"Wspomnienia z młodości ubogiej służącej"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

wieczór Radia TOK FM dwudziesta druga 31 piątkowy wieczór Radia TOK FM rozpoczynamy magazyn emancypantki przy mikrofonie Hanna Zielińska łączymy się z dr Alicją Urbanik Kopeć dobry wieczór dobry wieczór dr Alicja Urbanik Kopeć badaczka historii literatury kultury polskiej dziewiętnastego wieku Instytut historii nauki Polskiej Akademii Nauk specjalistka do spraw obyczajowości dziewiętnastowiecznej duchowości dziewiętnastowiecznej przypominamy doskonałą książkę, która Rozwiń » zrobiła sporo zamieszania również w naszej redakcji chyba wszyscy przeczytaliśmy książkę Anią w domu Mrówka w fabryce doskonała książka o klasie Robotniczej o najuboższych o osobach, które najniżej w drabinie społecznej funkcjonowały właśnie w dziewiętnastym wieku, a przed nami doskonały Konsek dla wszystkich z nas, którzy uważają, że mają teraz bardzo bardzo źle słuchają nas pozycji jakiś sobie wygodnej pod kocykiem w łóżku na kanapie czy krzątają się po domu mamy pewnego rodzaju odtrutkę mamy wspomnienia młodości ubogiej służącej unikatowy dokument unikatowy pamiętnik niema takiego drugiego pokazujące, jaką katorgą było dzieciństwo młodość spędzone na służbie u mieszczan dziewiętnastowiecznych akurat w Gdańsku to jest bardzo ciekawe tło społeczne obyczajowe, ale to się mogło wydarzyć w podobny sposób w różnych innych miastach Europy czy Polski pytanie pierwsze do pani na ile rzeczywiście jest to niezwykle wartościowa czy unikatowa książka na ile zgadza się pani amerykańską historyczka mer John man, która nazywa tę książkę opowieścią o przetrwaniu na obrzeżach społeczeństwa, która zachwyca się wartością właśnie tego unikatowego jedynego takiego pamiętnika nagle pani podziela ten entuzjazm jako badaczka podobnych kwestii ono dla mnie to jest niezwykle interesująca lektura rzeczywiście podzielam ten entuzjazm całkowicie, dlatego że wydaje się dla wszystkich, a też dla nas jak badaczy historii kultury szczególnie co jest dokument niezwykłe, dlatego że problem z badaniem klasy Robotniczej klasy niższej szczególnie kobiet klasy Robotniczej jest taki, że są osoby, które na ogół nie pisały to nie znaczy, że one nie umiały pisać, dlatego że kobiety z klasy Robotniczej były nawet troszeczkę lepiej wykształcone niż mężczyźni z tej klasy, ale generalnie jak wiemy poziom alfabetyzacji wynosił między 3040%, więc co w tej klasie społecznej drugiej połowy dziewiętnastego wieku, więc to było to była noc dość dość niski procent, ale też problemy takie, że nawet, jeżeli te kobiety umiały czytać pisać to bardzo rzadko odczuwała potrzebę przychodziłem do głowy miały czas tego, że państwo myślę to to poziom obciążenia różnego rodzaju obowiązkami jest tak przytłaczający w zasadzie to wszystko już wiemy od jakiegoś czasu m.in. po lekturze pani książki czy innych książek, które uświadamiają nam w ostatnich czasach jak wyglądały te wspaniałe czasy, które sobie wyobrażamy właśnie salony dziewiętnastowieczne znamy tę narrację wyłącznie z perspektywy warstw uprzywilejowanych ta perspektywa służące jest przytłaczająca to praca bardzo często od wczesnych godzin nocnych, bo nawet nie porannych do do kolejnych godzin nocnych tak naprawdę oczywiście co nie było wielkiej różnicy między tym czy znów będziemy mówili o zaborze pruskim zaborze rosyjskim królestwie polskim, który miał się głównie specjalizuje ja ostatnio czytałam w ramach akcji czytania czytania Izby zasad będzie w domu fragmencie swojej książki na temat służby lub nadużycia i wybrałam taki fragment, który jest elementem fragmentem poradnika dla służących nazwanego przez itd z kolei jest taki poradnik, który właśnie autorka mówi taki początkującej służącej do wszystkiego czy pokojówce jak tak wyglądać dzień pracy ona powinna po kolei w swojej pracy robić to jest unikania takich czynności o jakich my tak naprawdę do końca nawet nie myślimy nie tylko myśląc o właśnie tym czym pani wspomniała dziewiętnastowiecznym salonie oświetlonym tak grzanym czystym ugotowane obiadem prawda, ale też to są takie rzeczy, których dziś już się nie robi noszenie wiader z wodą nasienie w gardle węglem tak przede wszystkim to na taki Ranieri zaczynał się, jakie oczywiście to pranie to była zmora karani przez przygotowanie tak zmora służących bardzo często zresztą wiele służących nie chciał się godzić na zatrudnienie w domach trzeba było prać, bo często zajmowała się tym o o osoba, która była zatrudniona w Raczkach dochodzące praczki jako oddzielna praca niezwykle praca ciężka wymagająca ogromnej tężyzny fizycznej rano godną tak też powodująca duże problemy ze zdrowiem reumatyzm wykręcone ręce oddano wszystko co pan radę w wodzie na mrozie absolutnie i preferowanie to też oddzielna 4 lat, bo te piękne dziewiętnastowieczne parkiety czy między wojenne parkiety, które jeszcze zachowały się w niektórych kamienicach miejskich, a to je trzeba było oczyścić racjonalnie kierować marnować mówiła warto im większy metraż mieszkania czy też w ogóle domu czy posiadłości gdzieś poza miastem tym cięższa praca tym więcej godzin spędza tak tzw. lista tych obowiązków, o których pani mówi, które służąca wykonywała co najmniej od świtu, ale bardzo często trzeciej czwartej w nocy zależnie, gdzie pracowała zaraz wrócimy do naszej książki, bo to właśnie tutaj mamy przykłady takiej pracy do do późnego wieczora to wszystko jeszcze przeplatane znoszeniem różnym skutkiem przemocy psychicznej fizycznej oraz seksualnej to jest nieprawdopodobne też ta bezbronność tych osób tych kobiet czy też brak świadomości swoich praw, bo przynajmniej w tej książce mamy uchwycony taki moment początki ochrony prawnej służby można było pewnych przypadkach zwrócić się do policji np. kiedy służące były głodzone to bardzo często sprawy Duffy oszczędnościowych jaśnie państwo stosowało taką metodę można było zwrócić się do policji do tego potrzebny był odpowiedni tupet odwaga, aby samoświadomość to autor autorce tych wspomnień akurat tych cech nie brakowało któregoś dnia poszła na posterunek policji z porcją całodziennego wyżywienia i skończyło się tą wizytą policji właśnie jej gospodyni, ale to tu przemocy chciałabym jeszcze zarysować się psychiczna fizyczna seksualna na ile obraz ten, który zarysował autorka wspomnień młodości ubogiej służącej zaraz powiem kilka słów na ile on oddaje rzeczywistość znaną pani jako badacz chce to bardzo zależy oczywiście na trzeba powiedzieć, że Marię, że ona też w tym swoich w swoich wspomnieniach ona na to, że to jestem pewien element autokreacji ono wojnę przedstawia siebie oczywiście jako taką rezolutna sprytną jak bardzo silną zwiną dziewczynę, która sobie jednak droga się dmuchać tak właśnie tak jak grzyby, bo jak gdańszczanka oczywiście też taki, ale to co jest oczywiście element autokreacji też takiego no bardzo ciężko się publicznie przyznać wiadomo wakacje, które jeszcze bezbronnemu oczywiste silnymi, a tak bardzo często było ze służącymi no niestety skala przemocy tak jak pani mówi zarówno fizycznej psychicznej seksualnej była ogromna to prawda, że były pewne takie chwyty prawne czy narzędzia prawne, które dziewczyny mogły stosować to znaczy ze prawie w kodeksie pracy powiedzmy wczesnym było klasy polskim również było zapisane, że służący nie wolno bić służących nie wolno głodzić, a służących nie można wyrzucać z dnia na dzień było określone okresy wypowiedzenia były tam w zależności od długości posługi 2 tygodnie za pół roku czy 4 tygodnie jak z każdym rokiem, ale no i teoretycznie dziewczyny mogły dochodzić swoich praw co się zdarzało rzadko, ale nie aż tak rzadko stowarzyszenia służących m.in. Stowarzyszenie świętej Zyty katolickie Stowarzyszenie on np. zatrudniało prawników pro Bono w swojej siedzibie po to, żeby właśnie taki służące, które są maltretowane, jakiego i to w jakikolwiek sposób nie tylko fizyczne, ale właśnie też po poprzez głodzenie powstał albo niewypłacanie pensji albo napaści seksualne mogło się właśnie do tych prawników zgłosić, którzy wówczas podnosili sprawę w sądzie na policji w mojej dziewczyny były wówczas mogły otrzymać jakieś np. zadośćuczynienie finansowe za zasadę, że za swoje poniesione krzywdy natomiast prasa ówczesna pełna jest takich informacji szczególnie Gazeta policyjna np. tria, które nieodmiennie polecam zawsze na wszystkich swoich spotkaniach studentom również po to jest wspaniała rzecz to jest codzienna Gazeta warszawska Gazeta policyjna, które są notowane no właśnie różnego rodzaju skandale, ale też wydarzenia kryminalne, które siedziały ta zgodnie z Unii jest odbiciem obyczajowości, tak więc one są pełne takich np. historii aktorzy służąca niestety czasem strasznych czasem śnieżnym tym, że służąca rzuciła się z okna uciekała kart przed wybiciem albo albo też płonęła żywcem co zresztą jest wspomnieniach Marii obecne tam jej też podobny wypadek no wszyscy wiemy to nawet dzisiaj wciąż obowiązuje ta statystyka, że najwięcej wypadków przy takich, którzy np. dzieci dotyczy to też to są wypadki, które zdarzają się w domu, a w ówczesnej sytuacji, kiedy nie było żadnych zabezpieczeń, kiedy miało do czynienia bardzo dużą otwartym ogniem z naftą innego rodzaju łatwopalnymi środkami materiałami do tych wypadków dochodziło często bardzo często osobami, które były poszkodowane no to były osoby ze służby powiedzmy teraz autorce, bo to jest bardzo ciekawe jest to postać historyczna mamy wreszcie inne osoby, która nie snuje fikcyjnej wizji oczywiście jest to kreacja to czujemy rzeczywiście ona gra panią własnego losu opodal zdecydowanie opowiada o swojej niedoli także nie dziwi się tej niedoli nic nic nie zaskakuje z każdej opresji wychodzi na swoich zasadach, ale powiedzmy o tym co co wiemy Marisa wzięta jest jej pseudonim nie wiemy i do tej pory nie udało się ustalić, kto za tym pseudonimem kryje nawet we wstępie książki pojawia się taka zachęta może któremuś z Czytelników uda się coś się ustalić może ktoś przejrzy gdańskie księgi parafialnej adresowe taka tutaj mała prowokacja, a może ktoś zrobi w każdym razie jest to dziewczyna, która pochodzi z mieszczańskiej gdańskiej biedoty ma schorowanego ojca, który w zasadzie w momencie, kiedy ona jest jeszcze dziewczynką jest już obłożnie chory ma kilkanaścioro rodzeństwa trzynaścioro dzieci było w tej rodzinie, ale przy życiu pozostaje tylko czworo ma bardzo pracowitą surową matkę matka z kolei ma 17 chorą swojego rodzeństwa jest dzieckiem parobka służącej pobliskiej wsi no i żyje w jakiegoś rodzaju suterenie gdańskiej, o ile ja dobrze rozumiem od pierwszych lat dzieciństwa niezwykle obciążona pracą tak to są takie to są takie raczej historię dość typowe dla ówczesnego okresu zarówno liczba rodzeństwa czy w ogóle ich liczności rodziny, która może się czytelnik wydawać obecnie tak zaskakująca szczególnie informacja taka rzucone na początku o tym, że miała 13 rodzeństwa do dorosłości dożyło nas czworo no wydaje się szokująca, ale znowu aż tak szokujące wówczas nie była zresztą tamte fragmenty o tym jak ona zajmuje się swoim młodszym rodzeństwem również wskazują na to, że ono prowadzone są równie szokujące przyp, ale co jest zresztą to jest w ogóle taka historia, która się zdarza dość często jak już raz okazji książki o pewne robotnica cytuje wywiady z właśnie świadka z Węgierkami z Żyrardowa, które też na troszeczkę później na przełomie dziewiętnastego dwudziestego wieku żyły tam 1 z nich właśnie, mówi że ona miała dziewięcioro rodzeństwa i najpierw chodziła do szkoły jak miała 7 i 8, ale potem matka urodziła kolejną siostrę kolejnego wraca na ósme dziewiąte dziecko i w związku z tym musiał przestać tłumaczyć, skąd tak, bo musiał się zajmować młodszym rodzeństwem i że bardzo często zdarzało się dzieciaki bawiły się w berka albo ta dla KE zbija AK podobne takie zabawy podwórkowe SZ z dzieckiem liga miała w berka z dzieckiem na ręce 4 darmo Lance, a tutaj tutaj mamy podobną sytuację i teraz dopiero pani się dowiedziałam, że to była sytuacja typowa Boya oczywiście byłam absolutnie zszokowana, bo mamy taką sytuację właśnie dziewczynka 10 czy jedenastoletnia chce skorzystać z bardzo rzadkiej okazji może pobawić się z towarzystwem z podwórka jest to rzadka okazja, bo na kilka godzin przed szkołą i cały dnie po szkole musi bardzo ciężko fizycznie pracować, więc należy mówi o tym, że nie pracuje prawdę, że nie chodzi do szkoły to znaczy tak też zdarzało się, że w sumie myślę, że tak 3 lata edukacja rozumiemy, bo tak często musi opuszczać szkołę, bo obowiązki idzie właśnie z pięciomiesięcznym niemowlęciem na rynku pobawić się gdzieś przy jakichś ruinach, gdzie dziś, chociaż na chwilę pobyć z dzieckiem i zapominasz się rzeczywiście tym dzieckiem przez chwilę się staje odkłada to pięciomiesięczne niemowlę gdzieś w dziś na trawie od razu stawia tak i orientuje się pochłonięte zabawą, że niemowlę zniknęło być może doszło do jakiej tragedii szczęśliwie akurat w tym przypadku okazuje się, że przychodziła sąsiadka obok rozpoznała czyje to dziecko zaniosła do domu dziecko zapłakane głodne przerażone wrzeszcząc c, więc tata scena mną wstrząsnęła, ale rozumiem, że to jest zupełna normalka dla takich badaczy jak pani nie takie historie oraz mieć jakąś historię, aczkolwiek może nie normalka natomiast oczywiście zdarzają się większości tych historii raczej jest także te starsze dziewczyny szczególnie oczywiście starszej odczynu i no one przyjmują taką rodzicielską rolę wobec tych najmniejszych niemowląt, które w tej rodzinie zawsze są jakieś nasze sta jest trochę starsze rodzi się następne en, ale to była taka codzienność po prostu dzieci kobiet dziewczynek z klasy Robotniczej w sytuacji, której matka ojciec pracowali całymi dniami nie było systemowej opieki nad dziećmi żadnego rodzaju en ktoś musiał się tymi niemowlęta mi zajmować często były właśnie starsze dziewczynki starsze czy Polacy 8910 mówi pani o dziewczynkach jesteś doskonały moment, żeby przejść do ról płciowych, które są tak rażąco kontrastujące ze sobą, że aż wydaje się to przerysowane np. taka scena, kiedy bohaterka narratorka autorka opowieści jednocześnie opowiada o tym jak już jest dorosła jak ciężko jest jej dorosły siostrze ze swoim mężem alkoholikiem pijakiem przemoc owym mężczyzną, który w ogóle ten model jako bardzo często pojawia w tej książce, że mężczyzna gospodarz jest uzależnione od alkoholu i stosują przemoc wobec swojej rodziny fizyczną psychiczną próbuje z nim porozmawiać nie odpowiada, czego chcesz uwagi tylko kiedy pijesz na psa to jest moja sprawa, kiedy moja żona rodzi dziecko to jest jej sprawa zostanie po prostu sprawił owych 100 port odpowiedzi czy to znaczy co ona rodzi dziecko sobie z siebie sama to jest sprawa, bo chciała, by nie miała żadnego wyboru, że żadnego wpływu na to decyzja, ale oczywiście miał z tym zostawia, bo to jest jej kobieca sprawa niech sobie w tym połogu z tym niemowlęciem z tym dzieckiem poradzi jego sprawą jest to, żeby siedzieć i się upijać spróbuję jakoś skomentować te role płciowe właśnie w ramach tej najniższej warstwy społecznej tak oczywiście biorąc pod uwagę ścisłe takie zasady związane z życiem społecznym też role kulturowe nałożone na kobiety w dziewiętnastym wieku, o których myślimy na ogół myślimy o tym w takich rolach, które były przypisane kobietom sem inteligencji klasy wyższej również, czyli te wszystkie związane z zemsty o tym jak jest bycie przyzwoitą tekście znajomością z zachowaniem odpowiedniej zmianie Rami ZTE prezentacji prezentowaniem się pięknie na salonach itd. to są takie bardzo szczególne szczegółowe zasady, które dotyczyły jednak już na dość niewielkiej części społeczeństwa, bo jednak ta sławetna dziewiętnastowieczne też wiktoriańska kultura wstydu i takich bardzo ograniczonych króla dla kobiet ona była jak mówił wyjątkiem i też troszeczkę fikcją, jeżeli przy myślimy o reszcie społeczeństwa, ponieważ klasy Robotniczej oczywiście nie można było od kobiety wymagać tylko tego, żeby zajmowała się dziećmi domem on również musiała pracować, ale oczywiście takie wzorce kulturowe również przepływały z klasy wyższej klasy niższe natomiast tylko włącznie w tym sensie, że kobieta z klasy Robotniczej oprócz tego, że musiała zarabiać na utrzymanie siebie dzieci męża rzymskich osób, które były tak opieką również oczekiwana od nich będzie zajmować się domem rodziną będzie to panią domowego ogniska tak jak kobieta z klasy wyższej, która miała do pomocy w Ghanie, służąc co najmniej jedno, a czasami cały zastęp, a czasami też chciałby teraz rozmawiać o przykładach obowiązków, jakimi mogą zajmować się takie dziewczynki dziewczyny, bo bardzo często jako dzieci rozpoczynały służbę i chciałbym tutaj podać przykład zacytować fragment wspomnień, który dotyczy pobytu autorki Marii są ziem u rodziny rybackiej ona, aby tej rodziny znalazła się po to, żeby było jej lepiej, żeby dobrze działa trochę podupadła na zdrowiu miałaby kłopoty prawdopodobnie z żołądkiem i w ramach tego, że wolno jej było pomieszkać tutaj rodzinę no to właśnie była tej rodziny na służbie i posłuchajmy co np. należało do jej obowiązków, kiedy rybakom sprzyjał wiatr i na mówili dużo ryb bywało także w środku nocy wysyłali do domu jakiegoś chłopaka, by przyniesiono jedzenie na plaży wtedy razem z kucharką musiałyśmy zrywać z łóżek na gotować kawy pokryć mnóstwo kromek chleba zagotować jajka wódkę przyczółki przelać do panów całość zapakować do Białek jeśli było to dla chłopca zbyt ciężkie pomóc mu w transporcie, przemierzając długą drogę wiodącą przez ciemny las nad morze jeśli dochodziliśmy tam w czasie, gdy rybacy byli już z powrotem w morzu to musieliśmy czekać na brzegu pocierać o siebie krzemienie, których Iskry miały podawać im kierunek powrotu, kiedy wracali musieliśmy pomagać w wyciągnięciu sieci na brzeg, kiedy mroźne noce zimowe musiałam zetrzeć piękne młodzieńcze sen z oczu, bo było strasznie źle, ale równocześnie cieszyłam się z tego, że mogę coś nowego zobaczyć się czegoś nauczyć dlatego często wypływała może pomagałam w zarzucaniu sieci tak oto zaznajomił się również z tym rzemiosłem i kiedy dzisiaj przychodzą na Targ rybny i targuje się z rybakami oceny albo tylko z nimi rozmawiam to ci najczęściej prości zahartowani uczciwi, bo obaj mężczyźni zyskali bowiem mają sympatie na wieki wówczas dziwią się oni, że znam się nie tylko na rybach, lecz także na ich robocze tutaj mamy też tam próbkę typowej narracji trud właśnie takie autokracji Marii samorząd w trasie trwała do pracy zawsze wszędzie nawet jak nie mogła spać, a to byłoby bardzo często zdarzało się w jej życiu to jest 1 przykład może mniej typowy, ale chciałbym panią poprosić o bliższe opisanie teraz nam słuchaczom czym de facto zajmowała się służąca co mogło być na tej liście oprócz gotowania wody oprócz noszenia węgla oprócz takich wyjątkowych sytuacjach właśnie ta, gdzie trzeba było w środku nocy na plaży czekać posiłkiem na rybaków jeśli to była typowa służba w mieszczańskim domu jak wyglądał dzień jak wyglądały relacje z gospodynią, bo to jest też kolejna trudna kwestia tak oczywiście to są takie kryte opisywane przez Marię wydarzenia meczowe obowiązki one są dość nietypowe natomiast takie czy poziom obciążenia, bo tak tak raczej tak no mogę tutaj posłużyć się elementem kolejnych rynkach obraz służąca dla Obywatelskiej która, która wymienia wszystkie te czynności, ale ciężko je aż pamiętać, ale ona planuje taki dzień początkującej służącej do wszystkiego albo pokojówki komisja medyczna powinna tak stać koło szóstej rano Zając rozpalanie ognia w kominku zapaleniem lamp naftowych i tutaj, proszę bardzo, ważna informacja nie zalewać nasze zapalone lampy, bo można się poparzyć umrzeć w męczarniach to rozszerza zdarzyło koleżance można zresztą no, więc zapalamy lampy wstawianie wody na kawę herbatę potem można wejść po mleko bułki po powrocie przewietrzyć pokoje iście budzi dzieci zapakować drugie śniadanie uprzątnąć danie po wycierać tutaj uwagę że, dokąd państwo śpią delikatna dziewczyna nie robi hałasu nieostrożnym popychanie mebli trzaskanie drzwiami właśnie z chodzeniem itp, więc po cichutku potęgę państwa stanu posprzątać wywietrzyć sypialnię pościeli łóżka, a potem jeszcze na zakupy do miasta po jedzenie en na obiad szybciutko wrócić cała lista porad jak się targować się na Targu jak kupować tanio ono może być właśnie państwo nie narobić na kościół po zakupach wrócić do domu oddać zakupy harce przygotować danie no i teraz zależy czy mają podawać do stołu przygotować się czy nie, bo to czy czeska Marka na uczniach tak czy inaczej powiedzieć służąca musi sprzątać zostało zamieści fatalnie umyć garnki talerze gorącą wodą umyć kuchnie umyć podłogę powiedzieć, że w rodzinie są małe dzieci i wyjść tymi małymi dziećmi na spacer tutaj znowu też jest uwagę, że to jest rzecz, która również do zdrowia posłuży jednak jaki drugim nie należy tego obowiązku liczyć do ciężkiej pracy, a dziećmi powiedzie jest elementem rozrywki po powrocie z przechadzki można było zacząć przygotowania kolacji porąbać drewno w następny dzień podać kolację posprzątać dań kuchni zaparzyć państwo herbaty kawy herbaty następnie po służące powinna przygotować sypialnie do spania i tutaj też zresztą raz Maria opowiada o tym jak panu generałowi rytuałach specjalne indywidualne rozumie absolutnie tutaj się cała lista rzeczy nie wiem czy nasi słuchacze myślę że, ale także myślę, że starczy zostawimy naszych słuchaczy z niedosytem polecimy lektury tej książki bez jeszcze 1 wątek, który chciałbym panią, więc kwestia świadomości społecznej klasy służącej warstwy służącej tutaj Marii są, że ona wpisuje swoje wspomnienia już jako dorosła osoba jako osoba, która awansowała społecznie, która wyszła za wykształconego człowieka i z tej perspektywy pisze tak w czasach mojej gdańskiej młodości nigdy nie słyszałam o doktrynie socjalizmu do niemieckich robotników dotarła ona dopiero po roku 1800 siedemdziesiątym nasz patriotyzm wyklucza też wszelkie idee demokratyczne nie skłamie jednak gdy powiem, że panowała wśród nas Jeślinie wrogość to przynajmniej pewna nieufność wobec bogatych, ale nie w odniesieniu do ich dobrych intencji, jakie mieli w stosunku do biednych tylko raczej wobec sposobu pojmowania oraz staranności we wspieraniu potrzebujących trochę trudno zrozumieć dokładnie, o co chodzi co może nam pani powiedzieć na podstawie swych badań swej wiedzy o niskiej świadomości swojej sytuacji społecznej w tej najniższej klasy to jest bardzo trudne, a sprawa szczególnie, jeżeli chodzi o służące, dlatego że, o ile robotnica fabryczne czy świeczki na kobiety po prostu pracujące w przemyśle powiedzmy do nich jakiś tam sposób oczywiście również nie bardzo poważnie, ale docierały idee socjalistyczne i chociażby związane z ruchem robotniczym po prostu to służący należało do takiej grupy pracownic fizycznych, które były przez idee socjalistyczne przez socjalistów aktywistów społecznych związanych sens setem kimś z tym ruchem pomijane, ponieważ one nie były w pewnym sensie zaliczane do tej takiej klasy Robotniczej, którą się wówczas zajmowano, ale też, dlatego że dużo wcześniej, zanim zaczęły powstawać pierwsze partie socjalistyczne kółka socjalistyczne służącymi zajęli się działacze kościelni znacie mit organizacja najbardziej rozpowszechnione na ziemiach polskich królestwie polskim Galicji nie tylko mecz, czyli US Stowarzyszenie imienia Stowarzyszenie katolickich służących imienia świętej Zyty to było Stowarzyszenie, które właśnie zajmowało się taką codzienną pomocą służące no oczywiście to była organizacja dotowana przez kościół i przez siostry zakonne prowadzone przez kościół również kontrolowana, a więc również tym służącym umacniająca w nich wiadomo religijność bardzo konserwatywne podejście do rzeczywistości, a nie mając represyjne nie, ale jednocześnie, proponując bardzo konkretne rozwiązania pomocowe tak nie ma np. ta biuro porad prawnych prowadzoną wspominała no i efekt był taki służące bardzo często raczej miały takie bardzo katolicką konserwatywne poglądy bardziej, że już po pierwszej wojnie światowej, kiedy kobiety mogły zacząć głosować w wyborach pierwszych wyborach w Polsce wolność zmierza dokumenty tak, ale tylko bowiem, które mogły głosować obrażony, bo to właśnie służące oczekiwano, że będą głosować na czatach konserwatywne i na debaty akademickiej narodowe co się stało refleksy zostawiamy państwa i polecamy lekturę naszym gościem była dr Alicja Urbanik Kopeć z Instytutu historii nauki Polskiej Akademii Nauk bardzo dziękujemy, a my mamy dla państwa egzemplarze książki, które dzisiaj rozmawialiśmy od fundacji terytoria książki, która wydała wspomnienia młodości ubogiej służącej prosimy o maile adres dla was małpa to kropkę teraz jest punktualnie dwudziesta trzecia zapraszamy państwa na informacji Radia TOK FM zaraz po nich będziemy rozmawiać o naszym stanie psychicznym Zwiń «

"Wspomnienia z młodości ubogiej służącej"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - HANNA ZIELIŃSKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 18:00

Najnowsze Podcasty

Kulisy wyborów kopertowych. Jak działała władza w 2020?

IPN to nie strażnik pamięci, a polityczny aktor

PiS szykuje mit o ukradzionych wyborach, czy ukradzionym rządzie?

Nowe środki na liście substancji zakazanych przez Światową Agencję Antydopingową

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL