Niespełnienia żydowskiej poetki, Zuzanny Ginczanki

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

wieczór Radia TOK FM piątkowy wieczór Radia TOK FM w tej części będziemy rozmawiać o kobiecej poezji o poezji polskiej żydowskiej tożsamości młodej artystki, której przyszło żyć tworzyć bardzo trudnych warunkach naszym gościem poprzez Skype jest dzisiaj prof. Izolda Kiec dobry wieczór dobry wieczór literaturoznawczyni teatrolożka kulturoznawczyni autorka biografii kobiet m.in. biografii Zuzanny Gim ścianki Zuza nagi franka będzie dzisiaj bohaterką naszej rozmowy prof. Rozwiń » Izolda Kiec już kilkanaście lat temu przybliżyła nam postać Zuzanny Gim tanki książka życie twórczość po prostu za mnie męczący ukazała się w dziewięćdziesiątym czwartym roku właśnie teraz w 2020 roku na wiosnę nakładem wydawnictwa marginesy ukazała się nowa rozszerzona uzupełniona pogłębiona biografia mam wrażenie, że też jako społeczeństwo jesteśmy inni i mamy innego rodzaju wrażliwość gotowość rozumiemy pewne też niuanse inaczej patrzymy na to kim mogła być taka osoba taka kobieta rozumiem różne uwarunkowania właśnie chodzi o płeć kulturową jeśli chodzi o kontekst społeczny kontekst historyczny, że te 2 biografie nie tylko różnią się zawartością, ale mam wrażenie żonę też odzwierciedlają w jakim sensie historie naszej percepcji naszego rozwoju naszej gotowości do zauważenia pewnych niuansów ciekawa jestem czy pani też ma takie poczucie czy zgodzi się pani z tym, że nowa biografia oprócz tego po prostu zawiera więcej faktów też daje takie nowe dzisiejsze spojrzenie na kobiety poetkę to jasne bardzo cieszy, że pani powiedziała, ponieważ mostki tytułem wstępu powiem, że pierwszy pomysł był taki, żeby zrobić drugie wydanie tamtej książki i tutaj absolutnie nie, dlatego że z 1 strony oczywiście we własnym inny obraz kobiety kobiecości inaczej mówimy o kobietach to co pani na to pani zwrócić uwagę, ale też inaczej mówimy o poezji tak co się zmieniło z mojego punktu widzenia to jest inna metodologia, ale też moja inna wrażliwość jest też bardzo wiele dowiedziałem się o kobietach przez te pani była sprawa wyjdzie kilkanaście lat kilkadziesiąt niestety jest żywy tak dokładnie ująć dowiedział się kobieta dowiedziała się osobie zmieniło się moje myślenie o innych kobiet, ale również właśnie takich mówi o mnie i nie mogą tej biografii napisać inaczej jak zgodnie z duchem czasu GIS sama myślę o tych różnych sprawach, które dotykały związane, które dotykają mnie, więc to, jakby nie było możliwości po raz drugi pokazywania tej samej książki tego samego obrazu tej poezji no nie mówiąc o obrazie tej właśnie kobiety, bo potomków to się zmienić tak Zuzannę im ściankę zresztą znamy z różnych szkiców mamy książki publikacje różnych autorów zafascynowanych postacią Agata Araszkiewicz jej wypowiadam moje życie melancholia Zuzannę Gil czanki Jarosław Mikołajewski i jego cień cień za cieniem Zuzannę Gil czanki Emilia Walczak i pani 2 biografie 2 książki to wszystko daje jakiś uzupełniający się nawzajem opis osoby, która i tak wymyka się bardzo takim prostym jasnym opisom to jest biografia przebogata bardzo smutna w gruncie rzeczy tragiczna niezwykle utalentowanej żydowskiej dziewczynki, która w wieku 10 lat wybucha talentem poetyckim wychowywana w Równem na Wołyniu w żydowskiej rodzinie Rosy rosyjskojęzycznej zasymilowanej zaczyna pisać tworzy po polsku, a potem właściwie już tylko coraz trudniej zacznijmy od od tego dzieciństwa Zuzanna Polina Ginzburg jak to możliwe, że taka dziewczynka urodzona w Kijowie wychowana na Wołyniu zaczęła tworzyć pisać po polsku jeszcze korespondować z Tuwimem to to jest wszystko, by stare legendy i żadnych informacji tak popartych dokumentami nie mamy możemy się zgodą ustać w znacznej wcześniejszą świadectwem świadectwem tego, że ze mną zaczęła pisać bardzo wcześnie jako kilkuletnia dziewczynka myślę, że wtedy zaczęły, kiedy zaczynała pisać pisała po rosyjsku to jej mama wniesie do Kazimierza Wyki liście pisanym po rosyjsku WI już po wojnie napisała właśnie także mała córeczka są pierwsze ballady pisała w wieku 3 lat no, więc to jest pierwsze śledztwo i dlatego mówiono sądzę, że pisała wówczas po rosyjsku opowiada mówiono po rosyjsku i rodzice dziadkowie mówi wyłącznie po rosyjsku wybór języka polskiego był prawdopodobnie tak bardzo świadomym wyborem też wcześnie dojrzałe dziewczynki, które doskonale zdawała sobie sprawę z tego w jaki sposób wygląda życie literackie w Polsce rewolucja literacka musiała o tym, wiedzieć do równego docierały nie tylko głosy poetyckie, ale również poeci, ponieważ wielu spośród powiatów nie tylko z Wołynia są tzw. grupy Wołyń, którzy mieszkali tam właśnie na Kresach Wschodnich, ale również tych bliżej zmian bliżej stolicy powiedzmy sobie przybywali do równego odbywali służbę wojskową w związku z tym znali miejscową ludność osobiście znali to młodziutką dziewczynę, ponieważ dziadkowie Zuzanny państwo za Belgowie, by znanymi w mieście farmaceutami prowadzi skład aptecznej ten skład mieści się u przy głównej ulicy miasteczko no właśnie ta atmosfera literacka tam do do i do tego domu dlatego miasto do tego domu musiała docierać myślę, że Indianka język Polski kojarzyła właśnie z poezją i wybiera ten język ze względu na poezji nie, dlatego że być może babcia miała takie ambicje, żeby włączyć ten to co sfera nauczania w języku polskim polszczyzny obszar tego właśnie takiego wychowania wnuczki tu chcieli zapewnić dobrą przyszłość natomiast o zwrot nawet napisała w 1 z wierszy mowa, bo jest dla mnie krajem i miała przyjaciół znajomych, którzy mówili w języku polskim i sam wybór gimnazjum w najlepsze gimnazjum w równym Wołyńskim gimnazjum państwowe imienia Tadeusza Kościuszki to, że ona wybrała dla siebie właśnie tę szkołę to dobył była taka powiedziałbym kropkę nad i tam świetni nauczyciele poloniści również dyrektor szkoły Jerzy Ostrowski to wszystko wpływało na nią całą pewno od władz w szkole robi np. od ich oprócz literatury to oni się do bardzo interesowały też teatrem i to na pewno miało miało wpływ na Suzanne wspomniała pani o tym jak matka pisała w liście moja córeczka pisała ballady już w wieku 3 lat, ale to nie było łatwe dzieciństwo mała Sara nie miała specjalnie lekkich dni dziecinnych specjalnie łatwych przyjemnych pełnych miłości kontaktów z rodzicami jak wyglądało życie rodzinne 2001. roku 602001. roku, kiedy Zuzanna miała 4 latka rodzice rozwiedli i to zaraz wyjechał z głównego odjechał do Berlina mamy po kilku latach już po raz drugi za mąż wyszła za Czecha i jego Piwowara inż. Nika, który pracował na Wołyniu i razem z tym właśnie Walterem rodem z Walter Rodion wyjechali do Hiszpanii natomiast ważne ten do poczucie zdrady i o tym, iż w książce świadomie użyłem tego słowa zdrada używam słowa piętno, bo to było coś co sądzę musiało zaważyć na już dorosłym życiu związane on wymyślił taką historyjkę, że wiem, że to jest wymyślona historyjka jeszcze jak pisał poprzedni biograficznego wiedziałem jak pisałem o tym, że tak rzeczywiście było naszą poszukiwania ojca trwały dość długo, zanim banki oraz wymyśliła tę historię, że jej ojciec wyjechał do Ameryki dochodził, żeby zrobić karierę aktor i nawet po opowiadała swoim koleżankom kolegom, że tata jest zator już zatrudnionych w produkcji, że gra w niektórych filmach ponoć tak ja nawet teraz cena za 1 z listy wodzy koleżanki in banki ze szkoły którymi napisała fanka pokazywała nam afisze filmowe Katy i ten tata miał pseudonim ocenia Garde ani i być może rzeczywiście było także Zuzanna, gdzie znalazł taki jakiś plakaty filmowe amerykańskie tak jest gdzie pojawią się takie nazwisko i dorobiła do historii swojego ojca myślę tak to nie jest nic zdrożnego przecież to nie mówię tego jak w takim w takim samym bankom kasacji na tyle na dziecko młoda osoba mogła sobie z tym poradzić właśnie nad umożliwieniem z tą zdradą ojcowską takie auta napisałem coś takiego że, że być może łatwiejsze było dla nich zaakceptowanie faktu, że ojciec zdradził dla sztuki aniżeli miał zdradzić dla takiej zwykłej przeciętnej kobiety mamy zostawić dlatego, żeby odejść z domu jakąś inną kobietą i tak wyobrażałam Zuzanna która, która właśnie opowiada różne historie, próbując oswoić z tą pierwszą zdradę zdradę mamy była też bolesna, ponieważ mama wyszła za mąż za młodszego od chwili mężczyzna nawet Jan Śpiewak zasugerował, że on byłby lepszym partnerem dla urodziwej córki w związku z tym można powiedzieć, że to ten wyjazd mamy do Hiszpanii był swego rodzaju ucieczką ucieczką przed córką, żeby chronić własne szczęście nikt nie mnie nie mówię zbyt wiele, gdyby więc, kiedy tak to interpretuję ale, ale sugestie są bardzo wyraźne, bo to się pojawi dziś śpiewaka Kłopotowskiego pojawiło się na wspomnieniach Rusi Sztabler także myślę że, toteż była tak bardzo dotkliwa zdrada, kiedy dziewczynka miała 17 lat została wyróżniona po raz pierwszy na poważnym konkursie poetyckim jej wiersz gramatyka uzyskał to wyróżnienie do udziału w tym konkursie namówił ją Tuwim co wiemy o jej poezji ówczesnej tej nastoletniej to już nie było dziecko to była młoda kobieta jeszcze wciąż, formując swoją tożsamość, ale również po prostu nastolatka tak bardzo ciekawe, dlatego że sezon legniczanka utworzyła i że może wypowiedzieć dwutorowo, dlatego że z 1 strony są te wiersze, które ono publikuje ono publikuje najpierw szkolnej gazetce pod opublikuje jeszcze w dodatku do Ilustrowanego Kuriera codziennego i kolejnym etapem był właśnie ten konkurs, w którym pani mówi to jest 1 sfera tej poezji, ale ma jest jeszcze druga sfera wszystko to za pozostały w rękopisach i to co został odkryty dopiero po wojnie i jeżeli mówimy o tej pierwszej uważa, że tak powiem od co ona publikuje oficjalnie wiadomo o poezji to trzeba powiedzieć wysoka poezja, które są bardzo mocno zakorzeniona w tym życiu szkoły właśnie szkoły bardziej szkoły aniżeli domu to reżyser życiowy no, jeżeli mamy taty nawet babcia tam się pojawia tak w 11 tylko utworzy, ale jest to rzeczywistość, która otacza jest szkoła co pewne wydarzenia tak jak np. śmierć wielkiej góry 1 wiersz poświęcony właśnie temu wydarzeniu jest gramatyka przecież też jest bardzo mocno zakorzeniony wszy w tym co, czego nauczyła się na lekcjach języka polskiego to jest wieś, gdzie ona segreguje sobie słowa dzieli wszystkie części mowy po kolei każdą z tych części mowy omawia zjesz automatyczne oczywiście ona też pisze z perspektywy poetki, ale co ciekawe, choć chcę powiedzieć o tym, że one bardzo skrzętnie ukrywała wszystko to co liczą sobie zapisywała w rękopisach i czego nie chciała pokazać światu to było oszczędnie ukryte i to widać bardzo wyraźnie po tym, jak porówna się wiersz gramatyka, który został opublikowany wysłany na konkurs literacki i opublikowany w wiadomościach literackich i teraz, kiedy porównamy tę wieś rękopisie co ciekawe jest usunięty z tego wiersza my w Egipcie to jest wiadomości literackich niema cały fragment o czasowniku ten właśnie cud to co to jakby prowokuje działanie kobieta, która działa, która jest aktywna nowy czasownik wyraża to właśnie forma działania gdzieś biegnie po oraz usunęłaby zdając sobie sprawę z tego, że tak właśnie kobiety działające teraz wyszła oczywiście być może jest jeszcze cały czas gdzieś w tej przestrzeni publicznej postrzegana jako o coś dziwnego niepożądanego to były bardzo ciekawe, kiedy wyszło zauważyłam to że, że nie ma szczęścia czasowników towar próbowała tak zinterpretować to było 1 wchodzi do głowy być może inne wytłumaczenie, ale właśnie to tak widzę, że ona bardzo nie chciała tych pierwszych swoich publikacjach nie chciała być postrzegane jako ta taka aktywna działająca kobieta ona chciała, chociaż już za kilka lat będzie postrzegana jako 1 z najzdolniejszych poeta dwudziestolecia międzywojennego już bardzo aktywna również zaangażowana w swej poezji politycznie społecznie satyrycznie również bliskie były idee antyfaszystowskie, ale to jeszcze by było przednią pytanie co takiego działo się między tym okresem, kiedy nastoletnia bielszczanka dojrzewała do tożsamości dorosłej kobiety i zbliżała się ta powiedzmy duża kariera powiedz, bo ona nie była łatwa lekka i oczywista to była kariera pięknej kobiety, która była traktowana jako raczej maskotka przez innych mężczyzn niż niestety partnerka twórczości jak to się stało, że zaczęły właśnie docierać do niej tematy społeczne polityczne historyczne, że zaczęła być nań wrażliwa i zaczęła o nich pisać czy wiemy co takiego było tym bodźcem wiem, że to samo jej przeniesienie się do Warszawy Warszawy lat drugiej połowy lat trzydziestych musiała zrobić na niezwykłe wrażenie ono tego prowincjonalnego miasta miasteczka miasta równo nie było takim małym miasteczkiem równego przenosi do Warszawy i nagle dostrzega ogromnych rozmaitych problemów właśnie społecznych politycznych, zwłaszcza tam i nie może w tym od razu 3005. roku, ale 3006. roku, kiedy zaczyna bywać w towarzystwie młodych satyryków związanych ze szpilkami zaczyna pisać dla szpilek to musiało o udział do nich docierać głosy w jaki sposób pośredni, ale niestety też bezpośrednio, ponieważ 3006. roku rozpoczęła studia Uniwersytet warszawski podłogi zaczęła studiować no i musiała się zetknąć gettem boiskowym rząd to o tym, wspominali i jej znajomi żona czasem prosiła nawet, żeby ją odprowadzić na zajęcia w krakowskim Przedmieściem, ponieważ bała się, że żart typową niemiecką to oczywiście co było jakąś klątwą po prostu dla niej i ona rozumiała to do no bo tę urodę dopłata o te właśnie ostatnio zdrada Matta zdradza urody tak rząd zaś z powodu jej wyglądu doniósł na nią na to się 40 tam na czwarty rok natomiast jest jeszcze 1 kwestia, jeżeli chodzi o to od antysemityzmu przedwojennej Warszawy ona spotkała się takim bezpośrednim atakiem to znaczy wciąż jest ósmym roku w piśmie tak, bo takie pismo satyryczne bardzo plotkarskie pismo, więc wszystko i tam się ukazał artykuł, który wprost mierzony w Django to ten artykuł był zatytułowany koleżankom i ścianką bądź, gdy burza przepraszam no, więc koleżanko go nie dając im tam imigrantom tak no i w tym artykule właśnie one bezpośrednio ona jej rodzina została z zostali zaatakowani, chociaż ja też to ujawniła biografii, ponieważ wiele lat temu jak tego wcześniej pisałem, ale teraz to właśnie postanowiłam napisać, że na Tadeusz Witt lin wprost napisał do mnie liście, że to był odwet właśnie odwet zdradzie odrzuconego mężczyzny tam redaktor dawcy tego pisma, ponieważ giganta chciał z nim umówić na randkę najzwyczajniej w świecie czy taka banalna sprawa spowodowała tak zaciekle jest mało osobowość nawet to było bardzo przy musi być dla niej bardzo przykre, chociaż też muszę powiedzieć, że ze wszystkich tych tych relacji, z którymi się spotkałem wynika, że ona jakoś tak próbowała oswoić sobie tę myśl ona nie nie było, bo nie widać, że ona jest jakąś rozzłoszczona zniewolona przez ten przez te ataki antysemickie na razie próbowało wyśmiać i prawdopodobnie śmiechem pokrywała Muzy, ale ale, ale nie próbował żartować no tak rzeczywiście została zapamiętana również przecież jako satyry czka chciałam zatrzymać się na chwilę przy pani warsztacie przy tej nowej uzupełnionej pogłębionej biografii co zmieniło się, kiedy pani przypomina sobie swoją pracę nad biografią Zuzanny i czanki dziewięćdziesiątym czwartym roku teraz 2020 czy to są po prostu nowe źródła czy też w inny sposób pani pracowała przyjęła pani inną metodologię wtedy, kiedy pisał tam biografie po pierwsze do doktoratu po drugie, gdy dominowała ta metoda struktura mistyczna zarówno w mówieniu poezji jakich mówieniu o biografii biograf postrzegane wówczas jako tekst trochę realistyczna, czyli jaka, czyli wszystko postrzegamy w kategoriach pewnej struktury, a nie w kategoriach personalnych czy personalistyczna nawet właśnie gra tak duże tam brat generalnie to biografia wówczas, gdy należała do tych ulubionych tematów, jeżeli mogę powiedzieć historyk literatury natomiast i jest jeszcze 1 kwestia kwestia wartościowania strukturalizm wyklucza wartościowania to znaczy pamiętam nawet tego dosyć zabawną sytuację, kiedy napisał MAK Miller drugi także piękny dom pani promotor zwróciła uwagę wymienienia takie nie wierzę, że jest piękny do tego jak gdyby analiza świadczy sama o osobie, tak więc to to jest tak daleko już dzisiaj ode mnie, że nawet nie jest trudno rekonstruować tę metodę daru, gdy co wtedy się posługiwałem jest dzisiaj jestem najbliższy jest mniej ważnych i sposób tak jak mówi i bliskie czytanie czytanie poprzez siebie ja myślę, że to jest też najlepszy sposób dla każdego nie tylko dla, bo nie chciał niczego narzucać oczywiście poza tym, że pokazuje fakty to gigant czytam ile mogę odpowiedzieć po swojemu własnej perspektywy i sądzę, że tutaj każdy jest miejsce nie chciałem nie chciał, żeby książka była zbyt osobista i żeby ona narzucała pewien obraz Zuzanny tego chciałam pokazać jak najwięcej faktów, ale oczywiście też nie była w stanie wyjść z roli osoby, która w, które ze mną zna dobrze, bo mogę chyba powiedzieć i też, które jakością czyta poezję chciał pokazać mój punkt widzenia, ale pokazać, bo ani narzucać i to to była ta różnica poza tym myślę, że nikogo nie ma emocja ujawnianiu emocji co tak jak takie powiedzieć do tego to jest dojrzeliśmy do tego, że wreszcie dojrzeliśmy, żeby je szanować, żeby zrozumieć, jakkolwiek przybyli rozumie, że będą rosnąć mówi, bo to jest bardzo ważny czasem nawet nie umiemy opowiedzieć swoich emocji niż wydaje, że tutaj też było było bardzo istotne, bo tak jak po osobie myślał Zuzannie to mam wrażenie, że ona swoich emocjach potrafiła mówić wyłącznie w poezji i dlatego, jeżeli chcemy poznać ją jako osoby bardzo doświadczoną przez przez los może powiedzieć to raczej nie szukajmy tego w faktach tylko szukajmy w poezji, bo z filmem to jedno słowo, którym charakteryzowała ją Ewa Otwinowski KE już nieżyjący już miałam szansy z nią rozmawiać było tam przełom lat osiemdziesiątych dziewięćdziesiątych Ewa Pilawska odpowiedziała za mnie milcząca i tam port żniwo stanowiło nie rzucone słowo uwagi, kiedy pisałam swoją biografię poprzednią, a teraz właśnie to słowo milczące bardzo zastanowiło ja mogę sobie dokładnie w obrazie Miedzianka, która oczywiście bywa w towarzystwie, ale nie mówi zbyt wiele obserwuje raczej milczy i potem wszystkie swoje emocje dziś oddaje wiersza, ale też nie w sposób bezpośredni, bo te wiersze nie są proste w rekonstrukcji i osobowość i emocji właśnie trzeba dobrze poznać żeby, żeby emocje odczytać, ale też fascynujące właśnie lekturze tej poezji spróbujmy teraz podążyć zgięcia Anką przez salony warszawki lat trzydziestych Gim ścianka dotychczas była nazywana legendą kawiarnianej Cyganerii właśnie osoby, która pojawiała się w towarzystwie Tuwima Gombrowicza tyle tylko, że między mężczyznami między ówczesnymi twórcami trwał rodzaj jakiejś perwersyjnej gry rywalizacji z 1 strony podziwiali jej umysł jej twórczość z drugiej strony po prostu chcieli się z nią pokazać na tym krakowskim przysłowiowym Przedmieściu chcieli mieć z nią zdjęcie chcieli mieć z nią romans piękna młoda utalentowana egzotyką wali ją podkreślali tę Semik, skąd urodę intelektualiści artyści, którzy uprzednio biali ją właśnie jako maskotka myślę, że to była kolejna zdradach wziął się Zuzannę zdradę mężczyzn, którzy właściwie nie rozumieli potrafili docenić jej jako wiem, że również poetki jako jako kobiety jako poetki jego bardzo interesowali się i ciałem aniżeli duszą, jeżeli się tak powiedzieć właśnie to słowo imponowała też takim ważnym słowem, które dziś nam się pojawia bardzo wielu z tych mężczyzn mówiła imponowało mi, kiedy mogłem pokazać na ulicy wszyscy patrzyli no i ci mężczyźni ogrzewali się w blasku jej urody ich wśród tych spojrzeń, które zewsząd dziś tam ich obserwowały myślę, że to to musiało być bardzo te kim dojmującym doświadczeniem dla Zuzanny był się ona cały czas szukała miłości ja z takim dużym wiem słodkie chyba ty chyba najlepsze słowo czytałem 1 list blanki realisty stop przyjaciółki in Chung, który się zachował jest w tej chwili przechowywany w muzeum literatury w Warszawie w tym liście Blonka, która była zupełnie inną osobą aniżeli Zuzanna, ale po pierwsze, tak po pierwsze, cytuje listy kadry ma filtr damie sam fakt, że Zuzanna czytała Karima Fic jest bardzo ważny to znaczy myślę sobie kim była dziewczyna ta podziwiana piękna dziewczyna, która czyta listy Karima Feel, a po drugie, taki fragment w tym liście, kiedy bruk pisze ja wiem, że czekasz na miłość kim w takim razie jest pan, a ten Czyżby Rz go, a and Andrzej Nowicki 1 z tych satyryków młodych, który związano najczęściej się pokazywał nawet przez jakiś czas uchodzili za za parę z jego listy też wynika, że one jakieś poważniejsze zamiary wobec Zuzanny, że o małżeństwie natomiast one cały czas czekała na spotkanie kogoś, kto rzeczywiście będzie w pełni rozumiał Beto tak ratują widzi jako osoby, które cały czas czeka na to wzrost już nie doczekała się pani zdaniem myślę, że doczekała się już to okupacji i osobie Janusza Woźniakowski jego Skry była związana być może jednak sobie myślałam być może taką osobą był też Andrzej Waligórski, którego znała zaledwie kilka miesięcy przed wojną, którą zadedykowała bardzo znany wiersz Mai 1939 i tam pojawią Słowacy przyjdzie miłość lub wojna, ale myślę, że ona też nie miała czasu na to żeby, żeby dowiedzieć się czy w związku z wali górskim mogła narodzić miłość też nigdy nie dowiemy się co mogą narodzić się jeszcze jej wielkiego talentu by, bo to jest talent, który nie miał szansy w pełni rozwinąć im ścianka zginęła tragicznie w czterdziestym czwartym roku co się z nią działo w momencie wybuchu wojny, zanim jeszcze opowiemy ostatnich miesiącach życia, gdzie przebywała w jaki sposób przeżywała relacjonowała wydarzenia wojenne ona wybuch wojny został już równe boisko ona na wakacje pojechała do babki myślę, że inni tak jak wielu Polaków wówczas nie tylko Polaków nie spodziewała się wojny wierzyła w to, że jednak wojna wybuchnie, ponieważ zostawiła swoje wszystkie rzeczy w wynajmowanym mieszkaniu przy ulicy szpitalnej 5 w Warszawie i myślę, że przekonana, że do Warszawy w październiku nas jak wróci we wrześniu wojna zastała ją u babci tak jak powiedziałam, ale dosyć szybko znacznie się to było był przełom 3009. trzydziestego roku wyjeżdża do Lwowa on wyjechał do Lwowa prawdopodobnie w momencie, kiedy babcia została wysiedlona z tego dużego domu przy ulica 3maja zostały przeniesione do małej przybudówki którą, która też należała do Zandberga do dziadków związany już wtedy zobaczy, bo tak to wymierzył został przeniesiony przybudówki tam wysoki bardzo nędzy w warunkach została skazana na inwestowanie i nie bardzo chciała, żeby Zuzanna pozostała z nią tam, więc zapakowała bardzo dużo różnych tam dóbr rzeczy naczyń rozmaitych i wysłała ją do Lwowa, a Zuzanna chętnie z tego jak sądzę skorzystała, ponieważ wiedziała, że umowy są polscy pisarze wielu z nich znała przedwojennej Warszawy to było dla mnie taka namiastka tego przedwojennego Warszawskiego życia to jest jedno, ale drugie, że wyszła za mąż bardzo szybko, bo w styczniu czterdziestego roku wyszła za mąż we Lwowie wyszła za moich zamiłowań Wiera to było dziwne małżeństwo tak jak mówili znajomi Zuzanny jakoś nikt nie powiedział, dlaczego miałbym dziwne było dziwne, bo ona wkrótce poznała Woźniakowskiego, który przez los ominęliśmy i wiadomo było, że one związane z Łazienkowskiej Aten Michała firma to był taki trochę małżeństwo z konieczności i myślę że, ponieważ Michał był dosyć wysoko postawionym urzędnikiem we Lwowie jej właśnie zależało na tym, żeby w ten sposób uratować babcie, że poprzez małżeństwo ona miała szansę uratować babcie, bo znaczy nie wiem tego na pewno nie za tego dokumentu, który to potwierdzą natomiast znalazłem dokument, w którym pod koniec stycznia 1500 czterdziestego roku, bo przywraca jego dużego domu i możliwości zamieszkania w tym właśnie dużym domu za bardzo tam, gdzie był sklep, gdzie miała kilka pokoi do dyspozycji, więc sądzę, że mogłoby się ze strony Zuzanny te rozpaczliwe dosyć oczywiście, ale ratowanie babci to małżeństwo, ale służy tu muszę powiedzieć, że myślę, że obu stron i Michała i Zuzanny to ten nie był żaden konflikt między dni na zdrada męża Janusz Majcher był przyjacielem Michała i to właśnie przez przez Michała agencji oraz Anna poznała Woźniakowskiego także, że myślę, że tutaj jakaś jakiś no jak soki i układ był między nimi dom to małżeństwo miało znamiona takiego gestu formalnego gestu pomocy też Zuzannie w ratowaniu babcine pierwsze lata wojny Zuzanna kielczanka spędziła we Lwowie, ale ostatnie miesiące jej życia to Kraków ukrywanie się przed gestapo rok pełen tajemnic musiała maskować ukrywać swoje pochodzi pochodzenie co jak wiemy ze względu na typowo semickim urodę nie było łatwe jak wyglądał ten rok mimo tego, że już wiemy, że z rokiem pełnym tajemnic, ale wiemy też to, że kamienica, w której mieszkała została upamiętniona jest tablica specjalna, która tam została zamontowana w stulecie urodzin kim ciarki na ścianie domu przy ulicy Mikołajskiej w Krakowie tam właśnie, gdzie poetka się ukrywała wmurowano tę tablicę tam rozgrywał się absolutnie dramatyczne wydarzenia co o nich wiemy dobrze to historia Mikołajskiej do historii właściwie kilku ostatnich tygodni związane z kim pan Jezus próbujmy ostatni miesiąc później tak, dlatego że ona uciekała ze ona uciekła ze Lwowa dosyć późno, dlatego że wyjechała, bo wyrobił, bo ta przyjaciółka, o których wspominała druga Radia byli inni znajomi z równego Michał Zając jeśli, mimo że wyjechał do Krakowa znacznie wcześniej niż ona i Zuzanna dość długo zwlekała z tym wyjazdem to jest bardzo dziwna historia, dlatego że on kilkakrotnie była wynegocjowana przez niejaką kominowe, które zresztą pojawia się nazwisko zmienione ostatni wiersz in angina mimo ofiar takiego kilkakrotnie nominował ją inicjowała donosiła na policji donoszone gestapo kilkakrotnie patrole przychodziły ograniczony wiadomo, że 1 raz wykupiła się jakoś tam broszki jakieś pieniądze, które bardziej dała innym razem udało się uciec tylnymi schodami, bo prowadził tamtędy kelner, który mieszkał też tej kamienicy zadziwiające jest to, że ona cały czas wraca do tego mieszkania, gdzie tak kolokwialnie powiem kominowe mają na oku, ale też myślę, że to było związane z tym, że ona chciałaby bliżej babci jednak Lwów jest bliżej równego aniżeli dziś tamta Centralna Polska nic Iskra i czeka, ale niestety babcia zmarła w drodze do albo w stosunkach albo do budowy została wywieziona w domu do miejsca straceń zmarła po drodze na zawał serca i będę musiał o tym, wiedzieć ten dom przy 3maja został zbombardowany i wtedy jest 40 drugi rok za na wyjeździe ze Lwowa wyjeżdża ze Lwowa towarzystwem Woźniakowskiego, który ją no jak każda bowiem transportowane były bardzo trudno jest właśnie to, że już w tym momencie wcale to pokazywanie się Zuzanna ulicy nie mogą upomnieć dodawało splendoru pracy już zagrażało i wtedy on wtedy okazało się, kto tak naprawdę po jej stronę oczywiście gotowi to bardzo mocno podkreśla właśnie, bo chodzi o to rolę Woźniakowskiego o Azję najpierw wyjeżdża do Olsztyna jest bardzo mała miejscowość na pograniczu polsko ukraińskim, bo mieszka jego babcia i przepraszam jego ciotka kasta SS jak starsza pani jego ciotka ona nie wierzę znany jest Żydówką i potem zresztą ja bardzo, że pretensje do Janusza, że nie powiedział, ale ludzie zaczęli tam się też właśnie ta uroda, a ten wygląda tak dalej oni muszą jechać dalej i wyjeżdżają do Krakowa tam najpierw zamieszkali przy ulica Zyblikiewicza 5 to było w tym domu, w którym też mieszkał Michał Zając jest on tam ukrywał jak Michał Danielewicz i Zuzanna tam zam. najpierw potem poparł tygodniach córka właścicieli tego mieszkania państwo dinarów Marysia na równa znajduje jej schronienie pod Krakowem, bo we Wróblowicach pod Krakowem w jakiej willi żadne tam przenosi i w tym czasie, gdy ona mieszka w Wróblowicach następują aresztowania Woźniakowskiego po co podobno przez przypadek aresztowany przez łapanki ulicznej, ale być może też pod zarząd oddziału w podziemiu komunistycznym być może to też, by to była jakaś celowa prowokacja nie chcę wnikać szczegóły, bo tutaj mnóstwo znaków zapytania było tak albo tak i zdań nawet nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć w 100%, gdy moja podaje rozmaite wersje i tutaj jak no czasem opowiadam się po którejś ze stron, że odpowie, ale nie zawsze jest w ogóle możliwe, kiedy właśnie ma Adam Marysia jest równa zawiadomiła Zuzanna o tym, że Janusz jest aresztowany, ponieważ tak Jan został aresztowany gestapo przyszło z nim na konfrontację to właśnie na zbity liczących zabrali również Michała i Zuzanna Marysię dowiaduje się, że obaj oni zostali za aresztowani wtedy zmienia po raz ostatni kryjówkę wraca do Krakowa z tych Wróblowi i wtedy właśnie znajduje poprzez znajomych poprzez więc, gdy rodzina skokową Andrzeja stopki no to wówczas aha przepraszam, bo Vincent rodzina, skąd poza wyjdzie za mąż dopiero po wojnie pani Wincenty na znajduję jest to schronienie przy ulica Mikołajskiej, ale tam było zaledwie kilka tygodni i po kilku tygodniach właśnie przychodzi panią gestapo i trafia do więzienia najpierw tak wcześniej pojawia się postać niejakiej kominowej gospodarni kamienic, gdzie Jim Chang mieszkała nominował złożyła donos Magin franka jak na ukrywającą się Żydówka wieńczące udało się uciec samo zdarzenie też inne przypadki donosy sza Brew następnie opisała w porażającym wierszu non omnis moriar, który jest uważany za 1 z najbardziej przejmujących świadectw cierpienia Żydów czym dla pani jest ten wiersz jestem ciekawa czy on wciąż również dla pani jest tak wstrząsające nogi oni bardzo wstrząsająca jest takim wierszy o właściwie niewypowiedzianej samotności ja tu co roku wynik powiedziane, ponieważ oni właściwie przecież parafrazą wiersza łódzkiego testament mój tak jakby Zuzannie z braku własnych słów, żeby opowiedzieć o o samotności ostro takim zaszczuci, bo tak to odbieram, że oni zupełnie inny od tego co im franka dotychczas pisała i myślę, że to właśnie ten ta niemożność wypowiedzenia pewnych kwestii powoduje, że sięgamy wówczas do do tej największej literatury i próbujemy tam znaleźć swoje emocje swoje doświadczenia i to było coś takiego taktyki tak jak ja postrzegam ten wiersz, że to było właśnie taka próba znowu poprzez tę poezję progres polską poezję poprzez parafrazę słów tych najbardziej wysublimowanych opowiedzieć o własnym doświadczeniu, ale też zmierzyć się, więc przerażający i taki porażający ogrom cierpienia samotności i 1 ostatni właściwie to jest to się takie wołanie rozpaczliwe o zapis siebie próba ocalenia tego cierpienia tego dramatu tej zdrady właściwie już ludzkości człowieczeństwa wszystkich wartości, które były dla niej ważne i dochodzimy do tego momentu żadna mieszanka ginie rozstrzelana przez gestapo tak to jest on przebywała w więzieniu też na pewno w marcu w kwietniu, czyli jakieś na pewno 2 miesiące być może dłużej, bo nie znamy dokładnej daty aresztowania za in banki wiadomo, że Marty w kwietniu przebywał w więzieniu, ponieważ zachowało się dokumenty, kiedy ono było więzieniu przy ulicy Czarnieckiego w Krakowie zachowały, jakie dokumenty zapotrzebowania, które więźniowie pisali albo dostęp do do rodzin do znajomych czy do organizacji, które zajmowały się pomocą więźniom i one właśnie kilkakrotnie zwracała się jakiś, jakie przybory, które służą do pielęgnacji czy jedzenie czy ubranie one są podpisane przez Zuzannę, licząc to niewątpliwie są jej popisach zamach Ginzburg, czyli musieli znać i robić nad wiedzieli kim ona jest i te dokumenty, by pomysł pod koniec kwietnia czterdziestego czwartego roku po raz ostatni to ostatnie dokumenty, które posiadamy kolejnej partii, gdyby idei tego tych zapotrzebowań już nazwisko znane łodzianki z anginą Ginzburg dzielnie pojawia prawdopodobnie to są dociekania Ryszarda Kotar, by historyka z Krakowa, który wysłał takie domniemanie, że być może związana zginęła 5maja 1000 czterdziestego czwartego roku to był ostatni transport, który szedł z więzienia z zwiedzi krakowskich do Płaszowa i tam właśnie rozstrzelano 20 parę osób kilkanaście Żydów kilku urzędów i kilkoro żydowskich dzieci to przyjmujemy tę datę 5maja niedługo będzie rocznica śmierci za in banki zdrady ze strony społeczeństwa zdrada ze strony człowieczeństwa, ale się okazuje jeszcze nie ostatnia, bo kolejny etap zdradza jak im czanki nastąpił po śmierci wymazywanie pamięci czy zapominanie to było właśnie jest w celu wymazywanie to na pewno ten początek lat 50 ty właśnie przełom lat czterdziestych pięćdziesiątych to jest celowe wymazywanie obecności za nim banki naszej historii historii literatury to siedziało w szczecińskim zjeździe pisarzy, który miał miejsce 40 dziwią tym roku, kiedy postanowiono podjąć rząd nie publikować już trwały prace nad tomikiem myślę, że również na jakąś szerszą biografię in banki, ponieważ wspominano początki naszej rozmowy z liściem mamy Zuzanny do Kazimierza Wyki, który był pisał już po wojnie właśnie Kazimierz Wyka zbierał materiały dotyczące dotyczące biografii angin banki i wszystko co jest dziewiątym roku zostało przerwane w 50 trzecim roku Jan Śpiewak wydał tomik dzięki dzięki uporowi niewątpliwie był upór Jana śpiewaka, żeby do kończyć prace nad tomikiem za in banki, żeby wydać wiersze wybrane to było jedyne wydanie z tamtych lat potem kilkadziesiąt lat ciszy, ale jeszcze 1 zdradzie chciałby mieć wolne niezwykła, a dla podróży tutaj, bo ono dotyczy właśnie tego wiersza non omnis moriar, którym rozmawiałyśmy, ponieważ on zachował wyłącznie w rękopisie ten rękopis miał całą pewnością Julian Przyboś, który w odrodzeniu czterdziesty szóstym roku ogłosił ten wiersz on opis znaczy jak opisał rękopis to znaczy tę kartkę z wierszem zmian tą drogą nad wartą brudną odczytywał rękopis tej kartki do opublikował go na dokonał pewnych zmian, tyle że zaznaczy co zmienia w tym wierszu agencja, wydając poezji im banki i dziewięćdziesiątych latach miałam okazję przywrócić jej wersję tego wiersza na podstawie właśnie tego co napisał Julian Przyboś, ale jeśli jednak kwestia, ponieważ mam się pojawia też tych w tym jego opisie tego uwaga, że po nad drugiej stronie tej kartki jest jeszcze 1 wiersz 1 wierszykiem Przyboś zauważył niewykształcony należnej sobie w tej opinii Przybosia z bardzo subiektywna jak sądzę my tego rękopisu nie mamy tego PiS giną Jaroszuk on bardzo długą różnych archiwach w dokumentach było właśnie w archiwum Przybosia w archiwum Kazimierza Wyki Warchał Odrodzenia w różnych jeszcze miejscach i tego rękopisu nie ma myślę, że to jest właśnie ta zdrada, którą wszyscy jesteśmy odpowiedzialni czy dostali jednak powinniśmy sprawować pieczę nad tymi Dziedzic, by się rozumiemy się pojawiały takie zdania, że to był osoby, które pamiętały legniczanka czasów okupacji mówiono nam co się dawało na przechowywanie jakieś wiersze pisze opisy, ale myśmy myśleli o przechowaniu życia nikt nie myślał wówczas poezji to też smaczne, ale zrozumiały, a powojenna zdrada nie no i pojawia się ostatnia kwestia, jaki jest teraz nasze zadanie w 2001. wieku mamy przed sobą kolejną biografię pani autorstwa zaraz powędruje do słuchaczy możemy zapoznać się postacią kielczanki możemy poczuć ją jej emocje życie pytanie na ile pani zdaniem możemy poczuć poezję na ile to jest poezja zakorzeniona zakotwiczona w epoce, a najlepiej uniwersalna może nam opowiedzieć coś o teraźniejszości skomentować ją Niemcy, że poza liczony jest uniwersalna ja czytam ją od wielu lat i czytam za każdym razem inaczej, ale to inaczej oznacza również ten czas, który się zmienia czas, w którym czytam tę poezję ja bardzo mało wierszy w sumie na 1 do garnka napisała w swoim krótkim życiu jednak pierwsze sporo jak biografii w sumie omawia wielu wierszy, ale docelowo też omówiłem czy omówią pokazałam wiersze współczesności, bo niesie wydaje się, że współczesność ścianki czytana dzisiaj jest również naszą współczesnością i nie mam na czym polega uniwersalizm ścianki mają takie takie wrażenie, że obserwuje nie tylko to co robią badacze nie tylko to, o czym piszą badacze, ale również to co najchętniej czytają osoby, które po prostu lubią kochają poezję Indianki i chcą czytać lub najczęściej czytamy tę tylnej wcześniejszą jej część twórczości znaczy wszystko to co zostało wydobyte z jej rękopisów z młodzieńczych zeszytów pisał wiersze pisane jeszcze równe Wołyńskim tam, gdzie budzi się ta taka niezwykła kobiecość i tam Zyta Gilowska odważna biologiczna zmysłowa natomiast mamy nie przeczytano jeszcze jednak mam wrażenie cały czas tę drugą część, kiedy było stulecie urodzin banki, kiedy uczestniczyłam w konferencji poświęconej potem czytałem artykuły też konferencji, które odbywały się w innych miejscach i najczęściej jednak dodać wybieram poza non omnis moriar, bo to już ma ten wiersz marnymi naszej literatury w ogóle, ale najczęściej badacze wybierają wiersze wczesne jak rozmawiam na spotkaniach autorskich np. z czytelnikami to też pytał o to wczesne wiersze jest, że późna i franka późno, jeżeli w jej przypadku można tak mówić, ale chodzi mi tę wyliczankę z lat trzydziestych z drugiej połowy lat jest wszystko to co publikowała Skamandra np. taki piękny poemat krajobrazy z wież współczesność tego jest mnóstwo i myślę, że tak Hankę nie przeczytana ona oddaje też sytuacje chyba naszą współczesną w sposób niezwykły jest też zmiana jest właśnie pani powie, bo dokładnie mam samo wrażenie, że takiego znaczenia zagrożeń do to jest to jest gorzka w gruncie rzeczy refleksja, że po zdjęciach kinie czytamy jeśli chodzi o jej znaczenia jako historyczną archaiczną tylko niestety ona znowu ma ten komponent publicystyczne aktualne komentujące rzeczywistość Noto mamy przed sobą piękne zadanie po jest mnóstwo możemy odkrywać możemy się zachwycać możemy też czytać biografie im banki kielczanka nie upoluje nie upilnuje mnie nikt książka wydana przez wydawnictwo marginesy teraz powędruje do słuchaczy Radia TOK FM prosimy o maile od państwa adres dla was małpa to kropkę FM dla was małpa, a to kropkę FM, a ja już bardzo dziękuję za rozmowę i piękną opowieść biograficzną o wieńczące naszym gościem poprzez Skype w tej części programu była prof. Izolda Kiec literaturoznawczyni teatrolożka kulturoznawczyni biograf kobiet autorka najnowszej biografii Zuzanny Ginzburg tamci dziękuję bardzo, dziękuję również Zwiń «

Niespełnienia żydowskiej poetki, Zuzanny Ginczanki

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - HANNA ZIELIŃSKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 20:00

Najnowsze Podcasty

Test: McLaren Artura

Zintegrowane dachy solarne. Niezależność energetyczna, estetyka i bezpieczeństwo [AUDIOPREZENTACJA]

O komiksie i karykaturze

Tomasz Niewiadomski - rysownik komiksów, ilustracji, prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL