''Prawdopodobnie nigdy nie będziemy bliżej spotkania z inteligentnym obcym'' - o niezwykłych umysłach ośmiornic

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Karolina Głowacka przy mikrofonie teraz na koniec sobotniego magazynu mamy dla państwa opowieść o ośmiornica głowonoga w ogóle, a dzięki książce wydanej przez wydawnictwo Copernicus Center Press książce zatytułowanej inne umysły ośmiornicę i praw początki świadomości książka wydana w tłumaczeniu pana Mikołaja Adamca Siemiątkowskiego i na naszą prośbę przeczytał ją pan dr Szymon Drobniak biolog ewolucyjny zoolog artysta i z uniwersytetów Jagiellońskiego, z Rozwiń » którym się teraz łączymy przez Skypea halo dzień dobry dzień dobry witam serdecznie u tak naokoło i techno oko wydaje się, że ośmiornice niespecjalnie wyglądają najbliższe inteligentne zwierzęta, a taka ocena jest naszym ludzkim ogromnym błędem poznawczym czy pan się zgodzić no akurat pod tym względem to, że od dłuższego czasu jest konsensus na czele dłuższego czasu wiadomo, że z ośmiornic sami to nie do końca jest tak, że są to takie mało inteligentny mięczaków rządzone przez naukowców jest konsensus tak dokładnie ośmiornice należą właz do mięczaków my my generalnie to organizmy kojarzymy głównie ze ślimakami małżami, czyli ze zwierzętami, które no nie są traktowane powszechnie jako zbyt inteligentne natomiast samo ośmiornice faktycznie już od wielu wielu lat są wręcz porównywana do takich organizmów jak kruki czy delfiny, czyli do jednych z najinteligentniejszych zwierząt z, które żyją obok nas ludzi na na ziemi o NATO jest tak płynna autor o tym, piszą jest w ogóle filozofami fascynuje go coś takiego jak właśnie w umysł świadomość tego typu rzeczy, ale Ion zwraca uwagę na rzeczy, która mi jest cel bardzo ważne mianowicie nauka przez lata miała to pytanie czy nadal ma kłopoty z przyjęciem takiego twierdzenia, że inne zwierzęta poza nami ludźmi zwierzętami mają umysłem tego używano takich kategorii, że zachowują się tak jakby coś tam nie wiem co się cieszyło albo nad czym się zastanawiały wszystko było traktowane w kategorii takiej oceny czystego behawiorysta konkretnego konkretnego zachowania takie przyznanie po prostu Hej, no widać jak na dłoni te zwierzęta mają umysły to jednak zajął w nauce jakiś czas na Diamentowej to także faktem jest, że dzisiaj o wiele bardziej otwarci jesteśmy na własny pomysł, że umysł to nie jest coś co jest tak bardzo unikatowe dla nas się bardzo podoba w tej książce jak i taki cytat, który się dosyć wcześnie pojawia takie stwierdzenie, że tak naprawdę jest spotkanie z ośmiornicą mit jest najbliżej jak my ludzie mamy okazję spotkać jest inteligentnym obcym, a tego, że ośmiornice są tak różne od nas, że to nic dziwnego, że nie dopuszczaliśmy w ogóle o nich nawet myśli, że one mogą mieć coś co jest właśnie umysłem nam bardzo trudno było przyznać, że takie zwierzęta jak np. delfiny czy kruki czy nawet u początku, że tak pełen historii ekologii behawioralnej naczelne z, czyli z takich, z których tak naprawdę my się wywodzimy, że są to zwierzęta, które mają u nas na co dopiero właśnie ośmiornice, ale to chyba jesteś taka kładka u naszego ludzkiego antropolodzy entuzjazmu właśnie, bo o wiele łatwiej nam jest pewną re rzeczy nazywać, kiedy mamy w niej wgląd i możemy np. sami ze sobą przeprowadzać o nas samych eksperyment wymyślonym ośmiornicy nie zapytamy o to jak ona się ma zresztą ani nas jak interpretuje rzeczywistość, a co najważniejsze tak ciężko wyraźnie pokazuje, że takie pytanie to w ogóle byłoby zupełnie bez sensu, bo one są zupełnie inaczej zorganizowane niż my i trzeba znaleźć zupełnie nowe obiektywne sposoby zdefiniowania tego czy faktycznie one mają umysł czy nie o tym, też porozmawiała to zupełnie innej organizacji ciała, bo życie jest fascynująca, ale ciekawa jestem winny czym dla pana jako rewolucjonisty jest pojęcie właśnie umysłu, bo mam wrażenie, że znowu nie wiem powiedzmy my laicy publiczność oczekujemy takiego Pack takiej granicy jest nie ma to jest umysłu to nie jest umysłu to jest inteligencja to nie jest inteligencja to świadomość jej nie ma możemy z tego co czytam właśnie różne książki dotyczące takich zagadnień czy artykuły Noto mamy jednak do czynienia z pewnego rodzaju ciągłością rozwoju różnych właśnie nie zdolności poznawczych umysłów trzeciej czy innych cech biologicznych, bo przecież umysł nie jest czymś oderwanym od innych naszych chciał, czyli trudno chyba znaleźć jakąś taką wyraźną granicę tylko bardziej się obecnie mówi z tego co rozumiem rewolucji właśnie takim picie ciągłość już zmianie natężenia różnych cech, ale tak dokładniej zresztą to jest cel, który dotyczy nie tylko badaniu myślę, że w ogóle właśnie biologia cały lot poziomy, gdy zaczynaliśmy dopiero poznawać organizmy żywe bardzo lubiliśmy kategoria czarno-biały non stop, bo bardzo łatwy do zdefiniowania zresztą każdy, by przysłuchujący się tej audycji tłum, kto miał cokolwiek do czynienia z biologią bierze również nawet samo uprawianie biuro za pomocą statystyki wręcz predysponuje nas do oddzielania kategorii takich bardzo ostry sposób natomiast faktem jest, że z w kontekście i umysłu i n p . tego czy zwierzętom ją ona umie używać narzędzi w kontekście tego czy mają świadomość czy deszcz np. zachowań preferencji seksualnych odchodzi się właśnie kategoryzacji na rzecz ciągłości co zresztą ma bardzo duże ewolucyjne uzasadnienie, dlatego że dla mnie dla biologa ewolucyjnego umysłu to jest po prostu pewna konkretna kolejna cecha cechy organizmów żywych ewoluują tylko wtedy, kiedy jest w nich zmienność zmienność jest takie ulubione słowo biologów ewolucyjnych każdy biolog strasznie się cieszy jak chcesz się, którą badamy zmienność, czyli osobniki różnią się między sobą naj w przypadku umysłu wypadałoby, żeby właśnie jego, że tak powiem atrybuty też zachował się zmienności, czyli mamy w populacji osobniki nieco od morza Redy obdarzone nieco mniejszą ilością tego umysłu nieco większą, bo na tym właśnie może operować ewolucja ewolucji jako filtr będzie wtedy to zmieniać wykorzystywała w zależności od tego czy dużo pomysłów w cudzysłowie trzymał umysłu ma znaczyć daje ewolucyjny sukces NATO będzie konkretny kierunek ewolucji po wyzwolonym właśnie dlatego widzimy też takiej gradacji właśnie, która nie ma się, że mogło ponownie z mamy problem taki, że jest to gałąź ewolucyjna, która pozostała jako bardzo starych zresztą bardzo stary pień ewolucyjny tego drzewa życia, a wszystkie inne, które do niej prowadziły już tak naprawdę wymarły, a wiele i to gradację widać w przypadku ssaków, gdzie miarach przesuwamy od tych najtrudniejszych aż do człowieka to faktycznie widzimy coraz więcej atrybutów właśnie umysłu, czyli stopniowo Oates szkoły umiejętności tworzenia prostych narzędzi poprzez pro to technologie poprzez świadomości własnego do własnego ja aż do takiej pełnej świadomości umysłu takiego, jakiego znamy dług u człowieka autor książki pisarzy Godfrey Smerfy pisze tak i głową i to w nawiązaniu do tego co pan mówi głowa nogi są w zespół umysłowych złożoności w morzu bezkręgowców, ponieważ nasz wspólny przodek był tak prostej tak odległe głowa nogi są zupełnie niezależnym od nas eksperymentem ewolucji dużych mózgów i skomplikowanych zachowań koniec cytatu to też jest ważna rzecz, którą mam wrażenie warto podkreślać mianowicie nasza inteligencja, owszem jest wyjątkowa, ale też nie jest także tylko nasza linia ewolucyjna ma w sobie tego typu eksperymenty w Polsce inteligencja czasami się przydaje w przetrwaniu gatunku i co to to nie jest coś co jest zarezerwowane tylko dla ludzi czy powiedzmy dla ssaków u tak dokładnie zresztą podejrzewam, że na naszej planecie w jej ewolucyjnej historii żyło znacznie więcej zwierząt, które taką inteligencją porównywalną z tą, jaką np. mają przodkowie człowieka mogły się z tym mamy taką inteligencją mogą się zachować tylko, że właśnie miały pecha i ewolucja postawiła barierę w postaci filtra selekcji ja myślę, że 1 takim najbardziej spektakularnych i często dyskutowany przykładów są dinozaury, czyli tzw. gady naczelny już w ramach ich nazwa nawet z sugeruje, że one są pewną analogią ssaków naczelnych, dlatego że dinozaury to najbardziej rozwinięte podejrzewam, że większość tak naprawdę badaczy zgadza się z tym, że one miały bardzo mocno rozwinięte umysły właśnie i inteligencję, dlatego że potrzebowały ich do analizowania ogromnych ilości informacji, które doń docierały zwłaszcza, że to były też, że z reguły zwierzęta drapieżne polujące, więc to przez 8 bardzo przydawało tak naprawdę, gdyby nie to, że 65 000 000 zlotemu doszło do katastrofy, która jest zmiotła z powierzchni ziemi to nas ludzi i naszej inteligencji, którą tak, gdy jako taką bardzo wyjątkową traktujemy go zupełnie nie było, bo z takim nigdy nie boję się w stanie wybić ze swoich nisz ekologicznych i to właśnie dinozaury ze swoją inteligencją panowały, by na świecie i niepodzielnie rządziły ziemią do dzisiaj tak naprawdę tak, że nasza inteligencja to jest tak naprawdę działa ewolucyjnego przypadków w dużej mierze dr Szymon Drobniak biolog ewolucyjny z uniwersytetu Jagiellońskiego jest z nami łączymy się przez Skypea rozmawiamy o książce Pitera Godfrey ósmy 2 inne umysły ośmiornicy prapoczątki świadomości bardzo polecam państwu z nami zostać po pierwsze, dlatego, że za chwilę będzie skrót informacji Radia TOK FM jest pierwsza ważna rzecz, a po drugie, dlatego, że zaraz po nim wrócimy i opowiemy właśnie państwo o tym, zupełnie innym zorganizowaniu ciała, jaką mają głowa nogi ośmiornice szczególnie rzeczy jest naprawdę fascynująca za chwilę wracamy Karolina Głowacka przy mikrofonie wracamy do rozmowy o ośmiornicę aha to przy okazji książki inne umysły ośmiornice i praw początki świadomości wydawnictwo Copernicus Center Press c autorem jest filozof nerwowym natomiast obeznany w świecie biologii i ewolucji Piter Godfrey z MF ne, a ze mną przez sklepy pan dr Szymon Drobniak biolog ewolucyjny zoolog i również artysta z uniwersytetu Jagiellońskiego dzień dobry jeszcze raz panie hektarze tam ponownie chciał zapytać o strukturę organizacyjną ciału głowonogów może ośmiornicy szczególnie, bo one są tak bardzo tak bardzo od nas inne loty ośmiornicy, które w zasadzie mają kształt, ale za chwilę mogą go nie mieściło się przeciskać przez jakiś najmniejszy wydawałoby nam się szpary się wydostawać mogą państwo wpisać sobie teraz n p . ne do internetu znajdą państwo szybko takie filmy jako to ogromna ośmiornica się wydostaje skutera rybackiego przez ciemny przez szparę gdzieś wydarzy w Polsce niemożliwe, a jej się to udaje zupełnie inna organizacja budowy ciała, ale i tak to są zwierzęta niesamowite one długą drogę przeszły do tego ataku na jakim obecnie się znajdują, dlatego że głowonogi w prehistorii tak naprawdę wyglądały trochę inaczej każdy z nas to kiedykolwiek był jakimś kamieniołom wapienia pewnie widział skamieniałe amonity to są inne znane z najsłynniejszych skamieniałości, jakie można znaleźć takie charakterystyczne spiralnie skręcone musiała też były głowa nogi i tory właśnie przodkowie współczesnych głowonogów one żyły, nosząc włosy na morzach gdzieś w cudzysłowie grzbiecie taką dużą ochroną muszle natomiast ośmiornice są takim szczytowym można powiedzieć osiągnięciem tej gałęzi ewolucyjnych, jaką są głowa nogi, dlatego że one pozbyły się wszelkich twardych elementów nie mają mórz i nie mają nawet żadnego zewnętrznego szkieletu i faktycznie potrafią się przeciskać przez bardzo nawet małe kilkucentymetrowe otwory, ale i z tym wiąże się niesamowita organizacja chciała, dlatego że ośmiornica ciało ośmiornica tak naprawdę można mieć wrażenie patrząc na nie składa się z zupełnie autonomiczny elementów, które jak żyją własnym życiem jej potrafią same podejmować nawet wręcz decyzje takie się ma przynajmniej wrażenie, dlatego że często macki ośmiornicy wykonują bardzo wiele różnych niezależnych od siebie zadań 1 może akurat w danej chwili polować druga może coś poszukiwać czegoś na dnie trzecia może np. trzymać się jakieś przeszkody, żeby jakaś granica nie odpłynęła w stronę wody, więc wydaje się, że one zupełnie inaczej traktują swoje ciało niż my traktujemy nasze domy nasze ciało traktujemy jako takie narzędzie centralnie zarządzane przez nasz układ ośrodkowy układ nerwowy czy mamy most mamy tu rdzeń kręgowy i z tego mogą wysyłamy komendy, które są wykonywane przez nią 14 mięśniach jest pewna bardzo ograniczona liczba czynności, które nasze ciało może wykonać bez pośrednictwa mózgu n p . jeżeli kogoś o możemy to o odruchowo taka osoba odsunie ręka noga od źródła ciepła i to właśnie odruch, który jest niezależny od naszego mózgu, ale cała masa czynności, które wykonujemy na co dzień są uświadomione tak naprawdę czynności natomiast okazuje się, że układ nerwowy ośmiornicy właśnie dzięki takiej dużej decentralizacji tego ciała i wszystkich układów jest znacznie bardziej rozproszony tam faktycznie jest mózg, ale co ciekawe ten mózg nie znajduje się bezpośrednio w głowie tylko w postaci takiego gruba i rozwoju i tata przełyk takie też nie jest specjalnie racjonalne jeśli ktoś posądza ewolucje np. racjonalności planowanie przedtem przykład, że nie bardzo, bo też autor pokazuje takie przypadki, gdzie ośmiornica dokonuje od nich poza w zasadzie samobójstwo, by się coś przed TK wszyscy przez wieki uderza to wymówki koniec nie ma różnicy dokładnie natomiast to jest bardzo dobry przykład tego, że ewolucja po pierwsze, tak jak już mówimy jest nieracjonalny ona nie ma nic tak naprawdę z góry zaplanowanego, a po drugie, bardzo trudno jest jej cofnąć i ten plan budowy ciała z Niemiec wynika tak naprawdę z tego, że u większości bezkręgowców układ nerwowy jest zorganizowane także mamy zwoje nerwowe no i po stałych wymiana są połączone taką tzw. obrączką koło wszelką już ośmiornic owe ewoluowało do takiego bardzo złożonego tworu, którego morzem, które możemy nazwać mózgiem, ale ta organizacja już została, jakby zahipnotyzowana dawno temu, kiedy ten plan budowy ciała powstały rewolucja za bardzo nie mogła z tym wiele zrobić, ale co ciekawe ten mózg jego tak nazywamy bo jakby wypadałoby nazwać mózgiem coś co wygląda na najbardziej złożony element układu nerwowego ten mózg tak naprawdę głośno nic gra bardzo marginalną rolę on faktycznie może wydawać polecenia, ale jak się okazuje układ nerwowy rozproszony, czyli to co nazwalibyśmy człowieka obwodowym układem nerwowym ma ogromną autonomię te zwoje nerwowe rozmieszczone w maskach poszczególnych częściach ciała ośmiornicy same potrafią podejmować decyzje na podstawie bodźców, które dostają nawet eksperymenty pokazują, że kiedy nasze dane matka dostaje informacje z mózgu, że coś ma zrobić jednocześnie zwój nerwowy tej maski oni tam informacji nieco inaczej interpretuje to on potrafi jak by nas pisać to informacje i wykonać zupełnie inaczej daną czynność niż niższy nakazał centralny układ nerwowy test gimnazjalny zdjęcia bardziej niezależna może się zbuntować wobec centralnego mózgu, choć tak jak nasza ręka miała swój własny mózg i potrafiła sama zdecydować, że ona teraz oni nie ja nie chcę tej tkanki teraz też chce chodzić tą książką neTTheatre i jestem niesamowicie rozproszone rodzaj zarządzania działem, który jak widać okazuje się być niesamowicie elastyczny, bo ośmiornice są jednymi z najbardziej sprawnych organizmów żyjących w oceanach tak naprawdę, a z drugiej strony on ma przecież cechy, które są tak dobrze nam znane łódzka ośmiornica chyba, że to jest błąd interpretacyjny należy mamy coś co my takie anegdoty, których pisze autor, który można interpretować jako złośliwość np. mgiełki Charlie nośmy różnica, która była badana przez naukowców recytuje miał zwyczaj częstego kierowania strumieniem wody poza akwarium szczególnie wycelowane były one eksperymentatora zwierzę spędzało wiele czasu z oczami ponad powierzchnią wody, kierując Strumień każdego, kto zbliżał się do akwarium cóż to była zabawa właśnie złośliwość, kto to rzeczy, które element ciała ośmiornicy nie chciał dokonać tego klucza ten centralny zwój, a inne matki to nie obchodziło no trudno jest ona nawet o tym, mówić i jest to bardzo trudne ja myślę, że tak naprawdę wiele z baśni nazywania tego typu zachowań tak jak ten ptak czy to złośliwością czystą zabawą to jest pewna nasza tendencja właśnie znowu do Andropowa realizowania no bo niestety nie mamy tak naprawdę wglądu w to co ta ośmiornica co się dzieje w jej mózgu zresztą badanie mózgu głowonogów jest znacznie trudniejsze, bo nie możemy po prostu im do głowy i przyczepy z elektrod tak jak u ludzi, żeby zobaczyć, jaka jest aktywność różnych części mózgu, bo po prostu ten mózg ośmiornic bardzo słabo znamy, żeby go w ten sposób po raz 1 jest pewna ośmiornica świetnie widzom mają bardzo zaawansowane, o czym bardzo zresztą przypominające swoją strukturą oczy nasze ludzkie na przykładzie w ogóle oczy ssaków naczelnych i myślę, że ta ośmiornica, która właśnie wykazywały takie złośliwe zachowania doskonale rozpoznawały osoby, którą opluwa lekką wodom i być może faktycznie był to rodzaj zaczepki, dlatego że z ewolucyjnego punktu widzenia zabawa i wiele wiele razy pokazywano, że zabawa odgrywa bardzo ważną rolę w np. poznawaniu otoczenia wbudowany w rozwijaniu złożoności układu nerwowego w budowaniu gmachy i przestrzennej otoczenia, a więc zbieraniu informacji, która może być później ewolucyjnie przyda mu, więc być może była to faktycznie zabawach i ja nie nazwałbym tego złośliwością, ale na bardzo trudno jest nam wyzbyć takich nazywania właśnie tak no taki bardzo ludzki sposób inna ośmiornica co najmniej 2 akwaria nauczyły się gasić światła przez powódź ciężarówki strumieniami wody, kiedy nikt nie patrzył co ważne to powodowało krótkie spięcia z bardzo ciekawe co znaczy jak znaleźć się tam dobrała miejsce między takim nad interpretowanie ludzkim antropomorficzne wanie właśnie, że oto to jest na pewno zabawa albo złośliwość, a odmawianiem tego, które było jednak pewnym grzechem nauki przez lata, o czym mówiliśmy na początku, czyli właśnie nie bez za zabieranie możliwości ośmiornicą, że właśnie coś np. bawić tylko mówimy nie one tylko plują to ty to nic nie znaczy, bo to są ośmiornice, a nie ludzie, więc na to nie mają umysł, więc mamy takie trochę z skrajności, że z 1 strony używamy języka takich jak go używamy do opisu naszych zachowań, a z drugiej nie chcemy wylać dziecka czy też ośmiornicy z kąpielą i powiedzieć, że nie ona tutaj nie robi nic intencjonalnie, bo pan mówi żona się być może bawiła, ale nie bardzo było to złośliwe strasznie trudne jest to trudne i może powiem coś co jest kontrowersyjne i być może wielu biologów się obruszył i za nie na samą myśl tego typu stwierdzenia, ale ja osobiście uważam, że lepsza jest, więc bardzo potocznie przegięcie w stronę właśnie antropomorficzne racji, bo ja uważam, że to przybliża obiekt badawczy do w ogóle badacza oraz też bardzo pomaga opowiadać o tym co co robimy co badamy innym ludziom, którzy nie są specjalistami, jeżeli pójdzie teraz to drugie ekstremum, gdzie w ogóle za brak tak naprawdę pozbawiamy się losy tego ludzkiego języka to tak naprawdę też armaty z ujemną w tej sprawie umorzono staje się bardzo taka niedostępna, a ja oczywiście na etat na szkodę artykułu naukowego należy się starać zawsze znaleźć jakieś obiektywne miary, jakiego zachowania, czyli np. z jakichś standaryzowany test behawioralny opracować, który pozwoli nam coś w sposób obiektywny mierzyć, ale zupełnie nie widzę problemu, żeby w takim kontekście bardziej popularnemu dziś o zachowaniach bardziej ludzki sposób to moim zdaniem tylko pomaga nam komunikować to nauka, którą chcemy zakomunikować, a może jest trochę tak, że nawet teraz popełniamy pewien błąd co mianowicie inny twór mówiąc o antropomorficznych racja raczej myślimy o tym, że to ciągniemy inne zwierzęta w górę tak, jakbyśmy byli na tym szczycie ewolucji, czyli właśnie podciąga my inne zwierzęta do ludzi, a może to trochę inna sytuacja może tak naprawdę net dopuszczając inne zwierzęta do tych cech zachowanie emocji z siebie sprowadzamy trochę niżej może trzeba się spotkać gdzieś pośrodku tej drogi, bo przecież im więcej nauka zastanawia się bada różne rzeczy, tym bardziej się okazuje to nasza wyjątkowość czy kruszeje, że to wszystko jest ciągłość gradacja, o czym mówiliśmy wcześniej, więc może to niech mnie nie nie chodzi o antropomorficznych rację tylko może wjechać ani mobilizację człowieka w jak najbardziej zresztą ja uważam, że właśnie na miasto czym strasznie dużo pokory i powinniśmy wręcz zmuszać do tego, żeby tonaż Orange, którą sobie nadajemy, która de facto jest na stronie zakodowana przez to przez wieki historii i postępu naukowego tutora magistra degradować, dlatego że absolutnie nie możemy uważać naszych umiejętności zdolności strach, jaki szczytowe osiągnięcie nauki wystarczy sobie pomyśleć, że tak naprawdę my absolutnie nie jesteśmy w stanie sobie wyobrazić jak taka ośmiornica funkcjonuje jak przetwarza informacje one żyją około 2 lat będzie to zupełnie inna skala czasowa zupełnie inaczej tercet czują czas i przestrzeń, więc być może dla nich dla ich inteligencji to jesteśmy jakimś totalnie prymitywnym niezorganizowane i uległ bardzo dziwnym stworzeniem, które zupełnie sobie nie radzi, a jest z tą rzeczywistością, bo na torze ośmiornica nie wynalazła samochodu albo nie wynalazła ognia no coś no nie było im to nigdy potrzebna tak naprawdę ich ewolucyjnej historii, a z kolei mają całą masę zdolności, które dla nas to absolutnie do tak jak w tym jak i supermoce druga tego typu zdolności mieliby np. wiele ośmiornica re, a raczej regulowaną główna w skórze fotoreceptory to tak, jakbyśmy my całe nasze działania, by jednocześnie 1 wielkim 1 wielką matrycą Ewa oraz fotograficzne, a jednocześnie 1 wielkim ekranem LCD, dlatego że ośmiornicy nie tylko widzą całą powierzchnię swojego ciała, ale też wyświetlają na nich obraz i niesamowite kolory te są młode zdolne i nietoperze mają Echo lokacji, które dla nas nie do pojęcia inne zwierzęta widzą w ultrafiolecie, więc dla nich świat zupełnie inny niż dla naszej go spektrum światła widzialnego dokładnie, więc nam potrzeba bardzo wiele pokory jednak powinniśmy nas widzieć nie na szczycie w drzewo ewolucyjne kara dla takiej małej tym dającej jestem na wietrze i bardzo bardzo wątłe gałązce, która nie ma takich jak naprawdę żony uprzywilejowanych Toronto małpkę człowiek sama sobie podcina szczerze mówiąc te gałązki podgrzewając konflikty swoją drogą bardzo dziękuję dr Szymon Drobniak biolog ewolucyjny zoolog artysta z Uniwersytetu Jagiellońskiego łączyliśmy się przez Skypea z tymi refleksjami państwo zostawiamy Rosja nie zostawiam państwa z poleceniem osobistym na książki inny umysł ośmiornicy prapoczątki świadomości autor Piter Godfrey Smerf wydawnictwo Copernicus Center Press dziękuję bardzo panie doktorze bardzo dziękuję Zwiń «

''Prawdopodobnie nigdy nie będziemy bliżej spotkania z inteligentnym obcym'' - o niezwykłych umysłach ośmiornic

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: SOBOTNI MAGAZYN RADIA TOK FM - KAROLINA GŁOWACKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 03:00

Najnowsze Podcasty

Podsumowanie tygodnia, a w nim szczyt ONZ i kryzys uchodźczy

Intymny obraz polskiej wsi

''Rzuć wszystko i wyjedź w Bieszczady''. By właśnie tam oddać głos w wyborach

Prezerwatywy a kampania wyborcza jednej z kandydatek Lewicy

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL