Jędrzej Moraczewski, pierwszy premier odrodzonej Polski

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki dzień dobry zapraszam na audycję historię Polski, kiedy ktoś ma 150 to rocznicy urodzin to oczywiście o takiej postaci warto powiedzieć szczególnie jeśli jakoś się zaznaczyła właśnie historii Polski, a 150 rocznicę urodzin miał niedawno Jędrzej Moraczewski, bo urodził się dokładnie 13stycznia w Trzemesznie koło Gniezna o tej postaci jest właśnie znaczeniu w dziejach szczególnie drugiej Rzeczypospolitej opowiada dzisiejszy gość pan dr Mikołaj Mirowski Rozwiń » historyk publicysta muzeum historii Polski dzień dobry dzień dobry Nigel może tak powiem czy słusznie zajmujemy się postacią Jędrzeja Moraczewskiego tylko tylko dlatego, że ma 150 rocznicę urodzin to może jest wystarczający pretekst, ale może nie nie oczywiście słusznie jest parę poważnych powodów ich przemawiających, żebyśmy rozmawiali o Andrzeju Moraczewski przede wszystkim jest to pierwszy premier drugi, że drugiej Rzeczypospolitej już niektórzy od razu będą krzyczeć pierwszą był Ignacy 8 latach tak, ale chyba większe historiografii podaje, że to Jędrzej Moraczewski jednak ten tymczasowy rząd ludowy Daszyńskiego był niepełnym gabinetem nie obejmującym przejmie teoretycznie całe terytorium Polski, a może rząd Moraczewskiego miał taką ambicję i starał się takim już rządem być też wraz z 2 Raczyński jest niezwykle ważny dla historii polskiej partii socjalistycznej jest ważnym działaczem tej partii i też reprezentuje pewien zbiór poglądów charaktery charakterystyczny dla pewnej części polskich socjalistów jest ważnym politykiem drugiej RP często jest ministra różnych rządach tak tak przeważnie minister robót publicznych, ale też i ważną postacią w historii polskiego parlamentaryzmu dość często wicemarszałkiem Sejmu zamienia Pepeesu ciemno ważną postacią sprzed roku 1918 jeśli chodzi o działalność konspiracyjną działalność niepodległościową jego związki z Józefem Piłsudskim także także ważna postać dla dla polskiej historii dla historii RP no to skoro mamy pewność to to najlepiej zacząć właśnie od początku to 1 z takich życiorysów można, by powiedzieć jak się zaczyna czytać to to to to jest takie wrażenie, że tak, jakby wszyscy wtedy właśnie mieli podobną drogę, bo urodził się tam właśnie jak już wspomniałem koło tego Gniezna Trzemeszna trudna dosyć nazwa w rodzinie o tradycjach patriotycznych i użyli MSZ będzie wyraźnie mówić o kimś, którego potem droga wpisuje się ważne wydarzenia historii tak, ale jego biografia albo może inaczej korzenie rodzinne on one są modelowe w jakimś sensie, dlatego że jest synem powstańca styczniowego i też powiedzieć, że część tych elit polskich, które jeszcze sprzed 2013 roku właśnie to to jest pokłosie rodzin powstańczych i ten etos powiedziałbym tam właśnie insurekcji powstania konspiracji oporu przeciwko caratowi jest wyniesiony z domu Umara wszystkiego jest tak samo są to elity po szlacheckie i jakby tutaj nie tylko Maciej Raczewski z tego kolejnym reprezentantem, a więc, więc w tym sensie jest to dość modelowe my oczywiście dla pewnej części polskich elity drugiej Rzeczypospolitej reprezentują ten ten odłam związany z lewicą niepodległościową takich postaci charakterystycznych tego typu jest jest jest wiele 1 to 1 z tych przedstawicieli i oczywiście można go ubrać taką sztampowo definicje z encyklopedyczną salonów w paru miejscach swojej biografii no zaskakuje jest jest jest inny niższy niż niższego niż jego towarzysze, więc warto o to mi o tym nie pobiera się rozmawia, zwłaszcza że niestety Moraczewski jest postacią nieznaną dla dla polskiej pamięci i też nie jest zazwyczaj wymieniany tak 1 tchem jako 1 z tych ojców założycieli niepodległej i niepodległe państwa, bo zawsze się Piłsudski Dmowski Korfanty Daszyński Paderewski, a Moraczewski jakaś prawda dziś zniknie, a przecież no no on budował zręby państwowości, więc jest Przywróćmy pamięć więźniowi przywracamy można, by powiedzieć, że też nie wiem to pan wie lepiej to jest typowe czy nie, bo mniejsze bardziej ci trochę jednak zawsze romantycznie prawda rewolucjoniści, którzy marzą o o tej niepodległej no z kojarzą się romantycy bardziej z ludźmi o aspiracjach i wykształceniu takim humanistycznym, a to inżynier absolwent Politechniki Lwowskiej, a tu właśnie staje się takim działaczem lewicowym no właśnie od samego początku prawą ręką Józefa Piłsudskiego jako się w ogóle spotykają się dogadują, dlaczego się radują wydaje się, że tym tym tą drogą porozumienia między nim PiS-u, a potem przyjaźnią i bardzo bliskimi związkami też rodzinnymi to jest kwestia właśnie kultu powstania styczniowego ojciec ma wszystkiego służył w oddziale Mariana Langiewicza Piłsudski był można powiedzieć historykiem powstania styczniowego te wraz 2 osiedla Mora wszystkiego chyba od początku idea niepodległości jako jako programu naczelnego Pepeesu był dla niego ten to był dla niego najważniejsze, a nie wszyscy działacze Pepeesu stawiali niepodległość na pierwszym miejscu tylko rewolucję społeczną i tutaj jego łączy Moraczewskiego Piłsudskiego wzrok wszystko no, a później to, że on doskonale rozumiał potrzebę budowania para para militarnych jednostek tych organizacji strzeleckich, bo to też nie wszyscy działacze socjalistów uważa, że zaś to najwłaściwsza droga, że taka zabawa wojsko że, że działacze polityczni powinniśmy się tym zajmować raczyła się ruchami społecznymi, a dla Morawskiego, który przeszedł solidną edukację wojskową, bo był kapitanem saperów ostatecznie to dla niego było oczywiste, więc z tych względów było po drodze z Piłsudskim łączy się rzeczy, które różnią no właśnie Piłsudski takim typowym konspirator rymy, gdzie działalność podziemna prawda no organizacja bojowa tego wszystkiego Moraczewski niema on w tym czasie takim parlamentarzystą który, który co obce są takie działania konspiracyjne, niemniej później, jakby on łączy cechy bycia takim właśnie umiarkowanym poseł na Sejm rady narodowej austriackiej z działalności już sensu stricte konspiracyjną, bo jest mówi o późniejszym czasie jest szefem konwentu a, czyli takiej organizacji politycznej, która kieruje polską organizacją wojskową, czyli konspiracyjną jako konspiracyjnym chciałem, więc później opóźni trochę to jest tylko z pracy czy się też też bierze na siebie no i jest dość długo w regionach, bo to jest ten przypadek, że to nie jest postać to się na ochotnika zaciąga parę parę tygodni na kilka miesięcy i nie on one co prawda może to nie jest to nie żołnierz pierwszej pieszego okresie linii frontu, ale jest w regionach długo, więc z tych względów związki są bardzo silne, zwłaszcza że mówię ci te postaci polskich socjalistów, którzy byli w regionach łączą się z Piłsudskim nierozerwalnie potem w historii, ale też wróćmy do tego okresu sprzed wybuchu pierwszej wojny pan wspomniał o tym, rząd był posłem do parlamentu cesarskiej Austrii mówi się, że to również było wykorzystywane do tych działań niepodległościowych, bo rozumiem, że jako poseł miał immunitet paszą tak dalej to się przydawało w tej robocie tak przetrwało ono jest ta taka anegdota 3 czy trochę na pół legenda na paszport Moraczewskiego Józef Piłsudski wyjechał do Japonii i to tak muszę zdementować piękna legenda niestety nieprawdziwa, niemniej co jest prawdą Piłsudski wykorzystywał wykorzystał paszport Moraczewskiego do poruszania się po królestwie polskim co znacznie ułatwiało życie też pomysł 1 rzeczy, bo też zresztą pan pan zauważył, że on na początku takim inżynierem po Politechnice Lwowskiej realizuje swoje pasje zawodowe i w pewnym momencie on jednak decyzji decyduje się to wszystko zostawić i zająć się polityką i to być i to politykom trudno w tym sensie, że bycie posłem socjalistycznym działaczem PPS SD takiej polskiej partii socjaldemokratycznej to niełatwy kawałek chleba wie lepiej byłoby być wziętym inżynierem, a on jednak tego wszystkiego rezygnuje, więc ten moment, kiedy on on wie, że jakby działalność niepodległościowa, a przez po to, że do parlamentu austriackiego, żeby zrobić jest ważniejsza on ją dużo ryzykuje taki swój spokój osobisty prawda na rzecz czegoś jest niepewne, ale skoro mówiła bliskich związkach z Piłsudskim teście powiedzmy tylko właśnie jak one się kiedyś rozkręcają, bo jak spojrzałem jeszcze przed naszą rozmową na listę uczestników np. słynnej akcji pod zdaniami tak teraz ataku na pociąg nie ma tam raczej nie ma nie ma właśnie jako saper wydaje mi się, że taki naturalny sposób mógłby się przy winie i on i jego kariera ta niepodległościową konspiracyjne tak nas zaczyna się oraz wybuchem w zasadzie wraz z wybuchem pierwszej wojnie światowej i wtedy, kiedy on wchodzi do Legionów, a później jestem takim przedstawicielem politycznym Piłsudskiego i jeżeli chodzi po WI konwent a jakby rozmawia z innymi partiami politycznymi polskimi wcześniej faktycznie wtedy, kiedy Piłsudski robi akcję pod zdaniami, kiedy szefuje organizacji bojowej podkłada bomby tak dalej towarzyszy Moraczewski jest no właśnie parlamentarzystą i daleko jest do tego do tego bycia kondotier prawda i czy bojowcy co notabene Piłsudski później stara się wykorzystać oddelegował go do rozmów np. narodową demokracją, bo on wiedział, że właśnie taka postać ze sznytem parlamentarnym i w jakim sensie uznającą legalizmu będzie inny będzie idealnym rozmówcą dla endeków niż właśnie ktoś tak jak on, bo takich ludzi endecy się obawiali, więc więcej te jego cechy były wykorzystywane jakoś z tym ją ją to dobrze realizował to teraz będą informacje pod temat tych realizacjach Moraczewskiego będziemy rozmawiali Maciej Zakrocki dzień dobry ponownie to są historie polskich studzi pan dr Mikołaj Mirowski rozmawiamy o Andrzeju Jarczewskim dzisiaj pan wspomniał o tym, że właśnie te w net jak to pan nazwał parlamentarnym Marczewskiego pomagał m.in. różnych negocjacjach czy był on wykorzystywany przez Piłsudskiego z innymi ugrupowaniami politycznymi np. narodową demokracją, ale jednak, że chciałbym zapytać o to dlaczego jednak jemu Piłsudski to wiemy dokładnie powierza tę funkcję premiera no bo można, by powiedzieć, że właśnie to jego wejście do tej bliskiego kręgu marszałka zaczyna się stosunkowo późno zwykle myślimy sobie, że jak ktoś tam od samego początku właśnie naukę przelewa walczy znajduje się w najbliższym kręgu jest siłą rzeczy osobom bardziej jakoś docenianą i potem nagradzano no no tutaj też pan wspomniał, że w tym okresie legionowym no More czeskiej właśnie nie jestem frontowym żołnierzem, który daje się poznać jako niezwykły bohater, który szablą zdalna baterie armat przeciwnika skoczył itd. itd. skąd się bierze właśnie zaufanie Piłsudskiego do niego i w efekcie powierzenie mu tak ważnej funkcji sam pan powiedział jednak pierwszy premier wolnej Polski głównie z tych wszystkich cech, którą wcześniej wcześniej posiadał był jednak legionistą długo to to Piłsudski ceni w momencie, kiedy Piłsudski idzie do więzienia w Magdeburgu, kiedy nie akceptuje mamy, gdy nie ryzykuje się także przychodnie nie chcą złożyć przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec no to Moraczewski lojalnie zachowuje się z Piłsudskiego oczy prowadzi całą robotę polityczną w konwencie, a no właśnie w tym momencie, kiedy oni, że kiedy Piłsudski nie jest zdolny, ale do tego, żeby polityka prowadzi robi to za niego w zasadzie Moraczewski staje się poetą prawą ręką i to chyba można je moment decydujący dla Piłsudskiego, że później to na niego będzie stawiał można też powiedzieć, że Daszyński, który był tym premierem tymczasowego rządu Ludowego jest osłabiany taką przy takim czystym socjalizmem i Piłsudski wiedział, że taki czy nie może zbudować gabinetu ogólnonarodowego ku temu jak bowiem to trzeba zrobić szukał postaci, która byłaby oczywiście z kręgosłupem PPS polskim, ale osoby, która byłaby do zaakceptowania przez inne siły polityczne, bo przez narodową demokrację i wydawało się, że Moraczewski tą postacią będzie idealną zresztą Moraczewski to jest mniej znany fakt on nieco się dystansował wobec rządu lubelskiego on tam jest też wpisany na liście jako minister, ale nigdy się tam pojawił nigdy nie, jakby w zasadzie nie sprawuje rządów można wyczuć, że on też rozumie, że rząd typowo perskie oczywiście piękny, ale nie ma szansy działania i zdaje się z tego sprawę dlatego dlatego to myślenie się, by tutaj zeszło między Piłsudskim im Moraczewski jego gabinet jak wiemy w bardzo krótko, ale z kolei realizuje niezwykle ważne niezwykle ważne rzeczy, które później żaden inny gminy nie nie podważył zanegował, zanim powiemy o tych rzeczach to może warto szczególnie takiej audycji przywołać ten moment, kiedy Piłsudski powołuje go na premiera mówi panie kapitanie ma pan zostać prezesem ministrów, ale pod 2 warunkami pierwszy pan wkracza swymi zarządzeniami jakiekolwiek stosunki społeczne drugi tutaj zapisane jest w didaskalia Piłsudski podniósł głos wypracuje pan w ciągu 1 tygodnia ustawę wyborczą i to tak jak gdyby pan miał budować okopy, a słynny fragment tych bardzo go było przypomnieć o 1 z taką robotą ważne jak inżynier zatem budowy okopów się za jak najbardziej i ustawę wyborczą do Sejmu ustawodawczego przeprowadza już gabinet Moraczewskiego bardzo szybko w 3 dni ekspresową jeśli chodzi o stosunki społeczne właśnie Moraczewski bardzo się zaangażował jednak tym panem pakiet społeczny, że tak powiemy gabinetu Moraczewskiego jest niezwykle ważny, ale myślę oczywiście to wprowadza z akceptacją Piłsudskiego przypomnijmy, bo to rzeczywiście można powiedzieć, że rewolucyjne chociażby w rocznicę stulecia niepodległości pamiętam jak różne środowiska zwracało uwagę, że to właśnie wtedy w Polsce już wprowadzono prawo wyborcze dla kobiet prawda co było jedno wtedy dość rzadki rzadką zdobne dokładnie prawa wyborczego prawo wyborcze prawa wyborcze dla kobiet ośmiogodzinny dzień pracy prawo do strajku legalność działania związków zawodowych zakaz lichwy wiele takich rzeczy trybu, który był dekalogiem socjalistycznym, a które, które zostały wczoraj formalnie przez przez żaden rząd drugiej Rzeczypospolitej podważana więcej, więc to zawołanie Inspekcji pracy zasiłki chorobowe ochrona przed eksmisją strasznie socjalistyczny program tak tak, ale trzeba powiedzieć, że te właśnie decyzje te ten Dekalog socjalistyczne był bardzo z bardzo potrzebny w tamtym czasie, dlatego że Piłsudski zdawał sprawę, że w Polsce jest przez rewolucyjne jest wiele grup niezadowolonych no i jest ryzyko rewolucji bolszewickiej i to, że socjaliści przejmują tereny te podstawowe program minimum Pepeesu zasadzie realizują go wytrąca wszelkie argumenty później bolszewikom bo, analizując stosunki społeczne w Polsce, a bolszewicy już dziewiętnastym roku zdawali sprawę, że dojdzie do konfliktu z polską, która jest przeszkodą w planach rewolucji światowej, że właśnie chodzi o te stosunki społeczne ile liczył na NATO, że ferment w Polsce będzie tak duże, że rozłoży państwo reforma czeskiego spowodowały, że tak się nie stało i że robotnicy chłopi byli podstawą rekruta w czasie wojny polsko-bolszewickiej reformy Raczyńskiego to wszyscy historycy mówią to czy ci, którzy lubią socjalistów ci, którzy nie lubią mówią, że ten gabinet był i te reformy były szczepionką przeciwko przeciwko bolszewizmowi część nazwisk może, chociaż przy warto przypomnieć tego rządu Antoni Minkiewicz Medard Downarowicz Tomasz Arciszewski na to zresztą postać która, która jest bardzo też bliska Piłsudskiemu może jeszcze Franciszek Wojda Władysław berka Stanisław Kogut Edward Rydz-Śmigły prawda to są te Leon Wasilewski pojawiają się też ministrowie bez teki jest ich 4 w tym rządzie, ale może warto wspomnieć o 1 Wincenty Witos prawda tak i właśnie tu obecność tutaj jest jest też ważna, dlatego że w zasadzie był to rząd Pepeesu, ale też później wyzwolenia i PSL PSL wyzwolenie który, jakby ono poprzez lidera wyzwolenia czy długu popiera ten gabinet ostatecznie te plany, które Piłsudski z tym, żeby gabinet był gabinetem ogólnonarodowym który, który zaakceptuje narodowa demokracja nie powiódł to też powiedzmy sobie też dlatego ten żywot gabinetu Olszewskiego był był krótki, niemniej na obronę tych zdolności koalicyjnych ma wszystkiego co powiedzieć, że to, że to niebyła jego wina tylko raczej raczej obstrukcja narodowej demokracji, która jednak uznała również po tych reformach, że ten gabinet socjalistyczny po prostu to może warto powiedzieć, że doszło nawet do zamachu stanu i to już na początku państwowości, bo styczeń dziewiętnastego roku tak to kto kogo się zamachnął jak to przebiegło to jest bardzo ciekawa historia czwartego 5stycznia 1919 zamach płk. Janusza Weissa Żegoty i tu jest dużo domysł, dlatego że nawet nie jesteśmy w stanie tak do końca powiedzieć, kto ostatecznie stał za zająć etosem mówi się, że jest to prawica konserwatyści nie endecy się od tego zamachu wygrywała, ale z drugiej strony oczywiście ten zamach był wymierzony gabinet ma wszystkiego PiS, który od decyzji, bo myśmy nie podoba, więc możemy założyć wedle starej rzymskiej zasady, których miał uzyskać oczywiście miała być narodowa demokracja zamach był operetkowym w ogóle przemyślany Januszajtis przede wszystkim nie miał większości Warmii i Doda szybko by wyszło, kiedy Piłsudski opanował sytuację ośmieszył zamachowców, bo dodajmy oprócz Jarosława Lisa w ustach Eustachy Sapieha był takim takiemu mózgiem tej operacji i wszyscy członkowie zamachowcy zostali tylko w aresztach domowych nic się nie stało Piłsudski uznał to po prostu za za rzecz mierz tą ona do końca śmieszna nie była, ale w ogóle doszło do do do no do zamachu stanu choćby na 5 minut był aresztowany Raczyński z gabinetem, ale mówię bardzo szybko został sytuacja opanowana, dlatego że Jan Śledź miał późniejsza, jeżeli chodzi o militarnym NATO, żeby zrobić dobry zamachami wojsko za sobą, a jakość jakość tego nie miał więc, więc bardzo prosty placu została opanowana i paradoksalnie ten zamach był na rękę Piłsudskiemu no to tu od razu nasuwa się inna spiskowa teoria to może to obóz rządzący zrobił na siebie zamach mówi o tym, dlatego, że pamiętam zupełnie inna epoka inny kraj i inne okoliczności, ale było wiele zamachów na prezydenta de Gaulle i pojawiały się sporo takich dość poważnych informacji, że one zwykle się te zamachy robił wtedy, kiedy prezydent tracił poparcie w wiadomościach jak odbywał się taki zamach to siłą rzeczy ludzie skupiali wokół władzy to jest taka teoria że, że ten zamach był kontrolowany skoro nic nie stało się za sposób można, by powiedzieć, że trochę tak to potwierdza taki numer historycy nie mają na to 2 dowodów jak nie mamy możemy tylko taką hipotezę hipoteza postawić, ale skutek jest taki, że faktycznie ten nieudany zamach wzmocnił pozycję Piłsudskiego i pokazał 1 sprawę dobitnie, że panem sytuacji w Polsce w Warszawie jest Piłsudski i jakby paradoksalnie ta sytuacja spowodowała 3 rzeczy Piłsudski wiedział, że musi podać do dymisji gabinetu Moraczewskiego jednak on sam został wzmocniony naczelnik państwa no jest Paderewski który, który już założeniach narodowej demokracji miał być konkurencją dla Raczyńskiego dla Piłsudskiego przede wszystkim swoje, jakby międzynarodowy leśny poparcie Wilsona popularność jego przyjazd do Poznania to przy to było po prostu wielka i wielka owacja i od razu poznaniacy zaczęli rozbrajać Niemców, niemniej Piłsudski radzi z tą sytuacją po pierwsze, właśnie dzięki temu, że pokazał siłę, rozwiązując zamach Janusz IT SA 2 właśnie Paderewski do zdoła się dogadać z Piłsudskim, że to będzie, że to będzie się, który stworzy ogólnonarodowy rząd, który będzie popierany przez narodową demokrację i narodowa demokracja w zasadzie został posłem bez wyjścia, bo nastawiona Paderewskiego liczą, że zdystansuje Piłsudskiego tymczasem Paderewski średniaków koalicję z Piłsudskim i endecy musi poprzeć ten ten rząd, aczkolwiek lojalnie respektowali wszystkie wszystkie porozumienia wtedy zawarte i przecież już bardzo późno rozpoczyna się konferencja paryska to było bardzo ważne, bo Piłsudski chciał mieć rząd, który będzie popierany przez wszystkich Narodowy Polski i będzie przedstawicielem Polski na konferencji i to też udało premier tego rządu prawda był 1 z ważniejszych postaci polskiej delegacji pozioma Dmowskiego no to na szczęście złożyło się dobrym rezultatem samej konferencji dla polskich granic sukces mamy w końcu wybory na podstawie ustawy właśnie, którą przygotowaliście rząd Moraczewskiego i po tych wyborach Jędrzej Moraczewski zostaje wice marszałkiem Sejmu i upraw naturalne wydają się takie pytanie skoro mówiliśmy właśnie o tym, dużym zaufaniu Piłsudskiego do niego w końcu powierzenie właśnie jemu jako pierwszemu premierowi wolnego od ponad 120 lat państwa funkcji premiera to coś takiego dzieje, że Jędrzej Moraczewski zostaje wicemarszałkiem Sejmu no, dlatego że w DPS-ie jest inny lider silniejszy mówię tu oczywiście Daszyński i ten Daszyński, który był zły na 0607. listopada osiemnastego roku i wtedy był Morawski coraz mocniejszy niż raz ze sobą, bo jest silniejszy samej partii, a powiedzmy sobie jak szczerze, że Piłsudski przecież całkowitej mierzącego poparcia w Pesie jestem już wtedy spora opozycja wobec wobec niego taką najbardziej charakterystyczną postacią, chociaż nigdy nie doszło do żadnych dużych stanowisko jest Adam Pragier, który już wtedy jest taką postacią, która chce postawić tamy wpływom Piłsudskiego Pesie z kolei osobą, która właśnie chce, żeby te wpływy depesze Piłsudskiego rozszerzać, jakby cały czas, żeby Piłsudski miało bardzo duże do powiedzenia w polityce polskiej w ogóle taką osobą jest Moraczewski Europy, że w 22 działaczy PPS-u o odmiennym spojrzeniu na na na kluczową postać dla Polski niepodległość to trzeba teraz to powiedzieć o jego roli postawie co robił w czasie wojny polsko bolszewickiej, bo no wspomniał pan, że był kapitanem saperów tak no, więc wydaje się, że tego typu człowiek skoro już w czasie pierwszej wojnie światowej jako żołnierz nie bardzo dał się poznać, mimo że w tych regionach były, ale bardziej było celem politycznym frontowym czy tak poważna sprawa zagrożenie dla państwowości polskiej uruchamia Moraczewskiego właśnie jako tego żołnierza, który idzie na barykady nie no on jego zaangażowanie wolę z bolszewikami w bardzo duże zresztą to się tuż po pokazuje, że PPS jako partia bardzo się zaangażował bardzo dużo posłów PPS-u jeździło na front Sammy w samo we wszystkich stanął na czele wydziału wojskowego Pepeesu kilku warunkiem do oddziałów Ochotniczych działały mniej pocznie mieć oddział oddziałów dywersyjnych wobec wojsk radzieckich, więc tutaj Moraczewski prawdy wykazuje się ogromnym ogrodem hartem ducha, ale też pokazuje właśnie PPS był to siłą, która właśnie była najbardziej zaangażowana w sensie fizycznym, że namówią jeździ tam posłowie na front w tej wojnie zresztą dodajmy jego najmłodszego jest też pierwszą syn zginął w tej w tym konflikcie jako żołnierz to zarząd zaciąga na ochotnika tak skansen Kazimierz informacje w TOK FM Maciej Zakrocki zapraszam na trzecią ostatnią część audycji historię Polski, a wtedy pan dr Mikołaj Mirowski rozmawiamy o Andrzeju ma Moraczewski mówiliśmy jego udziale w wojnie polsko-bolszewickiej na zakończenie poprzedniej części potem taki moment, który jest cezurą dla wielu osób dla wielu polityków okresu międzywojennego myślę tutaj o zamachu majowym to jest też te też test takiej lojalności wobec Józefa Piłsudskiego, a dla innych to jest test lojalności wobec zasad demokracji państwa konstytucji itd. jak w tej sytuacji się zachowuje Jędrzej Moraczewski Jędrzej Moraczewski przede wszystkim sobie lojalny wobec Józefa Piłsudskiego i można powiedzieć, że jego udział w tym, żeby Piłsudski ten zamach przeprowadził skutecznie duże, dlatego że on stał za strajk kolejarzy, którzy nie dopuszczali przyjazd sił wiernych rządowi co co wydatnie ułatwiło również Wielkopolskiego Polski tak faktach co wydatnie ułatwia Piłsudskiemu zwycięstwo w zamachu 2, że Moraczewski jest twarzą Pepeesu, który jako partia popiera przecież zamach majowy i to będzie ta postać, która do końca, czyli do śmierci Piłsudskiego nie podważy tej decyzji inni działacze PiS właśnie wymieniony przeze mnie wcześniej Daszyński bardzo szybko jednak zorientuje się, że celem zamachu sam zamach jest nie po drodze PSO Moraczewski będzie trwał będzie realizował i akceptował rządy po majowe będzie wreszcie premierem czy rząd premier może ministra robót publicznych w kolejnych rządach sanacyjnych w zasadzie dopiero od 1000 trzydziestego przechodzi na majową emeryturę, ale wcześniej lojalnie popierał Piłsudskiego i mówię uczestniczy w kolejnych rządach sanacyjnych także tutaj jest ten podział, który zresztą będzie owocowało temu, że Moraczewski zostanie usunięty Pepeesu później zasili szeregi taki kwas partii PPS frakcja rewolucyjna, jakby w zasadzie to są ci ludzie, którzy chcą odtworzyć ten stary podział jeszcze zakresu rewolucji 1500 piątego roku, gdzie frakcja rewolucyjna na to by ci ludzie, którzy popierali organizację bojową to być właśnie najbardziej zaangażowani towarzysze popierający Piłsudskiego i choć do tej grupy i no właśnie już jest w silnej opozycji wobec reszty Pepeesu RSA okres będzie zasilać Centrolew ci taką organizację grupującą wszystkich przeciwników rządów sanacji za wyjątkiem narodowej demokracji no i przedstawiciele centrolewu Liebermann właśnie Adam Pragier później wylądują w Brześciu, a Moraczewski raczej na ławach rządowych, więc tu widać tu widać ten ten zdecydowany podział, czego to wynikało, że może może to jest dobre pytanie Moraczewski jak ta część PPS, która wierzyła też Piłsudskiego Piłsudskiemu na początku uznała, że zamach jest jest takim pomysłem rewolucję społeczną i na wykluczenie trwałe wykluczenie rządzenia narodowej demokracji to był naturalny przeciwnik znienawidzone przeciwnie przez PPS i Moraczewski uznał, że to jest najważniejsze nawet, że ta idea tej rewolucji społecznej zmian społecznych po linii poselski potem to potem ona była różna to Moraczewski wydaje się wychodzić takiego założenia, że i tak jest to lepsze niż fatalne rządy endeków to było dla niego podstawowe niż zasady demokracji prawda parlamentaryzmu to było ważniejsze no tak zupełnie inna postawa niż Daszyńskiego, bo kiedyś audycji naszego cyklu historia Polski przechowywaliśmy scenę chociażby właśnie te wejścia Piłsudskiego do Sejmu PiS pułkownika ami i postawa Daszyńskiego który, który się otworzyć obrad w tej sytuacji to myślę, że do dobrego filmu się nadaje ta scena Moraczewski jest wierny Piłsudskiemu do końca do śmierci marszałka, ale to nie oznacza, że z chwilą, kiedy marszałka już nie było jednak zaczął dostrzegać różne wady mówiąc delikatnie obozu sanacyjnego także dlatego wydaje się, że Moraczewski popiera Piłsudskiego, ale nie popiera Piłsudczyków albo przynajmniej pewnej grupy Piłsudczyków i faktycznie po 3005. roku do dość otwarcie krytykuje ich, że ostatnio angażuje się mocno w działalność związków zawodowych jeszcze za czasów jego Czyżby sprzed 1500 trzydziestego roku lansuje taką pomysł arbitrażu, czyli wygaszania strajków na rzecz porozumienia z rządem, ale już po 3005. roku znowu formuje idea idea, że strajk jest najlepszym narzędziem do wywalczenia przez socjalistów przez klasę robotniczą swoich praw jest zaangażowany taką organizację związek związków zawodowych i z tych pozycji krytykuje krytykuje Piłsudczyków za złą politykę społeczną bo, bo przypomnijmy w okresie rządu Stacy myśmy do czynienia z wieloma strajkami i raczej wtedy rząd czy państwo rozwiązywała te spory dość drastycznie, o czym mówię, że wchodziła policja i strzelał i Moraczewski uważa, że w ogóle uważa, że polityka społeczna Senatu pod koniec rządów już niema coraz mniej wspólnego z dialogiem społecznym to potępia oczywiście no chyba właśnie z tym trzeba znać swoją karierę, bo rzeczywiście ta lewicowość programu tego pierwszego rządu no jest w pewnej kontrze do tego co się coś w tamtym czasie dzieje czy wiemy coś na temat właśnie jego postawy wobec obozu rządzącego, który dokonuje właśnie nawet aresztowań wśród sprzeciwiających się tej władzy aresztowań polityków wspomniał pan o o procesie brzeskim itd. czy Moraczewski po prostu się w tonie front czy w wtedy, kiedy jeszcze żyje Piłsudski stara się w ogóle zabrać głos w tych sprawach raczej zamyka się świecie swojego ministerstwa robót publicznych, starając się robić tam pożyczyć pożyteczne rzeczy faktycznie takie takie rzeczy robi dopiero mam takie wrażenie, że czuje się zwolniony ze słów ze słowa honoru wobec marszałka po jego śmierci trudno oczywiście tutaj dokonanych i psychologii za co, ale daje się oczy się ma pełną świadomość co się dzieje, ale uznaje tą wyższą konieczność, bo rządzi nami komendant i dlatego nie zabiera nie zabiera głos zbliża się koniec drugiej Rzeczypospolitej i początek drugiej wojny światowej to jest sytuacja, w której wielu osób związanych jakoś obozem władzy decyduje się na wyjazd na emigrację nie dla niektórych też po prostu taka konieczność oczywiście w przypadku konkretnych osób chociażby naczelnego wodza można się zastanawiać czy powinien wyjechać, ale to jest też inny temat Moraczewski zostaje, bo zostaje, bo zdaje sprawę, że na emigracji nie będzie chyba nie znaczą zresztą bardzo jednoznacznie jest przeciwny wysłał Sikorskiemu mówi od razu też uważa, że najlepszym premierem rządu emigracyjnego powinien Kazimierz Sosnkowski ani Sikorski poza tym jest raczej pewne, że byli ministrowie rządów sanacyjnych łatwego życia na emigracji nie mieli, więc więc, dlaczego bezpośrednio zostaje może też nie w ogóle wyjścia, żeby żeby, żeby wydostać z kraju z drugiej strony chyba już po roku 3005. trzydziestym ósmy raczej porządkuje papiery zaczyna przeć wspomnienia głównie zasady swoje oczywiście dziennik obsadzić okresie okupacji, ale chyba już tak bardziej sam się odsyła na emeryturę i faktycznie potem już ruszy nie będzie miała ani żadnego wpływu na polityka nie będzie w tej polityce jakoś poważnie uczestniczą no tak ma 70 lat w roku 1940, więc to rzeczywiście już jest szczególnie na tamte czasy wiek taki mocno dojrzały co się z nim dzieje w czasie w czasie wojny Moraczewski przebyła wciąż w Sulejówku zarząd po na marginesie, że mieszkali obok Piłsudskiego z sąsiadami mieszka w Sulejówku potem decyzją władz niemieckich zostaje przesunięty takiego budynku do gorszych pomieszczeń już nie statut tak Wilna, gdzie mieszkał tylko do gorszych pomieszczeń umiera bardzo przypadkowy sposób roku piątego 2044 w wyniku ugodzenia odłamki, a artyleryjskim, kiedy Rosjanie wyzwalali wyzwalali zajmowali Sulejówek wcześniej warto odnotować, że bardzo poważnie zaangażowanymi w konspirację niepodległościową był jego dzieci kolejny syn Adam był kurierem i członkiem ZWZ, a jego córka Wanda działa w konspiracyjnym nauczyciel stwierdzi i obydwoje obydwoje dzieci oraz Moraczewskiego ginie giną, a czym Adam jest aresztowany i ląduje na ląduje w Auschwitz Wanda też na początku Pawiak potem też Auschwitz i obydwoje giną też pokazuje pewną pewną symbolicznie jak polskie elity był zdziesiątkowany w czasie wojny, bo ma czeska Zofia Morawska jedynie co ocalała zawieruchy wojennej, a cała wielo wielopokoleniowa rodzina czeskich praktycznie przestaje istnieć do tej pory żyją 2 wnuczki Jędrzeja Moraczewskiego właśnie one były córkami i zmarłego syna Adama, ale ta rodzina jak taki spojrzeć na drzewo genealogiczne Moraczewskiego, bo naprawdę ogromna były i w zasadzie zdziesiątkowana przez okres drugiej wojnie światowej no tak to tragiczne losy, bo mówiliśmy o tym, że, że drugi syn państwa Moraczewski Kazimierz zginął w wojnie z bolszewikami tutaj ta tragedia czasów drugiej wojny światowej najmłodszy jego syn zmarł w dzieciństwie Tadeusz także to na pewno rodzinny dramat co możemy powiedzieć o małżeństwie Jędrzeja Moraczewskiego panią Zofią pytam oczywiście nie chodzi o w plotki, ale pan wspomniał m.in. również o pewnej takich rodzinnych relacjach czy przyjaźniach właśnie z rodziną marszałka Piłsudskiego tak tak panowie przyjaźnili tak samo panie, czyli Aleksandra Piłsudska z Zofią Morawską Zofia Morawska zresztą również parlamentarzystką socjalistyczną jedyną w pierwszym Sejmie ustawodawczym była jedyną posłanką socjalistyczną z drugiej parlamentarną socjalistów potem była też posłanką 1 z gmin 1 z Sejmu po majowych inną ona wydaje się była nawet by taką bardziej radykalny socjalista od od męża można, by za założyć taką hipotezę, że część tego jego katalogu socjalistycznego ideowości rząd do końca pozostać realistą nie kręcił tam żadne żadne manowce państwowca konserwa to jest jak niektórzy jak niektórzy piłsudczycy to jest efekt małżeństwa takiego takiego i takiej ideowości jego małżonki może sobą dane czwórka dzieci jak już jak mówiliśmy niestety żadne nie nie przeżyło rodziców to jest tragedia, ale całą sobą dane nie miał żony zawirowanie Zofia również tak popierał sanację tak trochę popierała trochę nie podobnie jak jak jak Jędrzej Moraczewski pozostawia też sobie wspomnienia więc, więc o Zofii Morawskiej też warto kiedyś porwać oddzielnie no to pewnie trzeba będzie zrobić, tym bardziej że nasza dzisiejsza rozmowa właśnie pokazała to co sygnalizował pan na początku, że jest to postać jednak bardzo ważna w naszej historii najnowszej, że przede wszystkim reformy rządu Moraczewskiego można powiedzieć, że nawet trochę wyprzedzają czasy, bo właściwie mnóstwo z tych rzeczy zostało do dzisiaj od godziny od sekretarza pewnym standardem, który ciągle reform są składnikiem powietrza obecnie politycznego w wyniku pozyskania powietrza po okresie 1 ciekawostkę, że Piłsudski, bo oczywiście też popierał ideę praw kobiet tysiące trzynastym motorem tutaj też nie jest to, że na tym co była Aleksandra Piłsudska, ale też takich preparatów, dlatego że po tym, jak kobiety głosowały był ważnym elektoratem sił politycznych w Polsce to większe szkody w stronę głosowano socjalistów to jest największy paradoks historii dlatego jak spojrzymy na przepływ elektoratu w tym tych pierwszych wyborach w drugich wyborach, kiedy wygrywa narodowa demokracja to dajcie się kobiety kuszone endecję, niemniej socjalistów było to oczywiste, że że, że przyznali proszę to jest mienie może to jest 1 z ważniejszych reform socjalistycznych, ale mówi paradoksalnie politycznie socjaliści konsumowali tego tego dla siebie tylko, ale głównie kobiet opierał właśnie przeciwników, ale też powiedzmy szczerze kiedyś przyglądałem, ale oczywiście zgodnie nie pamiętam ile było kobiet w sejmach kolejnych wersji to mimo tego prawa wyborczego kobiety też głosowały na mężczyzn można powiedzieć tak to jest też jeszcze 1 z paradoksów, aczkolwiek no może też dlatego tak głosowały, bo na listach wyborczych kobiet po prostu było było mało ale, toteż temat tajną opowiedzieć się już bardzo dziękuję pan dr Mikołaj Mirowski historyk publicysta pracownik muzeum historii Polski był był z nami dziękuję za rozmowę dziękuję dziękuję państwu a, czyli Maciej Zakrocki życie mimo niedzieli i wsłuchania się właśnie nadchodzące informacje w TOK Zwiń «

Jędrzej Moraczewski, pierwszy premier odrodzonej Polski

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: HISTORIE POLSKI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 08:00

Najnowsze Podcasty

Kolejny morderczy grzyb zagraża nam globalnie. "Bardzo mało opcji leczenia"

Wody czystej i pitnej nie ma. "Czasami trzeba za nią płacić i chodzić do źródła godzinami"

Dzień dobry

"Samotne oceany. Historia Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz, pierwszej kobiety, która opłynęła świat solo"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL