REKLAMA

Czego nowego o homo sapiens dowiedzieliśmy się w 2019 roku?

Homo Science
Data emisji:
2019-12-27 13:20
Audycja:
Czas trwania:
25:15 min.
Udostępnij:

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Transkrypcja podcastu
witam państwa ponownie to już kolejna część naszej okolicznościowe audycji Homo science, której podsumowujemy rok i tym razem w naszym podsumowaniu postawiliśmy się skupić właśnie wina nas samych, ale też naszych bliskich troszeczkę dalszych krewnych o odkryciach antropologicznych będziemy rozmawiać z Tomaszem Ulanowski dziennikarzem naukowym gazety wyborczej dzień dobry dzień dobry dużo się działo w tym roku jeśli chodzi o antropologię o naszą wiedzę o naszych Rozwiń » przodkach naszych kuzynach i tak się zastanawiam od czego tu zacząć, ale chyba od takich dalszych naszych rubieży, czyli o odkryciach w okolicy Indonezji Filipin, które pokazały, że naszych kuzynów wyspiarskich była znacznie więcej niż się spodziewaliśmy po Hobbicie wyspy Flores na Filipinach odkryto nowy gatunek właśnie Homo tylko tutaj jest prawo do człowieka czy czy to jest jakaś linia, która nie wyewoluowała w tym samym kierunku co my no, handlując z ograniem mówił Wenta, którego ja pozwoliłem nazwać Duńczykiem pomyślę sobie, że skoro jest nowy gatunek to można szybko dostać polską nazwę zmieni się nadać być autorem, ale można sobie walkę nie ma inne inne uproszczenia h-moll agencji znam to był karłowatych gatunek człowieka niż był człowiekiem, nic więc wszystkie gatunki rodzaju Homo zaliczam do ludzi, ale nie wszystkie są naszymi przodkami prawda są takie linie, które prowadzą no też raczej zaułków to jest właśnie sprawa skomplikowana z tymi przodkami wszyscy wszystkie są naszymi kuzynami może tak powiedzmy to będzie chyba najwłaściwsze ze wszystkim jesteśmy spokrewnieni natomiast, jaką dokładnie wyewoluowały to jest po prostu sprawa jeszcze nie tak nie do końca poznana prawdopodobnie h-moll kadencji podobnie jak samo coraz więcej, czyli człowiek kobiecy wyspy Flores indonezyjski jest jakąś wyspiarskiej formą, która wyewoluowała Homo erectus SA Homo erectus SA, czyli tego trybu też, który był pierwszy, który najdłużej panował prawda prawie 2 000 000 lat on nie był Pierzchała, bo był wcześniejszy Homo Homo habilis, czyli 3 ze znanych Marek był pierwszy wielu innych względem był pierwszym, które staną na 2 nogach był pierwszym, który zakasował oczami wykorzystywał ogień był pierwszym, który zaczął rysować na skałach naj pierwszym, który pojawił na terenach dzisiejszej Polski czy po prostu pierwszym, który wędrował z Afryki to też nie jest do końca powiedziane, ponieważ to przy tym wszystkich przede wszystkich pierwszych należałoby dodać jeszcze słowo prawdopodobnie on najstarsze najstarsze ślady, których Marek zostawił pochodzą z Azji w tym właśnie ja w tym właśnie z Azji południowo-wschodniej głównie, ale mieszka też euro w Europie mieszka też w Afryce oczywiście fajnie by było, gdyby pochodził z Afryki tak jak tak jak my wtedy można było ułożyć całą antropologiczne historię ludzkości bardzo proste drzewo, które około 6 000 000 lat temu zaczęły rosnąć w Afryce, ale ale, ale no i jedne można w zasadzie z pewnością powiedzieć o pochodzeniu człowieka co ja wyłania się jak najbardziej z badań w tym, które zostało kilka w tym roku jest to, że nie ma żadnych prostych rzeczach to jest 1 wielki Krzak tak naprawdę powoli czas gorejący Krzak albo, czyli wiszący na ścianie poplątane gatunki rozchodziły spotykały się krzyżowały się stało ponownie też powiedzieć, że może być także człowiek powstał w więcej niż 1 miejscu czy człowiek w znaczeniu Homo roku najbardziej neandertalczyk przecież tak czynami wynika z przyjętej wiedzy wyewoluował w Europie, gdzie jest pierwszym prawdziwym Europejczykiem, ale przy pełni tu wcześniej jakiś jego przodek z Afryki tak rano wspólny przodek Szałamacha Dell Bergen Izolda Rudol atak, ale są różne różne koncepcje na temat tego, jaki był ten wspólny przodek, ale mówię nie ma żadnych finały rozstrzygnięć, bo nie może być po prostu nie wiadomo czy kiedykolwiek dowiemy się przed chwilą powiedziałem o takim wszech panujący przez przez wszech panującym przez bardzo długi okres Homo erectus się jego ostatni bastion niedawno odkryto w na jawie prawda tak majowy na jawie mniej więcej 100 000 lat temu efektu, jeżeli żyli sobie na jawie na dziś są decyzjami prawa zostało z zostało po nich w zasadzie to trudno powiedzieć coś po nich zostało oprócz artefaktów, bo być może być może zostały jeszcze jakieś ślady Homo erectus SACH w naszym dna po co się w ogóle stało w ostatnich latach co raz odkrywamy jakieś Homo to znaczy zarówno zje z jaskini Denisowa jaki właśnie ten jak nazywa ten najnowszy tegoroczny odkryty odrodzona wolą Amazona Gazeta ochrona rywalizujących o władzę nie co się zmieniło antropologii, że nagle nam sypnęło tymi wszystkimi karłowaty mi nie do karłowa tymi mamy nowe narzędzia badawcze w zasadzie takie całych nauce, że nowe narzędzie badawcze przynoszą nowe nowe odkrycia mamy nowy teleskop pod lepsze Polska odkrywamy odkrywamy w kosmos jeszcze głębiej niż kiedyś i również w skali mikro nie tylko makro mamy mamy genetyka która, która dopiero w ostatnich latach tak naprawdę nauczyła się porządnie czytać tzw. antyczne tzw. antyczny to oznacza 6 drewna, czyli tak kopalne pochodzący z szczątków sprzed tysięcy albo dziesiątek tysięcy albo setek tysięcy lat będzie coraz lepiej coraz więcej odkryć, gdzie widzi coraz więcej, ale jednocześnie będziemy widzieć coraz mniej, ponieważ to bardzo długo trwało tak, ponieważ komplikacja tego obrazu tak jak mamy prosty obrazek kilku piw celowy i wydaje nam się, że wszystko nie widzimy nałożony zamazany prawda, kiedy zaczynamy dodawać kolejne pikseli obraz robi się coraz bardziej wyraźna jednocześnie widzę widzę nic więcej szczegółów, które nie do końca rozumiemy jest taki bardzo prosty obrazek, który ma odzwierciedlać naszą ewolucję, czyli takich form bardzo prymitywnych małpą podobnych ma kształt tych ku temu człowiekowi wyprostowane Emu i naszemu gatunkowi czy naszemu ku człowiekowi współczesnemu i ten obrazek jest na wskroś mylne co zresztą wspomniała wcześniej, bo te linie tak naprawdę się rozgałęziają w wielu miejscach 1 łączą pod łączą potem 1 z takich miejsc rozgałęzienia i takich miejsc, gdzie takie węzły się twarzą jest jaskinia Denisowa Denisowa jaskinia w górach Ałtaj, gdzie odkryto właściwie kilka lat temu 9 lat temu zaledwie nowy gatunek człowieka człowiek z jaskini Denisowa taki został nazwany Denis Denisow Janie mówi się na tych nie ma łacińskich nazw nie ma Łacińskiej nazwy właśnie dlaczego, bo to nie jest pewne czy oni są nowym odrębnym gatunkiem na jeszcze jedno tylko słowa, zanim do tego przejdę używać takiego słowa takiego określenia od prymitywnie się do bardziej zaawansowany, gdyż jest fałszywy moim zdaniem to jest fałszywy fałszywe spojrzenie na historię ludzkości to znaczy te reformy człowieka, który już nie przetrwały nie były wcale gorsze ani lepsze od nas po prostu były inne trochę mniej dostosowane do środowiska związku z tym się nie zachowały, gdzie jestem skażona tym punktem widzenia, gdzie człowiek jestem zwieńczeniem stworzenia to co nam daje żadnego stworzenia wszystkim właśnie one też były oni też byli ludźmi tylko ludźmi innych gatunków nie tak dalekich od naszego gatunku skoro mogliśmy się z nimi powtórnie spotykać uprawiać seks owocny zresztą właśnie uprawianie seksu i tu znów jesteśmy przy jaskini Denisowa i na pewno uprawia seks to wielogatunkowy, bo jak, jakie gatunki ze sobą uprawiał seks no panie są wspomniani inni Słowianie, czyli gatunek, który został opisany dopiero 2010 roku właściwie historia ludzkości tak jak to było wczoraj nie wiadomo kurz bliscy kuzyni neandertalczyków bliscy niż nasi niż niższy niż nas w zasadzie nie wiadomo czy to jest czy to czy to był podgatunek neandertalczyków czy może podgatunek Homo sapiens czy może neandertalczyków są pod gatunkiem Homo sapiens cholera nie wiadomo w związku z tym nie nadano im jeszcze nazwy Łacińskiej, tym bardziej że tak naprawdę oni są oni są znani z bardzo niewielu szczątków kilku zębów kosteczek palca to jest oryginalny odkrycie zamki i paliczek natomiast dopiero niedawno znaleziono teczkę czaszki jedynie Sobianin, ale poza jako związanego z powodzeniem zdążyli mamy potwierdzenie, że rzeczywiście byli zawsze pojawiają się takie wątpliwości czy tym razem trafiliśmy np. na jakiegoś po prostu tamta mlecznego już pojedyncze są debiutantami rolę takiego pojedynczego osobnika, który się na tyle różnił się na typowo od reszty Towarzystwa, że po odkryciu jego szczątków stwierdzam, że to mogło być coś innego tak, że no tam mowa w ofensywie też jednak genotyp, bo bo, bo nadanie Sowiński udało się udało się wyeksponować i przeanalizować na tej podstawie ten gatunek tenisowe zostali uznani za osobny gatunek, ale jeszcze do sowieckiej właśnie to wydaje się, że to było takie jaskinie wiadomo teraz budujemy jaskinię zewnętrzne stoją w Hadze stawiamy sobie domy też miejsce schadzek tak kiedyś ludzie nie nie potrafili budować domów i korzystali z tego co senatora dała się związki głównie i tak jaskinia Denisowa Denisowa jaskinia była takim za skrzyżowaniem skrzyżowaniem na na szlakach migracyjnych różnych gatunków ludzi wiadomo, że mieszkali tam niezgodnym z Gdyni stawianie, ale i neandertalczycy wiadomo, że być może mieszkali w tym samym czasie ponieważ, ponieważ znaleziono bezpośrednio hybryda, czyli dziewczynkę, która miała jednak rodzice nadal to neandertalskich drugiego do Sowińskiego to rewelacja prawda oprócz właściwie czemu się dziwi mnie przyszło to było chyba naturalne ludzkie nie było obce także naszym przodkom, ale Homo sapiens też tam dołożyli swoje dna do tej jaskini tenisowej tam no tak oczywiście z państwa jaskinia nazywać Wysokiński, ponieważ mieszka tam Pustelnik rosyjskiej Denis dziewiętnastym wieku i tam też mieszkali ludzie z naszego gatunku po prostu tam mieszkali ludzie z różnych gatunków i oni również dla atrakcyjne miejsca przepraszam tak nie także na złoże to musiał fajne jest wyjątkowego, żeby tam tak wszystkim chciało mieszkać, ale też nasi przodkowie krzyżowali i z Gdyni są zmianami i neandertalczykami też mamy udowodniono mamy Europejczycy w ogóle ci, którzy wszyscy nie Afrykanie mają około 2% dna neandertalskiego tak tak znane to czekanie krzyżowali się czy nasi przodkowie krzyżowali, ponieważ my jesteśmy też przodkami neandertalczyków nasi przodkowie z krzyża wali prawdopodobnie jeszcze na bliskim Wschodzie, więc 50 000 lat temu, czyli tuż po tym, jak Homo sapiens wyszli z większą falą z Afryki napotkali neandertalczyków, którzy mieszkali już w Europie wcześniej z Europy rozeszli również do Azji między bliski wschód na jak napotkali to zaczęli ze sobą bliżej żyć, a wiadomo, że życia no polega nie tylko na przemoc, ale też na seksie być może pasek ten seks był również efektem przemocy tego nie wiemy nie jesteśmy w stanie tego, by ustalić potem się ci ludzie, którzy poszli nie tylko Europa też do Azji już przodkowie Homo sapiens neandertalczyków napotka jedynie Słowian i 940 000 lat temu również doszło do bliskich Cannes oczywiście, że tak, ale w związku z tym, że byli to ci ludzie, którzy aż do Azji to nam już nie przynajmniej Europejczycy w swoje w ogóle już nie dziedziczą żadnego materiału genetycznego po zmianach Azjaci dziedziczą właśnie przez Europejczyków co tu muszę przerwać wracamy za parę minut jeszcze ziemię Europą tym co się u nas działo, a naszym gościem już jest Tomasz Ulanowski dziennikarz naukowy gazety wyborczej witamy ponownie Homo science wydanie specjalne podsumowanie roku i drugie druga część poświęcona ludziom antropologii rozmawiamy z Tomaszem Janowskim dziennikarzem naukowym gazety wyborczej w tym dobry ponownie i autorem książki, które okaże się w lutym książki, która nosi tytuł o powstawaniu Polaków brzmi bardzo fascynująca przyznam szczerze od razu helska, jeżeli jest wielką Lechię jest przemożne, ale myślę, że wielkiej wspomina oczywiście trudno nie wspomnieć o różnych bzdurach dlatego wspominam wielkiej Legii, ale nawet się zastanawiam czy nie dać tej książce i troszeczkę innego tytułu żółci powstawaniu Polaków stwierdziło, że najbardziej polskie słowa istnieje absolutnie tak wszystkie znaki diakrytyczne całe polskie znaki w każdym razie nas widzą jednak po książkę nie mogły poprawiać wynik w błąd ta książka jest nie tyle rzuci co o powstawaniu nawet nie za powstawanie Polaków zapisy tylko pretekstem, żeby Polacy nie są tak bardzo interesujące, że pani pisać książkę uważam ich, ale no proszę, ponieważ nie mamy u siebie dna neandertalskiego nie ma może na nic nie rozumie bowiem nie są nie są interesujące, ponieważ na, jakby termin Polacy dzieli między sobą ludzi bardziej nie interesuje to co ludzi łączy np. łączy nas to wszyscy mamy te mniej więcej 2% naszego dna to jest to jest materiał genetyczny od od neandertalczyków nie mamy tak jak już powiedziałem swoim w ogóle materiału genetycznego ani Sowińskiego, ale z badań, które przy rodzinie na swoim da wynika, że mam odrobinę 70% kładę na jezdni Sowiński, jeżeli to nie jest błąd badawczy to, które oczywiście może się zdarzyć no tak jest to bardzo ciekawe jak to się stało to ona jest nimi przybył do nas z gór Ałtaj jacyś moi przodkowie prawdopodobnie tak i o tym za chwilę porozmawiamy, skąd nasi przodkowie przebywali właśnie, bo tutaj pojawiło się sporo nowych odkryć odnośnie tego, kto do Polski nie tylko do Polski w ogóle Europy przebywał, w jakich falach migracyjnej co robił i co tu robił, bo to to nie było także tutaj od 40 000 000 lat zamieszkiwali ci prawo lat Polacy dowiedzą się zatem nie było Europy takiej, jaką dzisiaj znamy on ten kontynent informował 20 000 000 lat temu to też wtedy jego linia brzegowa była troszeczkę inna niż dzisiaj jak również nie było wówczas nawet naszego gatunku, więc już, jakby przejdźmy do czasów bliższych nam, kiedy się tutaj pojawiły inne fale migracyjne niż neandertalczycy no po pierwszych pojawiło zbieraczy, czyli ci którzy, czyli wyszli z Afryki mniej więcej 60 000 lat temu w treści, więc 50 000 lat temu na bliskim Wschodzie krzyżowali się z neandertalczykami już po tym, mezalians się około 45 000 lat temu weszli do Europy i nocy zbieraczy, jeżeli z tego co upolowali zebrali z roślin i to oni się przyczynili do tego, że zniknęli neandertalczycy, jakie są hipotezy neandertalczycy z znikną mniej więcej 610 lat temu jakoś tak zbieg okoliczności przypadek niż za okoliczności prawa no no trudno powiedzieć tego nie wiemy co się stało, ale czy wybiliśmy w tych naszych bliskich kuzynów i środków w sposób bezpośredni czy po prostu byliśmy lepiej dostosować też co mnie się najbardziej prawdopodobne po prostu piszmy lepiej dostosowanie środowiska również dziedzicząc dziedzicząc pewne cechy ponadto ciekach i Afryka i po afrykańskich Homo sapiens i ponad rok czekaliśmy lepiej dostosowane do zmieniającego środowiska właśnie, bo zmiana klimatu się szykowała prawda no 30 000 lat temu, gdy obca Super wulkanu, który zyskał na polu dzisiejszego na polu tzw. Puls ukraińskich i po tej erupcji na ślady neandertalskie już w zasadzie nie nie występują w Europie, czyli zmiana, do której oni byli gorzej przystosowani okazać być może będzie prawdopodobnie być może tak to tak to wygląda tak to dane warto, więc 450 lat temu ci łowcy zbieracze gatunku Homo SA Homo sapiens już skrzyżowanie z neandertalczykami weszli do Europy Goi zamieszkali kolejna fala migracji nastąpiło 9000 lat temu, kiedy Anatoli do Europy zaczęli wchodzić w dzisiejszej Turcji powiedz będziesz terenów dzisiejszej Turcji zaczęli, ale azjatyckich teren dzisiejszej Turcji zaczęli wchodzić rolnicy to jest ciekawa czeka seria kultura zamierza również w genach, ponieważ ci łowcy zbieracze mniej więcej wiemy, jaką wyglądali mieli ciemną skórę ciemne ciemne włosy i jasne oczy jasne oczy prawdopodobnie liczyli ponadto czeka prawdopodobnie natomiast rolnicy wyglądać zupełnie tak jak tak jak tak jak Tyrolu mieli ciemne włosy Jasną skórę ciemne oczy dzień dobry i no jak weszli do wejścia do Europy to to no to co zaczęli robić w Europie oczywiście, jeżeli krzyżować się z łowcami biegaczami to, tudzież wypierać kultury, ponieważ kultura pozwalała na wychowanie większej liczby dzieci, a nawet większa liczba dzieci, bo jak najbardziej wskazana, ponieważ ktoś musiał na tych na tych podatkach robić przecież no no i tak się przez dziesiątki tysięcy lat mieszało przez 1000 lat musiało aż 5000 lat temu i to właśnie odkrycie tegoroczne, którym chcemy opowiedzieć no dobrze i 4800 lat, ale właśnie takie, które szkoła tego, o czym blisko 5000 lat temu to jest dosyć chyba najbardziej na terenie Małopolski zdarzyło się coś bardzo nieprzyjemnego znaleziona tamtego okresu wspólną mogiła, która masowy grób masowy grób zawierający szczątki bardzo nieprzyjemnie pomordowanych rozsądku tak czasem głowę pomordowanych ludzi KO połączy mężczyzn Małopolski, ale Małopolska wyższa oczywiście nie był oczywiście bez co ciekawe ciekawe w tym odkryciu straszne jest to, że ci ludzie, którzy zostali tam zmasakrowani przez ówczesnych kolejnych imigrantów, którzy przybyli do Europy ze Stanów euroazjatycki ich byli tym to mieszanka rolników i łowców zbieraczy natomiast ci ludzie ci imigranci, którzy zmasakrowali dziś te owce kultury grobów jamowych tak pięknie się nazywają wszystkie kultury w zasadzie byliśmy o ich w zasadzie byliśmy, ponieważ oni oczywiście dodali swoją do swoją pulę genów do mieszanki Europejskiej ta mieszanka składać tych 3 migracji przede wszystkim z tym, że Donald bardzo dużą bardzo dużą pulę pulę genetyczną tam europejskie banki szczególnie, jeżeli chodzi o chromosom męski Tomku mówi bardzo ładne słowa, ale co to w praktyce oznaczało coś też bardzo nieprzyjemnego prawda to coś co zobrazowane właśnie w tym grobie sprzed 5000 lat to, że oni po prostu wymordowali ówczesnych mieszkańców Europy i zajęli miejsce czy wymordowali mężczyzn i przejęli kobiety to było bardzo kolorowa wydaje się zbyt proste przede wszystkim oni oni dysponowali tym czym czym ówcześni mieszkańcy Europy nie dysponowali dysponowali lepszą techniką lepszą technologią zarówno produkcji broni jak i narzędzi inny innego rodzaju wszystkim dosiadali koni Ano właśnie była ta innowacja największa no no koń na polu walki wiadomo, że olbrzymią przewagę jeżeli, jeżeli broniący się nie stanie się zorganizować solidne czworobok i tak do końca ich po prostu rozjedzie i prawdopodobnie tak tak to mogą w wielu przypadkach wyglądać, ale również mogą wyglądać tak, że po prostu mężczyźni z tych statystyk stop Stali stopowej kultury grobów jamowych umowy jako zwycięzcy bliższe oparciem dla kobiet, które już wtedy mieszkał w Europie tak też zawsze wizja tych najemców, którzy wpadają gwałcą mordują pędzą tak jest, a tymczasem oni się po prostu tu zjawili pewnie przepraszam przetrze pali miejscową ludność mocną, mordując częściowo, ale przed wszystkim tak jak mówisz zamieszkali Stali się atrakcyjniejsze tak no mogło tak być prawda no prawdopodobnie tak było, ponieważ byli atrakcyjniejsi, kto to niekoniecznie musieli kobiet gwałcić po prostu byli atrakcyjni dla kobiet mężczyźni czy kobiety atrakcji dla mężczyzn tego nie wiem czy to jest ta trzecia fala, że skoro się rozmnożyć ostatecznie to chyba się chyba sobie przypadli do gustu, ale myślę, że takie rozważenia to już są pozamerytoryczne tak tak do no to trzecia fala emigracji przez przecież cała Europejska polega na tym, że chodzi o męskich sam dyrektor wiadomo i w takim razie to widać teraz w naszych Europejską, ale wyraźnie, ale rzeczywiście czy jak i jakie cechy wyglądu poczynają najgorzej wygląda dobrze zacznie z wyglądu, ale powiedzmy ten ten ten wygląd jest jednak jakiś tam tylko szczegół genotypu, ale oni oni mieli Jasną skórę ciemne oczy i być może jasne włosy być może to im zawdzięczamy to, że blond czupryną są takim symbolem europejskim, czyli tak naprawdę europejskim azjatyckim to bardzo wiemy lubimy sobie różne rzeczy dopowiadać co ma to, gdy państwo odnieśli wrażenie, że my tu gadamy o zamierzchłej przeszłości przyszliśmy ostatni rok podsumowywać to chciałem przypomnieć zwrócić uwagę, że spora część tego, o czym mówimy właśnie się klaruje albo jak Tomek powiedział jeszcze bardziej zaciemnia w wyniku odkryć ostatniego roku tak, bo to są właśnie te odkrycia dotyczące ten grób masowy, czyli potwierdzenie tej migracji trzeciej fali imigracji Europejskiej nowe gatunki człowieka, które się pojawiły na jawie to na czym na tych sprawiły między różnych miejscach natomiast w niebieskiej tenisowych jest spotykały na pewno to jest jedno z najnowszych odkryć, czyli ten ostatni bastion Homo erectus na jawie także wbrew pozorom to nie są opowieści zupełnie z zamierzchłej przeszłości tylko ostatniego roku, a naszym gościem był dzisiaj Tomasz Ulanowski dziennikarz naukowy gazety wyborczej autor książki o powstawaniu Polaków którzy, która ukaże się już 12lutego prawda tak będziemy jeszcze o tej książce z Tomkiem rozmawiać zaprosimy go na pewno nasze audycje mamy całe mnóstwo rzeczy domówienia, zwłaszcza że nie będziemy rozmawiali o wielkiej Lechii tylko o prawdziwych genetycznych naszych przodkach dziękujemy i zapraszamy państwa na trzecią część podsumowania roku, tym bardziej że teraz skupimy na klimacie, czyli takim temacie, który jest dosłownie w przenośni bardzo gorący Zwiń «

PODCASTY AUDYCJI: HOMO SCIENCE

Więcej podcastów tej audycji

REKLAMA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

REKLAMA

DOSTĘP PREMIUM

Słuchaj wszystkich audycji Radia TOK FM kiedy chcesz i jak chcesz - na stronie internetowej i w aplikacji mobilnej!!

Dostęp Premium

SERWIS INFORMACYJNY

REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA