Wybitna intelektualistka niewygodna za życia, polaryzuje także dziś – Róża Luksemburg

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrzewski dzień dobry ponownie no i przed nami kolejny temat, który jakoś wiąże poprzednio również rozmową nowo co jest prawdą jest fałszem, kto jest dobry, kto jest zły, kto zasługuje na pamięć, kto może nie zasługuje m.in. taką postacią kontrowersyjną trudną właśnie może w takiej prostej weryfikacji jest Róża Luksemburg w ubiegłym roku na pewno znacznie bardziej wyraźnym można powiedzieć obchodzona była przynajmniej w niektórych kręgach setna rocznica Rozwiń » jej śmierci, bo to jest dzień 15 stycznia 1919 roku, kiedy Róża Luksemburg no właśnie została zamordowana teraz minęła już prawie bez Echa to pierwsza rocznica tego wydarzenia, ale właśnie trochę dla potrzeb naszego dzisiejszego poranka, gdzie ten wątek prawdy historycznej przewija postanowiliśmy wrócić do tej do tej postaci pomoże nam ją ocenić pan dr Wiktor marzec Instytut studiów społecznych Uniwersytetu Warszawskiego dzień dobry dzień dobry ja może tutaj sięgnę do pani dr Anny Winkler znalazłem tak koło jej wypowiedź w Polsce ta wybitna znana na całym świecie intelektualistka nie ma najlepszej prasy, choć zginęła, zanim jeszcze bolszewicy okrzepli władzy padła ofiarą ustawy w Polsce dekomunizacja inne skuto upamiętniającą ją tablice za co Polacy nie lubią i czy naprawdę słusznie to taka powiedzmy niech to będzie początek naszej rozmowy, a tak rzeczywiście Róża Luksemburg jest taką postać, która nie miała szczęścia z nim metoda, a w dobrej prasy, a różnych środowiskach w różnych gremiach myślę, że też z tego wynika, a no takie pewne odium, które otacza także w dzisiejszej debacie czy w dzisiejszym odbiorze, który też nie jest a, a niespecjalnie wnikliwie przygląda się sylwetce politycznej czy geografii, a róży Luksemburg no bo rzeczywiście jest to postać która, która nie pasowała, a do właściwie wszystkich konfiguracji politycznych, z którymi mieliśmy do czynienia w Polsce, a od śmierci czy też od lat jej najbardziej intensywnej działalności akt przede wszystkim, a Jerzy wczesnej fazie, a swoich działań, a była ona członkinią partii Socjaldemokracji Królestwa polskiego Litwy, która była partią na gruncie rzeczy mniejszościową w Polskim w Polskim kontekście politycznym, a popierała idei które, a uzyskały pewnych zwolenników, a natomiast no, a budziły też wrogość niechęć, a duże bryły stosunkowo licznych innych grup społecznych mianowicie, a były to idee związane z internacjonalizacją czym socjalizm ma potem, a sprzeciwiała się bardzo intensywnie w swoich polemikach np. Włodzimierzowi Leninowi również, a polemizowała z nim w kwestii narodowej w kwestii tzw. a prawa narodów do samostanowienia, argumentując że, ale nie chce przyznać różnym mniejszym narodom imperium rosyjskiego tak naprawdę zbyt wysoki stopień niezależności, ale także krytykowała jego jego teorię praktykę partyjną, tak więc takim oficjalnym dyskursie leninowski także była postacią odsądzano od czci oto ci ja no to, jeżeli właśnie mówimy o tym pierwszym okresie działalności to jeszcze przy okazji może dodajmy, bo to w jakim stopniu jednak może też mieć wpływ na ocenę całości jej życia to jest osoba z bardzo dobre wykształcenie mówiąca w wielu językach studiująca z różnych powodów między nimi też racji swojej działalności musiała uciekać tak m.in. do Zurychu, gdzie studiowała filozofię ekonomię prawo, więc osoba szczególnie na tamte czasy jeszcze kobieta dodajmy no na pewno nie miała tak łatwo chociażby właśnie też racji swojej płci no, więc jest zdolna mądra drukowana mówi się, że to pierwsza Polka, która zdobyła doktorat z ekonomii no ale problemem jak rozumiem sobie poglądy polityczne, bo to jest ten czas, kiedy ludzie ludzie nurtu lewicowego w Polsce przynajmniej część tego nurtu mówią, owszem, rewolucja socjalna może nawet nie rewolucja tylko rewolucja socjalna, ale kluczem jest niepodległość państwa polskiego tu rozumiem, że dlatego Róża Luksemburg się może nie podobać, bo no, bo co ona nie chciała niepodległości polskich do w takim obrazie, który kreślą jej przeciwnicy tak, by można to rzeczywiście zrekonstruować nie jest pozbawione podstaw tak należy też oczywiście pamiętać tutaj pan redaktor wspomniał przed chwilą rzeczywiście ona spełnia taki nawet może i fantazji ma kogoś kto, a nie powinien zabierać głosu politycznego nie powinien, a z tej polskiej wspólnocie politycznej, a być osobą aktywną tak jest to osoba z rodziny żydowskiej jest to osoba bardzo kosmopolityczna zarówno, jeżeli chodzi o swoją biografię jak i swoje poglądy, a jest to osoba właśnie wykształcona, a bardzo, a śnie ale, zabierając głos w różnych sprawach w momencie, w którym, a często tego sobie tego głosu kobietom jeszcze nie przyznawano, więc ona także bulwersuje, a swoich, a polemistów swą obecnością publiczną taką, a fizyczną wręcz prawną, a natomiast, że chodzi o poglądy, a dotyczące niepodległości to rzeczywiście, a tutaj, a wspiera się ona, a tej argumentacji tym, że wspomnianym doktoratem z Zurychu uważa ona po prostu, że gospodarka na terenie Europy Środkowej jest tak zintegrowana z dużymi państwami imperialnej mija zatem tymi 3 państwami, które mianem miał my określamy na ogół jako jako państwa zaborcze, że nie ma szans wytworzenia nie jako samodzielnego i dostatecznie silnego państwa Narodowego, a na terenach opowiedzmy dzisiejszej czy międzywojennej Polski i z tego względu argumentowała, a za tym aby, a nie skupiać się na tego rodzaju dążeniu, które po prostu będzie rozpraszało i odciągał robotników robotnicy od walki o ich interesy i o rewolucję socjalistyczną bo, bo taki był polityczny cel działalności róży Luksemburg no właśnie nowy po przypomnijmy z jej życiorysu żona właśnie zaczyna działać w niemieckiej partii socjaldemokratycznej tak w SPD i za zimno pobytu na terenie Niemiec duża część życia, bo to mówiliśmy, że ona podróżowała była również taka aktywna na tych zebraniach partyjnych czasami odbywających się też w innych państwach np. w Londynie i i właśnie kluczowym chyba takim ważnym momentem jest rok 1918 może powstaje państwo polskie, a ona w tym czasie jest w Berlinie i bardzo aktywnie włącza się w rewolucję, która jak rozumiem z punktu widzenia tego co myślimy o tym co się dzieje osiemnastym roku jest to groźna dla niepodległości Polski czy dobrze myślę tak to w jaki sposób, a jakiś sposób z pewnością ten, a ona ten wyjazd do Niemiec i zmiana tak naprawdę form działalności politycznej ma tutaj na pewno niemałe znaczenie rzeczywiście Róża Luksemburg, a stopniowo to był jakiś proces, ale gdzież podział po roku 1905, kiedy ona także wyjeżdża w wyniku represji carskich po rewolucji 900 piątego roku, a z dnia no z dnia na dzień to się może nie dzieje, ale jednak stopniowo, a coraz bardziej zaangażowane właśnie działalność niemieckiej SPD tam też aktywna na forum parlamentarnym, gdzie zabiera bardzo silnie wyrazisty głos, a przeciwko wojnie przeciwko zbrojenia, które podejmuje wówczas, a cesarstwo niemieckie, a natomiast później faktycznie przystępuje do, a lewicowej, a frakcji, a tejże partii socjaldemokratycznej, która z czasem oddziela się od głównego nurtu SPD i rzeczywiście wybiera taki wariant rewolucyjny po wojnie mówi Andrzej Spartakusa tak tak tak już na samym już na samym końcu jej polityczne ścieżki, a jest to grupa, która chce radykalnie podważyć porządek polityczny, który powstaje, a w Niemczech po pierwszej wojnie światowej tak nie chce zgodzić się na kompromisy chce dalej dążyć do tego, aby władze objęły rady robotnicza, a natomiast w sensie takim, a obiektywnym, a powiedzmy, a w sensie gdzieś z lotu ptaka no to możemy właściwie powiedzieć, że ta działalność tak naprawdę przysporzyła większych szans polskiej niepodległości, ponieważ osłabiła, a państwo niemieckie wówczas np. a nos skierowała bardzo dużą uwagę na, a przeprowadzenie wewnętrznego porządku a, odwracając ją od różnego rodzaju konfliktów, a granicznych prawda bardzo szerokiej, a szeroki połać ziemi, a który, który był właśnie przedmiotu sporu między nowo powstałą polską Niemcami z 1 strony oczywiście ma pan rację, bo Niemcy zajęte rewolucją mogą się bardziej skupiają na tym co się dzieje u nich, a otwiera pole do różnych działań, które wtedy w Polsce były istotne dla kształtowania naszego państwa, niemniej jednak w tym sensie powiedziałem pozwolę sobie na taką tezę, że wspieranie rewolucji było niebezpieczne, bo tworzenie w ogóle innego typu państwo czy tych rad robotniczych raczej właśnie szło w stronę tej internacjonalizacji Europy, a nie ani tworzenia pan państw narodowych co więcej wydaje się, że to co było istotne to wrzenie rewolucyjne w Niemczech oczywiście zdławione już osiemnastym roku było istotne z punktu widzenia polityki młodego państwa sowieckiego, które przecież za chwilę rusza na zachód licząc, że ponownie uda się ten duch rewolucyjny wskrzesić tak czy rozpalić na nowo i i w tym znaczeniu, bo potem mamy oczywiście wojny polsko bolszewicką ten ta rewolucja tak na nią też patrzy z punktu widzenia groźby dla interesu polskiego tak bez wątpienia, a tu 100% wskazano radykalna lewica wówczas rozumuje w kategoriach ściśle internacjonalizm licznych porządek, a stary porządek państwowy, a Europy, a Jerzy Gruza ska wojna jest takim momentem, który pozwala otworzyć, a dziejową szansę na rewolucję na skalę Europejską jeśli nie światowa oni naprawdę myślą że, a w ciągu kilku miesięcy, a uda się, a zaprowadzić władzę nad w kolejnych państwa da na skutek tej destabilizacji rzeczywiście polityczni towarzysze róży Luksemburg, którzy zostali, a na terenach imperium rosyjskiego, a działali dalej Socjaldemokracji kres polskiego ulicy Ano za chwilę, a będą, a razem z bolszewikami planowali utworzenie Republiki radzieckiej w Polsce prawda idący wraz z armią czerwoną, a na zachód co oczywiście im się nie uda na skutek klęsk militarnych no właśnie, ale to już jest troszeczkę historia późniejsza wróćmy do nie wiem listopada 1980 osiemnastego roku do do Berlina Róża Luksemburg wraz z Karlem Lipsk lipnych wtem no działa natomiast pojawia się zagrożenie, choć oczy oczywiście my teraz językiem róży Luksemburg dla dalszych losów tej tej rewolucji no i dochodzi do decyzji o aresztowaniu zarówno właśnie Karl Liebknecht jakich róży Luksemburg, a konsekwencją tego aresztowania jest jej śmierć, ale to niech pan opowie jak to właśnie przebiegu no to są wydarzenia które, a owiane są do tej pory, a właściwie, a pewną tajemnicą do końca nie wiadomo a kto tutaj podejmował decyzję aktu bezpośrednimi sprawcami tego aresztowania morderstwa były, a bojówki prawicowe tzw. kraj corsy prawda dymi zdemobilizowanych żołnierzy, którzy no mieli poglądy radykalnie prawicowe i a nie stronili od przemocy, a no i a nienawidzili, a komunistów nienawidzili tych którzy, a byli przeciwko wojnie wcześniej, a którzy teraz, a starali się zdestabilizować, a dalej, a porządek polityczny państwa niemieckiego natomiast są, a poważne poszlaki mówiące o tym, że przejmie aresztowanie niekoniecznie morderstwo, a było dokonane w porozumieniu z, a konstytuującym się wówczas rządem Republiki niemieckiej, który był już pod kontrolą tego, a centry stycznia jego skrzydła partii socjaldemokratycznej, a zatem dawnych partyjnych kolegów róży Luksemburg a, z którymi jednak jej polityczne drogi rozeszły się już, a aż w roku 1914, a oczywiście wcześniej też stanowili oni różne skrzydła tej partii, ale takim taką kością niezgody był udział Niemiec wojnę także Luksemburg była 1 z nielicznych socjaldemokrata Beck, a która od początku zajmowała pozycję a, a no od początku do końca pacyfistyczne i antywojenną, a co oczywiście w momencie, w którym Socjaldemokracja niemiecka już poparła wojnę poparła krytykę kredyty wojenne to było też traktowane jako coś w rodzaju zdrady stanu w tych warunkach wojennych Adamem synem tak oni mi jakaś taka niechęć do, a tego skrzydła, a lewicowego SPD, a wśród tych środowisk bardziej zorientowanych właśnie wojny czy może także taką, a idea państwową którą, którą chciano jednak, a kultywować w latach wojny mimo wszystko, a ta niechęć wobec Luksemburg po prostu rosła no i to chyba jest już taka nie kontrowersyjna czy tajemnicza historia mówi żona po prostu została zastrzelona strzałem w skroń zwłoki wrzucono do kanału piechoty odnaleziono je dopiero latem 1lipca tego 19 ego roku lipnych lipnych również został zastrzelony no i teraz na koniec, choć wiem, że to pewnie nie jest takie proste mamy po minut z kawałkiem no pod chociażby krótkiej prezentacji tej sylwetki to dobrze, że my ją nie wiem wykazuje dekomunizację zdejmujemy jakieś tam tablice, które ją upamiętniają, a czy może jednak nie myślę, że zdecydowanie nie, a myślę tak, dlatego że Róża Luksemburg nie była jedynie działaczką partyjną, a i nie była jedynie aktywne na tym polu, który na, którym skupiliśmy się w trakcie dzisiejszej rozmowy, ale była też pisarką, a z dziedziny ekonomii i to w tej dziedzinie tak naprawdę, a stała się, a tu sławną Róża Luksemburg tak Róża Luksemburg jest znana na świecie, a jest, a jej pisma są elementem szynobusów na większości kursów ekonomiczna, a światowej klasy Uniwersytetowi i to dlatego jest to postać, której w, jaki sposób Warta zapamiętania tak może jakiegoś kultu to oczywiście zależy od tego jakie kto ma tutaj polityczne zapatrywania, ale jednak uznania jako po prostu badaczka takie są autorką bardzo ciekawej teorii, a akumulacji, a kapitału bardzo ciekawej analizy globalnego kapitalizmu, a w swojej książce, a po tytuł właśnie kumulację kapitału pokazuje w jaki sposób kapitalizm, a początku dwudziestego wieku musi żywić się jako o tym co pozostaje na jego, a na jego zewnętrzny jego zewnętrzna zatem są potrzebne kolonie są potrzebne zewnętrzne rynki zbytu to była to była niezwykle ciekawa i a inspirująca teoria no to mam nadzieję, że przynajmniej nasza również rozmowa to troszkę wpłynie na postawy niektórych może też dekomunizacja rów, którzy do róży Luksemburg są definitywnie wymazać naszego w naszej pamięci bardzo panu dziękuję za rozmowę dr Wiktor marzec Instytut studiów społecznych Uniwersytetu Warszawskiego był z nami teraz informacje w TOK FM, który wrac Zwiń «

Wybitna intelektualistka niewygodna za życia, polaryzuje także dziś – Róża Luksemburg

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKENDOWY PORANEK - MACIEJ ZAKROCKI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 18:00

Najnowsze Podcasty

"Ogień zaporowy" prezesa Adama Glapińskiego

Nagle Ci, którzy doprowadzili do zablokowania budowy wiatraków, teraz stają się wielkimi obrońcami

"Performance Review" - niezbędne słowa i zwroty do oceny rocznej

Co się dzieje z polskimi skoczkami?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL