Sztuka życia Bartka "Arobala" Kociemby (cz. 1 i 2)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

rozmowa z ciekawym człowiekiem czternasta 4 Przemysław Iwańczyk kłania się państwo ponownie chciałbym przywitać naszego gościa z nim pan prof. Paweł Śpiewak dzień dobry dzień dobry dyrektor żydowskiego Instytutu historycznego dziś o godzinie 16 warszawski organizacje żydowskie zaś zapraszają na wspólne zapalenie świeczki chanukowych na placu Grzybowskim w Warszawie chciałbym, żebyśmy rozmów rozmawiali o tym, święcie, skąd się wzięło w Polsce w jaki sposób jest Rozwiń » obchodzone jak długo trwa, bo rozciąga się na kilka dni one od zawsze tak powiem prawie zawsze, chociaż jest to jedyne święto, które zostało ustanowione za czasów drugiej Święty większość świąt lub prawie wszystkie są świętami, które zostały zapowiedziane w ciąży, czyli np. Pesach czy święta namiotów to wszystko w to, że prawda natomiast to jest to to jest święto historyczne odnoszące się do historii można powiedzieć to święto świateł i święta cudu w tym sensie trochę podobne do chrześcijańskich świąt Bożego Narodzenia zresztą w tym roku wypadają dokładnie pokrywają się te święta po pierwsze jest to święto świateł to znaczy na to święto składa się Hanki, czyli rodzaj powiedziałbym takiego lampy, która ma 9 ramion i 1 jedno ramie to są tak tzw. MR, czyli to jest służy zapaleniu pozostały świec natomiast to święto, jakby świętym narastającym to znaczy z każdym dniem dodaje jeszcze jedno światło i w tym, że się też ośmiodniowe święto, które trwa poprzez śpiew muzykę piosenki oraz co jest istotne jeszcze poprzez specjalny specyficzne jedzenie jest święto, które obchodzi się od bardzo dawno dawno temu to jest chyba od czterdziestego 300 czterdziestym piątym roku przed naszą erą wydarzyło się to co my czcimy a kiedy ono się pojawiły w Polsce prawdopodobnie pierwszym osadnictwa żydowskiego w Polsce to oczywiste jest święto cudu to znaczy to święto cudu, który związany z tym, że żydowscy powstańcy na czele z rodziną HBO uszy to ta rodzina zdecydowała zdobyła w toku walki świątynię jerozolimską świątynię jerozolimską była głęboko zbezczeszczone przez greckie rządy, które panowały wtedy na terenie dzisiejszego Izraela i kiedy oni zdobyli do świątynie tam okazało się, że jest światła oliwy wykona 1 dzień, ale zdarzył się cud IT ten Oliwa paliła się przez 8 dni w tym, że zdarzyło się coś nadzwyczajnego i warto, o czym warto pamiętać i te wasze święto poświęcone temu momentowi prawda, ale w tym momencie w tej w tym wydarzeniu historycznym jest różne ważne niuanse i ważne elementy, które okres warto pamiętać najmniej ważne oczywiście jest to, że jemy wtedy placki ziemniaczane, że są pączki, że te ptaki często takie święto powiedziałbym dosyć skromnego, ale takiego bardzo charakterystycznego jedzenia najważniejsze w tym wszystkim jest to, że ten sposób przypominamy sobie, jakby upamiętniamy też i to że zdarza się cud, że ten cud zdarzy się może w każdym historycznym momencie i Żydów ocalić tak jak zdarzył się cud w czasie świąt związany z cudem, czyli wyjściem z Egiptu prawda potem są te cuda związane z boskimi karami, które zostały nałożone nałożone na Egipcjan ten ten cud jest jakby stale towarzyszy tej tempem wydarzeń jest to też związane z pewną sytuacją szczególną historyczną to znaczy rządy greckie greckie syryjski 11 były rządami, które prowadziły do ograniczenia jakiegokolwiek śladu kultu żydowskiego, czyli np. zakazane obrzezania na miejsce świątyni, które były nie było żadnych postaci żadnych znaków, które by czyniły to świątynie widoczną wprowadzili kult ba tak dla nas dla Żydów kult bożków dla Greków to był kult greckich bogów i wspólnota żydowska dosyć się podzieliła wtedy to znaczy te bogatsze warstwy, które miały zresztą to taki ekonomiczny interes, bo korzystały z gospodarczego do gospoda oparcia gospodarczego w tym wielkim wielkim państwie godziły się NATO na zmianę to znaczy upodobniają się do Greków pojawiały się gimnazjalne, które znamy z Grecji prawda pojawiło się licea, które znamy z Grecji i młodzież żydowska bogatych rodzin była po prostu Grekami jest grecki stał się językiem dominujący co budziło gwałtowną niechęć Izrael Żydów, którzy mieszkali i były 2 formy niechęć to znaczy 1 to była niechęć chasydów czy ludzi świątobliwy ani nie godzili się na te zmiany, które władza polityczna wprowadzała, ale jednocześnie nic nie mogli zrobić, albowiem jeżeli, że Szabat nie wolno walczyć trzeba z nim świętym w związku z tym, jeżeli ktoś przyjmuje takie tego typu założenie trudno prowadzić skuteczną wojnę prawdę z Grekami 2 pojawiła się rodzina Machabeuszy, którzy uznali, że w zimie tradycji imię pamięci żydowskiej należy z Grekami podjąć walkę to można powiedzieć była, jakby też klasowa walka w takim sensie to była elity kontra prowincjonalne dosyć wojownicze rodziny, które mieszkały poza Jerozolimą wygrani, aby się to spotkało się z jakim entuzjazmem lud bowiem, że przyszli składać pokłony dziękowali Bogu za to co się stało to takie wielkie wydarzenie takie od ocalenie świątyni i Machabeuszy, którzy przejęli wtedy władze całkowitą no potem oczywiście ulegli jak większa większa część władzy uległa daleko idącym daleko idącemu zepsuciu, ale także o tym nie mówmy natomiast ważniejszą rzeczą jest to, że uznano, że Żydzi muszą trzymać się swojej tradycji muszą trzymać swoich zwyczajów, że nakazy, które są nakazami Story z nakazami w tym drugim jak przed naszą erą cały czas aktualne święta to ma charakter religijny pytanie czy jest też taki sposób inaczej dopuszcza przedstawicieli innej wiary ma charakter komunijnym nie czy słowo komunizm Żydów chyba nie występuje występuje 6 je występuje w katolicyzmie natomiast, gdyby czytać dosłownie to święto Żydów nawet powiedział, że nawet nie tyle świętą rodzinę czy święto świeckie ubrany w szaty religijne oczywiście nie jest to święto, które przez wielu rabinów jest najbardziej cenione czy najważniejsze, ale to się, żeby to też inna historia natomiast jest to święto wtedy chwilę może każdy brać udział oczywiście tak jak może być zaproszony, ale przez to nie staje się członkiem wspólnoty żydowskiej, które da żołnierze nie władze państwa, który też symbolicznie uczestniczą w tym święcie po prostu oddać leczniczą wcale, że tak oddanie szacunku w gruncie rzeczy co jest takim zwyczajem od kilku lat chyba poszczególnych prezydentów nie wiem czy pierwszy wprowadził tego Lech Kaczyński, że on uznał, że te święta żydowskie są świętami, które państwo powinno przez swoich najwyższych dostojników realizować zdobył święcił na życie bardzo pięknej rozumiem, że na początku stycznia będzie spotkanie prezydenta środowisk żydowskich po to, żeby o tym, święcie rozmawiać istotne tutaj w tym święcie jeszcze 1 wymiar mianowicie wymiar, o których warto pamiętać warto mówić, że wspólnota żydowska przez całą swą historię miał 2 przed przed 2 niebezpieczeństwami, które były równie ważne i równie niebezpieczne pierwsze niebezpieczeństwo wiąże się z antysemityzmem krwawym antysemityzmem bardzo często jak wiemy ludobójcy pewne o tym, antysemityzmie wiemy na dobrą sprawę, że nie jest częścią, jakby żydowskiego losu od momentu, w którym plemię Ameryki TUW napadło na Brytyjczyków wychodzących z Egiptu i Ameryki ci się w pewnym sensie symbolem powtarzającego się i powracającego antysemityzmu to jest bardzo poważne zagrożenie oczywiście dla Żydów byśmy powiedzieli to zagrożenie ożycie tu się toczy walkę ożycie, ale z drugiej zagrożenie, które to święto pokazuje mianowicie święto niebezpieczeństwo nadmiernej tak powiem asymilacji, czyli utraty własnej tożsamości to znaczy pytania co się stanie ze wspólnotą, która zbudowana na bazie religijnej na podstawie religijny na podstawie pamięci religijnej prawda, która przejmie zwyczaje innej kultury przyjmie ich nawyki bogów itd. wtedy ta wspólnota oczywiście przestaje istnieć i powiedziałbym to jest pytanie w tej chwili pewnym czasie najważniejszy oba pytania najważniejsze co kilka pań profesorze wracamy do naszej rozmowy prof. Paweł Śliwa jestem im państwo gości dyrektor żydowskiego Instytutu historycznego zaproszę państwa oraz informacji Radia TOK FM rozmowa z ciekawym człowiekiem bardzo kończą się państwu 1421 pan prof. Paweł Śpiewak dyrektor żydowskiego Instytutu historycznego w naszym studiu, a my w nawiązaniu do święta bankowego, który dziś tracić rozpocznie się o godzinie 16 na placu Grzybowskim rozmawiamy o tej o tej tradycji przy okazji też mam do państwa informacji Otóż po godzinie piętnastej 20 dziś w programie strefa szefa nie wystąpi pani prof. Monika Gładoch kierownik katedry prawa pracy na Uniwersytecie kardynała Wyszyńskiego wtedy będziemy mówić Marzena Mazur konkretnie gospodyni tego programu o prawach osób wyznających różne religie będą odpowiedzi napytania czy innowiercy mogą mieć wolne w swoje święta religijne tak dalej tu też niejako jest zbieżne z tematem, którym rozmawiamy z panem profesorem no właśnie też święto, które pan mówi Chanuka w roku 2019 pozwala właśnie społeczności żydowskiej na to by mieć wolne dni nie ma, bo to nie jest święto charakter wybitnie religijny nie też czy nie święto, którym będziemy należy spot o należny odpoczynek od pracy to nie są święta, którą 7 należy dodać np. święto Pesach jest takim, że są 2 dni, kiedy się odbywają takie 2 kolacje to wtedy jest to wtedy można z aktem na podstawie przysłów faktu przynależności oczekiwać, że prawodawcy pracodawca da nam dana wolna generalnie święta Chanuka jest takim świętem powiedziałbym miłym sympatycznym, ale nie jest powiedziałbym tej rangi co inne święte no Hanka ma kilka wspólnych sam pan powiedział to członek kulinarną układ odsłona kulinarnej myślę, że dziś ludzie sobie siana zrobione placki ziemniaczane problem polega na tym też bardzo łatwe do zrobienia, ale smaczne placki ziemniaczane też naprawdę trudne sprawy przy okazji jak to jak wygląda to wieczerza z ogłoszonej na jego odzieży na kraju ludzie siadają sobie przy pogardę gadają rozmawiają sami podjadają ona także to jest naturalna rzecz każde święto musi mieć troszeczkę inną szczegóły inne smaki prawda to jest dosyć ważne to kochankowie zapalanie świec rozumiem, że rozciąga się na cały świat jedno wszyscy obchodzą wszyscy Żydzi na całym świecie do obchodzonej i te swoje 8 mniej muszą zapalać świece i to czasami jak się jedzie przez miasta w 1 to uderzyło kiedyś w takiej dzielnicy, która była zresztą przed wojną żydowską to widać światła na ulicy to znaczy od ulicy idąc ulicą widać w oknach ustawiono świeczniki też takie strasznie przyjemne takie poczucie więzi prawda, które w ten sposób buduje, jakie postawił swój świecznik to sądzę, że nikt nie zrozumie cel co on oznacza pomyślę sobie choinkę w tym kraju w tym miejscu na ziemi to święto obchodzi się w sposób szczególny czczona jest taki elitę w charakterze prezydenta tak czy ten nie nie 1 świecznik potrzebny jest w każdej w Europie środkowej właśnie ziemniaki 97 podaje w Afryce północnej Maroku, ale pewnie, gdy coś podobnego no jakiś produkt sprostać ja wiem na bata nie mam zielonego pojęcia jak pańskim zdaniem w Polsce mówi się jak to zmienia się na przestrzeni lat społeczności żydowskiej to po pierwsze po drugie o świętach myślę, że Chanuka jest też pretekstem do tego, by rozmawiać powiem może okropnie, ale ja uważam, że społeczności żydowskiej wyższe w Polsce już niema to znaczy to już są to nawet nie są resztki prawda to jest kilka osób, które odkrywa swą tożsamość najczęściej są wychowane w rodzinach chrześcijańskich oczywiście także oni tak bym dowiadują się na różne sposoby, że babcia dziadek, że nawet ojciec prawda miały mają pochodzenie żydowskie i zaczyna szukać, by zgłębić swoją duszną odchodząc konwersję czy przychodząc konwencję, bo najczęściej muszą przejść konwersji i wspólnota, która podejrzewam w całości liczy być może 10 000 kilkanaście tysięcy osób tak naprawdę ze środowiskiem żydowskim w sensie bądź uczęszcza do gminy albo bierze udział w jakikolwiek uroczystościach, które są związane z pamięcią historyczną, ale też pamięcią religijne Żydów to jest 22,51000 osób jest bardzo mało, kto w ogóle nic nie jest w gruncie rzeczy nawet w sensie takim demograficznym jest rozproszona grupa, która strasznie się sobą zajmuje strasznie się sobą przejmuję tak naprawdę to nie odgrywa żadnej kulturowej roli w tej chwili i nie może odbywać ani dla siebie ani dla świata zewnętrznego oczywiście pięknie jest, jeżeli jest taka wspólnota np. jak wspólnota też nazwę Chaim też taka wspólnota od słowa drzewo życia są liberalni młodzi ludzie, którzy spotykają mają poczucie wspólnoty jakieś prawda kilkadziesiąt osób przez politykę pewnie kilkadziesiąt osób będzie spotykała przy synagodze Nożyków na placu Grzybowskim, ale to wszystko każda to jest realny koniec tej wspólnoty pewna tak zrobić szkoła żydowska w Polsce jest przedszkole żydowskie, ale to wszystko są nazwy za tym stoi jakaś energia oczywiście w Polsce kilku nawet bardzo wybitnych rabinów to znaczy w sensie wykształconych w śmiałych w swoim działaniu, ale pani są też tutaj przez brak tak powiem takim zasobów ludzkich przepraszam, nazywając to bardzo brzydka, że właściwie oni też nie mają tak bardzo jak pracować w głąb dla siebie prawdę, że czegoś, czego to wynika, o czym pan profesor mówi to jest konsekwencja tego, że te społeczności są dość hermetyczne nie to wynika po prostu zważają Agnieszka Raszewska pani Agnieszka Kraszewska, która tutaj była, która robiła albumu haseł dach też, mówi że niewiele osób spoza społeczności żydowskiej ma do nich dostęp w ogóle już na pewno Infra incydentem jest to, że dają podczas fotografowania, ale do ona ma takie upodobanie, bo też wydaje malowniczej takie piękne na co dzień wygląda zupełnie inaczej mianowicie no wynika z 1 prostego kozie prostej rzeczy to znaczy ten został zamordowany ocalało około 10% Żydów sprzed wojny grozi Żydów, którzy ocaleli wrócili najczęściej ze związku Radzieckiego, gdzie byli na strzałkach w obozach, lecz najczęściej do roku 1950 wyjechali prawda zostało bardzo mało osób także nie ma przez lata nie było właściwie edukacji jakiekolwiek żydowskiej synagoga pełniła innej roli poza miejscem spotkania najczęściej emerytowanych oficerów wojska polskiego, którzy mieli jakąś okazję w tej synagodze gadać po żydowsku tak, ale się już nie odgrywała żadnej roli teraz jest parę kilku młodych ludzi cieszy się jak na przechodzą na święta dzieci prawda, bo dzieci te najważniejsze tutaj, ale realnie to jest wspólnota bez przyszłości tutaj większy musimy się z tym liczyć prawda to jest zamknięta w pewnym sensie dzieje historii Polski wspólnota żydowska jest istotna czy Żydzi są istotne nie tyle bieżącej jak w działaniach, chociaż ładnie, że parę osób, które się do tego przyznają, ale raczej jako przedmiot rozmowy o przyszłość to znaczy spór o to czy on był antysemityzm przed wojną w Polsce prawda, który jest prawica ciągnie mówi Burzyński kraj pewne co się działo w czasie wojny co się działo po wojnie jak układały relacje to jest spór realny prawda natomiast miejsce tej grupy Żydów jest jest wspaniały kilka indywidualności naprawdę tych, którzy zachowują tradycję żydowską, ale TOZ to kilka indywidualności, ale to panie profesorze co ma wobec tak jakiś pomysł na to jak rozmawiać o społeczności żydowskiej rozmawiać o religii nie, odwołując się do przeszłości nie ma takiej możliwości, bo 1, ale 1 powodu tylko dla nie, dlatego że polityka nie, dlatego że różne uprzedzenia itd. tylko, dlatego że judaizm bardziej niż chrześcijaństwo chrześcijaństwo też stopa jest religią pamięć, jeżeli pan przeczyta uważnie Biblię to znajdziemy to 1, jakby charakterystyczną rzecz tam ciągle się mówi zapamiętaj mówi się nie zapomni prawda ten wątek pamięci staje się takim wątkiem powiedziałbym transmisji przenoszenia przenoszenia tak powiem pewnej wiedzy i religia wiedzy czy oznaczy cię czytać czy interpretować pewna i pół, jeżeli się od ta pamięć tutaj najważniejszym elementem i w tym sensie ta historia, bo ta pamięć 2 jakość do historii do wspomnianych chociażby wydarzeń z powstaniem Machabeuszy to jest część relikwie, ale nie może inaczej istnieć prawda, skąd na to nakładają się historia stosunków polsko-żydowskich przez jak w Warszawie też 500 lat mniej więcej 500, gdyby parę lat od momentu w tym się pojawia pierwszy w Warszawie w całej Polsce może to jest 800 lat prawda, czyli to jest historia tych 8800 lat jak właściwie było w Polsce prawda było różnie w pewnym sensie prawda jest, że Polska była w swoim okresie 1 z najbardziej tolerancyjnych państw europejskich, jeżeli porównamy w tym, iż wyrzucona z Anglii Francji Niemiec getta pierwszego etapu wstawał bynajmniej nie w Polsce powstawały we włoszech to słowo pochodzi przecież w Wenecji prawda tam nasze narodził, więc w tym sensie Polska była bardzo otwarta prawda potem w latach osiemdziesiątych dużo się zmieniło prawna, choć dzisiaj po filmie Polańskiego na temat Dreyfusa wiemy, że to szaleństwo antysemickie na pewno było we Francji silniejsze niż w Polsce w tym samym czasie może problemem w tej dyskusji o społeczności żydowskiej jest to, że nie da się w zlaicyzowanej, że wszystko też jest w nawiązaniu do do Religi, kiedy mówimy o innych społecznościach 4EURpejskich światowych da się to przecież znam wszystkich gałęzi życia gałęzi życia społecznego abstrahując od religii w przypadku kultury żydowskiej trudno ale bo to jest trochę taka wspólnota, która zachowała tożsamość dzięki roli, nawet jeżeli ktoś nie religijny Żydów i powiedziałbym nawet traktuję to całkowitym dystansem całkowitą obojętnością to tak czy inaczej jego rytm czasu jego podstawowe nawyki gdzieś będą osadzone tradycji żydowskiej tak jak chrześcijaństwo prawda może pan być całkowitym tej stale Boże Narodzenie z Bożym Narodzeniem to w ogóle nie ma nic wspólnego z religijnością może nie mieć pewne jest coś w kulturze wpisane kultura prawda, więc w tym sensie trudno sobie wyobrazić myślenie i poczucie, że jest Żydem bez zakorzenienia w doświadczeniu, który opisany w język religijny i jeśli byłby pan profesor tak miły przypomniał to jak obchodzona będzie to święto dzień po dniu początek każdego będziemy znali jeszcze jedno światło także, by było 8 dni trwa to świat TEN-T to święto no i ósmego dnia będzie już taka pełnia zrealizowane, czyli 8 świateł zapalamy je wtedy, kiedy zaczyna się zmierz czyli, jeżeli Szabat tych już nie wolno zapalać należy przy trzeba tę zapalić i wtedy będzie taka powiedziałbym święto, pamiętając jeszcze o tym, że to jest grudzień dla w języku chrześcijańskim w języku tradycji żydowskiej miesiąc się nazwa Kiss lew i jest ciemniejszy miesiąc w roku prawda to nie ulega dla nas wątpliwości i światło przypomina nam o tym, że mamy światów w sobie prawdę, którą można świecić na zewnątrz i że to jest zarazem światło, które daje nam powiedziałbym taką wewnętrzną siłę, które powinny się na spalić tak samo jak trochę przy choince prawda też mamy ten sam ten sam żart tą samą sytuację powiedziałbym ja zawsze myślę o tym, że najważniejsze na choince właśnie światowa dziękuję panu bardzo zły prof. Paweł Śpiewak dyrektor żydowskiego Instytutu historycznego, bo moim państwa gościem tutaj kończyły przynajmniej część niedzielnego magazynu Radia TOK FM, którego wydawcą jest Bartłomiej Pograniczny realizatorem Maciej Gorczyński już po informacjach, które teraz państwo serdecznie zapraszam sztuka życia gościem Hanny Zielińskiej będzie Bartek Roba Kociemba po godzinie 1520 już państwu mówiłem strefa szefa Marzena Mazur zaprasza prof. Monika Gładoch kierownik katedry prawa pracy na Uniwersytecie kardynała Wyszyńskiego będzie opowiadać o prawach osób wyznających różne religie po godzinie szesnastej dr Ewa Podolska, dlaczego w Polsce skróciła się średnia długość życia z tego co wiadomo na świecie czynami w Europie rośnie to jest powód do niepokoju przynajmniej dla dziękuję państwu bardzo panu profesorowi również absolwenci kłania się usłyszeć państwa różnie siedemnastej Zwiń «

Sztuka życia Bartka "Arobala" Kociemby (cz. 1 i 2)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: SZTUKA ŻYCIA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

Co wstyd z nami robi? "Moment w którym poszedłem na terapię, to było otworzenie puszki Pandory"

Lublin stawia na dostępność w kulturze. Powstają Lubelskie Standardy Dostępności Kultury

Granica Polsko-Białoruska - 30 osób z Syrii i Iraku prosi o azyl. Połowa z nich to dzieci

Dlaczego wielkie imperia upadają?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL