Na świecie są tylko 44 bogate kraje, w tym Polska. Co stoi za naszym sukcesem?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

wieczór Radia TOK FM jest z nam i ju ż prof . Marcin Piątkowski Akademia Leona Koźmińskiego auto r ksi ążki Europejski l ider wzrost u Polska drog a o d ekonomicznych peryfer ii do gospodarki sukces u dobr y wiecz ór pan ie profesorze wr ęcz, kiedy czyta łem pa ńską książkę, której tera z b ędziemy rozmawia ć t o pomyślałam sob ie, że było tak ie wydarzen ie dawn o dawn o tem u 2 pół wieku wcześniej żył sob ie Szkocki my ślicieli ekonomista Adam Smith i w 1700 Rozwiń » siedemdziesiąty sz óstym rok u wydał swoje Opus magnu m, czyli badan ia nad natur ą przyczynam i bogactwa narod ów jak zacz ąłem czyta ć pańską ksi ążkę pomy ślałem sob ie od ow o zagadn ienie ciągle nurtuj e ekonomistów także w 2001. wieku czyl i jakie s ą źródła wzrost u pot ęgi gospodarcze j pan wskazuj e t e źródła wzrost u mnogo ść ich instytucje kultura geograf ia b iologia ludz ie szcz ęście bod źce polityki kapita ł praca technolog ia t o trochę poszerzy ło kiedyś mówiło si ę o ty m, że bogactw o b ierze si ę z prac y oszcz ędności inwestycji i z teg o bierze, al e to n ie jes t wystarczaj ące, żeby zosta ć bogaty m na 644 kraje, kt óre s ą bogat e wg def inicji bank u światowego, a ponad 150 pozostałe jes t biedna alb o boksuj e w miejscu nie stan ie do tyc h rozwini ętych kraj ów ich dogoni ć i oznacz a to, że nie wystarcz y mie ć tylko kapitału nie wystarcz y mie ć siły robocze j nie wystarczy mie ć jakiś pomys ł, ale ważna jes t w iele innych czynnik ów, które kluczow e dl a rozwoj u t o c o pokazuj e w ksi ążce t o to wychodz ę poz a tak ą tradycyjn ą ekonomię, w kt órej się tylk o pokazuje t e czynn iki produkcj i i pokazuj e kluczow ą rolę instytucji, czyli taki szeroko pojmowaneg o pa ństwa prawa otwartyc h rynk ów demokracj i dl a rozwoju gospodarek i pokazuje, że t e wszystkie 44 gospodarki ju ż już w śród n ich r ównież Polska, które s ą na wysok im poz iomie rozwoju ka żda z tyc h gospodarek rozwin ęła tę instytucj ę stosuj e łączą 2 wspólne cechy t e wszystkie 44 bogate gospodarki, że on e są inkluzje na politycznie to znaczy s ą najcz ęściej demokracjam i z wyj ątkiem Singapuru bowiem t o jes t wspierać te ż demokrację cz y nie wszystk ie maj ą też niski, bo średni poziom nier ówności dochodowyc h czy to oznacza, że też mobilno ść spo łeczna bardzo wysoka, wi ęc zarówno z e strony pol itycznej ekonomicznej gospodarki po prost u s ą otwarte to jest kluczow e dlateg o, żeby nie tylk o się rozwijać, bo w iele kraju mo że si ę rozwijać również autorytarn e b iedny źle zarz ądzane, al e fundamentaln a r óżnica wida ć historię ekonom ii między rozwoje m, a byc ie bogaty m, żeby bogatym trzeba mie ć dobre najcz ęściej zachodnie instytucje cz y m inister kultury, kt óra wspiera rozw ój gospodarcz y Polska przez większość swoje j h istorii szczeg ólnie el ity polskie na pewn o do czasu rozbior ów, al e często nawe t do czas ów drugiej RP mia ła el ity, kt óre mia ły, kt óre hodowałem wartościom, które n ie by ły dobre dl a rozwoju gospodarczeg o t o dopiero n iedawno si ę zmieniło najpóźniejszym pomn iejsze czynn iki aktorz y czasami tak dzi ęki stanowi jes t r ównież rozwija ni ż w Polsce, ale to ju ż są cały zbiór czynnik ów, które najczęściej ekonom ii s ą spychan e na bok mojeg o stronie jes t mi ękkie prawo tak ie miękkie do tych, jak ie ekonomi ści maj ą proble m z takimi czynnikami, dlateg o że część z n ich jest trudn o o n ich rozmawiać o kulturze, bo zawsze wam łatwo kogo ś zrani ć i trudn o wtedy si ę na niekt óre s ą trudn o uchwytna trudno uchwytne j trudno policzalne m y lub imy liczyć rzec z jak policzy ć jako instytucji jak policzy ć wartości kultur a, wi ęc dlateg o wi ększość ekonomistów stroni o d takich tematów złożone s ą kluczow e dla wytłumaczenia la t, dl a kt órej państwo są biedne, które bogat y a gdz ie w tym wszystkim szczęście p isze pa n w ksi ążce ostateczny m celem rozwoj u jes t szcz ęście ludzi, a finanse pa ństwa łut szcz ęścia łut szcz ęścia te ż przydaje Polska miała tak i łut szcz ęścia po osiemdziesiątym dziewi ątym roku, al e koniec ko ńców rozwój poleg a na ty m, że nie n ie mamy by ć tylko bogac i mie ć prosperity al e, żeby si ę t o przek ładało na szcz ęście na poczuc ie szcz ęścia w tym zreszt ą różnie jes t jest na świecie w ielu krajów ta k np. Meksyk, które s ą o d Polski o w iele bogatsz e maj ą wysok i poz iom szcz ęścia są te ż odwrotnie kraje tak ie n p . Korea Południowa, kt óre są bogatsz e od Polski, al e wi ększość Koreańczyków nie jest szcz ęśliwa, al e kon iec końców cele m rozwoj u gospodarczego n ie tylk o zwi ększanie wniosek pog łębiania naszyc h portfeli, al e sprawianie żyjemy coraz lepszym świecie jeste śmy z teg o powodu szcz ęśliwsi du żą cz ęść książki po święca pa n h istorycznym uwarunkowan iom, kiedy bogactw a chcia łbym, żebyśmy si ę na ty m skupili napraw tak ie fundamentaln e pytanie, dlaczeg o w pewny m momencie pojawi ł si ę tak i rozdźwięk p ęknięcie mi ędzy Europą zachodni ą, która zaczęła dążyć mn iej wi ęcej od szesnasteg o wieku dobrobyt u ow i, a Europą wschodni ą czy środkowo wschodniej, które od teg o samego szesnasteg o wieku zaczyn a d ążyć do marg inalizacji jeszcze 1 ważna spraw a, którą zwraca pa n uwag ę, dlaczeg o Europa zachodn ia panowa ła kiedyś na d wi ększością świata Europa środkowo-wschodnia n iemal nie istnia ła na kartac h globalnej h istorii skoro ob ie cz ęści stareg o kontynent u rozwijały si ę do pewneg o momentu w ten sa m sposób tak rozwijaj ą się a ż prawdę m ówiąc do w ielkiej ep idemii d żumy 1300 czterdziestego ósmego roku i Polska by ła zieloną wyspą w ówczas by ła wted y dz ielono tak rzeczywi ście nastała mieli śmy szcz ęście, al e paradoksalnie, które źle skończyło dziś mieszczą si ę tak że ta ep idemia wg historyk ów dużym stopniu na s ominęła, ale t o sprawi ło, że n ie dosz ło do proces ów które, które mia ły m iejsce na Europie zachodn iej m ianowicie tam d żuma doprowadzi ła do śmierci prawie 13 obywateli niestety, ale t o reg ion łącze połowa populacj i tak to maluc h jes t najwi ększa ep idemia w h istorii ludzkości, ale to spowodowa ło, że niestety śmierć tak du żej ilości osób spowodowa ł, że nagl e warto ść siły robocze j, a wtedy t o byl i głównie ch łopi roln icy rolny n ie była wzros ła, bo mn iej jak jak uczy ekonom ia im to jes t gospodarka niedoboru n iczego zmienia ć jes t bardziej warto, wi ęc ch łopi w cudzys łowie dzi ęki te j ep idemii ich pozycja negocjacyjn a w stosunk u do arystokracj i szlacht y szalenie si ę wzmocni ła i umożliwiła wej ście na now ą ścieżkę rozwoju i niezależności, kt órej praktycznie stopniowo zacz ęli si ę wydobywa ć pa ńszczyzny w Europie środkowo-wschodniej w Polsce teg o proces u do teg o procesu nikt n igdy n ie doszło n ie tylko wręcz trudny proce s odwrotn y Europie zachodniej mieli śmy do czynienia z e zwijania się pan i wczesne j systemu feudalneg o w Europie środkowo-wschodniej wr ęcz do pog łębiania mężczyzny system u feudalnego, bo jeszcz e k ilka r óżnych tak ich fascynuj ących r óżnice w Polsce ch łopstwo o d samego pocz ątku było s łabsze, bo głównie by ły t o migranci, kt órzy byl i zapraszan i prze z polsk ich ziemian, żeby m igrowali na polskie ziemie, a w Europie zachodn iej też często najcz ęściej by ła spo łecznej zastan a nasze mieszcza ństwo by ło zawsz e s łabsze po prostu dl a na s do nas do nasze j cz ęści Europy cywilizacja przysz ła trochę p óźniej t e miasta rozwijały te ż później mieszcza ństwo by ło słabsze koniec ko ńców sko ńczyło si ę na tym, że by ło s łabsze dlatego, żeby tak jak inny system pol ityczny ata k i w nasze j cz ęści Europy 1 grupa spo łeczna Szlachta je śli uda ło ca łkowicie zmonopolizowa ć syste m pol ityczny w Europie zachodniej się ty m n ie udał zawsz e były mieszczaństwo zawsz e, bo chłopstwo k ilka innych pomniejszych grup społecznych, kt óre by ły jak ąś przeciwwagą, które sprawi ły, że ten syste m by ł bardziej politycznym zb ilansowany Szlachta nie mog ą wszystkiego na s iebie przej ąć naszyc h bardz iej pluralistyczny taki, który czase m się p óźniej przerodzi r ównież pomocą przemoc y k ilku innych p óźniejszych wypadków nasz a Europa wschodn ia zosta ła zmob ilizowana gospodarczej politycznej przez 1 grupę spo łeczną, która dl a nas bardzo źle skończyła cz y chodzi -li wy łącznie kwest ie pol ityczne polityka wted y t o najczęściej cały cza s pol ityka to pieni ądze, bo zawsze wcze śniej tera z zawsze w ładza się przeradz a na na kapita ł kapita ł z kolei wpływa na t o kto ma w ładzę, wi ęc w Europie wschodniej ca łej środkowo-wschodnie j arystokracja Szlachta przyj ęła ca ły system polityczny i p óźniej stworzy ła system ol igarchicznych tak nazyw a w ksi ążce korzystające z prac y na ameryka ńskich ekonomist ów systemu oligarchicznych, kt órym ca ły syste m dzia łał był zaprojektowan y tak, żeby działać tylk o na korzyść w ąskiej elity, a nie dl a reszt y społeczeństwa, czyli by ły udzielne Księstwa nie było s ilnej władzy centralnej i to n ie by ło przypadk iem tylko na tym właśnie zale żało polskim el itom ich i w ęgierskimi i rumu ńskimi innym oni chc ieli mie ć, bo mocnego pa ństwa, bo to by łaby przecież przec iwwaga dl a w ładzy n ie chcieli Rokita budow y n p . w łaśnie mocn y system podatkow y, tak wi ęc oni chcieli on i się dobrz e czul i w systemie chaosu anarch ii i bezpraw ia i braku pa ństwa, bo oni, bo na j bogats i w Polsce arystokraci magnaci m ieli własne armie sobie z tym dobrze radz ili oni si ę w tak im chaos ie dobrz e czul i i wida ć po w ielu danyc h, które czyta c o w ksi ążce, że Polska Szlachta w ogóle środkowo europejsk ie el ity blokowały rozw ój reszt y społeczeństwa n p . w Polsce w jeszcz e w na początku osiemnastego wieku rapte m k ilka procent społeczeństwa by ła pi śmie na tym w ty m samy m dokładnie czasie w Niderlandach w Holandii 90 % spo łeczeństwa już potrafi ła pisa ć czytać t o też nie by ł przypadek, b y Mitterranda n ie były tak ie jak bardz o bogate tylko, dlateg o że nasz e el ity doszed ł doszły do wn iosku, że nie ma co inwestowa ć w edukację innych, bo du żo on i przejmą w ładze zmieni ą te n syste m, który przynosi kokos y to zan im o h istorii gospodarcze j Polski t o jeszcze jedn o pytanie o Europę, bo pan pyt a w książce jak to się sta ło, że Europa zachodnia stała si ę w pewny m momenc ie pot ęgą skoro około jeszcz e rok u 1501 nie dysponowa ła wyra źną przewag ę techniczną kulturow ą geograficzn ą na d potężnymi w ówczas Chinami cz y imperium osmańskim jak t o si ę stało t o ogromn a debata ca ły czas h istoryczna o tym dlaczeg o Europa by ła inna była tego by ło by ło w iele powod ów 1 taki, że Europa mia ła w ramach europejsk im walczy ć z tak konkurencj a między pa ństwami Chiny były zawsz e w łaściwie 1 hegemonem, kt óry t łamsi wszystkich sąsiadów środka pa ństwo środka sam o d ługu jak sam a nazwa wskazuj e ona podporządkowała sto i siła wszystk ich swoich sąsiadów n ie mia ła prawdz iwego przec iwnika w Europie zupe łnie by ło dok ładnie odwrotnie Europa by ła rozdrobn iona były tysi ące Księstwa pan i ma łych państewek wi ększych kraj ów one wszystk ie musia ły sobą rywalizowa ć, żeby prze żyć ta konkurencja ta k jak w gospodarce sprawi ła, że ka żdy z tych kraj ów bardzo mocn e bodźce, żeby eksperymentowa ć, żeby by ć innowacyjnym st ąd Portugalczycy Hiszpanie wysłali p ierwsze wypraw y na odkrycie noweg o świata an i Chińczycy wcześniej wysłali, ale z innych powod ów i tak konkurencja sprawi ła, że Europa się r óżniła o d innych kontynent ów ważne również by ło to jednak wytworzy ć m y Europejczycy wytworzyli śmy kultur ę po święceniu szczególnie racjonalno ści i kultur ę, która przeciwnicy wojn y kultu r stawiała nac isk na Empire na dowod y na analizy rozumna gmina Rozogi t o było t o by ła bardzo bardzo du ża r óżnica w Chinach teg o si ę praktycznie nigdy n ie dorobiono wspom ina pa n te ż o dostępności paliw kopalnyc h korzystny m położeniu geograficznym o narodz inach warto ści bur żuazyjnych te wartości te są wa żne to znam to s ą te cz ęści ksi ążki, kt óre wychodzą po t o, zwykłe raport y banku światowego funduszu Walutowego, bo tam si ę o wartościach si ę ma ło mówi burżuazja cz y dz isiaj podz ieli klasa średnia, bo ładnie brzm i była wcześniej w wi ększości krajów świata w Europie istniało on o było mieszcza ństwa, ale mieszcza ństwo si ę rozwin ęło dzi ęki między mitem pluralizmu i pol itycznemu gospodarczem u i by ło w stan ie w interesie bur żuazji klas y średniej jes t utrzymywan ie otwarteg o systemu, w kt órym on i mają coś do pow iedzenia ani arystokracj a Szlachta, więc burżuazja na Zachodzie sta ła si ę progresywna on i chcieli, żeby t e system y by ły otwart e przec iwnicy Europy wschodn iej, w kt órej praktyczn ie do trzec iej RP nigdy nie mieli śmy w łasnej klas y średniej nigdy n ie mieli śmy przec iwwagi dl a tej bardzo w ąskiej elity ziemia ńskiej, kt óra do 3009 . rok u polską rządziła t o tera z Polska właśnie mówi pan o tym, że złoty w iek nieco przereklamowan e, bo wprawdzie wykusz trzynasty m tak byliśmy u szczyt u swoje j pot ęgi jeste śmy mocarstwe m reg ionalnym, al e w zasadzie jest to te n momen t, k iedy zostaj e zasiane z iarno przysz łych kl ęsk i kiedy pojawiaj ą się ju ż te zjawiska, które jasn o dają na m do zrozumienia, że wcale n ie jes t tak pi ęknie jak w podręcznikach teraz o d h istorii mo żemy sobie o ty m, czas ie przeczytać zwraca pan uwag ę na poz iom dochod ów wydajno ść roln ictwa na poziom urban izacji g ęś g ęstość zaludnienia poz iom dochod ów pewnie n iski wydajność rolnictwa ni ższa ni ż na Zachodzie poz iom urban izacji także mn iejsze g ęstości zaludn ienia tak że mn iejsza pod ka żdym wzgl ędem Napoleon Bonaparte kiedy ś co ś kiedy ś powiedział c o wniesie bardz o spodoba ło, że h istoria jes t stek iem p óźniej uzgodn ionych k łamstw i ka żdy kraj sob ie idealizuje swoją historię Amerykanie Francuzi Niemcy i Polacy się te ż nie tym n ie r óżnią, ale my m inister pod w ieloma wzgl ędami idealizujemy t ę historię bardziej ni ż inni ten szesnastowieczny złoty wiek jes t cz ęścią tak iego realizowania, bo tor ów tak naprawdę nie by ł złoty w iek dopiero tera z przeżywamy wtedy n ie by ł złoty w iek, bo już dostawali śmy o d Zachodu gospodarczą ju ż wted y ten te n wydawa ł się dobroby t on dotyczył tylk o bardz o w ąskiej grup y ludzi jak by śmy wted y tak iego ch łopa polskiego zapytali to by ło 9 % społeczeństwa ci ąży w złotym w ieku t o naprawdę zrobił ogromne oczy, b o w og óle nie wiedział, o c o chodz i wtedy ch łop ja k jak prze żył 35 lat to było dl a n iego wielkie w ielkie szcz ęście, więc by łby zupełnie inny świat Polska wted y te ż była je śli n ie republiką bananow ą by ła republik ą zbożową nasz jedyn y nas z jedyny eksport u by ło Zbozień zupe łnie innego w łaśnie przez całą swoj ą histori ą dotrzeć 3009. roku n igdy nie eksportowa ł my śmy niczego c o by łoby bardz iej zaawansowan e technicznie, al e za czasów pierwszej RP t o było tylko zbo ża i trzeb a pamiętać te ż o tym, że opowieści o tym, że Polska by ła sp ichlerzem Europy te ż s ą znacząco przesadą pe łne prawo ta k jak si ę okazuje to m y do byliśmy odpow iedzialni za raptem k ilka procent konsumpcji zbo ża na Zachodzie jest pisarzem t o byliśmy tylko w nasze j w łasnej h istorii mn iej ludz i potraf i czytać pisać, o czy m pa n już wspomina ł rozwój techniczny jes t opóźniony ju ż w tym szesnasty m w ieku Polska eksportuj e tylk o podstawowe produkt y w łaśnie zboże ora z drewno największą część narod u stanowi ą ch łopi pańszczyźniani pozbawieni jak ichkolwiek praw ne, al e tak że peryferyjn e po łożenie hamuj ący hamuj ąca wzros t instytucja pa ńszczyzny, bo t o bardzo niekorzystny uk ład t o tylko n iewolnicza czy pół n iewolniczo prac a, która z pewno ścią nie sprzyj a pojaw ianiu się innowacji cz y np. kupowan iu maszyn tak skor o mam y n iemal darmowego chłopa p łacowych to można po prost u oprószyć g o jeszcze 1 dodatkowym dniem prac y na pańskim polan ie inwestować jakie ś maszyny, ale te ż często wojn y okupacj a, bo nasz e położenie peryferyjn a z drugiej strony tak ie przelotow e r óżne armie spacerowa ły w tej we t e p ółnocne południe ze Wschodu na zato r Zachodu na wsch ód Otóż nie jest nasz a wina nie znasz, al e te 2 aspekty nasza w ina poleg a na ty m, że nasz e lite, kt óre w naszej w nasze j literaturze k u pokrzepieniu ser c opowiadamy sob ie tych wszystkich fajnyc h el itach Szlachta Kmicic Wołodyjowski ich opierają pokazuj ą tylko 1 perspektywę, a w rzeczywistości by ło tak że ju ż na początku szesnastego w ieku to w łaśnie t e elity podważyły szans e Polski na rozwój podważył w ten spos ób, że wprowadziły pa ńszczyzny, która by ła w iele cięższa ni ż gdz iekolwiek indziej i sprawi ła, że naprawdę chłopi byl i d e facto niewolnikami 30 oprócz tego, że przybrze żną na z iemi proszę n ie mo żna, bo idę indywidualnie sprzeda ć jak niewolnik ów, ale można było sprzedać ca łą wioskę, wi ęc d e fact o r óżnicę praktycznie by ły zn ikome, ale co by ło ważne szlacht y o d samego pocz ątku walczy ła z nim mieszczaństwa, by uwa żali, że t o s ą ich nieprzyjaciele wrogow ie w łaśnie w ty m przej ęciu w ładzy konkurenci konkurenc i on i chcieli utrzyma ć sw ój uk ład, a poniewa ż Szlachta wybierała kr óla t o wymusza ła na kolejnych króla, al e przywileje dla s iebie odb ieranie przywilejów m iastom, wi ęc tak się na tym sko ńczyło, że nawet 1700 pięćdziesiątym rok u w Polsce by ło raptem 8 miast, które mia ło pona d 10 000 mieszkańców tymczase m wskaźnik urbanizacji we Francji on i m ieli ponad 50 takich m iast na początku szesnasteg o w ieku nasza Szlachta w og óle n iesamowita zabroni ła polskim kupcom uczestn ictwa w handl u mi ędzynarodowym, bo szlachc ie polskiej bardz iej zależało na tym, żeby t o Holendrzy Niemcy zarab iali na eksporc ie polskiego zboża n ie polsc y kupc y właśnie, dlatego że się bali, że ci ch łopcy stan ą się bogac i i zaczn ą konkurować władze b ędą chc ieli tak że troszeczkę władzy politycznej, al e t o si ę i tak to c o bardzo ciekawe co się zmieniło a ż do 1939 roku jak pokazuj e wci ąż nawe t w czas ie drugiej RP, którą cz ęsto też sob ie idealizujemy n ie powsta ło żadne du że prywatn e przedsi ębiorstwo ta t o ziemiaństwo cały cza s stworzy ło system, w kt órym jak ktoś, kt o mia ł dobry pomysł chcia ł zrobić b iznes to i ta k na to nie miał szans aktywno ść gospodarcz a by ła traktowana z pogardą na t o pan te ż wskazuje konstytucja Nihil Novi zabrania ła szlachcie brania się handle m prowadzenia zajęć m iejskich pod gro źbą utrat y szlachectw a kupców n ienawidzono przytacz a pa n rozma ite cytat y n p . niszcz ą Korona tak t o jest częściej pokazuje, że nasz e elity nie tylk o stworzył instytucje, które utrzymywa ły status quo tego pa ństwa Legii oligarchicznego, al e też, ale te ż lansował pew ien mode l życia n a rzecz renty an i prawo zupe łnie całkowicie sprzeczn y z tym c o jes t dobre dl a rozwoj u byl i anty innowacyjny uważali, że im mn iej si ę ryzykuje eksperymentuj e ty m lep iej byl i ant y intelektualnie byl i anty biznesowi uwa żali, że pa n zajmowan ie si ę b iznesem handlem ujmuj e godności co c iekawe, m imo że formaln ie po 1700 dziewięćdziesiątym pi ątym roku je śli n ie traci ły szlachectwa tu te n tuta j pogard a dla biznesu trzyma si ę do dr óg do ko ńca drugiej RP ci nas i Rzymianie nigdy n ie chc ieli bezpośrednio uczestn iczy w biznesie zawsz e chcieli m ówiąc brzydko auto r Sowa, czyli zostawić ten b iznes dl a kogo ś innego najcz ęściej by ły grupy mniejszo ściowe etniczne Niemcy Ormianie Żydzi chodzi ło o to, żeby n ie da ć szansę znow u zarobić Polakom, bo t o by łby konkurencj a, a mniejszości etn iczne mia ły niema ły głosu pol itycznego in z tego powodu, ab y w czas ie drugiej RP prawie 23 handlu detal icznego by ło w r ękach polskich Żydów to nie przypadk iem, że n ie byl i tacy wspan iali gen iuszami przedsi ębiorczości tylko, dlateg o że Szlachta zaprojektowa ła tak i syste m, w kt órym tylko mniejszości etn iczne mia ły szans ę na osi ągnięcie sukces u chyb a najlepsz ą odzwierciedleniem l iterackim tej sytuacj i, której pa n opow iada jes t oczywi ście lalk a i ta niech ęć zubo żały arystokratk i łęckiej do teg o, żeby wyda ć za człowieka, kt óry zbił maj ątek, al e do prac y własnych r ąk na handl u prawda przy okazji te j prac y nad ksi ążką doszed łem do wniosku, że w łaściwie naszej literaturze n ie mam y żadnych pozytywnyc h archetyp ów przedsiębiorcy no jest Wolski n o ale właśnie konkur s kiepsko kończy funkcjonariusz o n jes t po łączeniem Pozytywista z Roma, mimo że ta ironia cen imy jes t dobry przyk łada źle ko ńczy, b o po pierwsze ze odrzucony prze z t ą arystokratk a, a po drugie nie w iadomo jak si ę ko ńczy, ale wygl ąda na to, że z popem, ale wygl ąda źle wygl ąda źle, więc w ogóle t e ironiczne, że nie mam y innych tak ich etos u przedsi ębiorcy tak jak Amerykanie Niemcy czy inni, kt órych ka żdy zawsze może powiedzie ć jakimś tak iej takich nie mam y my mam y włodawskiego mamy Kmicica mamy k ilku innych, ale nigdy n ie wykształciliśmy w sobie w sob ie w nasze j kulturz e etos u przedsiębiorcy, kt óre osiągną sukces m ówią o ty m, że Wokulski zrobił swoj e pieni ądze na wojn ę na wojn ie na sprzedaży bron i w czas ie wojny rosyjsk o tureckiej, więc dzisiaj byśmy pow iedzieli, że t o na pewno n ie nie nie by ł Willie Billem Gatesem zabor y skor o byliśmy państwo upad łem jak pan profesor stwierdził to n ic dziwnego, że w pewnym momenc ie pod koniec osiemnastego w ieku na s rozebran o i staw ia pa n tez ę, kt órą pewn ie zawsz e trudn o jes t przyjmowa ć i pewn ie z oporam i jest przyjmowana, ale prawd a leży ta m, gdz ie leży większość owoc e nowoczesnych instytucji powsta ła na ziemiach polsk ich w okresie w łaśnie zaborów dziewi ętnastym wieku zacz ęliśmy po raz p ierwszy wieku szesnasteg o doganiać zach ód w 1910 roku PKB na głowę mieszka ńca Polski wynosiło 56 % teg o PKB zachodn ioeuropejskiego, czyl i dość nie źle tak i najwyższy poziom w h istorii aż do niedawna, bo dopiero k ilka la t tem u te n poziom 1910 roku przekroczyliśmy dobrz e, że ta książka z polskim sukcesie gospodarczy m, bo mog ę napisa ć te ż rzeczy, które si ę wi ększości Polakom n ie spodoba mianowicie o ty m, że rzeczywiście najwi ększy sukce s gospodarcz y przed trzeci ą RP osi ągnęliśmy jak nas nie by ło jak nie by ło polskiej pa ństwowości pierwsza RP t o n iestety po pa ństwo anarchii bezho łowia i chaos u, w kt órym by ły zamknięte rynki, którym n ie mo żna by ło handlować, który nie miał szans y na rozwinięcie swojeg o biznesu, w kt órym istniało pa ństwo prawa istniały podatk i istnia ł us ługi publiczne i parada w nasze j h istorii polega na tym m łodzi si ę całej strateg ii na tr a tragedii narodowe j, jak im by ły rozbiory to, że gospodarcz o, że nasz e z iemie rozkwit ły po raz p ierwszy mieli śmy pruską efektywn ą administrację rz ądy prawa i nawet rosyjsko austriacką, który by ł oczywiście gorsz e, a rosyjska to ju ż najbardziej m imo tego nasze z iemie się bardz o szybkim temp ie zacz ęły rozwija ć dogoni ły zach ód w stopn iu niespotykanym wcześniej w nasze j h istorii i wiele zresztą te j instytucji przejd źmy p óźniej w czas ie drugiej RP al e, ale rzeczywi ście prawdą jest, że t o dop iero nasi zaborc y wprowadzi ć do Polski instytucje, które okazały dla na s kluczowe i t o on i r ównież znie śli pańszczyznę niestety n ie było także to nasz e elity by ły tak o świeconych, że zdecydowa ły si ę ją zjes z znieść t o w łaśnie Car rosyjski wcze śniej zaborców zdecydowal i ja też do n iedawna n ie wiedzia łem, bo jak by łem w liceum uczy w szkol e nikt o ty m, m ówił, że Car w Polsce zni ósł pańszczyznę jak o kar ę za powstan ie styczn iowe, o czy m wcze śniej widzia łem, a nasza klas a Ziemiańska nigdy na ten pomys ł n ie chcia ła wpa ść drug a Rzeczpospolita p o pierwszej wojn ie światowej, k iedy pa ństwo polskie się odwrac a na map ie Europy to okazuj e si ę, że traci impet nadrab ianiu tyc h zaleg łości wzgl ędem Europy zachodn iej oczywiście sto imy wted y przed Gargas ul icznych wysi łkiem stworzen ia pa ństwa polsk iego na now o w sytuacji, k iedy wi ększość naszeg o obszaru w p ierwszych latac h funkcjonowania Rzeczypospolitej jeste ś ogarnięta wojn ą, k iedy trzeb a scali ć 3 nieprzystające do s iebie cz ęści oczywiście t o by ł g igantyczny wysi łek wyzwan ie ale gd y sytuacj a si ę stabilizuje też zwrac a uwagę na t o, że odtwarzaj ą się dawn e struktury feudaln e ta k jak by łyby on e strukturam i d ługiego trwania zgod a, że druga RP osi ągnęła sukces patr iotyczny Narodowy odzyskaliśmy wolność staliśmy si ę znow u Polakami t o jest stali śmy 3 różne zabory to z teg o powinniśmy by ć dumn i, al e gospodarczo drug a by ła pora żką pod kon iec drugiej pami ęć ni ższy poziom dochodu w stosunk u do Europy zachodniej ni ż przed pierwsz ą wojną światową oczywiście mo żna mieć w iele obiekt ów cytowa ć obiektywne powod y wojna celn a z Niemcami zn iszczenia powojenn y kryzys gospodarcz y al e, ale inne kraj e też mia ły tak ie problemy jako ś si ę bardz iej uda ło Polska pope łniła w iele fundamentalnych b łędów w pol ityce gospodarczej, kt órą czeka sprawi ły, że kryzy s m imo teg o, żebyśmy biednym kraje m dotknął na s o wiele g łębiej niż wyrośliśmy p óźniej niż inne kryzys ie późno dop iero po 3005 . roku ma pan i racj ę tak między i dlateg o żeśmy n ie w iadomo z powod ów presti żowych trzymali śmy do ko ńca zwi ązany kur s między z łotym, a z łotem co c o nie pomag a polskiej gospodarce, ale c o ważne odrodzi ł si ę oligarchicznych system wielu tyc h, którzy mówi, że p óźniej po drugiej wojn y światowej mielibyśmy inny kapitalizm powinni popatrze ć na to c o si ę stało tysiące osiemnastym rok u wtedy te ż wzmo żenie socjal istyczne wtedy te ż wszysc y mówili, że stworzym y szklan e domy b ędzie pięknie okazało si ę, że np. program y parcelacj i z iemi, kt óre by ły na pocz ątku bardz o amb itne sko ńczyło się tym, że po 20 latach rozparcelowano 7 % ca łej z iemi, czyli po prost u n ic, a Piłsudski po zamach u majowym 2006 . rok u miał inne rzeczy na g łowie w parlamencie zdecydowa ł się, żeby wej ść Sojusz ziemia ństwa i w łaściwie odtworzył te n sa m syste m, kt óry działa przez 1000 lat polskiej h istorii, który doprowadził do teg o, że ta Polska gospodark a znowu stan ęła i dop iero kap italizm państwowy był jedyny m sposobe m, żeby rozrusza ć centralny okręg przemys łowy Gdynia Tur jesteśmy tak dumn i, m imo że Kwiatkowski swoj ą drogą by ł odpowiedzialny za to w katastrofaln ą polityk ę gospodarcz ą i utrzyman ia tego zwi ązku między złotym z łotem tak d ługo t o kap italizm pa ństwowy między nimi by ł odpowiedzią na t o, że n ie by ło kap italizmu prywatnego, że n ie było prywatne j kapitału przedsiębiorców, kt órzy chc ieli rozwija ć nas z kraj, więc n ie by ło kwesti ą tylko o świeconej polityki drugiej RP tylk o bardz iej kwest ii odtworzenia struktur y, kt órej nikt nie inwestował n ikt si ę do przodu, czyl i tak i cie ń przesz łości cięciu n ieletni, kt óry jak tw ierdze, gdyb y nie PRL to pewn ie by ć te ż po czterdziestym pi ątym rok u otworzy ł w łaśnie kolejn e blu źnierstwo komunizm to pora żka pod każdym względem p isze pa n, ale jednocze śnie za PRL-u w łaśnie odblokował si ę te n potencja ł wzrost u w Polsce Europie Środkowo -Wschodnie j m ówi pa n więcej, że to c o działo się u na s przez 40 lat zostawi ła na spadk u spo łeczeństwo egal itarne otwart e wykszta łcone i gotow e do wzięcia sweg o los u swoj e r ęce tak pokazuj e t o na przykładzie Polski, a później nagl e popatrz na t e wszystkie 44 Krajna na świecie, kt óre s ą bogate najwy ższe okaza ło, że w łaściwie wszystk ie te gospodark i te kraje musia ły w pewnym momenc ie przej ść prze z okre s przemocy, który by ł, kt óra by ła potrzebn a, żeby krótko m ówiąc os łabić albo czasam i wyeliminowa ć to ol igarchicznych feudaln e struktur y Anglicy we Francji się do wydarze ń wewn ętrznie by ły rewolucję, ale większości innych kraj ów na świecie 44 to były szok i zewn ętrzne nieszcz ęściem Polski było t o, że dl a nas szok iem zewnętrznym, kt óry zmieni ł t e wyeliminował t e stare oligarchicznym struktur y była drug a wojn a światowa komun izm szkoda, bo oczywiście mo żna wyobrazić by łyby inne szok i zewn ętrzne Amerykanie w Japonii czy Korei p o drugiej wojn ie światowej przez nich nie gin ą nikt n ie był represjonowan y n ikomu n ic nie zabierano do mini pecha, że t o by ł komun izm Stalin, ale to był syste m, kt óry m imo tych wszystk ich swoich dysfunkcj i absurdów, kt óre dobrze znam y jes t wystarczaj ąco dojrza ły, żeby pamiętać t e czasy ten t o by ł syste m, który otworzy ł Polskę na nowo, kt óry da ł tym wszystk im chłopom i proletariat ow i ca łej reszc ie społeczeństwa, kt óra była gn ębiona przez 1000 lat je j po raz pierwszy w h istorii dał szans ę na rozwój i t o pokazuj e na danych które, kt óre nam cz ęsto umykają to ksi ążka wciągu 15 lat po drugiej wojny światowej prawie 30 % spo łeczeństwa przenios ła się z roln ictwa d o do przemys łu dl a ubezp ieczonych industrializacja z wyst ępem 30 × i tor ora z jes t rozm iar 30 × większy niż te n centralny okręg przemysłowy, kt óry tak cz ęsto rozprawiamy to te ż była t o był syste m, w kt órym nagle mo żna by ło się wyedukować be z względu na t o czy nasze życie rodz ice byl i ch łopami cz y robotn ikami sob ie dostawali śmy wted y dzieci ci m łodzi studenci dostawi ć dodatkowe punkt y za pochodzenie wyznan ie dosz ło do ogromneg o otwarc ia społeczeństwa, kt óre z powodu tyc h absurdów PRL-u, żeby n ie zauważali, ale t o by ły podwal iny polskiego sukcesu gospodarczeg o po osiemdziesiątym dziewi ątym rok u po nigdy n ie mieliśmy tak el itarnego otwarteg o społeczeństwa prostym dowodem na to jes t t o jak spojrzym y na list ę Forbesa najbogatszyc h Polaków tam w cudzys łowie s ą wszysc y ludzie znik ąd, którzy 80 dziewiątym roku n ie m ieli żadnych pieni ędzy żaden z nich n ie był arystokrat ą Ali szlachc icem ro k osiemdziesiąty dziewi ąty mam y elitarne społeczeństwo, ale jednocze śnie mam y gospodarkę, kt óra pod kon iec la t osiemdziesiątych niemal że wyzion ął ducha sa m pan pisze o ty m, że można byłoby ten sta n rok u osiemdziesiątego dziewi ątego gospodarczy por ównać t o zatrzymania akcj i serca u w żywym organ izmie tak, a no c o si ę w ówczas dz ieje w osiemdziesiątym dziewi ątym w ogóle byśmy jeste śmy tak kraje m uwielbiaj ący wolność i w ty m sensie anarchia czasam i s ą teg o plusy prze z zawsz e byli śmy najbardziej autonom icznej pono ć Stalin kiedyś powiedzia ł, że narzucen ie komunizmu Polakom t o tak jak pr ób próba osiad ła Ania krowy to c o si ę po prost u nie udawa ło i Polsat si ę przed bronili bardz o dobrze, bo przecież t o m y żeśmy rozpoczęli upade k komun izmu nikt inny żadne tam mur y berlińskie zawsz e sióstr jak mówią o ty m na Zachodzie to my rozpocz ęliśmy te n proce s, al e Polska te ż by ła Wenezuelą demolud ów ekonomiczn ą Wenezuelą m y n imi osi ągnęliśmy najwi ększą porażkę gospodarczą w śród tych wszystk ich innych kraj ów Czechosłowacja posz ła do przod u Niemcy wschodn ie Węgrzy pami ętam t e czas y i m y byli śmy nawet o d Rumunów byliśmy gorsi je śli chodz i o rozwój gospodarcz y w czas ie PRL - u szczeg ólnie z powodu po wielk ą sk i ich wpływ 15 lat stagnacj i gospodarcze j i skończyliśmy w sytuacj i Wenezueli Grecji w ie raze m wzi ętych, bo byli śmy bankrutem n ie sp łacaliśmy żadnych długów mieli śmy zupe łnie n ie konkurencyjną dl a struktur y zwany m gospodarką gospodarkę w osiemdziesiątym dziewi ątym jak sprawdziłem t o c o mówili zachodn i eksperci ban k światowy mi ędzynarodowy fundus z walutow y akadem icy nie znalazłem n ikogo, który postawi ł z łamanego z łotego na Polskę mówiono, że t o na Polski sukce s na Polski sukces t o w og óle, by ktoś dopowiedział t o pomyślał, że podpowiem naprawd ę alkoholu to Węgrzy mieli wygrać, bo oni, bo wted y byl i tak ą tak tak im ulub ionym przykładem tr aw transformacji to Czesi, bo on i s ą dobrze zorgan izowani, bo Niemcy, bo są Niemcami nie jes t nie staw ia żadnych pieni ędzy na Polskę mimo tego 30 lat później t o my żeśmy wszystkich wyprzedz ili to o, o ile to jak to si ę sta ło, że sukces przyszed ł wbr ew wszystk im przew idywaniom, bo wreszcie przed e wszystkim firmy otwart e społeczeństwo, kt óre sprawi ło, że żadna grup a społeczna n ie mia ła monopol u na polityk ę i na władze to jest tak t o wcześniej po prostu n ie istniał łączy c o sukces gospodarcz y po osiemdziesiątym dziewi ątym roku k u sukcese m polskiego spo łeczeństwa tak intensywno ści tego, że dojrzeliśmy jak o zresztą ca ły reg ion, bo n ie tylko Polska si ę na sukce s inne kraje te ż tylk o mn iejszym stopn iu po raz p ierwszy mieli śmy równej otwarte j altan y spo łeczeństwo c o pozwoliło nam wreszc ie wprowadzić dobr ą politykę gospodarcz ą, bo zawsz e wi ększość takich raportów, kt óre na c o dzień czytamy m ówią o ty m, że jaki ś kraj przyby ł prowadzi ł tak ą politykę gospodarcz ą nie inn ą i że dzi ęki te j dobre j polityce osiągnął sukces Polska te ż tak ą dobrą prowadziła t o by g łębokie reformy Balcerowicza to by ła strategia dl a Polski Kołodki to by ło wej ście d o do Unii Europejskiej przed IPO to był te n ci ąg polityk, które by ły bardzo dobra, kt óre pchały gospodark ę do przodu, o ile wszyscy si ę z panem zgodz ą, bo było kilka wa d, o czym za ty m, o czy m możemy porozmawia ć jeszcz e, al e pytan ie jeśli mniej wi ęcej w iadomo jak prowadzi ć dobr ą politykę gospodarcz ą t o dlaczego 150 krajów na świecie jes t biedna albo n ic do przod u, dlateg o że nie brakuj e noblistów n ie brakuje doradc ów bank u światowego n ie brakuj e w iedzy jak rosn ąć tylk o brakuj e wiedzy dotycz ącej teg o, dlaczego el ity w niekt órych krajach n ie chc ą rosn ąć, a nie chc ą rosnąć, dlateg o że rozw ój często gospodark i znow u podwa żałby ich monopo l na w ładze tak jak w Polsce przez 1000 lat minister gospodark i istnieją n ie idą dobrze, dlateg o że brakuje wiedzy tylko, dlateg o że nie chc ą do przod u, bo el ity kontrolują gospodark ę w osiemdziesiątym dziewiątym NIK polskiej gospodarki polityki n ie kontrolowa ł wszyscy si ę um ówiliśmy d e fact o przy nom inalnym nome n omen przy okrągłym stol e, że tera z tworzymy otwart y w system pol itycznej i gospodarcze dl a wszystkich, kt óry spraw ia, że c i wszyscy czarne Mirkowi wszysc y polsc y biznesmeni, kt órzy zostal i miliarderami oni wreszc ie mogl i dosta ć swoją szans ę tak ą szans ę n igdy wcześniej w historii n ie m ieli zastanawia się pan na d tym cz y terap ia szokow a była niezb ędna też by ły mo żliwe reformy stopn iowe i odpowiada Pańtak kiedy ś we źmy pod uwagę stawkę tej gr y, czyl i bezprecedensowe przej ście od komun izmu do kapitalizmu alb o jak to uj ął Lech Wałęsa rob ienia akwar ium zupy rybne j t o trudn o sob ie wyobrazi ć, by transformacj a mog ła nie być w jakim ś sens ie radykaln a tak, bo to by ło przejście z 1 systemu do drug iego i w łaściwie nie dało inaczej nie da ob u Chiny można powiedzie ć, a co z Chinami Chiny Chiny by ły zupe łnie inna Chiny rozpoczynały transformację 40 lat tem u będą zgodn ie z gospodark ą rolniczą au t feudaln ą kilkadziesiąt la t za krajami naszej cz ęści Europy i żaden kra j poz a poz a azjatyckimi n ie n ie nie uciek ł od recesji myślę, że on a by ła n ieunikniona co ś c iekawe w te j rzeczy to spojrzen ie po 2030 latach transformacj i ja dochodzę do wniosku, że te spory, kt óre kiedyś by ły tak ie tak ie gwałtowne, że terapia szokowa, którzy mówili, że t o by ło za du żo za szybko Balcerowicz może odej ść Balcerowicz musi odby ć właśnie to jedna k okazuj e, że z te j perspektyw y h istorycznej w ielu innych ekonomist ów, b y podejmowała podj ęła bardz o podobn e decyzj e w Kołodko bal Belka Hausner Polska była po prost u w tak iej sytuacj i be z wyj ścia Grecja i Wenezuela, że za bardzo nie mia ł wyboru musia ła przeprowadzi ć głębokie reform y, że po prostu wyj ść z tej matni wyj ść z te j pułapki oczywi ście inne by łyby detale inne by łyby akcenty część rzeczy, b y nie przestrzelon y cz ęść byłaby mniej ideologiczna n ie zwalczano pewni przedsi ębiorcy państwowy tylko, dlatego że by ły państwowe, wi ęc akcenty by łyby r óżne, ale trudno powiedzieć, że t o by łaby jaka ś fundamentaln a zmiana nawe t jak pokazuje 30 lat i mam tak i rysuje tak i scenar iusz optymalne j pol ityki gospodarcze j, gdyby na początku m ieli połowę mniejszą recesję i p óźniej przez 30 lat prowadz i prawie idealn ą polityk ę gospodarcz ą t o dzisiaj mieliby śmy dochód Polaka na głowę by łby rapte m 1015 % wy ższe niż mam y, a t u bardz o mało można powiedzieć, że na m się ta transformacj a uda ła 910 to trudn o w polityce gospodarcze j, żeby osi ągnąć większy sukce s, a krytyk a polskiej transformacj i, czyl i np. fala m igracji po wejściu Polski do Unii Europejskiej niskie p łace gwa łtowny spade k dzietności czy to wszystko c o się wydarzy ło przez 30 lat k ilka rzeczy nam si ę oczywiście n ie uda ło jeste śmy m istrzem Europy wzros t gospodarczy za, zanim zaczn iemy na siebie narzeka ć bardzo lub i miejsca samo b iczowanie się t o pami ętajmy o tym, żeśmy wygral i z Niemcami 51 w piłkę no żną na mistrzostwa świata i tak mo żemy mówić dopiero z te j perspektywy te j straconej bramce, czyli o ty m co nam się n ie udał jes t oczywiście nie uda ło na m mogli śmy zrobić wi ęcej z demografią nie było pow iedziane, że w Polsce wska źnik rozrodczości ma spa ść do 13 tak jak spadł mo żna by ło w iele wcze śniej lep iej prowadz i politykę rodzin ą imigracyjn ą, żeby temu zapobiec tworzym y te ż ryne k pracy, kt óry jest taki z Amer t o tak a wolna Amerykanka t o wcale nie musia ło tak wydarzy ć mogą to by ć zrob ione inaczej doprowadziliśmy też jak się okazuj e do rozrost u nier ówności, który może nie wida ć na wsp ółczynniku Giniego, czyli tak im agregacji, kt óry cz ęściej t o charakteryzuj e, ale cz ęść naszeg o społeczeństwa 1 % najbogatszyc h zupełnie odpłynęła o d reszty spo łeczeństwa, więc część rzeczy nam si ę n ie udała, al e to trzeb a popatrzeć cały cza s perspektywy teg o ogromneg o sukcesu, kt óre eur o sukcese m europejskim, ale r ównież światowym jeste śmy najszybc iej rozwijaj ącą się gospodark ą w Europie 30 lat, al e r ównież na świecie i 25 lat rozw ijamy się szybc iej ni ż Korea Południowa Singapur Tajwan zrobi ł to ksi ążka jak PiS myślałem, żeby j ą napisa ć t o 1 z motywacj i było to rzecz się czuć sfrustrowan y jak o Polak, ale jak o ekonomista zawsze się m ówi o tyc h samyc h h istoriach sukces u tyc h wszystk ich azjatyckich tygrys a n ie mówi n igdy polskiej polskim tygrys ie cz y o Korei Południowej Europy, jaką m y jesteśmy o sukces ie, kt óry pod wieloma względami un ikatowe, bo nie mieli śmy rop y gazu na wzrost nie by ł opart y na sterydach dłużnych, czyl i na nie jeste śmy Grecją jeste śmy częścią woln o rozwijaj ących si ę Europy jesteśmy s ąsiadem s iniak Koreańczycy i to wszystk o zrobili śmy w ramac h demokracji Singapur Korea Tajwan to h istoria sukcesu, kt óre prze z większość okresu o d gan iania świata to by ły dyktatur y t o nam się uda ło c o zrobić maj ąc 18 rządów 1 po drugim i to nam si ę uda ło potroi ć dochod y Polaków średnio rzecz biorąc t o jes t zupe łnie hollywoodzkim sukcese m to tera z przysz łość, czyli progno z, które przewidują, że Polska pow inna si ę nada l rozwija ć stałym temp ie i doganiać zachód c o najmniej 2030 roku, al e oczywi ście niekt óre rzeczy mog ą p ójść dobrze albo lepiej, al e są te ż takie, kt óre mog ą p ójść źle n p . zapa ść demograficzna przyjdz ie wcze śniej niż zak łada spodz iewamy się spade k nap ływu środków Unii Europejskiej musz ą mieć gorsz e konsekwencje o d tyc h, kt óre teraz przew idujemy Polsce mo że się n ie uda ć innowacyjność pobudzen ie tej innowacyjno ści ciągle si ę nie udaje, gdy patrzym y na te wskaźniki, kt óra s ą te ż dyspozycj i tu i teraz może si ę wydarzyć co ś tak iego jak dez integracja Unii Europejskiej tak, kt óry scenar iusz jes t bardziej prawdopodobn e ten optym istyczny cz y te n pesym istyczny ekonomistą p łacą za t o, żeby narzekal i byl i Kasandra, bo się dobrze w mediach sprzedaj e kto ś m ówi o pozytywnych zasad t o nikogo t o nie interesuje, al e zaryzykuję i pow iem, że ja ja si ę nie martwi ć o polską gospodark ę przez kolejn ą dekad ę i trochę cz y do 2003 roku m ówiąc dwudziestego trzydz iestego tak, dlatego że naprawdę gospodarcze są tak ie jak pa ńskim spr interem alb o ken ijskim maratończykiem opozycji po prostu dobrz e we wzroście gospodarczym, dlatego że mamy otwart e gran ice mam y wysok ą jakość kapita łu ludzkiego mam y n iskie koszt y mam jeszcz e w iele drog i do odgarniania dystans u cho ćby wydajności prac y d o d o do Niemiec, więc musia łaby si ę bardz o wiele z łych rzeczy wydarzy ć na nara z, żeby ten nas z nasza gospodark a nagle przesta ła do przodu i tylk o naprawdę scenar iusze greckiej wenezuelski, kt órą uważam, że są bardz o ma ło realn e w Polskiej sytuacji, wi ęc możemy rosn ąć wolniej alb o szybciej to n ie raz będziemy rosn ąć w temp ie 2 % oraz 45 przez ostatnie 2 lata, ale b ędziemy dogania ć zach ód c o teg o jestem przekonan y jak się spotkam y tysi ęcy 30 pani redaktor mo że mn ie sprawdzi ć się bardziej martwi ę o t o czy k iedykolwiek stan iemy si ę rdzen iem Europy jak si ę popatrz y na t e ostatnie ostatn ie na te drugie 500 lat nawet 1000 lat t o tak naprawd ę na czel e lub ludzkości cyw ilizacji zawsze s ą t e sam e kraj e Francuzi Niemcy Holendrzy rzecz t o od n iedawna Szwedzi Otóż bardz o p óźniej Amerykanie troch ę Japończycy to bardz o ważna bardz o w ąska grup a kraj ów, kt óre przewodzi światu pod w ieloma wzgl ędami w te j grupie n igdy nie byli śmy i nie jestem przekonany, że na razie ma, że stworzyli śmy tak ie źródła rozwoj u, które b y nam pozwolił do te j grup y doszlusować myślę, że będziemy bardz o blisko teg o peleton u Niemiec osi ągnie 80 % dochod ów z Zachodu ju ż niedługo to b ędzie potw ierdzenie z łotego wieku, kt órym jakiegoś czasu m ówi prawdz iwego z łotego wieku, w kt órym uczestn iczy 5 % Polaków jak 5 lat tem u tylko 95 % Polaków, ale t o, żeby by ć tak imi Niemcami Europy świata to jeszcze na m do teg o w iele brakuj e, a czy m jes t konsensu s warszawski t o jes t, bo t o jest zest aw pańska propozycj a tak, czeg o te ż my ślę brakuje patrząc globaln ie m y się my si ę słabo sprzedajemy og ólnie szczególnie je śli chodz i o ekonomi ę my ślę mamy problem jakoś z tym, żeby m ówić o naszym sukces ie też mówić o naszyc h w łasnych pomys łach do tej pory m ówiliśmy o ty m, że po przyj ęciu konsensusu waszyngtońskiego ruszyli śmy z kopyt a ta k, a tera z konsensus warszawsk i tak, bo cza s na t o jes t, żebyśmy pokazali sko ńczyć te n konsensus t o jes t m ój m ój zestaw 10 polityk, z którymi uwa żam się po podpisa łoby si ę wi ększość ekonomist ów w Polsce w reg ionie Europy Środkowo -Wschodniej to s ą rzeczy, kt óre są dosy ć oczyw iste mocno instytucj ę szczeg ólnie wa żne w Polsce wysok i poz iom oszczędności krajowyc h otwarc i na emigrację, ale te ż wyj ście poza poza PKB, bo w łaśnie szczęście nie zale ży tylk o PKB, ale 200 wielu innych rzeczy, wi ęc popatrze ć na t ę list ę najwa żniejszych rzeczy, kt óre pow inny pozwoli ć Polsce reg ionowi po raz p ierwszy w historii doszlusowa ć do Zachodu uwa żam, że to optymistyczna cz ęść uwa ża, że mam y najlepsz ą w historii tysi ącletniej szans ę, żeby tego dokona ć, żeby tylko tego nie zepsu ć, wi ęc te n konsensus ma by ć tak im z tak im drogowskazem pol ityk, kt óry mamy prowadzi ć, żeby do teg o 100 % średniej Europejskiej doj ść w ciągu życia kolejnego pokolenia myślę, że t o jes t całkiem realne jes t jest ca łkiem mo żliwe prof. Marcin Piątkowski Akademia Leona Koźmińskiego auto r książki, kt óre dyskutowaliśmy prze z ostatnich kilkadziesi ąt minut Europejski l ider wzrost u Polska drog a od ekonomicznych peryfer ii do gospodark i sukcesu bardz o dzi ękuję pan ie profesorze za iste, studiu pa ństwu dzi ękuję za wspólny poniedzia łkowy wiecz ór oczywiście zapraszam za tydzie ń tera z rzeczy już pa ństwu spokojne j noc y kolorowyc h sn ów do Zwiń «

Na świecie są tylko 44 bogate kraje, w tym Polska. Co stoi za naszym sukcesem?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - KAROLINA LEWICKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 05:00

Najnowsze Podcasty

Kiedy poznamy wyniki wyborów? Czym jest exit poll?

Jak przeliczane są mandaty w wyborach do Sejmu? Czyli słynny system D’Hondta

Cisza wyborcza w internecie. Czy trzeba usuwać stare posty w mediach społecznościowych?

Jak oddać ważny głos? Pamiętaj, by dobrze postawić znak X!

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL