"W bardzo wielu sprawach europejskich chowamy się za plecami Niemiec"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

świat podgl ąd Agnieszka Lichnerowicz serdeczn ie zapraszam pa ństwa na światopogląd przedstaw ia gościa prof . Agnieszka Cianciara czyń dobro i dac h z Instytutu studi ów pol itycznych Polskiej Akademii Nauk wczora j miał m iejsce w expos é prem iera Morawieckiego, ale t o jes t troch ę tło n iejako d o do nasze j rozmow y do temat u nasze j rozmow y, ale t u o tyl e wyra źne, że n ie ja k prawie mające się do tego, o czy m b ędziemy rozmawiały by ć może jes t to 1 z Rozwiń » najwa żniejszych procesów, kt óre ma miejsce dl a przyszłości Unii Europejskiej t o zaraz zapyta m Agnieszkę ci ęcia, czyl i pomysły nazywaneg o czase m samozwa ńczym samozwa ńczego l idera Unii Europejskiej Emmanuela Macrona mo żna g o tak określić, iż samozwa ńczy l ider Unii Europejskiej, a dla myślę, że n ie do ko ńca w tym sensie, że t o przyw ództwo francusk ie, a ja wspom inam bardz o długo czekan o i czekaliśmy z tą ostrożnie wszysc y jakoś przesadn ie ale, al e ja pamiętam dyskusj ę w 2016 tysiące pi ętnastym rok u, k iedy ta faz a schyłkowa wnios ło Olą d a już wszystkim dawa ła znak i i takie marzen ie o ty m, że b ędą wybory we Francji swoje marzen ie Otóż Marin Le Pen n ie wygrała, ale wygra kto ś inny to, że to b ędzie tak ie nowe otwarcie i potem będą wybor y w Niemczech w stresie mo że coś zmieni i to marzen ie o ty m, przywództwie europejskim to jes t co ś co w og óle w debacie Europejskiej czy cz y polskiej cz y w innych stolic europejsk ich w Brukseli 1000 cały czas przew ija tak, że ważne jes t to przyw ództwo Europy nie ma przywództwa jak i Europy nie ma przywództwa t o jes t proble m, bo Chiny mają przyw ództwo stan y Zjednoczone mają przywództwo Rosja przesta ły Europejska nie ma no i tera z jak on e jak ąś formu łę przyw ództwa w ka żdym raz ie mam y pol ityka dynam icznego amb itnego, który interaktywnego operatywneg o jak niektórzy twierdzą, kt órej chc e tak wstrz ąsnąć Unię Europejską decydentam i ta k po francusk u to si ę mówi i wyw iad burzyl i si ę z tak im ruszyć rzeczam i w nowy będzie wstrząs bądź my ślę, że to jes t dobr e dobre s łowo, że to te ż narzekamy, al e dziś mam y te ż be z Polski produktywność, ale nie ma też zale ży od punktu s iedzenia dodać należy, że t ą drugą drugie określenie, które chyb a bym zaryzykowa ł z najbardz iej mo że nie znienawidzone, ale l ider, kt óry budz i najbardz iej negatywne emocj e na polskiej prawicy ta k mi się wydaje dzi ś na pewno, ale to absolutn ie nie wyn ika wy łącznie z pol ityki zagran icznej, kt órą usi łuje kreowa ć czy francusk iej cz y Europejskiej t o jes t zdecydowanie szersz e t ło tak t o jes t t o zestawy ta b itwa ideologiczna gdz ie ab y sobie trochę strony sobie troch ę pomagają w ocz y pami ętam wypowiedzi Macrona w kampanii prezydenck iej p óźniej również kolejna tak, kt óre um ówmy się klimat niezbyt bieg ły w ogromn ą sympatią wzgl ędem większa byli śmy w ramac h aktualnego rz ądu w Polsce, a si łą rzeczy te ż Polski Real z tak im popularnym dyskurs ie często często si ę tego n ie oddz iela, więc oczywi ście te antypat ie, jakb y jes t jes t wzajemn a i osi ąga wysok i poz iom oczywiście ten słynny s łynny już bardz o wyw iad, którego my śl, jak ą udzielił ekonomist ą i na pocz ątku miesiąca no mo żna powiedzie ć potwierdzi ł wszystk ie wszystkie obawy, al e te ż w łaśnie wiele op inii, zw łaszcza na polskiej prawicy w kwest ii tego, że te n cz łowiek d ąży do demonta żu NATO d ąży do porozumie ń starego dobreg o Listkowskiego porozumienia z Rosją pona d g łowami Europy Środkowej wschodniej natomiast ja ma m wra żenie, że ta reakcj a, bo ona szczeg ółowe by ła troszk ę historyczna i mam wra żenie, że jedna k troszk ę więcej m ówi o fob iach ant y francuskich raczej ant y Królewskich cz ęści polsk ich el it pol itycznych niż samej francusk iej prasy zagran icznej, która oczywi ście jest dla na s wyzwan iem, al e wyn ika z te ż pewnej okre ślonej d iagnozy, kt órej trudn o też odmówić na wolne nie, bo t o będzie chyb a taki przebijający si ę prze z naszą rozmow ę mot yw, czyli cz y to co wg Macrona jes t dobr y dl a Francji Unii Europejskiej jest te ż dobre dla Polski t o znaczy mo żna docenia ć pewnego inicjatywy z perspektywy Europejskiej zobacz y ich perspektyw y polskiej wrzuca 3 zdarzenia medialne i poprosz ę profesor ci ężary o uporz ądkowanie ich Niecieczy czy wpasowanie w tę wizj ę czy, jak ą strategię Macrona jedno jes t oczywiście s łynny wyw iad w łaśnie dotyczące NATO, w kt órym prezydent Francji m ówi o ty m, że prze z rampa przyw ództwo ameryka ńskie NATO zbroje ń Dead n ie żyje nie ma ju ż w mózgu nie m a na t o tak tak nale żałoby chyb a t o przetłumaczyć drugie t o jest 2 to francuskie wet o na rozpocz ęcie rozm ów negocjacj i z Macedonią p ółnocną, kt óra ci ężko pol itycznie społecznie na t o pracowałam c o wzbudziło du że emocje n ie tylk o w same j Macedonia Unii Europejskiej trzecia rzecz t o jes t oczywi ście aktywno ść nowa Emmanuela Macrona w tzw. formac ie normandzk im, czyli pr óba doprowadzen ia do jakiego ś porozum ienia między Rosją Ukrainą w sprawie Donbasu budz i niepok ój o tyle, zwłaszcza ogląda rosyjskie wiadomo ści, że jes t obawa, że będzie on a g łównie na rosyjsk ich warunkach, a do teg o mo żna jeszcz e dołożyć co ś, o czy m już 8 miesięcy pani profesor te ż o ty m, m ówiła, że do te j por y całą integracj ę proce s Unii Europejskiej ci ągną tzw . s ilnik francusko-niemieck i, a o n tam już n ie dzia ła i co z teg o wszystk iego wynika jasno to po otrzymaniu Macron, jak ie wyciąga wn ioski i strateg ie, ale mamy cza s pan i redakto r tak akura t bywa ć jest dla żony w razie Róża no ale ja zacznę od tych pierwszych o d tyc h pierwszych 3, dlatego że on e dotycz ą spr aw zwi ązanych z polityką zagraniczn ą Polski Francji Unii Europejskiej z globalny m porz ądku si ł i one są o tyle istotne, bo stosune k do Stanów zjednoczonyc h kwest ia rozszerzen ia kwest ie Ukrainę, bo t o są 3 kluczowe element y z punkt u w idzenia polskiej pol ityki, a Polski polityki zagran icznej, a i w tyc h sprawac h mamy te ż do czyn ienia z pewnymi tak imi eksponatam i polskiej pol ityki zagranicznej Drożdż niezale żnie od rządu, kt óry mam y jak s ą niepodwa żalne tak Sojusz z e Stanami Zjednoczonymi jes t fundusz obronny także twarda obrona, wi ęc skorzystałem znaczne j części bilateralne te ż w ramac h NATO t o jes t absolutn y fundament niekt órzy jak rozmaw iali o tym, o ty m fundamencie w r óżnych restauracjach zostal i pod s łuchanie t o wzbudziło w ielkie emocje no, więc to jest tuta j te ż mam y oczywi ście wielkie w ielkie emocje, kiedy man NL gen Emmanuel Macron mówi dl a ekonom ista, że art. 5 no wie on n ie wie cz y t o będzie działać inicjatorzy zawdzi ęcza tak że Donald w zasadz ie opowiedziało się właśnie nowe właśnie, ale chodz i o to, że jest uderzenie aksjomat y polskiej pol ityki zagran icznej Ukraina rozszerzen ie tak Polska Polska, odkąd wesz ła do Unii Europejskiej ca ły cza s podkre ślała ka żdy rząd nasz ą otwarto ść na dalsz e rozszerzanie si ę Unii Europejskiej na tocz y się spraw a Ukrainy dla na s jakby t o kw intesencja naszeg o naszeg o bezpiecze ństwa obaw y przed Rosją oczywiście tak taki sa m po, wi ęc niewątpliwie jes t także tutaj Emmanuel Macron z polskiego punkt u w idzenia nacisn ął tak ie ul iczki, gdzie n o naprawdę w łos w łos się je ży na g łowie tylko w łaśnie zacznijmy najpierw o d od Stanów zjednoczonyc h ten wywiad w tym wyw iadzie m ówi dosyć jasno inni tak nie owijaj ąc dyplomatyczn a bawe łnę rzeczy, kt óre po pierwsze, troszkę wszysc y wiemy, a drugi to n ie jest p ierwszy raz Emmanuela Macrona m ówi tylko m ówi po ang ielsku w wyw iadzie dla The Economist, a al e, gdyb y nasi dz iennikarze anal itycy pol ityce np. zadali sob ie tru d zajrzen ia do tre ści wyst ąpienia prezydenta Macrona z końca sierpnia teg o rok u, czyl i takich doroczne j konferencj i ambasador ów, kt óra jest organ izowana w Pałacu Elizejskim, gdz ie wszyscy francusc y ambasadorow ie z wszystk ich plac ówek zjeżdżają tam w og óle og ólnie kilka element ów te j imprezy standardow o jest programow e wyst ąpienie wst ępnie prezydenta Jemenu smaku w ty m wyst ąpień mówi dokładnie to samo t o znacz y oczywi ście troch ę bardz iej okrągłe dyplomatyczne spos ób natom iast t e wątpliwości ta diagnoza polegające na ty m, że żyjemy w czasac h ogromnych zmian żyjemy w czasac h kompletneg o brak u stabilno ści 1 z podstawowyc h sektor ów, a teg o brak u stabilności jes t postawa Stanów zjednoczonych t o znaczy n ie mam y żadnej pewności, że że, je żeli b ędzie realny problem t o stan y Zjednoczone przyjd ą nam z odsiecz ą i mus imy się do te j sytuacj i do stosowneg o urzędu o odpowiedzi na 2 sposoby 1 po z tak jak będzie t o Macron, czyli nie m a na to w zasadzie n ie możemy liczy ć na Amerykanów poprawie, że t o powiedział można, by powiedzie ć po polsk u, czyli wa żna jes t wsp ółpraca Unii Europejskiej Stanów zjednoczonych można powiedzieć w nowe j wersj i n iemieckiej mus imy rozwija ć zdolności europejsk ie obronn e strategiczne, ale ca ły cza s Sojusz z Amerykanami tutaj dochodz imy do klubu i dochodz imy do 4 czwartego element u, kt óry pani redaktor m ówiła, czyl i do stosunk ów francusko niemieckich, bo stosunk i francusko-niemieck i dla zrozum ienia te j układanki s ą cenam i tak sam o ważna jeśli n ie wa żniejsza ni ż ocen a pol ityki amerykańskiej p iwo tu p iwo do Azji konieczno ści konieczności dialogu z Rosją co zreszt ą znow u n ie zaskakuj ące Zbigniew Brzeziński wiele la t temu pisał jasn o o ty m, że prz y w sytuacji rosn ących Chin Europa stany Zjednoczone potrzebuj ą Rosji i muszą zrobi ć wszystk o, żeby raz nie problem y Chin to każde nowe płuca chodzi z tą ksi ążką wszystk iego mus imy spr óbować, a potem przegryw a t ę pr óbę l ity tak okrutny oczywi ście pytan ie cz y jak tuta j, bo diagnoza t o jest jedno tak już nie m ówi jak on a jes t wyra żana, al e diagnoza t o jest jedn o Wola wprowadzen ia pewnej pol ityki w zwi ązku z poczuciem, że Francja jedna k pow inna użyć innych meto d, żeby sk łonić Niemcy do dzia łania takiego, kt óra w wi ększym stopniu pow iada interesom Francji zarówno jeśli chodzi o sam ą polityk ę francuską, jak i wizj ę rozwoj u polityki Europejskiej w izji rozwoju Unii Europejskiej, bo t o jes t tak naprawdę kluczowe dla mam wrażenie, że chodzi przede wszystk im o t o, żeby Niemcy ruszyli tak, bo to jest to jest tak to jest Niemcy s ą ty m ju ż m ieszczan mieszczaninem swych klasy średnie, kt óre ma ciepłą wod ę i problem ów z mn óstwo, al e trwamy jako ś wr ócimy za k ilka m inut do te j rozmowy prof. Agnieszka Cianciara z pa ństwa go ściem informacja świat podgl ąda Agnieszka Lichnerowicz państwa gościem ca ły cza s jes t prof. Agnieszka Cianciara z Instytutu studi ów pol itycznych Polskiej Akademii Nauk rozmawiamy o trendac h w Unii Europejskiej, które no mog ą być podstaw ą do jak ich prognoz, kt óre kolejno mogą by ć są bardz o wydaje mi si ę jedna k niepokoj ące z perspektyw y pewnyc h polsk ich interesów mo że n ie tyl e niepokojące w łaśnie są wyzwan iem, kt óre polskie pa ństwo pow inno jako ś odpowiedzieć 1 to jest smakowan ie teg o s łynnego s ilnika n iemiecko francusk iego n im z naciskiem na niemieck ą bo, bo to był te n s ilniejszy partner, kt óry nadawał pewn e temp o integracji Unii Europejskiej teraz cora z więcej os ób zwrac a uwagę na t o, że jednak asp iracje i cel e Francji Niemiec bardz o zaczynaj ą si ę rozchodzi ć w du żej m ierze Niemcy pom imo tego, że świat się tuta j chw ieje wko ło Unii Europejskiej, gdzie dryfują m ężczyzn d o w du żej mierze podtrzymuj ą status qu o sta ma łymi kosmetycznym i zm ianami natom iast przywódca Francji Emmanuel Macron jes t gotow y na bardz iej dramatyczn e działania, które b ędą te ż odpowiedział na pewne zjaw iska na świecie rosnącą pot ęgę Chin no s łabnięcie Sojuszu transatlantyck iego szczeg ólnie pod przyw ództwem Donalda trampa wyzwan ia globalnego kap italizmu w ty m sens ie Rosja staj e się ty m zagro żeniem drugiej kategorii może wart o z nią jako ś stosunk i unormować w zasadz ie w tym momencie ko ńczymy rozmowę o d te j odpow iedzi Emmanuela Macrona t o znaczy c o jes t kluczowe w tyc h jego strateg ia cz y chodzi przed e wszystk im o pobudzenie sprowokowan ie Niemiec czy jedna k jemu chodz i realn ie o jak ich zbli żenie z Rosją realnie, bo n ie dba ju ż tak bardz o Sojusz z Amerykanami uwa ża, że du żo wa żniejsze jest tak a zdolno ści strategiczne Europejskiej i naprawdę uważa, że rozszerzenie nie mają sens u, bo już n ie miał sensu to m. in . o Polskę, ponieważ spowalnia tera z wszelk ie inicjatywy to w te n spos ób łączki Donald Tramp został prezydente m, a i zmieni ł polityk ę ameryka ńską, a odwr óciły tego trend u multi l iteralnego tak otwarcie handlowego i t d. zmienił jednak do ść do ść drastyczn ie dynam ika relacji z Chinami to pojawią się takie okre ślenie, że Tramp, jakby zrozumia ł, że stan y Zjednoczone w ty m czysty m cz y strukturaln ie tracą w tym nowy m uk ładzie, żeby przesta ły tracić wzgl ędem Chin chocia żby t o trzeb a dokona ć tak iego wywr ócenia stolika Janusza Emmanuel Macron te ż usiłuje dokonać wywr ócenia stol ika, bo 120000707. siedemnasty roku doszed ł do w ładzy to pierwsze jeg o ruch y ewidentnie były nastaw ione na star e dobre porozumienie z Niemcami tak, czyl i ta k jak Francja porozumiewa ł się z Niemcami no prze z ostatn ie kilkadziesiąt la t t o często n ie by ło proste, poniewa ż zbie żność interesów n igdy n ie by ła znacz ąca, n iemniej jedna k udawa ło się budowa ć pew ien komprom is tak naprawd ę kompromis francusko-niemiecki by ł p óźniej podstaw ą do wciągania w tym komprom is gdzie ś na marg inesach tak pozostałych pa ństw cz łonkowskich Unii Europejskiej i trasy jes t cora z trudniejsza jednak do ko ńca czy z e wzgl ędu na wyłącznie ze wzgl ędu na strategiczne rozbie żności w kluczowyc h sprawach myślę, że rzucenie tak sam o wa żna jest rosnąca asymetria w ty m samy m tandemie t o znacz y h istorycznie Niemcy Francja prze d przed zjednoczen iem Niemiec tak to było oczywi ście dużo du żo prostsze, bo te potencja ły na w ielu poziomach zarówno ekonom icznym, jak i jak m ilitarnym by ły bardz iej zbliżona p óźniej Niemcy by ły sukcesywnie wzmacn iany zjednoczen ie Niemiec oczywi ście, a rozszerzen ie Unii Europejskiej gdz ie, jakby Niemcy roztoczy ł kuratel ę wp ływów na d Europą środkową nawe t w tym uk ładzie tak im trójkątnym, do którego m y troch ę zawsz e w usi łujemy wracać t o znacz y tr ójkąta tr ójkąta Weimarskiego Francja przesta ła by ć tym za interesowana po prostu, dlatego że zorientowa ła si ę, że Polskę za du żo łączy z Niemcami n ie jes t w stanie obej ść, jakb y teg o tej tego duet u taki, że to, że ten format jes t zwyczajnie nie opłaca no i pote m oczywi ście kryzy s kryzy s gospodarczy, kt óry we Francję zdecydowanie uderzy ł bardziej ni ż Niemcy ten eufem izm tak, a odpowied ź Unii Europejskiej była jednak, spe łniając Niemiec ora z zachodn ie absolutn ie tak tutaj tuta j si ę udało zrobić co mamy, więc to jest tło Emmanuel Macron dochodz i do w ładzy usi łuje usiłuje sk łonić Niemcy jedna k do teg o bud żetu Europejskiego i do tej reform y strefy euro x tera z chodzi ć z reguły, al e jak uczyni ć tę strefę eur o n ieco mn iej niemieck ą bardz iej bior ącą pod uwagę interesy Francji krajów południa t o się n ie udaj e Niemcy absolutnie na czel e z pasywno ści Niemiec, jakb y Level 0 naprawdę, bo co uda ło si ę wynegocjowa ć taki m ini fundusz stabilizacyjny w ramach, której prospekt już nazwy t o jes t pikuś i w og óle nie ma żadnego realnego znaczen ia z punkt u widzenia, jakkolwiek nie wiem, żeby tak kryzy s w stref ie eur o kolejnego nawe t jakby t o wszystk o raze m, a w moim przekonaniu mamy taką pracą doszed ł do wniosku, że swoje cia ła i trzeb a spr óbować inaczej, wi ęc najp ierw odszedł, jakb y tego wy łącznie rozmaw iania z Niemcami zaczął bierze całą Europę Francji zaczęła si ę chwalić ty m, że np. na prezen t Francji odwiedzi ł r óżne kraje skandynawsk ie, których nie by ło d ługie g łowa państwa francuskiego n ie byłaby w ielu lat zaczął je ździć do Europy Środkowej oczywiście z ksi ęciem jak Polska, wi ęc pod tym wzgl ędem mam y mam y zmian ę al e jakby Emmanuel Macron dochodz i do wn iosku, że potrzebn e jes t takie wstrząśnięci n ie na poz iomie poszczeg ólnych pol ityk europejsk ich, ale na poz iomie te ż pewneg o my ślenia strateg icznego o przysz łości Europy, bo wyzwan ia, kt óre stoją przed Europą oczywi ście s ą też wewn ętrzne, al e jednak przede wszystkim s ą t o wyzwania zewn ętrzne staw iane prze z inne inne mocarstw a jeśli Europa w ogóle chc e si ę utrzymać, gdy ż na pow ierzchni teg o a teg o były te ż tej nowe j wy łaniającej si ę dynamiki tego nowego par a koncert u mocars tw t o t o jakby kolce n ie mówiąc mus i si ę ogarnąć z e strony Niemiec takiej wol i w tym sensie, że Niemcy Unii Europejskiej czuj ą się świetnie ona jes t trochę pod choinkę pani Maria, czyl i od nich na ścianach tera z bardzo, ale znajd ą się, że Niemcy n ie chc ą reformowa ć Unii Europejskiej trudn o reformowa ć coś czy m jes t na m idealnie reformować c o chc ą chc ą c i, kt órym ich sytuacj a ich pozycj a ich mo żliwości dzia łania uważają je uwa żają za ograniczone to jest i tak ze stron y nadzoruj ącą Polska na w ózkach chciał reformowa ć Unię Europejską tylk o chciałby reformowa ć zupe łnie drugą stron ę, poniewa ż Polska uważa, że obecn e podgląd uwa ża, że Unia Europejska zdecydowanie pow inna krzyż na laurach skupić się na tym c o ju ż ma, czyli przed e wszystkim o doko ńczeniu wsp ólnego rynku to jes t rzecz kluczowa skupi ć na rozszerzan iu oczywiście t o jest te ż istotne dlatego, że t o rozszerzenie całą, którym mogła mow a w kontek ście Bałkanów jes t oczywiście pytan ie tak naprawdę oczywiście, jakby g o o polityk ę i wpływ krajów ościennych, a więc te ż skup pytan ie o kształt Unii Europejskiej te ż dalsze rozszerzan ie się n ie mo że wzmocnić integracyjne Unii Europejskiej podejmowanie decyzj i b ędzie d łuższa będzie trudn iejsze negocjacje b ędą bardziej problematyczn e interesy będą jeszcze bardziej rozbieżne mogą mieć m ówi bardz o długo, al e z drugiej stron y Unia Europejska b ędzie s ilniejsza jako rywa l Chin czy Amazon b ędzie s ilniejsza, bo oczywiście w ty m sens ie, że je żeli, że jasna konkretn a i natychm iastowa oferta dl a Bałkanów oczywiście no w z iemi w kr ótkim okresie zmn iejszy zakus y rosyjskie czy chi ńskie chocia żby w wymiarze nie tylk o w wymiarze politycznym, al e wszystk im wym iarze gospodarczym, ale to zupełnie n ie oznacza, że żyje wyklucz y tak t o znaczy n ie jest tak że Unia Europejska jes t jakimś takimi czy tylko krótkie ostatn io czy ma ma pan i poczucie, że jako ś Polski rz ąd ma jaki ś pomysł jakąś strategię na tak ie, a an i inne pomys ły Emmanuela Macrona nami exposé pana premiera za Morawieckiego teg o nie us łyszałam w expos é było tylk o, że Unia Europejska jest fundamentem n ie należy ni ą hu śtać nale ży zostawić ta k jak jest n ic n ie zmieniać i na t o te ż jes t Super jest fundamente m naszeg o bezpieczeństwa tak jest dla głodnej sukcesów Polski nie rozmawia o podatku, która o d wielkich gigant ów oczywiście już n ie rozmawiamy rozmawiamy co najwyżej o rajac h podatkowych w unii Europejskiej także, al e w zasadzie odpowied ź Polski może by ć we wsp ółpracy z Niemcami ty m czyn ie to myślę, że tak i w iecie c o Polska robi o d d łuższego czas u właściwie o d początku prezydenturę prezydentur a Emmanuela Macrona t o chowa si ę za plecam i za plecami śmieć t o jest też barw y z panienkami, zwłaszcza informacje zachodn ich tak, ale wszystkim znaj ą sprawę bardz o ds. Unii Europejskiej absurd n ie chowamy si ę za plecam i Niemiec po prost u wychodząc założenia, że Niemcy, jakb y są zwolenn ikami tej aktualnej inercji, wi ęc tak d ługo jak Niemcy nie chc ą zmian jes t dobrz e tak długo t o Niemcy b ędą tem u zajmowa ć powstrzymywan ie zap ędów Emmanuela Macrona Polska będzie mog ła w cieniu tego spokojn ie sob ie funkcjonować można pewnie by ło t o na kolejną rozmow ę czy by łaby jaka ś trzecia strateg ia wyjścia jednak odpow iedzi na te wyzwania, al e na warunkac h bardz iej korzystnych dl a Polski, a n ie ta k jak w przypadku Manila makro niekoniecznie dl a Polski korzystnych prof. Agnieszka Cianciara z Instytutu studi ów pol itycznych Polskiej Akademii Nauk pa ństwa go ściem bardzo dzi ękuję Zwiń «

"W bardzo wielu sprawach europejskich chowamy się za plecami Niemiec"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: ŚWIATOPODGLĄD

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 17:00

Najnowsze Podcasty

Zboże z Ukrainy. Miało jechać przez Polske jedynie tranzytem, a jest? Zupełnie inaczej. Większość u nas zostaje

Czy istnieje coś takiego jak "nieszczelne jelito"? Lekarze nie stawiają takiej diagnozy, to potoczne określenie stanu zapalnego

"Kultura jest uprawianiem czegoś wspólnie". Jak budować dobrą kulturę organizacyjną?

''Sztuka polska. Sztuka XX i początku XXI wieku''

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL