"W podobnym czasie, ale w zupełnie innych warunkach" – 30 lat temu w Czechosłowacji upadał komunizm

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki dzie ń dobr y ponown ie, a teraz goszcz ą weekendowego poranka jes t pan Jan Lityński dzie ń dobr y dobrych, a spotykam y się dlateg o, ponieważ n o będziemy dz isiaj wspominać trzydziest ą rocznicę wybuchu to w łaśnie nie jak t o nazwać, bo to n ie by ł wybuc h w łaśnie rewolucji aksam itnej, czyl i t e wydarze ń, kt óre doprowadzi ły do przem ian pol itycznych w ówczesnej Czechosłowacji, al e pana z racj i pana karty opozycyjne j właśnie Rozwiń » chciałem, żeby pa n s łuchaczy mnie wprowadzi ł do teg o temat u prze z pokazan ie dzia łań opozycj i zar ówno w Polsce, jak i w Czechosłowacji na ile t e działania w którymś momenc ie si ę dzi ś spotykały nale ży się wspierali na ile jeszcze wsp ólnie myśleli co robi ć, żeby te n socjal izm alb o mu dokładać te j ludzkiej twarzy na ile si ę daje albo kt órymś momencie mo że nawe t go rozmontowywali je śli chodz i o Czechosłowację t o my wspom inamy często ludzie s łyszą widz ą ten term in karta 77 w Polsce si ę m ówi Kor siedemdziesiąty szósty ro k, więc tak wydaje si ę, że to powstaj e w podobny m czasie wszystk o w podobnym czas ie w innych warunkac h, dlateg o że w w ino w Polsce to na t o trudno si ę wypowiada jedna k mie ć względną wolność pewnej do tego c o mn ie jak by ło w Czechosłowacji Czechosłowacji opozycjoniści byl i znaczn ie mocn iej prześladowani opozycjoni ści w ósmym w Polsce także i to do ść istotna różnica także my śmy si ę spotykaliście z Czechami głównie z Czechami, bo bardzo znaczn ie rzadziej z e Słowakami Słowaków by ło 3 oprócz 3 opozycjonistów to był czarn y Górski i Mirek Kusy i si łaczki Milan szyneczka natomiast ścieków by ło znaczn ie więcej tak to prawd a cz y tą było do ść r ównolegle czy inspiracj ą do powstan ia karty 77 niewątpliwie była ni ą odpowiedzialność trosk a my śmy m ieli pewne kontakt y wcześniej z Czechami, al e był bardz o lu źne one się realn e jest także odbywa się poprze z migracj ę, dlatego że aneks emigracyjny wydawan y przez Aleksandra Smolara wydał bardzo wa żną taką publikacj ę siedemdziesiątym 0506 . rok u o publikacj ę czesk ich dysydentów czeskich 7 dni przeciwnik ów re żimu m. in. wspania ły teks t Havla wczesnych Havla l ist d o l ist do Husa, kt óry był p ierwszym sekretarze m tak ciekawe teksty, gdy DUB czeka bardz o ważny dl a mn ie tekst Lima nowe j umow ie spo łecznej także byśmy dużo w iedzieli o ty m, czego si ę uczy łem si ę czeskiego im się, że pewna anegdot a dlateg o przywdzia ła przedstaw icielka ju ż 70 lat przyjdz ie przedstaw icielka w siedemdziesi ątym 900 siedemdziesiątym 0607. nie musi by ć 700 ósmy roku przedstaw icielka Havla i ona z e mną rozmawia ła ja byłem zadowolon y, że tak zgodn ie z dobrz e mówi potem przychodz i mąż i okazało si ę, że bardzo mały rozu m do środka dlaczeg o, dlaczego jak t y mówisz t o wted y wszystk o rozumiem jak m y mówi chodz ę to straszn ie mało na w ielu polsk ich, lec z także ten i te n kart a powsta ła kart a powstała t o było wydarzen ie wydarzen ie byłoby te n podpisał t o m y w pierwszej fazie oko -li k ilkaset osób także t o dni ten co świadczyło o ogromne j odwadze i pote m ro k później przyszła do nas wiadomo ści, że Czesi chcą si ę z nami spotka ć na granicy no my byśmy teg o nie wymyśli, dlateg o że właśnie wzgl ędu na r óżnice takie poczuc ie r óżnicy różnicy stan u represj i w Czechach te n hande l w łaśnie by ł po kolejnyc h pokole ń w wyrok u Peter Bull uczyl i się dość odsiedzia ł 4 lata co u nas też były wyrok i, dlatego że ludz ie z ruch u jak utrzymanie si ę też siedzieć poszed ł po dobrych kilka la t, a jedna k tu jednak czuć si ę to wyra źnie różnice spotkali śmy się z n imi w l ipcu alb o na pocz ątku s ierpnia 71008 . rok u, czyli dziesi ątą rocznicę prawie dziesi ątą rocznic ę interwencji uk ładu Warszawskiego w ty m także wojsk a polskiego wczas y w Czechosłowacji napisaliśmy wspólne o świadczenie w zwi ązku z t ą rocznic ą Isabel myśmy przyszl i w k ilka os ób cześć Duńczyk, bo 3 był Havel Marta Kubiś owa postać dosy ć legendarna p iosenkarka bardz o wybitna p iosenkarka, która po sześćdziesiątym ósmy roku ma zakaz jakichkolwiek jak ichkolwiek innych wyst ępowania postępu oraz wydatkową by ło, kiedy by ł Lech Obara słynna paradn e szansonistki czynnych czesk ich oczywistych i był te ż k ilka Bednarz dzi ęki czem u mam y dokumentację fotograficzn ą z teg o spotkania i tam kawę ten mec z zacz ął mówić o tym, jak ą wyobra ża rozwój ruch u opozycyjneg o wted y Adam Michnik powiedzia ł do Havla waszyc h t o jednak ten ty tera z n ie mów tylko napis w ita druga t o wydrukujem y rzeczywiście t o tak powstała na 30 ty tak powstała pomysł si ły bezsilnych jedn e z najwa żniejszych najwa żniejszych tekstów, kt óre opisywa ły sytuację ludz i w krajach oboz u sowieckiego no to jes t momen t, kt óry potem powoduj e raczej, a potem jest tak i rodza j powiedziałbym no Ros jechan ia si ę 2 rzeczywistości, bo zaraz pote m jes t ro k osiemdziesi ąty w Polsce n o w łaśnie wybuch a Solidarność jes t kompletn a zmiana sytuacj i pol itycznej, a w Czechach wydaj e si ę, że właśnie do Kosakowa Czechy coraz bardz iej si ę nie, choć deklarują być on o do na s wcze śniej tata ta rozbie żność czempionat wcze śniej 700 dziewiątym rok u do Polski przyjechał Jan Paweł II z pielgrzymką bardz o wa żną pielgrzymk ą wted y akura t dokładnie p ierwszego dnia pielgrzymki Jana Pawła II aresztowano 12 przedstawicieli w ąż wąż t o by ł kom itet obron y prze śladowanych tak t o była tak a już bardziej upubl iczniona część kar t karty 77 inicjatorem osób niewątpliwie wasz e Havel w łaściwościach dl a Petra Petra ul e i kilka dni zb iera, którzy byl i naszymi rozm ówcami siedemdziesiątym ósmy rok u na gran icy 82 spotkania trzeciej nie dosz ło do skutk u, bo wszystk ich zatrzymali a gdy t e w łaśnie ich aresztowal i i wtedy n ie si ę uda ło poprze z przyjaci ół z tygodn ika powszechneg o z Krakowa dotrze ć z tym do Jana Pawła II Jan Paweł II w nowy m Targu, gdyby zasygnalizowa ł też tym, że tyc h ludz i aresztowano z Czechowem dosta ł chyba 4 lata więzienia, gdyby Peter kolejny 5, gdy zbli ży 3 i oni siedzieli wtedy w Polsce, kiedy s iedzieli wtedy w Polsce właśnie wybuch ła Solidarność i te ż były kompletne, czyli kompletn e rozbie żności oczywi ście los ów, ale pote m kolejne lata na na s na łożyć no c stanu wojenneg o, kt óra trwa wiele la t i jes t sytuacj a dosy ć niezwyk ła, że znow u powiedzia łbym nasila się sformalizowa ć te n te n rodza j kontakt ów jest o świadczenie z luteg o 81004 . rok u z inicjatywy dlatego te j Solidarności polsko-czechosłowackiej deklarowan ą wolę kontynuowan ia w łaśnie wsp ólnej wsp ólnej walki szóstego to już za łożyć parę la t do przodu czerwc a 81007 . roku powstaje kr ąg przyjaci ół Solidarności polsko-czechosłowackie j, kt órym też pan dzia ła tak że cz y wtedy wydawało wa m si ę, że w łaśnie wr óciliście do teg o samego stan u, że tak pow iem Polska o Jaruzelskim, a on i Kosakowo na niej również milczy m y m ieli poczucie w Polsce przed n im przynajmn iej, że naraził si ę chwieje nie by ł ani nie były to 71 był mocny med ia kiedy, które wyra źnie by ła bardz o silna tak rzeczywiście powsta ł te n t o Solidarność polsko-czechosłowack a organizowa ł Zbyszek Janas to Mirek Jasiński z rodz iny Piotrowicz Piotrowski my śli przeznaczy oni głównie, b o jak rzadk o robi łem przesłali prze z ksi ążki prze z granic ę w Polsce drukowan e były b ilety dla dla Czechosłowacji i 781007 . rok u po raz pierwszy znowu zacz ęliśmy się spotkać na granicy, bo t o spotkanie na bodaj że na Borowej na temat Borowej g órze ten ty m razem bo o ile przy p ierwszym spotkaniu my ten, k iedy my śmy przeszli był t o Jacek Kuroń w ty m 80 ósmy roku by ł Jacek Kuroń Adam Michnik tak Antoni Antoni ma t o Macierewicz organizuj ą taki to mas z leciwy nie żyjący już dzi ś zamordowany w zasadzie alb o zaszczuty ch łopak zwi ązany z kart ą 77 wtedy myśmy przyszl i z pustym i r ękami natom iast Havel wyci ągnął butelkę i będzie nie ma co prezes socjalizm ludzk ą twarzą, al e za to jes t w ódka z ludzk im obliczem by ła Myśliwiecka natom iast na etykiecie sposób dosta ć myśliwego może być przygotowan ie ob u stro n i napisali śmy płynie by ły takie 3 spotkania prze z odpowiednie odc ienie świadczenia świadczenia wyglądał w ten spos ób, że na og ół w waszyc h co ś przynosił, al e my śmy p isali razem z Jerzym dzi ś zbieram późniejszy m inister spr aw zagran icznych Czechosłowacja, a potem Czech jak mówiłem zawsze obcy podchodzi Peter, kt óry był bardz o lewicowy, kt óry patrzy czy m y n ie ruszam y jakiego ś jakiegoś kodeks u, kiedy jeg o kodeks u tak że pisaliśmy doświadczenie spotka ń by ł bardzo udane tak jak my n o i gmin to w og óle w ielkie prze życie dlatego rzeczywi ście spotykal i si ę warunkach, które jedna k do teg o warunkach 1 totalitarnego, chociaż już o d zawsze os łabionego reżimu ta narodziła się dz ielili się z wam i tymi do świadczeniami na nawet, skazuj ąc rano w, mówi że fiasko teg o si ę w Polsce wydarzy ło w osiemdziesi ątym roku może to jedna k nie ma sensu mo że to możesz si ę chwieje mo że jeste m Gorbaczow może co ś ale, że to s łabo wygląda czy to coś, czego władz n ie by ło nastroju rewolucyjny nastr ój rodzinnego nie by ło Havel by ł, kiedy pote m jeszcze spotkać by ł dość pesym istyczny na s nastroj u natom iast na pierwszy o d Adama Michnika kąpieliska n ie było o n miał jakieś obiekcje przydzielimy te n uwa żał, że jeste śmy innym etap ie byliśmy kontakty nawi ązywać na dzie ń na drug im spotkaniu natom iast Adam udowadniał, gdyb y w tak iej dyskusji nasz e, że to c o się dz ieje w związku sowieckim cz y s ą krytyczn e, że to n ie jes t wyrzeczen ie jak Gorbaczow to jes t autentyczn a zmiana Adam bardz o uwa żnym czyteln ikiem, b y PiS wychodz ących w zwi ązku Radzieckim i w bardz o uwa żnie przed przerwą to co potem zresztą zaowocowa ło licznym kontakt z jeg o l icznymi kontaktam i także tempo pote m spotkali śmy si ę kolejny ra z ju ż myśmy byl i wtedy posłami radn y na Sejm Zbyszek jest Adam ja te n by łbym te ż Andrzej Jagodziński wyb itny t łumacz spotkać si ę najp ierw Pradze Havel by ł wtedy po kolejnym areszcie siedzia ł u siebie wkrada ć mechan izm dochod y dz iecka ta m tradycyjnie coś pieni ądze co ś pili śmy nawe t rozegraliśmy mec z ping-ponga wa żkie i Bychawy n iestety n ie wypuściła dziesiątki raz y także ten by ł, więc ten, ale Havel był wted y bardz o pesym istycznie nastaw iony bardzo obawia ł, że nie może wyjść już byl i posłami w sejmie nadawa ł się bardz o obawia on uwa żał, że upadaj ący re żim c o wtedy pierwszym sekretarze m by ł jakieś, kt órym jeździł wypowiedział żadnej uczc i wsz y polityk na świecie dlateg o, że to wyglądać idiota m ówi, jaki t o jes t idiotą c o powiedział też mo żemy przenosić dz isiaj na nasz ą sytuacj ę trochę ale gd y tak że te n ich Havel bardz o si ę obawiał teg o, że te n upadający re żim teza ju ż chwiejąc się twierdzi, że reżim, k iedy b ędzie roczn ica interwencji wojsk paktu uk ładu Warszawskiego, żeby prowokacj i b ędą te ż, że b ędą of iary Adam powiedział mu wybaczyć to n ie przejmu j się tym się za p ół rok u będzie prezydentem l ite rzeczywiście stało się Havel by ł też jeszcze bardz o z łej formie ca ły czas by ł obserwowany wyszed ł po k ilku tygodniach 2 z kolejneg o wi ęzienia, ale n o, ale okazało si ę, że t o administracja gminy waszyc h rzeczywiście zosta ł prezydentem tylko w łaśnie, sk ąd by, sk ąd taki pesymizm z e względu na t o, że w Polsce się wydarzy ło to c o si ę wydarzyło late m mamy ca łą t ą sytuacj ę uc ieczek narodowców no już w łaśnie można by ć oni sam i też maj ą za sob ą pewien rodzaj tak iej takiego przebudzen ia, bo ju ż w osiemdziesiątym ósmym rok u właśnie też roczn ice dwudziest ą interwencji jakieś demonstracj e ludz ie zaczn ą wychodzi ć na ul ice mo że, że jaki ś taki ferment i chwil ę później ju ż Bratysława takim, gdy to t ą demonstracją o charakterz e rel igijnym jednak demonstracją opozycyjn ą to po prost u była kwest ia tak iego poczucia va n dla tak ich do takich osób, lec z czy takiego oznaczenia na akc ie przyje żdża dochod y przychody tego medycznyc h widzia ł 200 m dale j idźmy zbudować tak i Barczyk ty m c o chw ila ktoś wychodzi ł patrzył na na s to prze z lornetkę, ale po prost u był po prostu z łej formie, al e t o n ie znaczyło, że nie wiedzieli, k iedy zaczęły się chce tę rewolucję rządu na myśl teg o włączył i okazało si ę, że to jego dzieci, że jeg o działalność jeg o działalność okaza ła się być n ie może wydać wygl ądało na to właśnie, że si ę, że wszystk o w u śpieniu, że o n jes t najpopularn iejszym cz łowiekiem 1 z ca łych Czech Słowacji i by ł medal zosta ł prezydentem sposób ni ż te n poziom wspomnia ło niemal że spontan iczny mo że, żeby zakończyć jeszcze w łaśnie ty m polskim akcente m wart o przypomnie ć zdarzenie, kiedy si ę już t o wszystk o w łaściwie dz ieje i wiadomo, kt órą stron ę idzie 10 grudni a 1989 roku na g łównym plac u w Pradze manifestacja wspomn iany prze z pana Mirek Jasiński dzia łacz Solidarności odczytuj e l ist przes łany prze z Wałęsę jes t ca ła czeska opozycj a brakuj e tylko standy t o jest jedno z e wspomnie ń uw ielbianego prze z m łodych Czechów najbardz iej radykalneg o antykomunist ę, al e stan dopiero teg o dnia wyszed ł z podz iemia ostatnie miesi ące sp ędził we Wrocławiu chce uzyska ć w łaśnie pokaza ł standardz ie Stanisław debaty ta, który odbył si ę specjaln y słuchowych nowa, ale Tusk pokazuje, że tak rzeczywi ście ta więź były nie n o tak, że w tym z Wrocławia, dlateg o że wyrzuc a wyb ór ogromn y te n ogromny fest iwal kultur y czy czechos łowackiej, kt óry przyjecha ł legendarn y piosenkarz Karel kry l, który zosta ł zmuszony kt óry, gdyby ten napisa ł wspaniały i to wspaniałe chwile je śli po internet nawe t przed interwencją, al e po interwencji czesk ie m. in. fenomenalne nominalnym 5, który oddaj e ogólne ówczesne nastroj e ja śnie wielmo żny jeśli wyróżnika przet łumaczony prze z Jacka Perkowskiego śpiewane bardzo często prze z Michała Tarkowskiego n ielegalnie są niezależni w latac h siedemdziesi ątych tak że ten to by ł też tak ie apogeu m nasze j naszej współpracy ten festy n organizowany festiwal kilka miesi ęcy p óźniej, kiedy urząd, gdyb y by ł Havel by ł prezydentem ministr ów 9 Budziński spotka ć się te ż na granicy, żądając o d w ładz czechos łowackich wsp ólnie tego, ab y z niej zniesiony bilet, aby zn iesiono wizy, dlateg o że wted y m inister finansów Claus uwa żał, że si ę zn iesie w izy t o Polska wykup i czeski czy kolejny absur d absurdaln y kompletnie pomys łu, ale też powiedział tat a sytuacja trochę ze Szwejka trochę, gd y jest tego, k iedy spotyka m się z prezydentem Czech Słowacji wszyscy czy Słowacji Czech cz y kasacji m inister co liczy ć i wspólnie żądamy zn iesienia w iz pomiędzy polską cz y Słowację bardz o dzi ękuję za te wspomnienia Świszcz świetna opowie ść na trzydziest ą rocznic ę aksamitnej rewolucji Lityński by ł z nami piękny dzie ń dzi ękuję Zwiń «

"W podobnym czasie, ale w zupełnie innych warunkach" – 30 lat temu w Czechosłowacji upadał komunizm

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKENDOWY PORANEK - MACIEJ ZAKROCKI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 05:00

Najnowsze Podcasty

Dlaczego UE chce wrócić do strzelania do wilków?

O rolnictwie nie tylko w kontekście kampanii

Historie miłosne duetu KiM

Czarny humor, czy przytulny kryminał? "Poker Face" i "Zbrodnie po sąsiedzku"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL