Wielki kryzys gospodarczy, czyli jak pękła amerykańska bańka spekulacyjna

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

wieczór Radia TOK FM bańkę spekulacyjną nad Mano długo i wytrwale amerykańskie banki ochoczo udzielają kredytów pod zakład przewartościowany akcji potem za te właśnie pożyczki inwestorzy kupują kolejne akcje tak bańka rośnie pęcznieje w oczach jeszcze wczesną jesienią tamtego feralnego roku pada rekrut na giełdzie nowojorskiej sprzedaż 8 000 000 akcji to nie kij dmuchał i niby wszyscy wtedy wiedzą, że giełda nie może rosnąć w nieskończoność, ale być może Rozwiń » chcieli niczym Scarlett o Hara pomyśleć o tym jutro najpierw zabrakło inwestorów bez inwestorów nie dało się podtrzymać wzrostu akcji rozpoczyna się gwałtowna wyprzedaż, a im więcej osób sprzedaje, tym bardziej ceny spadają, a tym samym kolejni zaczynają sprzedawać, zanim akcje wartości mniejszej lub większej zamienia się bezwartościowe zupełnie świstek papieru w ciągu 1 dnia obrócono 13 000 000 akcji wartość udziałów spada do zera najpierw bankrutują inwestorzy potem banki dramatyczne załamanie gospodarki w ciągu kilku raptem miesięcy rozprzestrzeni się na cały świat i potrwa lata, ale indeks Dow Jones osiągnie najniższy poziom w historii dopiero 8 lipca 1932 roku chór Radia TOK FM jest z nami prof. Cecylia Leszczyńska katedra historii gospodarczej wydział nauk ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego dobry wieczór pani profesor wieczór państwu będzie rozmawiać o wielkim kryzysie 2004 . pośrednika 2009 . roku na nowojorskiej giełdzie papierów wartościowych oczywiście wszyscy znamy te sceny chociażby z filmów, bo to co się wówczas działo przeniknęło do wyobraźni masowej popkultury także, ale został aż nad 1 rzeczą zawsze wielki kryzys właśnie lokujemy w październiku 2009. roku od momentu wszystko się zaczyna pękać bańka spekulacyjna, a czy możemy wskazać taki moment w historii poprzedzającej ową jesień 2009 . roku, kiedy właściwie wszystkie drogi zaczynają prowadzić ku kryzysowi, kiedy wiadomo że, którzy tylko kwestia czasu rzecz jasna kryzysu nikt nie spodziewał, ale no, kiedy możemy mówić mamy do czynienia z tymi książkami przyszły na zdrowe podchodzą do rzeczy fakt graficznie wydaje się, że dat dziennej nie dasz ustawić, kto wie pani wspomniała kryzys był zaskoczeniem jeszcze kilka miesięcy wcześniej twierdzono, że gospodarka ma się dobrze i żadne znaki na ziemie na niebie ziemi nie wskazują, że czeka gospodarkę światową katastrofę oczywiście sam spadek załamanie na Wall Street nie wyczerpuje znamion kryzysu uważa się bowiem, że ten początek prawdopodobnie dałoby się jakoś odwrócić albo przynajmniej zredukować koszty, gdyby nie błędy popełnione później prawda za ten kryzys, który historycznie nazywany wielkim, bo rzeczywiście on był z punktu widzenia swoich konsekwencji czasu trwania rozległości największym ta historia gospodarcza świata był to kryzys najgłębszy najszerszy dosyć długi tak, bo trwa przecież właściwie do 3003 . roku w stanach Zjednoczonych w innych krajach aż do roku trzydziestego piąte na mięso z tak tak także to wchodzenie schodzenie w dół prawda rozkładało się w czasie i były momenty, kiedy gospodarka odbijała to nie jest tak, że np. spadek cen akcji na giełdzie nowojorskiej był taką ciągłą Bagdadu nie były odbicia tak kilka razy te indeksy odbijały, po czym na powrót się załamywały tutaj przyczyn tego wydaje się, że było więcej, ale pewnie do nich przejdziemy za jakiś moment, rysując natomiast do rzeczy całujemy napić się do wybuchu samego kryzysu, a to ekonomi badania, które były przecież prowadzone naprawdę bardzo szeroko, jeżeli tak wielką depresję wskazują, że to jest taki splot bardzo wielu okoliczności prawda i to rodzi się taka samo napędzająca się taka zakazach powiedziałbym kula śnieżna prawda jeśli ktoś tej kuli w odpowiednim momencie nie zatrzyma no to ona się będzie powiększała powiększała powiększała zatem kryzys sam wybuch kryzysu jest nałożenie się kilku okoliczności, a samo załamanie akcji jest takim powiedziałbym momentem przełomowym prawda jest taką datą, którą trzeba przyjąć, bo musimy datują różne wydarzenia przyjąć jakiś początek tak, ale pani wspomniała np. 24 października dodajmy, że jeszcze większy spadek akcji miał miejsce kilka dni później 29 października ziarna i ten dzień właśnie, kiedy statystycy prowadzą różne obliczenia jest traktowany jako jeszcze gorszy aniżeli ten 2004 . tak zatem szuka on z tym, że data tych momentów, które by nam zaświeciły czerwona lampka Słuchajcie czeka nas totalne załamanie Bobby trudno wskazać przed tym, że październikiem 1929 roku oczywiście ex -post będziemy cofać się prawda mówić to skutki pierwszej wojny światowej to system waluty złotej i t d . tak do szeregu okoliczności przyznawania wolność zgadzać tego prawne złoty czas natomiast tutaj wpadam ten moment dzienne no i byłby trudny do ustalenia czy jakiś fakt, który zna mianował, że czeka nas wielki kryzys kryzys byłby naprawdę kłopotliwe, gdyby miała pani profesor spożyć tak globalnie nasz pan 2009 . roku jeszcze przed tym co wydarzyło się na nowojorskiej giełdzie papierów wartościowych w jakiej kondycji była powiedzmy latem 2009 . roku gospodarka światowa dział gospodarka się od bonów wznoszące się, tak więc mieliśmy do czynienia z dobrymi indeksami produkcji oczywiście one falowały bez rąk 2008 . relatywnie dobre 2009. roku lekkie to lekko wyhamowało to wszystko to za sprawą tego zaczęto przejmie amerykańska rezerwa Federalna zaczęła próbować łagodzić powiedziałem czy też zmniejszać dynamikę owego wzrostu, bo uznano, że tenże wzrost jednak niesie za sobą ryzyko przegrzania prawda i to ekonomi mówią nam o tym, zwłaszcza badania np. przed wiekami kina, który znakomicie opracował teorię kryzysów czy też Hermana mińskiego prawda mówią o tym, że takim momentem, w którym dochodzi do właśnie takiego pęknięcia tejże tejże hossy jest zazwyczaj podwyższanie stopy procentowej przez banki centralne rzeczywiście amerykańska rezerwa Federalna z gwałtownie zaczęła podnosić stopę procentową wagę, dlatego że uważano, że mamy do czynienia właśnie z nadmierną kreacją kredytów przede wszystkim kredytów te, które sama podaż pieniądza rezerwy nie była tak bardzo wysoka natomiast wyraźna była kreacja kredytu przez system bankowy taki kredyt rzeczywiście rozlewał się w tej gospodarce, doprowadzając do wzrostu powiedziałbym różnych agregatów tak czy nieruchomości tu akurat te pieniądze płynęły głównie na rynek kapitałowy tak współ innych kryzysach mamy np. wypły w tychże pieniędzy kierowania duży Strumień kredytów na rynek nieruchomości DT ceny nieruchomości rosną tutaj akurat podziemne bardziej też spektakularne auta takie pieniądze szły na giełdę, ponieważ giełda przyciąga jednak przeciąga, bo rosły indeksy prawda zatem była przesłanka, żeby nadal inwestować w akcje banku się znakomicie w ten proceder włączyły prawa są właśnie do kolejnego napędzania indeksów takich no z tego też względu uznano, że dalsze tego rodzaju powiedziałbym kreowanie indeksów giełdowych wzrost powiedziałbym tego popytu jest niebezpieczny tak to zresztą na tę politykę stopy procentowe banku rezerwy Federalnej służyła również sytuacja międzynarodowa chodziło bowiem o przepły w kapitału pomiędzy krajami tak celne 8 były wojny celne destabilizujących handel to znaczy wojna albo pomiędzy polską Niemcami tak ten 2005 . rok natomiast coli międzynarodowej wtedy jeszcze tych wojen celnych wojen handlowych jako takich nie ma ona dopiero wystąpią może nie tyle wojny handlowe różnego rodzaju działania Ant autor liczne prawda hamujące handel międzynarodowy na czasie tak jako reakcja na okres zgadza się i tutaj uważa się, że amerykańska rezerwa Federalna popełniła kardynalny błąd, prowadząc dosyć liberalną politykę monetarną właśnie do początków 2009 . roku i gwałtownie, podwyższając stopy procentowe, więc zacieśniając tę sferę monetarną właśnie w roku 2009. podwyższanie stopy procentowe skutkowało zresztą tym, że na rynek amerykański zaczęły napływać kapitał z reszty świata prawda, bo lokowanie na rynku amerykańskim zaczyna być coraz bardziej atrakcyjne to powodowało kłopoty na rynkach finansowych m. in. państw europejskich, w których kapitał odpływał w reakcji na to banki europejskie centrale też zaczęły podwyższać stopy procentowe prawda i to jest taki brak kredytowania polityki monetarnej uważa się, że doprowadzi do takiej destabilizacji ona potem na wybuchła w czasie już wielkiego kryzysu jak nastała w stanach Zjednoczonych pani profesor ta bańka spekulacyjna czy, bo mówią to we wstępie naszej dyskusji to było także nikt nie myślą o tym, że giełda nie może rosnąć w nieskończoność, że nie można sprzedawać coraz większej liczby akcji nie można bić kolejnych rekordów, że akcje nie mogą być coraz droższa fortuny nie mogą być coraz większej robione w coraz krótszym czasie zazwyczaj tego rodzaju hossy na rynkach kapitałowych wywołują nowe walory to znaczy pojawianie się akcji cudzysłów takich spektakularnych spółek prawda i uważa się zresztą, że pojawianie się tego rodzaju walorów tego rodzaju papierów wartościowych takich fantastycznych tak fenomenalnych nowa dziedzina prawda nowy przemysł wtedy akurat był przemysł samochodowy przemysł radiotechniczny i t d . która zresztą rozwijał się doskonale, a i one przyciągają kapitał prawdę przyciągają kapitał, bo są obietnice wysokich stóp zwrotu, a jeżeli tak na to kupujemy te papiery wartościowe ich ceny rosną, a to przyciąga kolejnych inwestorów tak i znakomicie wyłożył zresztą szefem miejskiej swoje teorie pokazują, że zazwyczaj ta hossa giełdowa jest poprzedzona właśnie wprowadzaniem na giełdę nowych spółek z nowych dzieci i proces jest powtarzalny, bo przy wszystkich innych kryzysach prawie zawsze mamy do czynienia właśnie z tego rodzaju fenomenem odwołajmy się do nie wiem bitcoinów czy czegoś takiego gada albo też da słynnych spółek internetowych z początku 2001. z taką psychologiczne fascynacja nowością tak tak takie przekonanie właśnie, że ta nowa dziedzina ta nowa nowa nadana ważne, zwłaszcza za przyszłościową mowa w związku Stella kona będzie rozszerzała rozlewała no i będzie dawała inwestorom oczywiście tę korzystną stopę zwrotu zatem tutaj ten rynek amerykański w latach dwudziestych rzeczywiście przeżywa tę fantastyczną fantastyczny okres poprawy prawda jest dodatni wzrost tak dalej co jest powiedziałbym niebezpieczne to sektor trudno towarowy, a przede wszystkim rolnictwo, ale czy rynek surowcowy, gdzie rosną zapasy to jest taka kategoria, która mówi, że mamy czegoś za dużo prawda, że firmy, które produkują cudzysłów na skład mógł mieć z tym problemy, dlatego że będzie to generowało prawdopodobnie konieczność wyprzedaży spadek c tak, ale w tym momencie jeszcze nie dostrzega na złowieszcze go powiedziałaby wymiaru tego tak tego tych rosnących zapasów była już Toreya cykli koniunkturalnych Factory cykli koniunkturalnych były one nie były jeszcze sformalizowana tak, ale już dostrzegano, że lepiej raz go raz lepiej raz gorzej przy czym proszę pamiętać, że świat wyszedł z pierwszej wojny światowej stany Zjednoczone przeżyły dosyć trudno recesją 1920 pierwsze to zaś jest szalenie trudne, ale trzeba z tego rozpędzonego przez ten rozpędzony przemysł na potrzeby machiny wojennej wyhamował wyhamować tak pojawiają się ludzie, którzy przedtem byli zaangażowani w tym w ten przemysł wojenny w nowej soli zdrowo nawet o żołnierzach jest i o amerykańskiej recesja 1921 roku mało się mówi, ale ona była powiedział symptomatyczna pokazywała, że takie powiedziałabym wycofywanie się państwa grozi potężnymi kłopotami społecznymi gospodarczymi tak, ale zatem potem już usiłowano jakiejś mierze temu przeciwdziałać tak i w związku z tym te działania takie to nie, psując trochę tę dobrą koniunkturę prawdopodobnie mogły być po prostu spóźnione zwyczajnie spóźnione tak wtedy bańka spekulacyjna w stanach Zjednoczonych pęka czy ktoś zdaje sobie sprawę co się zaczyna wydaje się, że nie wydaje się, że nie i pierwsze działania czy pierwsze postawę rządów na całym świecie stany Zjednoczone krajach europejskich są dosyć powiedziałbym powściągliwa reakcja Rosjan incydent tylko prawdopodobna przecież indeksy giełdowe załamywały się wielekroć tak i niekoniecznie skutkowało to jakąś długookresową co się zatem uważano, że na cechą gospodarki rynkowej jest to zmienność tak zatem, jeżeli nawet indeks spadły tak tt tt wyprzedaży akcji nastąpiły no to niekoniecznie musi to pogrążyć gospodarkę w takiej skali oczywiście podejmowano pewne działania łagodzące, ale on były tylko łagodzące, a no zresztą trudno jest do kogokolwiek pretensje prawda, że już w roku 1929 w końcu tegoż roku na miano przewidzieć przyszłości jak wiadomo czemu nie daje łatwej prognozie łatwemu przewidywaniu zatem te pierwsze reakcje powiedziałbym były bardzo powściągliwe były wyczekując Stanach Zjednoczonych Huber podejmuje pewne działania dotyczą głównie rynku pracy tak, żeby nie doszło do zwiększenia bezrobocia to zaś korzystne kampania jest zawsze niekorzystne tak wygrał te wybory, ale tak czy znaczy szedł do tych wyborów właśnie takim programem jakiejś mierze społecznym ażeby tutaj łagodzić te auta te społeczne skutki gospodarki rynkowej to nie miało związku bezpośrednio z kryzysem tak, żeby po prostu na zatrudnienie ustabilizować, żeby płace robotników stabilizować tak dalej i dwudziestą trzydziestym roku są podejmowane pewne działania one okażą się być zresztą w wielu dziedzinach Blend za 1 z najważniejszych błędów uważa się słynną słynną ona przyszła do historii konta FSO rozmówca aleja, która właśnie wprowadza protekcję celną na import na rynek amerykański tak to uderzy oczywiście we wszystkie gospodarki, które strony zdołały, które wysyłały na ten rynek amerykański towary zresztą Drog krajów odpowie tym samym tak to będzie 1 z przyczyn tego, że kryzys zacznie się pogłębiać i w bardzo szeroko rozprzestrzeniać to mnie też niezwykle interesuje pani profesor jak wyglądało to, a rozprzestrzenianie się kozą jesteśmy na nowojorskiej giełdzie papierów wartościowych pęka bańka spekulacyjna jak to się rozprzestrzenił Ros po zło go graficznie, ale także jak to się rozprzestrzenił na wszystkie inne dziedziny gospodarki, bo właściwie to błąd był bardzo kompleksowy kryzys to taki totalny efekt zarażania prawda dotknął także Polskę, która była krajem stricte rolniczym nie miała praktycznie w ogóle przemysłu ta oczywiście giełdy zareagowały bardzo szybko na rynku kapitałowym pchają do dalszej drodze łączącej działania ostatnie prawda i reakcji na załamanie papierów wartościowych na giełdzie nowojorskiej zareagowały wszystkie giełdy europejskie również nasza giełda warszawska tak również nasza giełda warszawska, która na, której zaczęły się wyprzedaży akcji są takie wtedy jeszcze ta komunikacja nie jest tak szybko jak dzisiaj, ale tym, niemniej Telegraf już działają informacje są przesyłane zatem jak krótki czas po tych panów w dniach październikowych nałożyć prawda reagują giełdy europejskie oczywiście tam, gdzie rynki kapitałowe są płytki tak jeśli gospodarka jak Polska np. tak na tej giełdzie było kilkadziesiąt spółek, które de facto nie miały aż takiego wielkiego znaczenia gospodarczego, ale to działa psychologicznie prawdę to działa psychologiczny natomiast na nie pytanie jak z giełdy prawda jak z rynku kapitałowego ten kryzys rozlewa się dalej Otóż po pierwsze mamy panikę prawda inwestorów, którzy wyprzedają kolejne walory, jeżeli ktoś posiada tego rodzaju walory to oczywiście spadek cen skutkuje temu, że jego zasług zwyczajnie, ale i w przypadku osób fizycznych na powiedzmy to są indywidualne dramat NATO pamiętamy tych, rzucając 17 w lotach w momentach to jest takie nawet krążyły opowieści prawda takie zło nowych czy inne strony zabawna, ale z drugiej strony dramatyczne już osoby, które chciały zameldować się w jakimś hotelu w nowym Jorku prawda jeszcze namalować na wysokich piętrach dlatego, żeby nasze rzeczy są ludzie po prostu przechodzą po to, żeby się życie, żebyśmy się z okna tak ale, przechodząc do rzeczy Otóż sytuacja z rynku kapitałowego przenosi się na rynek realne wyższe system finansowy wtedy, kiedy banki mają akcje tym, że prawda spółek najmu wówczas banki zaczynają ponosić straty, a ponosząc strat zaczynają mieć problemy z płynnością tak i tutaj pojawia się kolejny błąd, jakie popełniły rządy, a mianowicie taka obojętność Wolas ban w prawda pozwolono upaść pozwolono im upaść no to zresztą nałożyła się struktura amerykańskiego systemu bankowego, a te banki były rozproszone Loeba europejskie banki są sieciowe jest centrala sieci oddziałów o tyle w stanach Zjednoczonych historia zdeterminowała strukturę na taką plankton nową troszeczkę, tak więc mamy bardzo dużo banków, gdzie to jak z filmów znamy przepraszam małe miasteczko w tymże miasteczku mamy kredyt bank, który prowadzi lokalny bank da no i te banki największe oczywiście, bo te banki lokalne nie mają już akcji natomiast banki nowojorskie te największe banki amerykańskie ta zlokalizowana w nowym Jorku czy Czeczena wschodnim Wybrzeżu prawda one te akcje posiadają one zaczynają mieć kłopoty zresztą potem kłopoty przeniosą się do Europejskiego systemu bankowego, ponieważ mamy powiązania kapitałowe kredytowe w zasadzie pomiędzy tymi Banka, czyli pierwszym takim będzie kanałem zarażania czy 1 z kanału, ale istotnym jest ten system bankowy Kreta i banki upadają na uważa się no cóż rynek czyści podmiot, które są niewydolne tak zatem można, ale oszczędności życia tracą pojedynczy obywatela co prawda to prawda, ale na początek wydawały się proszę pamiętać, że nie ma jeszcze systemu gwarancji depozyt czy ktoś stracił ostra ostra czy to jest tylko ryzyko jego problem tak dopiero w reakcji na kresy Stanach Zjednoczonych zostaje powołana instytucja gwarantująca depozyty w Polsce nie zostanie powołana w wielu krajach tego też nie ma, a więc zupełnie inna filozofia systemu bankowego aniżeli ta, którą mamy dzisiaj i banki projektują banki planują, iż i, że od banki lokalne, których zapomniałyśmy na ich kondycję nakłada się powiedziałabym problem czy też dramat amerykańskich farmer, dlatego że kryzys wraz z tymi działaniami handlowymi z tymi rosnącymi zapasami, której wspomnę tu wspomniana prowadzi do spadku cen wielki kryzys z lat trzydziestych to jest dramatyczna deflacja spadek chce ten spadek cen postępuje on jest bardzo głęboki w niektórych segmentach dochodzi nawet 4050 jak Ronson spadek cen tego konsumenci powinniśmy się radować tak konsumencie radują się pojawiają się oczekiwania deflacyjne, a więc zakładamy, że jeżeli ceny spadają to prawdopodobnie spadł na jeszcze bardziej, ale z perspektywy przedsiębiorcy w lodówce to dramat to dramat tak i amerykańscy farmerzy, którzy w latach dwudziestych kosz korzystali z kredytu w okresie tego ożywienia gospodarki teraz stają przed problemem jak tutaj przez oddać kredyt bankowy w sytuacji, kiedy ich przychody ze sprzedaży po prostu gwałtownie spadają nie ma popytu na tę produkcję kryzys z lat trzydziestych jest wielkim kryzysem nadprodukcji tak ta trudna produkcja nam się gwałtownie pojawiał się poszerza w związku z załamaniem popyt tak trzeba także to jest drugi czynnik oddziałujący na problemy tego, że banków to potem będzie występowało również w krajach europejskich z pewnym opóźnieniem, ale scenariusz będzie wyglądał bardzie bardzo bardzo podobny a jaki jest opóźnienie mówiła pani, że giełdy europejskie zareagowały po kilku dniach rak tej katastrofy w nowym Jorku, a jak szybko skutki kryzysu, a przepłynęły przez ocean dotknęły Francji Niemiec Wielkiej Brytanii one rozkładają się różnie w czasie i głębokość jest zresztą też różne tak na dobrą sprawę w gospodarce realnej przemyśle rolnictwa w szczególności w rolnictwie, a wyraźne sama Mania zaczyna być dostrzegalne w roku 1930 zatem nie od ras zatem nie od razu i znowu wydaje się, że na to być może jest przejściowa sytuacja prawda, aczkolwiek ona być zaczyna naprawdę trudna i pierwsze działania podejmują rządy właśnie w roku 1930 dotyczą łagodzenia skutków kryzysu rolnego przede wszystkim kryzysu realnego i łagodzenia sytuacji na rynku pracy w sytuacji z powodu problemów przedsiębiorstw, które zaczynają redukować zatrudnienie mamy bezrobotnych mamy bezrobocie jak wiemy to bezrobocie nam się z roku na rok pogłębia tak ono dochodzi przecież w skrajnych przypadkach do 30 % aktywnych zawodowo i są trzecią ogrom ogrom to jest rzeczywiście temat gigantyczny program społeczno-polityczny gospoda pamięta tylko tutaj należy jednak kwestia mianowicie te wszystkie społeczne społeczeństwo ówczesne są społeczeństwami w mniejszym czy większym stopniu rolniczymi aktami stanu, gdzie sektor jest relatywnie dużo zasób siły roboczej jest skupiony głównie w rolnictwie zatem liczba jest przepraszam ta stopa 30 % dotyczy głównie sektora przemysłowego taką jest oczywiście bardzo duża w sensie status liczby względnych natomiast bez liczbach bezwzględnych to zależy od struktury gospodarki im bardziej przemysłowa tym liczba tych bezrobotnych jest w danej gospodarce oczywiście wyższa tak w krajach rolniczych n p . tak jak w Polsce tych bezrobotnych o kilka milionów jest kilkaset tysięcy, że są szacunki, ponieważ wydaje co na statystyki bezrobocia są zazwyczaj podawane na bazie zarejestrowanych bezrobotnych, kto to jest bezrobotny zależy od miejscowych przepisów jako definiują na jakich warunkach można zarejestrować się jako bezrobotne pamiętajmy, że są ludzie, którzy pracują kilka dni w tygodniu tak pamiętajmy, że są ludzie, którzy pracują na różnych zasadach powiedział tak jego połowicznego zatrudnienia zatem mamy oficjalne statystyki bezrobocia oficjalnie zarejestrowanych no imamy statystyki bezrobocia faktycznego i one zazwyczaj są przynajmniej w Polsce dwu trzykrotnie wyższy aniżeli to bezrobocie oficjalne, który dochodzi nawet 1 000 000 osób tak przy 30 kilku milionach obywateli, ale zasób siły roboczej jest po prostu w rolnictwie w przypadku Polski mówiliśmy o tym, że wszystkie państwa dotknął kryzys gospodarczy oprócz związku Radzieckiego znamy takie przypadki w historii, kiedy duma ogarnęła całą Europę z wyjątkiem Polsce i naukowcy cały czas się spierają, dlaczego tak się stało a dlaczego związek radziecki nie, bo związek radziecki jest w dużym stopniu autorki liczne izolowany także izoluje się tak samo jest izolowane po części z uwagi na system polityczny 1 słowem mnie uczestniczy w istotnym stopniu handlu międzynarodowym rynki zagraniczne dla produkcji radzieckiej nie są bardzo istotne też kupuje tak no a poza tym ogrom tegoż tejże gospodarki pozwala jej wykorzystywać własne zasoby, tak więc gospodarka jest jakimś stopniu właśnie autorki liczne no imamy to planowanie taki mamy to planowanie to zarządzanie całym centralizację, która mówi o czy decyduje o alokacji zasobów oczywiście to nie jest też tak, że gospodarka w ogóle tego kryzysu nie odczuła, bo jednak pamiętajmy, że spadek cen surowców na rynkach międzynarodowych dotyczy też eksportu Radzieckiego tak tak, że to nie jest zupełnie neutralne, ale tym, niemniej statystyki te oficjalne no nie pokazują nam tego dołka, a adekwatnego czy porównywalnego z tym dołkiem, który ma miejsce w krajach europejskich podobnie zresztą może trzymać z Japonią, która też dosyć łagodnie przeszła przez kryzys, a także mamy kilka takich państ w prawda, które można, by powiedzieć tak zieloną wyspą bohater związku Radzieckiego może czerwoną wyspą, ale każe wam się, że nie została tak silnie dotknięte tak jak reszta świata tak moment najgłębszej recesji 3003 . rok wszystkie wskaźniki większości państ w na 3003. roku są na dnie w niektórych przypadkach to jest też 3002. to zależy tutaj pani wspomniała wcześniej, że indeksy giełdowe emitowały prawda w lipcu trzydziestego drugie roku potem zaczęły się odbijać ale, ale ten kryzys właśnie ma taką taką tytuł prawda i z punktu widzenia poziom takiego dna, gdybyśmy szukali go w takiej sferze gospodarczej to będzie jednak krok przed 3233, a często w wielu krajach 33 od 33 trzeciego roku prezydenta Stanów zjednoczonych jest Franklin Delano Roosevelt normami jego New deal, czyli nowy ład gospodarczy to jest ten moment wychodzenia sąd dzisiaj spory na ten temat czy rozważa miał szczęście i wygrał wybory w momencie, kiedy po prostu gospodarka się zaczęła od tego dna odbijać czy też jego polityka przekaz, bo polityk jeszcze nie zdążył wdrożyć prawda natomiast ten przekaz, iż państwo nie będzie obojętne wobec losu obywateli państwo bierze odpowiedzialność za gospodarkę Acta zarówno obywateli przy rzutach rożnych zaczął robić już huby natomiast tutaj mamy do czynienia z takim powiedziałbym bardzo głębokim przekazał już ta polityka państwa ulegnie radykalnej zmianie jest symbolem tejże zmiany staje się ów nudzili nowa umowa nowela da i rozważa zaczyna właśnie tę ścieżkę rozmowy ze społeczeństwem są jego słynne prawda kadencja tego pogadanki wyjaśniające, o co chodzi wydaje się, że też może być naprawdę mogło być prawda nie znamy do końca odbioru tegoż tym, że jego przekazu, ale wydaje się, że one mogły mieć pewną taką właściwość stabilizującą oddziałując są po prostu na nastroje stało, że pierwsza ta audycja radiowa właśnie pogadanki przy kominku była poświęcona temu, by wytłumaczyć Amerykanom, że system bankowy jest już bezpieczny i można tam z powrotem lokować pieniądze co jak rozumiem dla gospodarki amerykańskiej było kluczowe w bankach znowu były w finansach to tak, ale pamiętajmy, że po drodze były tzw. wakacje bankowe, tak więc zamknięcie na pewien okres banku w to ładnie brzmi, ale nie chcielibyśmy przeżyć wakacje bankowe banity nie wiemy co będzie po wakacjach to jest ten bardzo trudny problem jak depozyty, żeby posiadacze lokat banki zareagują, kiedy banki zostaną otwarte czy rzucą się, żeby do końca wycofać co posiadają czy jednak podejdą do rzeczy cały ze spokojem dlatego oświadczam pani mówi było szalenie istotne tak oczywiście zapowiedź gwarancji depozytów tutaj ona też będzie szalenie ważna tak ta interwencja państwa system bankowy, ale pamiętajmy, że ludność amerykańska przeżyła wcześniej 2 paniki bankowe aktem paniki było 3 to znakomicie widać na takich statystykach odpływu depozytów systemu bankowego wielkie są taką paniką był to wielka panika miał miejsce 3001 . roku i reżyser oblężone bary akcją nas Brytyjczycy odchodzą od funta we wrześniu 3001 . roku 2 miesiące wcześniej europejscy w Europie środkowej mamy potężny kryzys bankowy, a w tym momencie w stanach Zjednoczonych reakcją ludności jest po prostu wycofywanie depozytów banki to efekt motyla, a zgadza się zgadza się, dlatego że będą no no to są pewne procesy nie do końca przewidywalne i odwracalne czasem są to pytanie zostać racjonalne, ale też jesteśmy to, dlatego że z punktu widzenia ludzi NATO prawdopodobnie w każdy z myślą idealistycznie tak zabieram depozyty myślę o mojej może regionalna w nazwie jak zaczniemy wycofywać masowo depozyty to nawet bank centralny upadł na taki jest oszałamiająca to skala tych robót publicznych sprawdziłam dane 8 ,51 000 000 bezrobotnych zostało zaangażowane w tę robotę zbudowali 120 000 budynków publicznych i 77 000 mostów i 300 lotnisk nowo infrastruktura jak się patrzy tak na tak było też porządkowanie parków tak bardzo takie, aby nosili na żadne przyziemne czynności młodych mężczyzn koszarowa no to było coś takiego jak hufce pracy chodziło o to, że się, że nauczy 18 to dwudziestoparoletni maszynie po prostu pozostawali bez środków do życia ESM stanowi tak najbardziej powiedział, że pan element społeczny także oszacowanie z pewnym porządkiem i właśnie przydzielanie pras stanowiło tego z takie łagodzenie łagodzenia tej sytuacji spaść natomiast co pani mówi nam było takim działaniem absolutnie zamierzonym celowym tak produkcja czegoś co nie trafi na rynek, bo budowa gmachu budowa autostrad czy też słynna regulacja przepraszam rzek w stanie ten jest słynne tamy tak to Amerykanie budują plus elektryfikacja tego zacofanego południa to wszystko razem tworzy popyt tworzy popyt na Stal na beton, a czynnik ludzki tak dalej tak dalej, ale nie tworzy podaż, a jest ten pomysł prawda jak wykreować popyt bez stworzenia nad też podaży to zresztą praktykowali również Brytyjczycy wcześniej tak w swoim sektorze mieszkaniowym inwestycje były spektakularne, że okres brytyjski nie był tak głębokie w stanach Zjednoczonych 1600 trzydziesty szóstym roku wychodzi ogólna teoria zatrudnienia procentu i pieniądza to jest taka doktrynalna odpowiedź na kryzys wielki kryzys Toreya Johna Maynarda Keynesa porządkuje pewne rzeczy, ale jest zarazem bardzo trudna i jeśli idzie percepcję osób, które zetknęły się z nią po raz pierwszy my znamy przekaz kraju są już później przetworzone przez mięso na 1 w drugiej połowie dwudziestego wieku natomiast szalenie ważne było takie uwiarygodnienie poprzez tę książkę tej nowej polityki prawda polityki państwa, a innego niż państwowe tak na państwa aktywnego możliwe, że uczenie nazywa się wprost wtedy interwencjonizm, ale państwa aktywnego, które czeka na to niewidzialną rękę tylko sam reguluje korygują, jeżeli osoba ta korekta może pójść bardzo daleko kraju zwrócił uwagę na właśnie znaczenie globalnego popytu taki ten globalny popyt kupić w jakiejś mierze uzupełniony przez państwo to bardzo trudno skłonić obywateli masy obywateli do konsumowania przy danym osobie środków premia nie dysponują oczywiście można transferować część pieniędzy, która do nich trafia poprzez choćby te roboty publiczne czy zasiłki dla bezrobotnych, ale nie da się teraz przekonać ludzi którzy, bojąc się następnego dnia tak czy będą jeszcze pracować czy nie, żeby konsumowali tym wielkim konsumując czym staje się państwo państwo poprzez inwestycję prawda te inwestycje stanowią istotną składową tego co się nazywa ekonomi popytem globalnym państwo ze swoją ze swoimi środkami ze swoimi wydatkami publicznymi, które są właśnie kierowane na inwestycje jest w stanie z tym popytem zarządzać prawda złotem powiedziałbym w ten sposób, że Roosevelt zatrzymał wiele rządów zaczęło politykę realizować natomiast, że marynarka jest ujmują pewne ramy teoretyczne, nadając jej sens głęboki sens ekonomiczny tak, że polityka fiskalna w szczególności deficyt budżetowy wydatki fiskalne one mogą być czynnikiem po oddziaływania na koniunkturę kreowania tejże koniunktury prawda dlatego też znaczenia to, że książki z tego punktu widzenia jest oczywiście olbrzymia Quest z postacią nowo z tym, że w latach dwudziestych bardzo dużo pisał, ale pisał o sprawach moneta, a jego słynne traktatu o pieniądzu jego słynna krytykę traktatu wersalskiego jego słynna krytyka barbarzyńskiego reliktu jako nazwał system waluty złoty, a on przestrzegał zresztą przez przed deflacją uważał, że system waluty złoty, który wszystkie państwa implementował w latach dwudziestych ma cechy deflacyjne prawda, ale to było takie powiedziałabym przewidywaniach ekonomiści piszą tak natomiast jak stało się już kres NATO wtedy on pokazał rzeczywiście, iż te przewidywania Ks odnośnie złowieszczych cech cudzysłów złowieszcze tak, używając takiego języka bardziej artystycznego mają fatalny wpływ właśnie na procesy gospodarcze jak wielki kryzys zmienił pani prof. Ameryka jak zmienił świat z pewnością zmienił nie wiem czy wszystko, ale zmienił bardzo dobrze z tak zmienił zmienił bardzo do niewątpliwie uczyni czy spowodował, iż to co nazwał byśmy tutaj interwencjonizm tą szeroką ingerencję państwa zakorzenił zakorzeniło się tak on pokazał, że to jest potrzebne, że pan też być aktorem państwo może być faktorem może być krat aurę tak może być regulatorem i ta regulacja może sięgać bardzo daleko tak aż po przejmowanie przedsiębiorstw bankrutujących może sięgać gwarancję bankową w może dochodzić do procesu regulacji rynku kapitałowego pamiętajmy, że ten rynek zaczęto bardzo silnie kontrolować tak te gwarant regulacje państwa doszło do rynku pracy wprowadzono przecież przebadany w stanach Zjednoczonych płacę minimalną na ta była wręcz rewolucja są to znaczy płacami no bo wiele wysoka tak, ale jednak to jest zamach na ten wolny rynek siły roboczej zmienił także wielki kryzys jego skutki tak postać tej nowej nowej roli państwa oczekiwania społeczne to znaczy społeczeństwa zaczęły czegoś od państwa oczekiwać, że nie będzie neutralna obojętne, że jednak to państwo będzie odgrywać swoją rolę również w tej sferze społecznej wielki kryzys jak wiemy spowodowało ono upadek czy też kie tąpnięcie systemu demokratycznego, które nigdzie rządu era zdaje nie radziły sobie rządu nie radziły sobie tym zakresem kryzys spowodował kryzys w jakiej mierze konopi proszę zwrócić uwagę, że Roosevelt, ale nie tylko on do zarządzania państwem przywołał inżynierów ekonomiści czy tradycyjni duże jest to bieg dużym stopniu klasycznie bieżący wolny rynek na ZUS zostały trochę odstawienie na boczny tor pojawiła się ekonomia instytucjonalna ta, która wskazywała na inne ważne również elementy dla gospodarki w postaci instytucji reguł prawa i t d. także jest to dalsza spółek różnych czy coś takiego jak pamięć społeczną kryzysie ona była bardzo długa, a ona była bardzo długa oczywiście potem wiemy, że przyszła druga wojna, a to właśnie na wszystko to co taki ona w jakiejś mierze przeniosła społeczne emocje czy też społeczne szukam właściwego słowa no takie szoki od razu tę traumę na inne pola i jakieś mierze to 2 rzeczy na siebie przyznał że, aby pamiętajmy, że stany Zjednoczone jeszcze 3007. ósmy roku sieć wchodzą w recesję wtedy, kiedy się rząd amerykański wycofuje z tego procesu zaś kierowane niektórzy mówią, że to był błąd Roosevelta niektórzy twierdzą, że niekoniecznie, ale to nie wchodźmy w to dywagacje dotyczące oceny polityki tzw. drugiego dzieli, więc w stanach Zjednoczonych pamięć o kryzysie bardzo głęboko, dlatego że skutki drugiej wojny światowej nie był tak nie było odczuwalne w Europie z kolei na wielki kryzys i potem polityka wychodzenia z kryzysu zaraz później nakłada się wielka druga wojna i trauma, która ona wywoła jakiejś mierze to doświadczenie kryzysu ze względu na na dalszy na dalszy plan tak, ale dla ekonomistów dla polityków gospodarczy któż zaczęli zarządzać kierować gospodarkami po drugiej wojnie światowej pamięć kryzysu była naprawdę bardzo bardzo głęboka ja myślę, że ona trwała przynajmniej przez całą generację, która odczuła kryzys na własnych barkach, bo pamiętajmy, że ludzie, którzy kierują gospodarkami drugiej wojnie światowej, bo przecież wszyscy doświadczyli wielkiego kryzysu, a to żeśmy się nauczyli przez cały lat 5060 aż do lat siedemdziesiątych wierzyliśmy w to, że rzecz, że państwo jest nam bardzo za potrzebne tak i nauczy baliśmy się baliśmy się po prostu powtórki oczywiście sytuacja była już zupełnie różne, ale to ma być kryzysu była jakoś tam obecna, czego dowodem są zupełnie inne polityki gospodarczej w skali międzynarodowej prawda po drugiej wojnie światowej premierze światowej mamy 3 fantastyczne dekady tyka 3 lata rolę prawda pierwszy kryzys to dopiero kryzys naftowy początek lat wadliwość tenże kryzys on zmienia wszystko w tym sensie zmienia się karze mówi, iż to państwo zawiodło państwo zawiodło w związku z tym przechodzimy do czegoś nowego co nazwaliśmy dal deregulacją i liberalizacją z wycofywaniem tego państwa rano, gdy procesów, które było obecne w latach pięćdziesiątych latach sześćdziesiątych po wielkim kryzysie uderzyła panu funkcję w 2008 prawda wtedy, kiedy zaczęto się bać powtórki i ja uważam, że pamięć o wielkim kryzysie, zwłaszcza może niepamięć bezpośrednio po już w sektorze byli powiedziałabym świadkami no zwyczajnie mierzyli tak natomiast pamięć ekonomistów tutaj szczególną uwagę na pamięć prezesa rezerwy Federalnej Bena Bernanke on był badaczem wielkiego kryzysu i wydaje się, iż fakt, że to właśnie on zarządzał rezerwą Federalną wtedy, kiedy wybuchł kryzys 2008 roku tata jego wiedza o wielkim kryzysie spowodowała, że to państwo nie było tym razem obojętne wyczekujące i zupełnie tak wielu nie popełniała takich błędów tutaj czynnik ludzki prawdopodobnie ma bardzo duże znaczenie można oczywiście spekulować co by było, gdyby inni ludzie zarządzali bankami bankiem centralnym są na Zjednoczonych ci, którzy np. nigdy nie mienie nie rozumieli wielkiego kryzysu znakomicie rozumiał wielki kryzys wydaje się, że także dość, że stało się tak udanym takim czasie tak tak tak należy badać zresztą odwołujemy się do jego różnych badań cytatów i t d. odnośnie właśnie wielkiego kryzysu które, które popełniał w swoich opracowaniach dziełach pani profesor bardzo dziękuję prof. Cecylia Leszczyńska katedry historii gospodarczej wydział nauk ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego była naszym gościem przed dwudziestą drugą dziękuję bardzo dbają o Ukrainę z państwu jeszcze się nie kłaniam, bo jeszcze 2 godziny wieczoru przed nami zapraszam państwa na informację tę informację wracamy Zwiń «

Wielki kryzys gospodarczy, czyli jak pękła amerykańska bańka spekulacyjna

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - KAROLINA LEWICKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 17:00

Najnowsze Podcasty

Wiśle Kraków zabrakło motywacji żeby wrócić do Ekstraklasy?

Przemoc położnicza. Dlaczego tak często rodzącej towarzyszy przemoc i pogarda?

Kreml zneutralizował dwie elektrownie - długookresowe konsekwencje wysadzenia tamy

Najpierw przechył w lewo, a teraz "poza skalę" w prawo - chilijskie zmagania z konstytucją

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL