"W modzie jest historia szlachty, husarzy i lechitów, a znikają robotnicy i chłopi" (powtórka)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

świat podgl ąda h istoria jes t pole m walk i wymazuje jedno los y z ła ca drugi p isze w swoj e ksi ążce reporta żu Dariusz zalega książka, kt órej będziemy rozmawia ć, która b ędzie inspiracj ą do te j rozmowy t o jes t Śląsk zbuntowanym, kt órą wyda ło w łaśnie wydawn ictwo czarne auto r Dariusz zaleg a jest państwa gościem dzie ń dobr y w itam pa ństwa dziennikarz doktoran t w Instytucie h istorii Uniwersytetu Śląskiego re żyser film ów dokumentalnych te ż Rozwiń » auto r wsp ółautor fanpage zbuntowan y Śląsk je śli chodzi o f ilmy dokumentalne t o mo żecie pa ństwo pami ętacie Dariusza zaleg a choćby tuta j z Radia TOK FM alb o innych wydarze ń jak autora f ilmu pi ęść i dynam it opowieść o śląskich antyfaszystam i Hiszpanii ta książka t o jes t wersja książkowa sp isana trochę teg o f ilmu oczywiście nie s łowa słowa, ale to mn iej więcej to sam o opowieść n o tylko mniej wi ęcej, bo jedna k jak wiemy ksi ążka rządzi się innymi prawam i ni ż film, wi ęc na pewn o bardz iej rozbudowana ma m nadzieję, że ciekawsze f ilmy nawet to jest ta j a tak uwa żam pow iem szczerz e, ale bardzo c iekawy, al e jedna k książka wydaje si ę pełniejsza History jes t pole m walk i p iszesz co t y walczysz o przywr ócenie tak iej ludowe j historii Śląska szczerze m ówiąc także ca łej Polski, ponieważ historia, kt óra jest tera z serwowana jest mo że to historia naprawd ę k ilku procent spo łeczeństwa tak też h istoria alb o szlacht y husarz y zmyślonych lechit ów żołnierzy wykl ętych tak natomiast historia o, że tak pow iem kla s ludowyc h robotnik ów chłopów jako ś znika nam z pol a w idzenia, a poz a ty m, jeżeli o ty m, robotn ikach i tym, że chłopak jest ktoś co ś m ówi p isze to zazwycza j w kontekście tak im folklorystyczny m pielgrzymkowym przed świadomie ony m rozmawiałem tu ż po roczn icy z 11 listopad a s łyszałam taką rozmow ę w innej stacji rad iowej bli ższej powiedzia łem rządowi, gdz ie opow iadano o tym, właśnie osiemnastym rok u, gdz ie po, gdy Polska odzyskiwa ła niepodleg łość to garstk a o n im walczyła po wielu by ło jeszcze nieu świadomione ech, n o tak, by można jedyn ie uświadomienie co do teg o c o rządzący chc ieli zrobi ć natom iast myślę, że mieli świadomość pewnyc h swo ich interesów c o by ło wida ć w czasie wydarze ń na Śląsku w latac h 1723 praktycznie, k iedy tak a fal a bunt ów społecznych, które wpisują si ę cz ęściowo powstan ia śląskie przelewała się prze z nas z region, kt óry przypomn ijmy jeszcze jes t by ł najwi ększym reg ionem przemys łowym Europy Środkowej bardz o ciekawe pogro m po bunc ie gen. Franco czyta m we wst ępie w lipcu 3006 . rok u przec iw rządowi front u Ludowego w Madrycie prawie 200 śląskich robotnik ów wyjecha ło do Hiszpanii broni ć Republiki praw robotn iczych i swyc h marzeń to n ie jes t h istoria hiszpa ńskiej wojn ie domowej tylk o zdaj e się to chyb a piszesz t y alb o przepraszam kto ś w recenzj i, al e zapamiętam wydają si ę, że dobrze oddaje to jes t opowie ść o pewny m pokolen iu jak pokolenie jest t o pokolen ie zazwycza j m łodych robotników z wywiadów wiadomo, że to pokolen ie młodości jest zdrowe rozszerzony m wciąż przecież jesteśmy m łodzi tak ja pozostaj e na m dok ładnie tak że, które odczu ło na w łasnej sk órze horror y pierwszej wojn y światowej podzia łów narodowościowych b iedy rodz ące si ę Polski, kt óra troch ę obieca ła du żo mało troch ę da ła ostatn io widziałem tak ich firm, gdz ie na YouTubie krąży o d nie pospolite tyc h sukcesac h drugiej Rzeczypospolitej polskiej si ę zdziwi łem, b o ja w iem, że tak i kraj może istnieć z perspektyw y warszawskich salon ów z perspektyw y osad górniczych na Górnym Śląsku na pewno n ie był ten sam kra j w ka żdym razie no to jes t doświadczenie z 1 strony n o warunków życia bardz o trudnyc h, al e z drugiej na drodze trudnyc h to do czytajcie pa ństwo w ksi ążce, al e m ówimy o g łodzie i skrajnej b iedzie tak jes t, bo mus imy pamiętać natomiast z drugiej strony jest do świadczenie jako tak iego poczuc ia Solidarności ja żyję żyję w tak ich czasach, kiedy s łyszę jak Solidarność tak ie has ła braterstwo, że czas indywidualizm tak ie cyn izmu, które taki uśmiech pojawia si ę twarz, ale trzeba pali ć, dlateg o że rz ądy w zwi ązku Radzieckiego kraj ów satelickich, które odwo ływały do tych warto ści skrajnie j e skompromitowały tak, a z drugiej stron y żyjemy w czasach 1 kultury masowe j, gdz ie właśnie na ten dualizm jes t te ż w cenie, a tu się okazuje, że ci ludz ie, którzy wyjechal i do Hiszpanii tych 200 śląskich robotników k ierowali się jakimś tak im poczuc ie wasze Solidarności, że gdzieś tam te ż pani robotnikom źle si ę dzieje jedz iemy z pomocą, ale przez to, że t o przecie ż dotyczyło nie tylko tyc h naszych robotnik ów, bo by ła tak a konferencja zorgan izowana w Lozannie poświęcona ochotników hiszpa ńskich kraju dzi ś ochotnicy dokładnie się wpisują t ę sam ą mode l, że zazwyczaj m łodzi robotnicy zazwycza j gdzieś ta m zaanga żowani pol itycznie albo przerw a w ruch u zwi ązkowym, kt órych ostatn i kryzy s jako ś podwa żył podważył perspektyw y życiowe i kt órzy przed skierował kieruj ą si ę poczuciem Solidarności i walki z faszyzmem s ą tak ie życiorysy cz y tak ie ank iety właściwie ktoś pan i za zachowa ły w archiwach moskiewskich, gdzie przew ija si ę 2 wątki, dlaczego wjechal i do Hiszpanii albo t o jes t walk a o Liber ta alb o walka aż strac h tak alb o walk a Control faszyzmu t o s ą 2 podstawowe wątki, ale jeszcz e cofnęła, bo mam si ę wydaj e niezwykle c iekawe też właśnie to uj ęcie spo łeczne, bo czas u powiedzmy to n ie jest opowie ść o wojn ie domowej cz ęsto powyższy jako ś Górnym Śląsku, ale chyb a rzeczywiście przede wszystk im o tych m łodych ludziach i 1 stronę zaznaczyła, kt órzy doświadczyli b iedy też pewneg o rozczarowania, bo rok osiemnasty to by ł taki rok, w kt órym wszystk o by ło mo żliwe cz y świadczy ko ńczy i wydawa ło si ę w iele nowyc h idei narodowyc h i takich socjal istycznych pote m komunistycznych wydawał się on e maj ą szans ę zostać wprowadzon e w życie al e, toteż dlatego wydaj e się, że t o jes t opowie ść jednak te ż upodm iotowienia tyc h ludz i robotnik ów i związane to było co ś si ę z upowszechnieniem demokracj i i praw wyborczych tak iemu podm iotowi New, kt óry dzi ś też z nostalgi ą wielu wspom ina to życie ludzie m ieli poczuc ie, że mogą wzi ąć lo s swoje r ęce ja tutaj odwo łam do 1 historii, kt óre nie pisze w książce, al e na, kt órą ostatn io natrafi łem Otóż w zak ładach w Ustroniu tysiące jedenasty m roku wspominają z robotników jak o m łody chłopak si ę prze z zak ład za majstrem oczywi ście czapkę czy na r ęku, a jego tata robi ł na maszyn ie potrzeb do tego swego syn a i ubrał tę czapkę nie ma m swoj ą godność będziemy optować przed pa ństwami dyrekcja i t o rzeczywiście takie narodz iny w łaśnie tej godno ści tej świadomości jaki ś tam klasowe j pow iedzmy, ale z drugiej kto ś tak sprawczości tak że wp ływamy jakoś na losy świata, że wpływa tak że na swoj e życie i bo t o jes t tak a h istoria m ikro h istoria czyn ie wielka h istoria w oczac h ludz i tak m ikro h istoria w kontek ście w ielkiej historii tak ie właśnie cel, bo zazwycza j mówimy o historii t o właśnie pojaw ia się, jak ie postac ie politycy proboszcz b iskupi tak dale j do generałowie t o jes t h istoria widziana oczam i tyc h g órników prost y g órników dziś z e Śląska, ale chcia ł powiedzie ć do tego przejdziemy jak bardzo jest t o Mittal budowa jak bardzo buduj e m it po prost u kolejn y w, b y tych robotnik ów czy Ludwika zgra i czy Józka w kolorz e kolorze, ale do teg o za chwil ę też oczywi ście o ty m, uwik łanie komunistycznych, kt óre zara z tuta j przecie ż wielu s łuchaczy pewnie ma pamięta, kt o za ty m wszystkim stał, czyli Stali ja tera z trochę ironizuj ę trochę niebo, b o ta historia n ie jes t jednoznaczn a, zan im jednak do teg o przejdziemy t o t o co też robi na mn ie ogromne wra żenie w duchu, kt órą bowiem t o jes t ta samoorgan izacja edukacja to rob i na mn ie ogromne wra żenie chyb a dzisiaj w łaśnie, kiedy wielu ma tak ie poczucie nie ma ju ż takich klasy o n chyba n ie wrócą może po rozmow ie z tak ich przemys łowych w ielkich klasy istnieją salony teraz troch ę inaczej wyglądają, al e że c i ludzie sami widzieli swoją przyszłość m y dziś n ie widzimy przysz łość nimi wyobrażenie o kim ś lepszym świecie za, kt órych byl i gotowi nawe t ginąć n o tak mieli obra żenia lepszy m świecie, kt óry czasami oczywiście nasze punktu widzenia i z teg o c o m y wiemy okazał si ę akurat te n za stalinowski okaza ł si ę koszmarem natomiast traf ia n p . na wspomnienia Ślązaka, który by ł w zwi ązku Radzieckim la t trzydziestych i uda ło musi wr ócić szcz ęściem i dla n iego to c o siedzia ł za zostawi ł sobie n o kilkana ście stro n opis ów tego siedzia ł w związku Radzieckim i to wida ć to dl a niego n ie było spełnienie tyc h da ł tylko zaprzeczenie tyc h idea łów ta k tak, że nawet, że kto ś deklarowa ł tym komunistą w tyc h latac h trzydz iestych to zupe łnie coś innego chodziło ni ż t o co dzia ło si ę w związku Radzieckim, chocia ż te ż właśnie trochę to długa historia wypieranie n iewiedzy za chwilę do n iej wr ócimy Dariusz zaleg a z państwa go ściem, a przede wszystkim jeg o ksi ążka Śląsk zbuntowan e za kilka m inut wracam y na świat podgl ąda Śląsk zbuntowany to jes t tytu ł ksi ążki reporta żu Dariusza zaległ, który jest ca ły cza s pa ństwa go ściem Dariusz zaleg a z dziennikarzem doktorante m w Instytucie h istorii na Uniwersytecie śląskim re żyserem działaczem, a wsp ółautorem autore m fanpag e zbuntowan y Śląsk i właśnie t o jes t kolejny eta p pra c nad odzysk iwaniem pami ęci jak rozumiem g łównie o tzw. Dąbrowszczaków, czyli ochotn ikach, kt órzy pojechal i z Polski m. in. do ogarni ętej wojn ą domow ą Hiszpanii w latach w drugiej po łowie la t trzydziestych wojn ą kt órzy, którą w ielu uznaj e z a tak naprawdę wst ęp albo pocz ątek drugiej wojn y światowej, gdz ie z 1 strony star ły si ę wojsk a gen. Franco faszystowsk ie z drugiej strony to jes t lew icowa koalicja republika ńska, kt óra jednak te ż w obl iczu osamotn ienia brak u uzbrojenia coraz bardz iej było ustawi ła si ę zale żnej podporz ądkowana Stalinowi, wi ęc ostateczn ie można uzna ć było te ż starc ie tych 2 bloków faszystowsk iego i komunistycznego n ie demokratycznyc h, ale właśnie to jes t opowie ść o ludz iach, którzy zdecydowal i się stan ąć tam p o stronie tyc h ant y faszystowskich też t o c o łączy antyfaszystowsk ich wartości po t o, byl i komuni ści socjali ści anarchi ści bezpartyjn i dzia łaczy po prost u ludz ie, którzy większa była zaangażowana, al e byli te ż tacy, którzy wpisali w życiorysach, że part iami n ie wysłała, czyli zupe łnie bez żadnych zwi ązków z żadnym siłami politycznymi prostu przedz ierali się do te j Hiszpanii oczywiście też pojawia ł się tam zarzut, że czasami t o byli jacy ś poszuk iwacze przyg ód np. ja tak nie jes t tak być co wi ęcej nawet my ślę, że mogło by ć tak zreszt ą ta ideowość, a z drugiej stron y gdzieś tam tyle głowy by ło, że ta widoki pi ękne jes t pan i RAI pomara ńczy tak dziewcz ęta i t d . tak bywa i tak z nowalijkami no żnego oczywiście t o jest tworzen ie hero icznych obrazu jest teg o bardzo daleko, by n ie znosz ę patosu ich realizowania na siłę jak p isano już ta k w czas ie PRL - u ale ty m bardz iej oczywiście nie znosz ę te j narracji Pellowski oderwane j o d rzeczywisto ści, wymyślając masakr y, których nie było właśnie t o pow iedzmy jeszcze, bo t o jes t opowieść o jak m ówi autor Dariusz zaleg a też o odzyskiwaniu pami ęci cz y tak naprawd ę 3 walce o tera źniejszość odkrywanie h istorii, bo ocenam i historia pamięć n o właśnie t o jest mo im zdaniem h istoria rzeczywiście ty m polem walk i c o pokazuj ą obecn e rz ądy i ca ła dominuj ąca narracj a, która umacn ia t o właśnie władze nowo, tak więc my ślę, że musimy wrócić jako ś do ponoszen ia histori ę Polski inaczej na tę histori ę Polski ludow ą histori ę Polski kla s ludowych tak t o my wszyscy ch łopów jeste śmy nie jes t dworków szlacheckich chocia żby pod uwag ę prawo pierwszej nocy być może w ielu ten pan jest n ie jes t jakiś szlacheck i w Ameryce t o kto ś dobrze t o w wejdą na chwil ę w tak ą potyczk ę ową publicystyk ę, al e ktoś mógłby dziś jest t o opowie ść n ie patriotyczna, bo jest t o opowie ść o tyc h, którzy byli gotow i gin ąć za ojczyzn ę mo że cz ęść by ła polską ojczyzn a wcześnie, al e tych, kt órzy byli gotowi gin ąć za tak ie warto ści powiedzia łbym bardz iej uniwersalne dl a n ich ważne, czyl i r ówność braterstw o n ie narodow e tak natomiast oni te ż jedna k częściowo on i walczyli jednak ot o Polska tylk o, że ich w izja Polski by ła zupe łnie inna wizj ą inn ą wizj ę Polski ni ż w izja pow iedzmy ta s ienkiewiczowskiej szlachecka przyko ścielny, tak więc t o jes t ciekawe jak podcza s pra c na d ksi ążką wpad ł na NATO, że np. lodow iska robotn iczy polskoj ęzyczne we Francji w Niemczech czy Cho Słowacji były bardz o mocn o lewicowe bardzo koszul a decydowa ły, a przekaz bardzo du żo czyta ł, więc jest te ż pytanie cz y on i czasami nie szukal i innej w izji Polski jes t taki kap italny to pisze o tej ksi ążce kap italne opis w iec gdzie ś we Francji 3006 . ro k, k iedy Józefowi kolarzow i pod czerwonymi flagami na ty m w iecu przynoszą dz iewczynki kwiaty i dziewczynki s ą w strojach krakowsk ich tanich no t o po prost u kapitalne historie on i t o polskie inaczej sobie wyobrażali ta k ta Polska jedna k troch ę zawiod ła i to jest bardzo t o jest bardzo bolesn e lekcje są opisy nasz wyjaz d na emigracj ę tak, k iedy ludz ie wychodz ą płaczą jedno z pierwsz ą po traktat ów międzynarodowych w nowy m porz ądku prawnym podp isane między polskim francuskim rz ądem o tym, że do Francji jak o rząd pozwoli ł wyjecha ć cz ęści obywatel i, poniewa ż eksportujem y bezrobocie tak t o jest nara z dawać zgody ora z rynku dokładnie tam jest ten opis on i walczyl i o Polskę, a tera z roboty n ie mają nie chodzi o medal e n ie chodzi ło akademie tak chodzi ło o ten chle b o d roboty t o zatrzymam y si ę na chwilę, poniewa ż ta narracja tak jak j ą prowadzi ć są dla mn ie tak naprawd ę Putin książki t o jes t opowieść o Górnym Śląsku między wojnami cz y nawe t od dziewi ętnastego w ieku do drugiej wojn y światowej i tak prowadzić tę narracj ę, że jedna k wyraźnie ta m si ę ustaw ia ta spraw a powiedzia łem socjalna cz y w wersj i takiej komun istycznej czy peeselowsk i nazw ijmy j ą socjalistyczn ą Demokratycznej jest przec iwstawiane idei narodowej to znaczy wydaj e się, że te 2 rywalizujące wiele ideologię wczesn a idea narodow a też jes t i przecie ż ideologi ą one z e sob ą rywalizowa ły jedna k bardz o wyraźnie co wi ęcej ta k jak troch ę to prowadzić tras ą pro ście publ icystycznie t o idea narodow a n ie służyła spraw ie w Robotniczej, bo wycisza ł właśnie t e postulat y podziały klasow e na rzecz narodowych ja my ślę, że tak po p ierwsze, te idee si ę cz ęsto przenikały przygotowan e s ą powstan ia śląskie tak naprawdę n ie zrobi porządek badań, o c o walczyli powstańcy śląscy, jak ą wizję Polski oni m ieli, w którym powstanie też n o jeszcz e, którym powstaniu właśnie to ju ż jest kompletnie inna sprawa natom iast rzeczywiście t o była rywal izacja tych 2 idei idea narodow a wyszła z teg o zwycięsko n o cóż mia ła za sob ą t e batal iony uzbrojone, których nie miały n ie mia ła drug a stron a i bataliony uzbrojon e by ły po stron ie Polski i postoju cz y Słowacji p o stronie Niemiec tak natomiast c i robotn icy z tymi k ilkoma liderami i z ty m całym chaos ie te ż nie do ko ńca wiedzieli jak ma wyglądać te n upragn iony świat ta k o myśli na raz ie tylko dystansowa ł si ę tam wyrzucan e dyrektor a tak wyrzucam y na taczkac h wywoz imy dyrektora zobaczymy jak t o b ędzie tak, że dyrektor bywał Niemcem t o się t o się cz ęsto si ę pokrywa ło właśnie, wi ęc tuta j t o naprawd ę czas burzy i chaosu i tyc h w łaśnie w ielkich marze ń tak strych nie wiemy co by było no n ie jeste m ja jestem pop iersie historia jest jestem dzięki tem u w iem patos u realizowania, al e z drugiej strony wskazywan ia, że ta historia jest n ie tylko ta, której z historią el it i h istoria, kt óra akura t dominuje mamy do teg o dopasować n ie to inne inne spojrzen ie na tak narodz iny Polski właściwie t o jes t właśnie się stroj ą, dlaczego tak tury ści tak bliska t o jest twoje twoje rodzinne jaka ś h istoria albo znacz y t o jestem ze Śląska z rodz iny Robotniczej, a Senatem Śląska jes t jak wszedłem w archiwach trudno mi się od n ich oderwać wiesz jak nagl e dostajesz t y zakurzone 200 stron wspomnie ń, lecz sp isanych, który wie, że nikt doniesie ń od p ół wieku n o to t o jest to jest marzen ie każdego, ale ważne jes t t o bardzo uwikłana h istoria, bo ta k jak p iszesz z 1 strony zapomn iana czy nawet kl ina tera z prze z trzeci ą Rzeczpospolitą, a z drugiej stron y w PRL - u gloryfikowany nie wiem jak t o powiedzieć instrumentalizacja bada ń instrumentalizacja an a i poz a ty m przedstaw iana tak że nic n o Muda jak wysz ło na temat ochotnik ów śląskich 1 książka w PRL - u, gdz ie po prostu c o strona t o praktycznie niedopowiedzenie albo taki w łaśnie patetyczne tak i przekaz wyklętych to i tak pisali t o wszystko tak n ie było ludz iach z krwi ko ści t o, gdyby przekłamania oczyszcz ą ul ice Stalina można było mówić moj a książka mam nadzieję jes t tak a, że tuta j przy nawet nie wyn ika, że nie jes t podmiotem lirycznym niechętnie opow iadam się po żadnej ze stron ja my ślę, że t o mo i bohaterowie m ówią czem u nie ma w w ciągu dalszyc h bardz o bardzo pobieżnie ten nam się wydawa ło, że t o też jes t ciekawe co się z n imi dzia ło, żeby pokazać, że byl i ta m ludzie, kt órzy do łączyli do aparat u pol itycznego cz y nawe t tajnych s łużb w s łużb w og óle noweg o systemu brutalneg o też trzeba by ć tacy, kt órzy wystąpili przec iwko temu systemowi, bo byli, ale byl i tacy, którzy do tyc h, którzy przeżyli bo, bo ilu ś ta m zgin ęło, kt órzy po prost u wyjechal i tak natom iast, że tak c iemno nie chcia łem te j książki rozbudowywa ć do ilu strony chcemy robi ć tuta j tak iej epope i natom iast oni większości byl i ta k na ni ższych stanow iskach i pow iem tak że te to czasami czeka ich lo s smutnym biurokrat ów, ale zazwycza j byl i tak starann ie życiem 22 wojnami tak wierz ę, b y prze z często pierwsze powstan ie śląskie pote m jeszcze Hiszpania potem drug a wojn a światowa między żydowską we źmie pod uwagę to oni ju ż tylko spokoju natomiast w te j faz ie mus imy pami ętać bo jaki by ł, jakby nie by ło w ty m nowe j Polsce trzydziestym pi ąty roku oni pami ętali, że Polskę przedwojenną żonaty mia ł mało wsp ólnego z demokracją, wi ęc by ło łatwiej przejść wtedy do teg o noweg o system u, a po drugie, pami ętali, że i ta k w tej, że z ich punkt u widzenia mo że t o kraj suwerenny, ale z punktu w idzenia tyc h robotników chłopów no t o nie mia ło dla większego znaczen ia, że nie ma c o do garnk a w łożyć między PRL, który dawa ł te ż nadzieję te ż m ógł jako ś zauroczy ć jes t w stanie zrozumieć to jes t stara dyskusj a stara dyskusj a oczywiście inaczej zrozumie ć nie znacz y Pędziwiatr taktyka zrozu m tu od raz u pow iedzmy tak to absolutn ie, bo ta opowieść jeszcz e ra z już na koniec trzeb a chodzić teg o pokolenia t o jest niesamowite t o jes t historia czy myślę, że n ie mało, kto u świadamia sob ie jak bardzo t o jes t historia t a drugiej RP strajk ów protest ów zryw ów, a tych bohater ów, czyl i tyc h działaczy ludz i n iezwykle aktywnych, ale też nie usta ły, cho ć Szadek pobić to jes t tak bardz o by m powiedziała przygodow a h istoria z tej perspektyw y my ślałam, że nas z rz ąd bardzo popkultura i siłę wierzy ja te ż zresztą bardzo lubię popkultur y jes t na film to jes t na film znakom ity spektak l, tak wi ęc pracujem y nad na d ZSRR jest niemal inspiruje si ę w ich w ka żdym razie Śląsk zbuntowany to jes t tytu łu teg o reporta żu o opowie ści o pokolen iu ludzi, którzy g łosowali na Socjaldemokrację bardz o ciekawe cz y wyn iki też tyc h tez zaborczych austro Węgrzech, kiedy ju ż mogl i oni g łosować n a tak masow o na Socjaldemokrację czek a te ż pol ityki klasow a pokolen iowa ludzi, kt órzy oko ło 200 śląskich ochotnik ów, kt órzy wyjechali, b y walczy ć w wojnie domowe j w Hiszpanii w Hiszpanii p o stronie Republiki t o jest 200 robotników ilu z n ich prze żyło szacuj e się około połowa z nich prze żyła natomiast 200 to zwrócą uwagę, że nie byli z r óżnych cz ęści Śląska tego n iemieckiego polskiego i czechos łowackiego Śląska miasto mam y tuta j taki podzia ł tak i podział natomiast mo żecie powiedzieć, że stają si ę też napisa ć jako takiej czyt a to nie prace naukow e, a n ie przestraszy ć nie t o jest czytad ło czytad ło ów dzi ękuję nalega jej jeg o Śląsk zbuntowan e byli pa ństwo go bardz o Zwiń «

"W modzie jest historia szlachty, husarzy i lechitów, a znikają robotnicy i chłopi" (powtórka)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: ŚWIĘTA Z RADIEM TOK FM

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 01:00

Najnowsze Podcasty

Jagą diagnozę ws. Rosji stawiał Piłsudski?

O dzieciństwie w górniczej osadzie na Syberii i rękodziele

Czy Twoim zdaniem nasz stosunek do pracy fizycznej zmienił się w ostatnich latach?

Test: Volvo S90

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL