REKLAMA

Dlaczego akurat w Gdańsku? Dlaczego właśnie w stoczni?

Święto Wolności
Data emisji:
2019-06-01 15:20
Audycja:
Święto Wolności
Prowadzący:
Karolina Głowacka
W studio:
Adam Cherek, Anna Piekutowska, dr Jacek Kołtan, Marta Dzido, Michał Rusinek, Zuzanna Piechowicz
Czas trwania:
21:21 min.
Udostępnij:

"Na czele Solidarności mogła stać kobieta, a nie Lech Wałęsa" Marta Dzido o kobietach Solidarności Zabawa w radio, koncerty, spotkania i warsztaty - tak Radio TOK FM świętuje w Gdańsku

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Transkrypcja podcastu
na Głowacka przy mikrofonie jest godzina 1530, a państwo słuchają specjalnego programu Radia TOK FM, który nadajemy prosto z Gdańska z Europejskiego centrum Solidarności, a to wszystko, dlatego że już dzisiaj rozpoczęło się je do 11 dniowe święto wolności Solidarności właśnie w Gdańsku my jako radio TOK TOK FM od dzisiaj aż do 4 czerwca włącznie rzecz jasna będziemy częścią edycji nadawać właśnie stąd dołączą do mnie pan dr Jacek Kołtan zintegrowano z Chin Rozwiń » do Brit Awards zastępca dyrektora Europejskiego centrum Solidarności oraz filozof, przed którym postanowiliśmy postawić pytanie arcytrudne tak myślę mianowicie, dlaczego Gdańsk, dlaczego wszystko zaczęło się w Gdańsku tu ani gdzie indziej no bo to jest miejsce historycznie pełne sprzeczności napięć jak się spojrzy na rozwój przemysłu stoczniowego, który rozpoczyna się w drugiej połowie dziewiętnastego wieku inna wpływ robotników do tego miasta mówi się okazuje, że mamy do czynienia z całą masą różnych politycznych konfliktów rodzi się Socjaldemokracja rodzą się ruchy, które dbają o prawa pracownicze w 701800 siedemdziesiątym drugim roku dochodzi do wielkiego strajku w Gdańsku robotników, którzy pracują w na terenach stoczniowych w 19001011 . roku 30  000 ludzi strajkuje między Hamburgiem Szczecinem bramą gdańskiej staną się okazuje, że ta kultura pracy produkcyjnej generuje całą masę konfliktów oczywiście są to robotnicy ruchy, które wtedy jeszcze nie doczekały się on reprezentowania swoich praw i podobnie jest oczywiście po upadku po pokazu drugiej wojny światowej rodzi się komunizm najpier w totalitarnej postaci potem autorytarnej, ale to jest miejsce niebywałego rozwoju 70 latach jest jednoznaczne z bardziej nowoczesnych organizmów produkcyjnych stoczniowych tak tak ogromnymi inwestycjami i są też ludzie, którzy 70 latach ci, którzy tu pracują zarabiają naprawdę poważne pieniądze są dumni ze swojej pracy są wykwalifikowanymi specjalistami są elitą elit są jak co sobie arystokracja ruchu robotniczego tak naprawdę, ale tu jest wie pan bardzo ciekawa opowieść, która bardzo rzadko się przy via, ponieważ zasadnicza opowieść o PRL-u jest taka wszędzie tak samo wszędzie tak samo szaro w euro i nic nie ma pan opowiada teraz jak umieszczenie, w którym się rozwijał dziś na Zachodzie taki nie zapominajmy, że to zupełnie wyjątkowe miasto przecież historia Lecha Wałęsy jest bardzo dobrym przykładem jako dwudziestokilkuletni młody chłopak ze słabym wykształceniem przybywa do Gdańska szuka pracy no ima nadzieję no wielką karierę w zakresie następuje, ale zupełnie inna aniżeli pewnie ją sobie wtedy wymarzył i takich ludzi jest bardzo wielu tez bardzo typowy przykład tych szybkich karier zawodowych które, które robią z, dostając sowite pieniądze za swoją pracę i dokąd jak się popatrzy też na inne na kształtowanie się ilość mieszkańców w mieście są między latami 708 proc 100  000 więcej osób mieszka w Gdańsku z usług rozwojowych szaleństwo jest ogromny skok do tego dochodzi wtedy demograficzny lat siedemdziesiątych cała masa młodych ludzi oni są dumni ze swojej pracy, ale zaczynają odczuwać, że coś z niej tak wynika, że Centralna organizacja produkcyjna jest niespójna, że dochodzi do władz wielu błędów i zastojów produkcyjnych ta produkcja zupełnie wyśmienita między 71000 siedemdziesiątym piątym rokiem ponad 150 statków zostaje zbudowanych to jest poważna historia to te nie są żarty na Kalinie stateczków w skali globalnej tak itd to są ogromne konstrukcja był to strasznie dumny ze wzrostem o tym, którzy przyczyniają się do budowy tych gigantycznych konstrukcji kadłubowych, których każdy element musi być bardzo precyzyjny, żeby pasował do kolejnego każdy błąd może skończyć katastrofą albo budowlaną, bo potem katastrofą morską więc, by chodzić taki etos ogromnej dumy z faktu, że my tu pracujemy przy końcu precyzyjny mechanizm wy znowu zadam pytanie, dlaczego w Gdańsku tak było, że te pieniądze były być może inne, że ten sposób myślenia wśród robotników były inne, dlaczego tłum i dlaczego strajki, które wybuchły tutaj miały jednak inną moc strajki wybuchały przecież bardzo różnych miastach w różnych ośrodkach, a jednak centralny stał się, więc myślę, że to była duma robotnicza z takiego etosu pracy tutaj z faktu, że się, że w skali statku mali ludzie, nieprawdaż wszyscy jesteśmy ludzcy wobec tego tego giganta, który razem udaje się konstruować, a to generuje niebywałe myśli naprawdę źle ja naprawdę oświatową to może zabrzmi naiwnie ten argument, ale jest to mój ukochany argument kiedy, kiedy ludzie nie kręgle w centrum Gdańska stocznia Gdańska robią sobie myślę, że to są jak się popatrzy na skalę narzędzie pracy ukryci ludzie musieli wziąć do rąk, a potem skale precyzji wspólnej kooperacji wzajemnego zaufania zdania się na innych ludzi na prace innych ludzi to widać to jest dziś zupełnie niebywały organizm pracujących i generując właśnie ludzie metr 50 lat 70 lat 80 gigantyczne kilkusetmetrowe statki jak się popatrzy na zdjęcia tych, którzy potem stają osoby gatunku tych statków spojrzeć z góry na to co się udało wykonać na ten malutki świat z tej perspektywy mam poczucie, że ci ludzie musieli czuć niebywałą moc sprawczą, że to jest naprawdę argument nie do przecenienia nawet jeśli brzmi dość ktoś niepoważny, bo w słynnym filozofem z logicznym argumentowanie jest podrobiony chłopak wraz z ZUS ustala się wymyślić jakąś alternatywę dla tych wszystkich historycznych fotograficznych opowieści, niech więc to są ludzie szalenie dumni z tego co roku i jak widzą skalę tego co są w stanie dokonać, kiedy pracują razem wzajemnie sobie ufają to nagle okazuje się także rewolucja jest czymś co leży w ich rękach, bo ich możliwościach, a wiatr od morza miał znaczenie Portową w cieniu groźnej miał ogromne 1 z robotników powiedział w wywiadzie, że stocznia Gdańska była klientką z widokiem na świat z modną warstwą torfu i ona oczywiście dużo ludzi, którzy byli dość zamożni zarobili bardzo dobrze w połowie lat siedemdziesiątych wykwalifikowani robotnicy zaczynają zarabiać prawie tyle samo słowo inżynierowi co jest naprawdę zaskakujące, więc jest rodzaj powołania oczywiście tego zawodu świadomości tego, że bez wielkich dopłat największy zakład produkcyjny w Polsce, generując wg bardzo pokaźne zyski dla obrazu Polski w świecie przemysłowego bardzo bardzo poważny argument skoro tak skoro było tak dobrze to dlaczego ryzykować strajki siedzieć w domu wszystko się zwolnieniami obniżenie wypłat masą rzeczy po co ryzykować jeśli było tak dobrze z tego warunki pracy były coraz bardziej nieznośne są w tak długich lat po drugiej połowy lat siedemdziesiątych okazywało się organizacja Centralna organizacja produkcji jest bardzo się zorganizowana oni czują nawet o tym, się irytować czują, że coś nie gra tutaj przychodzą z posłem, a tutaj tak kiepska organizacja pracy www tokfm, iż elementy kadłubowe skoro one miały być już gotowe, skąd te wydłużania pracy poza tym organizacja pracy jest krzywdząca niesprawiedliwa bardzo wielu wyżej postawionych urzędników nagradza nadgodzinami swoich kolegów niekoniecznie zgodnie z celnych ich realnym udziałem w pracy i zaangażowaniem w pracy, więc to generuje całą rzeszę niepokojów takiej etycznej nad specjalnym 5 bardzo chętnie myślimy o rewolucjach jako takich rewolucjach, które zawsze dotyczą zarobków, nieprawdaż tyle złych warunków materialnych oczywiście ona ten argument odgrywa pewną rolę, ale ja mam poczucie, że etyczne argumenty odegrały tutaj naprawdę bardzo bardzo ważną rolę, ale Gdańsk to nie tylko robotnicy robotnice to nie są bardzo różnie wielu ludzi, którzy też dużym stopniu się włączyli w to strajk przychodzili pod stocznią pomagali przynosili jedzenie takie rzeczy, które w, którym trudno mieć na sztandary później gdzieś tam na wielkich fotografii historycznych, ale nie bez, których nie da się przetrwać takiego takie codzienności strajkowej, więc skąd ta Solidarność w tym mieście ludzie pamiętali tragiczny grudzień 7 dziesiątego roku 40 kilka ciał na ulicy bardzo okrutny sposób rozprawienia się ze społeczeństwem to był powód, dla którego oczywiście 10 lat później proszę popatrzeć to musiało minąć cała dekada, żeby kibice ponownie zmobilizowali się scenerii mogli powiedzieć swoim radykalnym nie wobec bardzo autorytarnego systemu i to był bardzo fascynujący moment nie można było zapomnieć o grudniu 70 ton stanowi zza Odry w pamięci zbiorowej gdańszczanin gdańszczan dlatego się po osiemdziesiątego roku, kiedy nagle rozpoczyna się strajk, żeby wesprzeć Anny Walentynowicz na 2 miesiące przed mamy jakąś interpretację, dlaczego Gdańsk się zaczęło jak bardzo to Gdańsk Trójmiasto zmieniło te wydarzenia i strajki sierpniowe dni później całe dziesięciolecia Solidarności i sam 8 dziewiąty, jaki jest Gdańsk inaczej czy Gdańsk teraz 2019 byłby zasadniczo inny, gdyby nie te wszystkie wydarzenia, gdyby nie to, że te wszystkie wydarzenia w dużym stopniu koncentrowały się właśnie tutaj to było zupełnie inne miasta, jeżeli jest także my, żeby zrozumieć kim jesteśmy musimy najpierw sami sobie opowiedzieć pewną historię to na pewno historia na pana narodzin Solidarności jest zupełnie kluczową sprawą dla tożsamości tego miasta i tego regionu i nie ma Gdańska bez Solidarności to jest to wydarzenie, które podobnie jak tragedie drugiej wojny światowej w zestawieniu paradoksów w tym mieście historia militarna stoczniach powstawał tutaj, żeby produkować buty na samym początku z przeznaczeniem na pierwszą wojnę światową pod drugą wojnę światową potem apotem totalitarny system tworzy stoczni imienia Lenina i robotnicy stanowią obalić cały system w tym co w istocie element to jest masa niebywałych paradoksów jak żadne inne miasto w Polsce Gdańsk jest budowany właśnie na trudne takich sprzecznych obrazach z przeszłości i Solidarności z 1 z najmocniejszych jedynie najmocniejszym przede wszystkim, dlatego że nagle okazało się, że ludzie zaczynają mówić takim uniwersalnym językiem żony wszędzie rozumiane, że coś co się wydarzy na za żelazną kurtyną wstęp na prowincji Kiwu zainteresowane szczególnie wydarzeniami na Wschodzie Europy nagle jest zupełnie kluczowe ludzie zaczynają inaczej myśleć o demokracji, o czym myśleć o ludzkiej godności powstaje co nas ruchów społecznych jest zainspirowany Solidarnością ruchów związkowych, które inspirują się doświadczeniami polskiego sierpnia, a potem ciemność 1009 . roku i fakt, że ta historia jest historią walki bez przemocy oznacza także, że to nie tylko dla Gdańska dla całej polskiej to jest zupełnie nowa narodziny nowej polityki cenowej tradycji politycznej przestajemy umierać za ojczyznę, po czym pragmatycznym pragmatycznie myśleć o tym co zrobić, żeby znaleźć wyjście z sytuacją ale, żeby nie musieć ofiarować naszego życia grudzień 7 dziesiątego roku, kto z takim tragicznym wydarzeniu kontrapunktem dla Solidarności nie byłoby pokojowego ruchu, gdyby nie tragiczne doświadczenia w grudniu ludzie zbierają się w połowie lat 70 zaczynają dyskutować to jest nasza słabość z przemocą nie jesteśmy w stanie wygrać, więc być może pokażmy naszą słabość dzięki temu staniemy się bardziej widoczne jest siła bezsilnych Václava Havla są także wiele myśli Jacka Kuronia wielu opozycjonistów, którzy dochodzą do wniosku naszą siłą będzie naszą słabość mówmy jasno rezygnujemy z użycia przemocy i to jest nasz sposób na rozwiązywanie problemów i konsekwencja z niebywałą osiemdziesiąty dziewiąty rok to muszę powiedzieć to jest szalenie ważne wobec dzisiejszych opowieści o zdradzie narodowej przy okrągłym stole i t d. osiemdziesiąty dziewiąty ruski z fascynującą konsekwencją tak tamtej decyzji siądziemy z niskimi w ogóle w normalnych warunkach nie powinniśmy rozmawiać dlatego, że to jest jedyne rozsądne racjonalne państwo politycznie pragmatyczne wyjście z kryzysu i to się dalej jeśli komuś innemu ciekawa jestem niech pan myśli co pan myśli o samej Polsce w tym kontekście, bo trochę Gdańsk duże miasta generalnie nie przesłaniają nam opowieści o mniejszych miejscowościach, gdzie atmosfera zapewne była mgła była nieco inne nie mówię, że ta nie było tego fermentu, ale może nie będę stawiała tezę zadam pytanie pana zdaniem 4 czerwca Solidarność to jest nazwijmy to impreza wielkomiejska 31 ogólnopolska zdecydowanie ogólnopolska to są inne powszechne wybory, które odbywają się po raz pierwszy w dowolny sposób, nawet jeżeli są oczywiście ograniczenia ilości miejsc w sejmie, ale jeśli w Senacie to co mam poczucie, że nawet nadużywamy terminu prawie wolne wybory się pomyśli także o ludziach ze strony PZPR u członka PZPR, którzy startują do tych wyborów zostają wybrani do Sejmu, a potem część z nich popiera także Solidarność to widać to skala zwycięstwa jest zupełnie druzgocąca dla dla autorytarnego systemu oczywiście wszyscy biorą w nich udział ja jestem dzieckiem małego miasteczka i pamięta entuzjazmu mojej babci moich rodziców, którzy zabrali mnie do tych wyborów miał wtedy 12 lat miałem po raz pierwszy okazję się w tych wyborach Delikat mogą skreślić Legia 22 wygrali te nazwiska to zgodne wobec euro to nielegalne stanowisk wszystko uczą na zachodniej Polsce pamięta to był jakiś to była euforia nikt nie spodziewał, że to zmiana nastąpi tak szybko i ci, którzy w osiemdziesiątym roku byli zaangażowani w Solidarności zaledwie 9 lat później są w stanie obalić ten system w pokojowy sposób idąc do wyborów i pozostawiając tam, oddając swój głos to było zupełnie przełomowe wydarzenie ci, którzy dziś krytykują jestem przekonany, że w tamtym czasie mniejszym lub większym stopniu udzielała im się udzielał im się podobny entuzjazm dzisiaj na polityczne potrzeby zaczynamy manipulować przeszłością w bardzo nieetyczny sposób system się oczywiście sypał z różnych przyczyn i wewnętrznymi patrząc szeroko cały system centralnie z Moskwy sterowany natomiast z tym zastanawiam się 3 odrobinę nie jest pan jednak niesprawiedliwe mówiąc o manipulacjach tego typu rzeczach jest część osób, które czują się pominięte, które oskarżają jednak wyjście tłuszcz w tym się udało na transformacji szczególnie tej początkowej szalonej nieuporządkowanej, którzy czują się trochę oszukani ja nie jestem pewna czy gminy czy można te osoby nazywać kimś kto, kto manipuluje nie nie myślę i nie myślą o tych, którzy zostali potem wykluczeni w wyniku transformacji bardzo trudnego procesu stąd bardzo niesprawiedliwy społecznie politycznie ile raczej o tych, którzy dzisiaj kształtują popyt sobie naszą wyobraźnię historyczną często, zasiadając w wygodnych fotelach w studiach telewizyjnych i chętnie wykorzystują te akta do politycznych celów politycznych nadużyć w przeszłości, więc oczywiście to jest skomplikowana historia i osiemdziesiąty dziewiąty rok jest bardzo trudny moment, bo jednocześnie kończy się jakiś świat kończy się świat epoki przemysłowej kończy się świat wielkich protestów w od takich przemysłowych zakładach, jakim była stocznia Gdańska zapamiętać to jest moment, kiedy dostajemy domenę w ww rozpoczyna się wielka cyfryzacja świata powoli przenosimy się zupełnie inną rzeczywistość pojawia się Neo liberalizm gospodarczy, który jest objęty nowym głosem, na który nikt nie był w tamtym czasie naprawdę gotowy jest też moment zaskoczenia oczywiście z dzisiejszej perspektywy wiemy jak słaby był ten system, ale wtedy nikt nie powiedział sprawca to dopiero pierwszy moment oczywiście wybory czerwcowe odmówiłby pan w pewnych racji tym ruchom, które np. mówimy nie te wybory to nie jest dobry pomysł nie możemy siadać dostał z władzą nie możemy siadać do 1 stołu z osobami, którym wiemy są personalnie odpowiedzialny za śmierć np. osób protestuje w tamtych dramatycznym przyspieszeniu historii w pełni zrozumiałe są takie głosy z liści ubytków tych, którzy wtedy decydowali oczywiście pod odpowiedzialność była przeogromna zdecydowali się odpowiedzialność wobec rzeczywistości, o której mogli mieć tylko blade pojęcie nam się dopiero od stylu, jaki horyzont możliwości nikt nie widział jak szeroki to jest horyzont i co się co się co się kryje w w tym w tej nowej przestrzeni obecnego potrafi zrozumieć, że decyzje tych, którzy byli przeciwnikami obrad okrągłego stołu i rozumiem dramaturgię tamtych tamtych decyzji i trudność podejmowania tam Dudek z całą złożonością komunalną od posiadania rodzeństwa, którzy mieli także krewna rękach byli współodpowiedzialni za bardzo tragiczne wydarzenie, które wydarzyły się w Polsce jest moralnie wątpliwe czy rzeczywiście tak na tym polega trudność konsensusu i trudność pragmatycznej polityki można umierać sakralnej oczywiście oferując, składając ofierze setki tysięcy ludzi jak to miało miejsce w przypadku powstania Warszawskiego również tragiczne decyzje i bardzo dramatycznym oczywiście i z całą masą pytań wątpliwości, które toczą my te dyskusje toczymy zresztą do dziś, ale tutaj się dzieje coś zupełnie wyjątkowego ludzie bardzo świadomie mówią to to nie jest scenariusz, w którym my byśmy chcieli powtórzyć spróbujmy zbudować zupełnie inny scenariusz proponujemy go to jest walka bez przemocy i konsekwencją tej walki jest trudna decyzja obrad okrągłego stołu na koniec krótko czy 4 czerwca powinien być świętem państwowym, kiedy spojrzymy na znaczenie tego dnia dla historii Europy, zwłaszcza regionu Europy środkowo-wschodniej uważam, że to jest zupełnie wyjątkowo dotąd w naszej historii rzadko zdarzało się w tysiącletniej historii Polski, żebyśmy my Polki Polacy przemówili językiem uniwersalnym to znaczy językiem, który był zrozumiały dla wszystkich świeci bez względu na różnice mentalne kulturowe ludzie byli wzruszeni zainspirowani tym co też doszło z powodu, którego tak powinno się stać tak uważa dr Jacek Kołtan zastępca dyrektora Europejskiego centrum Solidarności, w którym gościmy filozof również dziękuję panu bardzo ich serdecznie życzę siły wytrwałości, bo przed panem jeszcze ładnych kilka dni świętowania, a ja serdecznie zapraszam wszystkich państwa do Gdańska na święto wolności Solidarności w Słupsku na celebrowanie tamtego wyjątkowego wydarzenia z wszelkimi możliwymi możliwą możliwościami dyskutowania go także w tej krytycznej perspektywy ich, bo oboje życzymy dzieciom wszystkiego najlepszego prawda z okazji dnia dziecka wciąż uczymy w szczególny wszystkie najlepsze od pierwszych pominę, dlatego że już teraz przed państwem kolejny odcinek książki na głos w radzie Zwiń «
Transkrypcja podcastu

PODCASTY AUDYCJI: ŚWIĘTO WOLNOŚCI

Więcej podcastów tej audycji

REKLAMA

POPULARNE

REKLAMA

DOSTĘP PREMIUM

Wszystkie audycje, kiedy chcesz! Teraz TOK FM Premium 30% taniej: podcastowe produkcje oryginalne, Radio TOK FM bez reklam i podcasty z audycji. Nie zwlekaj, słuchaj wygodniej!

KUP TERAZ

SERWIS INFORMACYJNY

REKLAMA

Najnowsze Podcasty

Więcej podcastów

REKLAMA
REKLAMA