawie ustawodawca ma do tego prawo zostało zakorkowane służba specjalna, ale no nie ma żadnego racjonalnego normatywnego uzasadnienia, bo nie jest to służba, która pełni funkcje wywiadowcze czy kontrwywiadowcze to naprawdę jest to też uznawane są w doktrynie zmiana pory policja specjalna jak te 4 służy biorą pod uwagę i uważam, że tak CBA jak najbardziej służbą policyjną moi i tutaj no obszar zwalczania jest to klasyczny przestępstw kryminalnych tutaj po prostu policja antykorupcyjna dobrze panie doktorze w takim razie tylko na tę notę na te policyjną nóżkę w tej chwili zwróćmy uwagę ilu ile jest poufnych osobowych źródeł informacji wg szacunków pewnie tego nigdy się nie dowiemy precyzyjnie właśnie w tym obszarze tego nie wiem a gdybym wiedział to i tak nie mogą powierzchni nie ukrywam że, że obowiązuje mnie jako byłego oficera policji i jedno pewna pewien obowiązek zachowania tajemnicy w taki informacji nie ma takich zestawień pamiętajmy, że to, że funkcjonuje zawsze coś takiego jak też statystyka i ich tutaj zawsze niezależnie od tego jaki był system no zarówno w PRL-u głośna była tak takie zestawienie które, które minister Kiszczak narzucił funkcjonariuszom, żeby każdy pozyskiwał 12 tajny współpracownik odnotował kompletna fikcja podobnie w niektórych służbowego do piramidy wszelkiego rodzaju sprzedaży bezpośredniej przypomina, ale tak, ale Ależ oczywiście oczywiście to jest tworzenie jak już opisałem w swej książce w kilku artykułach ten pomysł utworzenia pewnego oszukiwania się wzajemnego co jest najważniejsze z nich najważniejsza ilość źródeł najważniejsze jest jakość informacji strony po to samo źródło, czyli może ono być Nisko kwalifikowane, ale ważne, żeby dotarciu informacji na szkodę dotyczącą potencjalnego sprawcy zabójstwa trzeba będzie osoba informująca to informator czy poniósł pracownik to niema znaczenia wartość najważniejsza, ale pod tym względem no cóż, by tak funkcjonują ja myślę, że dominacja statystyki to jest jednak taki pewien element dna służb policyjnych i tegoż po prostu nie zmieni i ich zadowolenie tworzenie pokazu czasami gdzieś tam fikcji w zakresie pozyskiwania źródeł ma też funkcjonuje takie sprawy karne nawet czasami pojawia się przestrzeń publiczna mówi o skuteczności Ozgi osobowych źródeł informacji proszę powiedzieć czy tym warunkiem pierwszym, który nie powinniśmy rozpatrywać w ogóle jest wiarygodność, bo było tego chyba trzeba być, a wiarygodność tak natomiast no i trzeba być 1 takiego podstawowego założenia tego, że w Polskiej świadomości polskiej opinii publicznej jest jej przede wszystkim dominuje kwestia wkład środków technicznych w postaci podsłuchu i innych środków zakupu kontrolowanego dzwonek łączne korzyści majątkowe przesyłki niejawnie nadzorowanej tak naprawdę absolutnie dominującą formą tak było jest i będzie i tak naprawdę technika tego nie zmieni jest pozyskiwanie od źródeł osobowych to jest forma o charakterze tak naprawdę aktywnym pozyskiwaniu informacji, a tam, gdzie chcemy je zdobyć kwestia wiarygodności tezy, że coś zupełnie innego o to, żebyśmy ważna kwestia manipulacji psychologicznej tajny współpracownik Ryszarda c Zawiszę do sączy się bardzo ciekawa kwestia to jest właśnie ujawnienie pewnych rzeczy pewnych założeń związanych z dostępem do tych informacji o tego, że czasami korzystają z tych informacji sądy czy prokuratury one nie mają powie wprost zielonego pojęcia na temat wiarygodności konkretnego źródła, a z tego wynika z naszych jest to tzw. grzech pierworodny tak naprawdę w ogóle przez cały okres praktycznie PRL -u w 1963 roku nie mówiliśmy w ogóle są czynności operacyjno-rozpoznawcze no może to pytanie, które szokująca takie takie określenia stawek nie było, tym bardziej do dnia dzisiejszego nie ma definicji ani czynności operacyjnych ani tak naprawdę, kto to jest tajne są pracownicze informator policji proszę wyobrazić, że we wszystkich tak naprawdę branżowych ustawach istnieje takie określenie, że jest to osoba udzielająca pomocy niebędąca funkcjonariuszem żołnierzem policjantem no no polskie tak wygląda nie tylko na pomoc nie polega na przeprowadzaniu staruszki przez przez pasy tak to to są bardzo poważna, ale sprawy ja wiem, ale z drugiej strony oraz obraz jest tak szerokie pojęcie, że policja przyjeżdża na jakieś miejsce zdarzenia albo prowadzi jakieś czynności operacyjne i w ramach kategorii tego od tej osoby udzielające pomocy może być osoba, która powiedz nie narzucam za 50 zł dostarczy policjantom drabinę, żeby wasze tak jest pomieszczenia i mogli podjąć jakieś czynności jest osoba udzielająca pomocy to jest absurd powrotu Polski ustawodawca to jest właśnie zaszłość historyczna drogi 90, kiedy Bano się tak naprawdę wpisać do ustaw, że mamy w ogóle w Polsce informatorów, bo uznawano, że to się tak jak pan słusznie wspomniał coś tak źle kojarzy, że może napiszmy to w sposób taki bardzo ogólny pojawiło się wręcz postulaty, żeby w ogóle policjant wspomniał także, że kwestionowana możliwość używania przez policję pałek i środków przymusu bezpośredniego, ale postulowano, żeby w ogóle z informatorów zrezygnować no, a równałoby się paraliżowi państwa są przede wszystkim w sferze zwalczania przez los charakterze kryminalnym panie doktorze zasięg wracamy do naszej rozmowy pana dr Piotr Grabowski jest moim państwa gościem rozmawiamy poufnych osobowych źródła informacji po informacjach zapytam pana doktora czy każdy z nas może takim źródłem zostać przedpołudniowy program Radia TOK FM pan dr Piotr Skrobowski prawnik autor książki poufne osobowe źródła informacji aspekty kryminalistyczne i prawne dowodowe jest z nami Uniwersytet SWPS dzień dobry panie doktorze ponownie dzień dobry rozmawiamy moją osobowość żąda informacji, ale tych policyjnych i dla innych służb, które z policją się kojarzą tak to nazwijmy ją pan rozszerzył definicję także na Centralne Biuro Antykorupcyjne, choć po pewnym jest przy tym sporo dyskusji czy każdy może zostać osobowym źródłem informacji tak tak tacie policyjnym rządowej najbardziej w przypadku natomiast służb specjalnych, które mamy do czynienia z daleko idącymi ograniczeniami podmiotowymi wiadomo, że nie mogą zostać parlamentarzyści osoby pełniące pewne określone funkcje dziennikarze policyjnych takich graczy korekta tak, bo oczywiście teoretycznie, ale zawsze jest pewna, ale dlatego, że się w danej służby za zgodą premiera może wydać taką zgodę można każdego dziennikarza też pozyskać na to muszą być spełnione szczególnymi okolicznościami no dobrze na tym policyjnych się skupmy teraz proszę powiedzieć, jakie kryteria powinien taki delikwent spełniać odcinka torów to niema żadnych najważniejszą taką kwestią jest czemu ma służyć dane źródło, bo być może być może takiego założenia na część osób będzie to kto to może zaskakująco natomiast procedura karna kodeks postępowania karnego nie daje praktycznie policja nie żadne służbom narzędzia do wykrywania sprawców przestępstw i tutaj się, że tak powiem wychodził spod najważniejszego założenia po co ma swoje dane źródło i do tego dopiero dopasowujemy sobie informatora, którego pozyskujemy do jakiejś określonej sprawy do lub jakiegoś określonego środowiska, bo w zdecydowanej większości sytuacji mówi, jeżeli nie mamy na co mamy popełniono jakieś przestępstwo nie mamy sprawcy od razu na miejscu na gorącym uczynku Tektura naprawdę w zdecydowanej większości spra w musimy korzystać ze źródeł osobowych, które dostarczają nam informacji to jest jednak, że już w ogóle wiemy o przestępstwie, a w ogóle obszar dla dla źródeł informacji pustosłowie do informacji, które w momencie, kiedy w ogóle nie mam informacji przestać się czy przestępstwa bez ofiar jest ogromna skala sukcesu za narkotykowe gospodarcze przemytnicze i t d . tak dalej, więc tutaj dopiero zakładamy po co nam ta informacja, a z drugiej strony poszukujemy wtedy odpowiedniego źródła pod tą informacją, a czy to trochę nie nie ograniczała prawdopodobieństwa wykrycia jakiegoś przestępstwa no bo one najpier w mamy sprawę, do której poszedł po po bo szykujemy osobowych źródeł informacji patrzy, a może tych zbiorowych źródeł informacji mieć wiele miejsca, gdzie potencjalnie przestępstwo bądź też sprawa, która policzy się przyda, bo to nastąpi szybko poszły takie źródła zawsze są, bo tak naprawdę dno po co jest podstawowym celem posiadania źródło informacji rozpoznanie zdobywania, gdyby informacji tworzenie bazy i w momencie, kiedy dojdzie do zdarzenia, bo potem, że wezwanie na plaży, a ja rozumiem, że bazę tworzy się prewencyjnie, a nie na potrzeby jakieś konkretne sprawy różnie bardzo różnie to obywatel nie ma absolutnie żadnej reguły natomiast idealnie byłoby, gdyby no, a czy pan Popper o wiele większy problem jest taki oczywiście wielu policjantów wszyscy są nie zgodzi, ale również datę wskazał moja koleżanka pani prof. Szumiło Kulczycka Uniwersytet Jagiellońskiego policja tak naprawdę w ustawie o policji nie ma podsta w do pozyskiwania informacji o informatorach figuranta w ogóle spraw operacyjnych w to jest taki paradoks, że pewne rzeczy się robi, ale ustawa o policji na to nie pozwala, ale tak się to robi to to ten obszar jest tak często zagmatwane, że na musimy stworzyć odpowiednie podstawy prawne, że mówią o działalności w celu zachowania praworządności w Polsce to powinniśmy powiedzieć po co posłuży, jakie są podstawy prawne podsta w prawnych tak naprawdę dla Pomorza to dziwne, że jest pewna próżnia prawna w przypadku informator tylko 1 zapis kilka zdań to jest obszar bardzo szeroki bo o czym czymś zupełnie innym jest pozyskiwanie informacji przez duże policyjna przez służby specjalne Trybunał Konstytucyjny wiele lat temu narzucił bardzo istotne ograniczenia służbom policyjnym przede wszystkim policji w zakresie informacji, które ona może zbierać i a jeżeli w ustawie o policji mówisz osobie podejrzanej no to kodeks postępowania karnego w sposób dosyć precyzyjny może nie definiuje, ale wskazuje, jakie to są osoby wśród tych osób, a przecież policja, pozyskując informatora musi zdobyć szczegółowe informacje Kimon jest co robi czy popełnia przestępstwo jeśli tak to jak i t d . ustawa o policji takich podstaw nam nie daje podobnie o figuranta ja wiem, że mogę mówić o pewnych rzeczy, która może być szokująca dla słuchaczy teraz ja wiem, że i tak te czynności będą nadal prowadzone niezależnie od od mojej nie tylko mojej interpretacji przepisów, ale taka jest prawda mają upomnieć się przede wszystkim wymagać od naszych organów państwa, żeby zalegalizował tę sytuację Donovana przygody zimowe Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego no może zbierać informacje o wszystkich kwestiach, które pozostają w kręgu zainteresowań policja Straż Graniczna takiej możliwości nie ma to jest grzech pierworodny, ale po, jakby służył przez lata do porządku dziennego nad wodną nie można z nich zrezygnować, ale dobrze, ale to my też w swojej hipotezie posuną się bardzo daleko, iż nie ma podsta w prawnych do działalności osobowych źródeł informacji i to te podstawy prawne do dziś nie definiują zakresu tej działalności czy wobec tego już opierać się na konkretnym przypadku można podważyć wiarygodność takich źródeł mówi szef Rosnieftu jest w przeprowadzonym procesie np. do 3 samym procesie nie dlatego, że to jest absolutna ostateczność, żeby źródło jakiekolwiek formy funkcjonowało no bo mówimy o zasadzie tajności może nie to co nie tylko ja, ale wystarczy wystąpienie przepraszam panie doktorze wystąpienie przed sądem nawet na chodniku przedsądem w rozprawie, która ma charakter niejawny też nie wchodzi w grę w 2 jako świadek utajniony w pewnych szczególnie uzasadnionych sytuacjach natomiast obecnie poduchy 1 rzecz, że źródła informacji informatorów pozyskuje się w środowiskach przestępczych, jeżeli mówimy o nas do samej weryfikacji wiarygodności świadka incognito, na którego nowy, bo kontrolę jego wiarygodności przez strony procesowe przez oskarżonego jest praktycznie non niewielka podaje istnienie niestety zagrożenie, że to informator, który jest świadkiem świadkiem utajnionym będzie próbował załatać są jakieś wewnętrzne interesy porachunki to przyrząd czasami wywodzą się z tej samej grupy przestępczej no bo takie założenie, że mamy pozyskiwać jak dotąd nie zabrzmi śmiesznie małe ma pozyskiwać na taki babcie paprotki, które siedzą w oknie i oglądając widzieli na podwórku to co do tego osoba nie weźmie udział raczej w procesie karnym tak zresztą nasze specjalnie nie nie ma potrzeby utajniania i t d . natomiast często najbardziej najbardziej wartościowe źródła informacji wywodzą się z grup przestępczych i taki, jakby fundamentem jest także pozyskać osoby przekonujemy ją żona w tej tożsamości zostanie niby niby zdradzona i nie powinniśmy tego robić to jest absolutna ostateczność w procesie karnym no dobrze ale by panie doktorze WHO zatrzymajmy się na chwilkę przed tym Niewiem po potencjalnym członku grupy przestępczej, który staje się za namową policji osobowym źródłem informacji, jaki jest jego interes jak bardzo jest to zbieżne z instytucją świadka koronnego już w dalszym toku tych czynności pod coś mu to policja musi obiecać, że był on zaczął współpracować z po swoich kumpli w oczy twarz mimo tego, że instytucja świadka koronnego tak naprawdę obumarła w Polskim systemie prawa karnego w toi toi to naprawdę znikome znikoma element, dlatego że przestępczość zorganizowana w Polsce się przekształciła to już nie są bandyckie napady to są ludzie to zajmę się przestępczością gospodarczą i oni tak naprawdę, chcąc funkcjonować za średnią krajową będąc jakiś tam odosobnionym ośrodku gdzieś tam na granicach przy granicy naszego kraju, siedząc z żoną z dziećmi tak dalej tak, ale po meczu z 24 godziny od to nie jest dla nich atrakcyjne to po pierwsze trzeba spojrzeć na to kogo my chcemy pozyskać no może bowiem tak oficjalnie oficjalne Dundee dopuszczalnym i postawę pozyskuje jest oczywiście zainteresowanie materialne ja wiem, że to zabrzmi śmiesznie, ale postawa Obywatelska w jasności śmieje z tego, dlatego że no no nie można wymagać od zdemoralizowanych członków zorganizowanych grup przestępczych w taką taką postawą się kierowali absurdem jest ja na to wskazywałem kilku swoich publikacji, chociaż nie ukrywam, że wskazywanie na pewnych rzeczy nasuwa pewne rzeczy terapia związane są z patologiami związanymi z potrawami środków dla źródeł ma ono jest trudna do publikowania natomiast ostatnio spotkał się z takim bardzo zwraca na to wezwanie do pana pan to nazwa patologią czy to nie jest praktyką powszechną, że w za informację 5 stów np. 5 to całkiem sporo do informacji, ale weźmy pod uwagę także mamy obowiązek zeznawać lub, ale też o tym pisze się w w internecie i t d. tak, by to nie żadna tajemnica ono polega ono wprost kilka lat ukazała się dziś informacja na jakim źródle naukowym, że w budżecie państwa bodajże 2013 roku na cały był fundusz operacyjny służb policyjnych na polską policję było zagwarantowane 50 000 000 zł jest szokująco mało w stosunku do tego, że tak naprawdę trzeba patrzeć na to, że płacimy za informacje, jeżeli kilka lat temu ukazał się informacja, że rząd Angeli Merkel zapłacił 1 z informatorów, który dostarczył informacji, bo od kilkudziesięciu tysiącach tajnych kont, które posiadało Szwajcarii zapłacił 5 000 000 EUR to tak naprawdę wykorzystał 40 % budżetu całej polskiej policji, że ja używam pewnej takiej skali, żeby brać pod uwagę tak z jakąś śmieszną kwotą my mamy do czynienia w przypadku wypłat informatorom to 50 000 000 zł to przybliżeniu, kiedy tak obliczyłem, że to tak naprawdę 10 tirów przejeżdżających krajówką tytoniową przez naszą wschodnią granicą tych 10 tirów, bo takie tiry przejeżdżają wyda w ciągu minuty może 2 i to jest cała wartość funduszu Operacyjnego dla całej polskiej policji na cały rok oczywiście sprzed kilku lat Bronek tak podzielić dzielnica Polic aż tak bardzo szczegółowe chcę zwrócić uwagę na jedno, że to jest pewna fikcja utrzymywana od wielu lat, że podstawa materialna wpisywana w przypadku dowodowo do jakichkolwiek dokumentów wpisywano wobec szefa zorganizowanej grupy przestępczej, który co miesiąc ma przychody rzędu kilkudziesięciu albo kilkuset tysięcy złotych to jest kpina, ale ktoś toleruje, dlatego że brak w Polsce mamy pewien zasadniczy problem chcemy wykorzystać informatorów, ale nie chcemy tego przyznać nie chcemy im do końca płacić i to i to jest to pies pogrzebany, bo oni są czegoś zupełnie innego, dlaczego nie chcą oni są ochrony polisa ochrony ze strony organów państwowych ja tworzę taką koncepcję informatora śledczego, dlatego że bardzo często w przypadku osób, które funkcjonują zorganizowanych grupach przestępczych naprawdę obracają poważnymi środkami dla nich dominującym motywem nie są pieniądze, ale uniknięcie odpowiedzialności karnej oczywiście funkcjonariusz zgodnie z przepisami prawa absolutnie zrobić tego nie może się co doskonale z tego zdają sprawę na Drezno celem w obecnych ramach prawnych można jedynie manipulować takimi osobami i obiecywać im pewne cesji ze strony organów państwa miał wiadomo, że to niema absolutnie żadnego uzasadnienia i funkcjonariusz nigdy, ale nie może zgodnie z prawem np. do prokuratora i powiedzieć mu pan takiego informatora chciałbym mu załatwić to podział donośny ryk to niedopuszczalne łamie prawo od razu dostanie zarzut karny za ujawnienie tajemnicy tajemnicy z tym związane tak raz w UE trzeba stworzyć pewną drogę dlatego z kolei, że skoro jak Adamowie Lu świadek koronny obumarł to te osoby są zainteresowane dostarczaniem informacji w zamian za możliwość odstąpienia od ścigania karnego zdaniem taką możliwość tylko, że nie może się to odbywać tak jak w projekcie ustawy o czynności operacyjno-rozpoznawczych będą decydowali szefowie służb no bo jest to nie tylko w moim przekonaniu jednak spore pole do nadużyć no dobrze to były spróbują podsumować ten trend ten wątek naszej rozmowy skoro osobowe źródła informacji najczęściej wywodzą się ze środowisk przestępczych skoro osoby te też oczekują czegoś w zamian w najmniejszym stopniu pieniędzy, bo tak jak pan powiedział 5 stówek za informację to jest i tak bardzo dużo skoro taką podstawową przesłanką ich działalności jest to by uniknąć odpowiedzialności karnej za za czyny, jakie też sami popełniają będąc w tym środowisku gotowość musicie szukać mówimy, gdy policja, do której pan przecież należał należą tak tak tych osobowych źródeł informacji wśród ludzi, którzy obok są czyści mają poczucie obywatelskości i po prostu ich to w jaki sposób kręci Niewiem nie są żądni zemsty na dla tych, których będą demonstrować czy i t d. pytanie czy takich udaje się zdobyć, a jeśli tak to w jaki sposób, bo nie sądzę, że po dobranocce dać ogłoszenie poszukujemy osobowych RODO informacji jeśli ma życzenie zgłoście zadzwoń do nas wroga nr 07 co i t d . że to jest zestawienie każdego idealistycznych obrazu świata należy powiedzieć z sobie, że praca operacyjna nie ma nic wspólnego z działaniami etycznymi estakada kooperacja negatywna, a przestępcy 3 osoby funkcjonujące gdzieś w środowiskach przestępczych albo w obrębie tych środowisk doskonale wiedzą, że my chcemy pozyskiwać źródło tak naprawdę źródło jest absolutnie podstawowym środkiem pozyskiwania informacji o podsłuch, które mają charakter pasywny czy jakiekolwiek inne działania operacyjne nie ma możliwości, żeby ktoś zdobywał informacje nie będą w pobliżu albo nie działają w grupie przestępczej, bo to po prostu fizycznie nie jest możliwe no no tak postawa Obywatelska to jest po prostu kompletny mit, ale na co nam na co napotykamy na pewien taki problem mianowicie w PRL oczywiście całkowicie niezgodnie z przepisami o charakterze ustawowym, czyli kodeksem postępowania karnego była dopuszczona możliwość przez komendanta głównego ministra spra w wewnętrznych zarządzania, żeby pozyskać osoby w oparciu materiał obciążający kompromitujące i to było przez wiele lat stosowane oczywiście nie mówimy o bezpośrednim przełożeniu na taki sposób funkcjonowania no bo to jest nieakceptowalne społecznie natomiast Mot należałoby się zastanowić czy w przypadku osób, które chcą przekazać ważne informacje oczywiście mówimy o sprawie, której on gdzieś tam popełni jakieś przestępstwo lub na wstępie, bo zmoczy się czyn zabroniony, że chce przekazać informacje o na szkodę większej grupie przestępczej o zdecydowanie od takich korzyściach, które państwo może odnieść w wysokości setek milionów miliardów złotych, żeby oportunistycznie odejście od ścigania karnego i tutaj jest pole do do dyskusji, ale i tutaj warto by było na ten temat podyskutować jak to zrobić skoro świadek koronny tak naprawdę to jest informator w cudzysłowie format organa ścigania, które przechodzi on z otwartą przyłbicą działa przez co w obwodowej nami wymiaru sprawiedliwości tak, a chodzi o to, żeby to ukryć, a jednocześnie doprowadzi do nadzoru prokuratorowi sędziów i jest to możliwe podstawowy problem, na które chciałbym zwrócić to czy będzie to, bo oczywiście środowisku policyjnym środowisku są specjalne, które przez wiele lat tworzyły projekt ustawy czynności operacyjno-rozpoznawczych nie liczono się z 1, a mianowicie po pierwsze nie liczono się z poglądami naukowców, którzy no sensownie, ale przede wszystkim już kończę przed najważniejszą rzecz trzeba dlatego dla takich rozwiązań uzyskać akceptację społeczną w parlamencie można nie wiadomo jak życzy sobie wymyślać, ale bez tej akceptacji takie rozwiązania nie nie oni nie będą możliwe dalsze boje pana fakt, że był pan widzi, ale wynikała z podniesioną w górę, żeby pan na końcu Bacha tutaj jakieś osobowe źródło informacji o nas do redakcji informacje o dr Piotr Grabowski prawnik autor książki poufne osobowe źródło informacji aspekty kryminalistyczne i prawne zawodowe prawo dowodowe przepraszam zawodowe też, bo niektórzy pewnie potraktują zawody z moim państwa gościem dzień dobry kłaniał się panu ponownie mu dzień dobry czy gorąco przepraszam, ale to tak taką figurę zrobił dla potrzeb nasze audycje czy mam przypuszczać, że gdzieś w moim otoczeniu z jakimiś osobowe źródło informacji przypuszczać można jedynie co środowisko związane nie dostarcza informacji nie dzieje się tam nic złego mu Hańsk kolokwialnie pomyślę, że nie dobra, ale przypuśćmy, że wiem o tym, że mój sąsiad z PiS tego samego piętra kominy z podatkami, ale też nie mówi o tym, żebyśmy jakieś nowe faktury z i próbowali załatwić po to, żeby płacić mniej czy to już jest powód, żeby jako obywatel, który ma to poczucie obywatelskości zainteresował się sprawą, a po drugie, żeby zainteresował tym organy ścigania i czy wobec takiej wiedzy, jaką posiadam staną się na policję i instytucji policja podobnych tak dobre w cudzysłów osobowym źródłem informacji dla Polic myślę, że nie natomiast myślę, że dla służby celno-skarbowej, której z pewnością fundusz operacyjny i tutaj śmieszna sytuacja do tego, że w ogóle często rozporządzenia ministra finansów dotyczącego tego obszaru była jawna przypadku służb policyjnych były tajne myślę, że ona dysponuje tak dużym Funduszem operacyjnym, że warto było pod we współpracy i 8 z góry informacyjnie 500 nawet po to, ponieważ tak do końca oczywiście określi Bobo Bobo górnej granicy tak naprawdę nie ma nawet nie należy liczyć z takim jest taką mam taką gratyfikację jak obecnie w przypadku innych służb to raczej służba zagraniczna, bo szkoda, że od zasobności danej służby tak, ale myślę, że także, że odpowiednia gratyfikacja baby może jest to pomysł tak nie sprawdzałem tego ostatnio natomiast trzeba pamiętać, że służby finansowe państwa kiedyś służba celno-skarbowa, gdyż są pod wodą inaczej było oczywiście nazwa te uprawnienia chamstwo, jakby kwalifikowało dawały zdecydowanie szersze no przecież kiedyś była możliwość oczywiście w wypadku przestępców, których istnieje po co może wykorzystywać tylko w przypadku tych czasach katalogu owych tak natomiast służby finansowe państwa mogły wykorzystywać nawet informacje do ścigania wykroczeń, więc tutaj państwo się zawsze odpowiednio zabezpieczało jej policja nie dostawała tyle uprawnień do służby ścigające trującego finansowego interesu państwa proszę być panie doktorze wielka jest obawa, że osobowe źródła informacji wykorzystają te funkcje jest to nazwać funkcją skoro nie ma tych podsta w prawnych do tego, by nie wiem w odpowiedzi z zemstą środowisku, z którego się wywodzi go użyć tego jako narzędzie w niecnym celu oczy rolą służb policyjnych jest wykorzystanie tej sytuacji nazwijmy to w proc oczywiście nie po takim kątem, żeby całkowicie chronić informatorów, którzy popełniają przestępstwo, ale to jest tak też bardzo poważny dylemat no bo funkcjonariusze są zobowiązani do respektowania zasady legalizmu, jeżeli uzyskają informację, że ich informatora popełnia przestępstwa z drugiej strony paradą jest on no nie, popełniając przez nie funkcjonują w środowisku nie dostarcza informacji i to jest niezwykle trudne do dołu do zrealizowania to jest tak naprawdę balansowanie na bardzo cienkiej linie przez funkcjonariuszy służb policyjnych, dlatego że dopowiem, że może być szokująca, ale często dla tych funkcjonariuszy największym przeciwnikiem może nie są przestępcy, ale np. prokuratorzy, którzy nie znają zupełnie przepisów są w stanie często postawi zarzuty skierować wnioski o tymczasowe aresztowanie wobec funkcjonariuszy to robią to w dobrej wierze, wykorzystując przepisy, które są bardzo mało precyzyjne do Cieszyna prokuratorzy nie rozumieją pewnych kwestii, a czekając miesiącami latami na odtajnienie pewnych spraw czy to przez komendanta głównego przez ministra z dystansu, że tak naprawdę nie mają prawa się bronić i to jest tu jest paradoks ci funkcjonariusze kotem, który werbuje osobowe źródło informacji na funkcjonariusza kotem, który werbuje, a państwo niestety wobec nie jest w końcu z niego nie jest niestety lojalny, bo państwo nie dają możliwości zeznawania w sądzie składania wyjaśnień oczywiście domu powiedzmy rozdziela 2 kwestie to, że kodeks postępowania mówi 1, ale praktyka przedstawia się zupełnie inaczej zasoby internetowe są pełne funkcjonariusz operacyjny, którzy zostali pomówieni przekaże swoje źródło informacji to nie oszukujmy się, jeżeli źródło obiecywała funkcjonariusz zgodnie z taktyką prowadzenia takich czynności manipulował nimi obiecywał mu pewne korzyści, których nie mógł dotrzymać nie mógł oczy podstawowa zasada jest taka, że taki pogląd taki sposób kolokwialnie leży rozmowa wygląda następujący sposób, jaki przekażę informację ale by co to mi Pomóż Okaj, ale jedno policjant nie może mu pomóc w taki sport jak źródłowe, by wykorzystał prokurator doskonale wykorzystuje okazje źródło pomawia funkcjonariusza i wówczas podejmę przeciwko niemu działaniem Orzeł futsal przez wiele lat legalnie temu państwu służył pełnią swoją funkcję w sposób właściwy panie doktorze z naszej rozmowy odsłania się 1 bardzo niepokojący wniosek, że nie opłaca się wcale nie mam namyśli tutaj tego aspektu finansowego być osobowym źródłem informacji, bo niesie za sobą tylko tylko kłopoty to żadne korzyści być może państwo policja na tym skorzysta ale, ale samo osobowych do informacji na najczęściej się może narazić się być gdzieś niesie to za sobą też ryzyko zdemaskowania, a co za tym idzie los takiej środowiskowej sami bądź też inne rzeczy gorsze, o których nic nawet myśleć no i Apropos, czego się to dobrze gotować od dzisiejszej rozmowy sprawdziłem można jednak w Głogów, gdzie o Azji już słychać wybuchają kwiat chaos z powodu tak tak ale, ale niech pan powie teraz taką sytuację czy jak pan myśli rodzina osoby informującej, jaką korzyść może żyć może liczyć w przypadku jej śmierci jak ja o jakiej kwocie moglibyśmy w ogóle rozważa pan myśli o 3 punkty myślę, że rodzina może nawet nie wiedzieć, że ten członek rodziny było osobowym źródle informacji, bo tak postrzegam jakoś im działalność na dno na styku jawności tajność teoretycznie, chociaż organy państwowe to jest w ogóle nieuregulowana kwestia poinformowania rodziny natomiast w przypadku Centralnego Biura Antykorupcyjnego o odszkodowanie dla rodziny w przypadku, kiedy zginie informator z 18 krotność najniższego uposażenia no to chętnie zaglądamy za około powiedzmy 40 000 zł natomiast w przypadku ABW to będzie około 40 paru tysięcy złotych co warto wspomnieć to są pobiec do służby specjalne albo kładł specjalny natomiast wypadku policję ta procedura wypłaty odszkodowania jest kompletnie fikcyjna co by się nie powiedzieli to to jednak w Rosji, która nowy od demokracji z bardzo oddalona, ale ma ustawa o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych to jednak państwo wypłaca naprawdę konkretna, bo deklaruje, że wypłaci takie konkretne odszkodowania i renty i wypłatą powinni pensji tam jak gdyby informator wie czym ryzykuje biedaczek ryzykuje to on tę należy założyć teraz przed kolory zły to trochę, żeby zakład w Rosji to co trzeci był drogi w tym fachu nie być może być może nasze decyzje pewien paradoks, że jawność przepisów absolutnie nie gwarantuje tak naprawdę praworządności praworządność prowadzonych działań to nie sprowadza się do tego tak jak przepisy ustawy o 13 proc z nich deflacji rosyjskiej jest możliwość tzw. wykupienia się mafią z od popełnienia jakiegoś tam czynu zabronionego w wodzie, żeby to ucywilizować i pozyskiwać informacje ze zgodą prokuratora sądu tylko, że to dyskusja trwała pojawia się często często różnego typu postulaty ale gdy wchodzisz do konkretów to już nie jest takie proste sformowanie jak to zrobić, żeby było dobrze pan panie doktorze ma z pewnością o tym, wiedzą oczywiście możemy ją delikatnie zafałszować byłyby nie nie dokonać takiej identyfikacji osób, o których chciałbym teraz pomówić z jak najdziwniejszych środowisk, czyli takich, o których byśmy nie przypuszczali, że ta może być osobowe źródło informacji policja pozyskuje swoich informatorów nie ma takich ograniczeń w dal Aleksandra, do których pasuje nie wiem środowisko akademickie nie nauczyciel w szkole, a redakcja jakieś gazety czy też lub Radia do naszego oczywiście w litrach to znaczy powiedz tak nowe nie mogę powoływać na konkretny przykład LG Sony coś takiego jak tajność wewnętrzna, czyli najczęściej NIP funkcjonariuszy nie wie, kto jest informatorem jego kolegi zza biurka to już jest podstawowe ograniczenie to jest niezwykle ważne czy do paradoksu sprowadziło to przepisy, które pojawi się jakiś czas temu i została oficjalnie przez przedstawione są w obszarze publicznym, a my liczymy, że taka funkcja funkcjonariusz asystujący to, żeby wyobrazić, że być może zaczerpnięto taki pomysł wdrożenia przepisów o specjalnych, ale tego nie wiem nie wyobraża wymyślono sobie, że każdy funkcjonariusz idąc na spotkanie będzie udawał się tam z drugim funkcjonariuszem no przecież to jest absurd przecież tak naprawdę związek z informatorem ma jakieś podłoże psychologiczne fakty są czasami są koledzy z podstawówki liceum no no bo różne są bardzo sytuację tak i tym momencie masz nagle okazać, że wieś, ale ja przyjdę z jeszcze drugim kolegą bagno, ale może się okazać n p . w tym dniu tego drugiego kolegi nie ma za chwilę wchodzi następny kolega następny kolega sprowadzamy to do fikcji nie eliminuje się takich obszarów, które pogarszają jeszcze możliwość pracy operacyjnej i stawia się funkcjonariuszom absurdalne zarzuty o to, że nie był na spotkaniu, że po poświadczył i t d. tak dalej czy skala może tak ja nie chcę deprecjonować broń Boże te instytucje oraz absolutnie potrzebna tylko trzeba wprowadzić rozwiązania ustawowe, dlatego że służba jest ciągła taka, jakby bezsensowna wiara w porze różnego typu instrukcjami, które nie mają żadnego znaczenia dla sądów prokuraturze uzdrowił to instytucja niepotrzebna jest poważna merytoryczna dyskusja, chociaż nie ukrywam, że ustawa projekt ustawy o 13 proc najwięcej czasu można podzielić szkody niż niż korzyści przyniosła na razie obrzędem spokojnie usiąść zastanowić co jest możliwe tak zrobi to środowisko prawnicze wie, że ta instytucja musi istnieć, ale generalnego pomysłu jak ucywilizować wprowadzić ramy państwa prawnego, które formułuje zasadę legalizmu w stanach Zjednoczonych zasada oportunizmu tam prokurator wyznacza granice możliwości popełnienia przestępstwa prawa do lądowania z informatora przez grupę przestępczą oraz to niedopuszczalne to jest problem no i całego systemu no no no troszeczkę trzeba jak gdyby nam ono zmienić obecne reguły gry no tak, ale musi pan też przyznać panie doktorze że, próbując cywilizować się przepisy, tworząc podstawę prawną, którą pan apeluje no no czynimy działalność osobowych źródeł informacji zwrotnych taką lege Artis, poprzez którą już niedopuszczalne są pewne metody manipulacji poprzez lalkę, którą nogę trudno przenikać środowiska, zwłaszcza przestępcze, ale źródło to doskonale wiedzą wystarczy poczytać w internecie Otóż wszystko opisane na co oczywiście wiadomo to są jakieś artykuły felietony opisy i t d. członkowie grup przestępczych doskonale wiedzą, że są pozyskiwani albo wykorzystują funkcjonariusze do swoich gdzieś tam celów po przekazaniu fałszywe informacje to to nie jest wiedza tajemna to nie jest wiedza tajemna oczywiście fundusze, pozyskując w ramach gdzieś tam wiedzy praktycznej, ale albo to brak brak pewnych reguł najprostsza rzecz, że informator przynosił na spotkanie np. narkotyki, bo grupa przestępcza sprowadziła tonę kokainy z Kolumbii tak co ja mam zrobić go przepisy nie mówią, jakby nie zrobił tak będzie źle, bo jeżeli wezmę ten tom tom próbkę sprawdzę i nie poinformuje prokuratora to jest leży poinformuje prokuratora to zdrada to samo źródło i t d . ja jak wskazuje właśnie w swojej publikacji w jakim kierunku należałoby iść, ale od wielu lat no zasada państwa polskiego niezależnie jak kto decyduje tak naprawdę chowanie głowy w piasek i tu jest problem, bo dowodzą, że nie wiedzą co mają robić a jakby taką dewizą w służbach jest niemal dolicza się o problemach radujcie rozwiązanie dobrze by to pewnie pan dziś, niosąc taki projekt podstawy prawnej też odwołuje się do dołu do przykładów z innych krajów, w którym z nich ta konstrukcja jest naj naj naj bardziej znośna tak to nazwijmy czy limit i ja im idzie gdzieś w miarę w zgodzie z prawem jednocześnie bardzo skuteczna jeśli chodzi o pozyskiwanie informacji w prasie i nie można bezpośrednio przenieść absolutnie, jakby spał z obcego systemu prawnego do polskiego boksu kształtował na przestrzeni wielu lat tak jak pan słusznie Sowia na początku Donato postrzegasz informatorów przez pryzmat konfidentów służby bezpieczeństwa było jest i będzie tak można wypłacać pewne rozwiązania trzeba patrzeć na świat w Niemczech w ogóle nie ma rozstrzygnięte nie nie ma żadnej regulacji dotyczących informatora no ale powiedzmy tamta wyniesie, żeby to zabrzmiało, ale ta to pomoc obywateli państwo jest nudno zdecydowanie lepiej postrzegane niż w Polsce być może stwierdzono, że nie ma potrzeby tego uregulowania tak, o którym mowa o niebo drzewa, bo tam nie potrzeba osobowych źródeł informacji ta myśl co się dzieje to ktoś idzie mają zaufanie do służb i po prostu o tym, melduje tak nie nie czynią sobie strajk głodowy rzutów z klasycznym sąsiad pali pali butelki plastikowe tak szybki telefon no i artysta rześkie inne postrzeganie każde państwo ma zupełnie inne kryteria u nas uda się to zrobić być może system Alba amerykańska rośnie, mówi że przecież tylko tam obowiązuje za to oportunizmu prokurator decyduje, jakie przestępstwa interes ścigania państwa opolscy zasada legalizmu skoro uznaje się, że świadek koronny mały świadek koronny, że te instytucje świadek incognito tak naprawdę obumarłych, gdzie jest może być do przekazywania tych informacji o pracy i wprowadzenie jakąś drogą do procesu to właśnie zastanówmy się czyta no bo ten opracowany przez Niemek, by model tego informatora śledczego Warty byłby do rozważenia oczywiście mówimy tylko włącznie przesąd bez ofiar, dlatego że w przypadku przestępst w rozbojów zgwałceń w Kikole takich kar kryminalnych nie da się do instytucji prowadzi do tego, że procedura odcina informację do daje dostęp po pokrzywdzonym do informacji o tym, no i pewno będzie, gdyby postępowanie zostało umorzone to niema takiej możliwości, żeby ktoś zorientował, że z informatorem no trzeba jednak zachować pewne standard no no przestępcy są tym zainteresowani także państwo też ma z tego co mogłoby mi z tego korzyść, a w tej chwili nie chce dziękuję panu bardzo ta rozmowa dr Piotr Karwowski prawnik autor książki poufne osobowe źródła informacji aspekty kryminalistyczne i prawną dowodowe Uniwersytet SWPS moim państwo gościem dziękuję panu jeszcze raz dziękuję bardzo państwa zaproszone informacji Radia TOK FM, dziękując wspólnie spędzony czas także w imieniu powodzian dary czy absolwenci kłania się usłyszymy jutro o godzinie dziesiątej teraz Mikołaj Lizut nie teraz informacje o informacje i kolizji Zwiń «

Jak zostać poufnym osobowym źródłem informacji?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: PRZEDPOŁUDNIE RADIA TOK FM

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 07:00

Najnowsze Podcasty

Zagraniczne imprezy prezydenta - Poranny przegląd prasy Dominiki Wielowieyskiej

Kto ma czipy, ten ma władzę. A właśnie toczy się światowa wojna o tę władzę!

W oczekiwaniu na exposé Morawieckiego. "Mięsień twarzy mu nie drgnie"

Przegląd prasy ekonomicznej

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL