Ekonomie przyszłości: Pieniądze przyszłości

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

giną resztki Książ wielki Szlem od lat edycja Polska zaczynamy ostatnie w tym sezonie spotkanie z cyklu ekonomia przyszłości zaczęliśmy je na żywo co tradycyjnymi metodami tradycyjnej formule lip w styczniu tego roku, a kończymy kolejnym spotkaniem w formule na nowej nie wiem czy drugim sezonie ekonomi w przyszłości będziemy kontynuowali taką formułę mam nadzieję, że uda nam się już z nami w jakim stopniu realizować te spotkania na żywo w siedzibie Biennale Warszawa na Rozwiń » Marszałkowskiej w Warszawie znaleźć nie to będziemy to będziemy je realizować taki sposób taki, jaki zrobiliśmy w ciągu ostatnich tygodni dzisiaj rozmawiamy o bardzo gorącej kwestii bardzo gorący teorii nowoczesnej teorii monetarnej zwanej także nowoczesną teorią pieniądza to jest koncepcja, która swoją popularność zawdzięcza nieudolnym politykom zarządzania kryzysem finansowym w latach 20082015 szczególnie politykom, które były realizowane początkowo naznaczonych, ale o tym, przede wszystkim Unii Europejskiej, która trzymała się zwolnienie racjonalnie i wbrew świadectwo rzeczywistości takiego rygoryzmu monetarnego cięć oszczędności zaciskania pasa oczywiście, bo to zwykle pas nie tych, którzy dokonywali tego zaciskania fiskalnego żydowskim pracownikom biedniejsi mieszkańcy Unii Europejskiej oraz mieszkańcom biedniejszym mieszkańcom kilku krajów, które peryferyjnych krajów Unii gospodarczej walutowej, czyli strefy euro, które ten kryzys przybrał najbardziej dramatyczne rozmiarem my przez i od kilku lat na na fali krytyki tej polityki polityki zaciskania pasa polityki oszczędności i surowości finansowej bardzo różni się nazywa rośnie popularność nowoczesnej teorii monetarnej, która cierpiąc z różnych bardzo źródeł, bo z 1 strony, odwołując się do niektórych przedstawicieli polskiej pismo z jej strony jestem, czerpiąc też pewne pewnych elementów tradycji marksistowskiej stara się przedstawić alternatywną w stosunku do tej surowość owej tej tej za finansowane na stabilności finansów na równowadze finansowej koncepcję polityki pieniężnej, która mogłaby być nie tylko stosowana w sytuacjach kryzysowych, choć w takim kontekście dyskusji o nowoczesnej teorii monetarnej się rozwijają, ale także mogą być, jakim sposobem na na prowadzenie innej polityki pieniężnej po prostu i też ciekawe, że także fiskalny to jestem bardzo bardzo ciekawe, że w ostatnich latach nowoczesna teoria monetarna zyska popularność wsparcie ze strony z bardziej na lewo wysuniętego skrzydła Kongresu amerykańskiego takich Compass Money jak Aleksandria okazję Kortez np. którzy które uważają, że strategie metody narzędzia, które sobie nową sytuacją monetarną można byłoby za stosować do polityki, które wprowadzałyby ID projekt nowego zielonego łatwo się o tym warto będzie rozmawiać podczas naszej dzisiejszej dyskusji, ale najpierw wykład jak zawsze dzisiaj naszym gościem jest dr Paweł Umiński działu zarządzania ekonomii polityki Gdańskiem, a także reprezentujący tutaj fundację imienia Edwarda Lipińskiego nauczyciele serdecznie pana serdecznie witam im życie oddaje głosy pół godziny wykłady żydowskie więcej, a potem wracamy i dyskutujemy o nowoczesnej i monetarnych ślad bardzo dziękuję bardzo, dziękuję wszystkim za zaproszenie to dla mnie zaszczyt, żeby w takim gronie ekonomistów ekonomistek mógł mu przedstawić też koncepcję, której ja już od dłuższego czasu mocno się przyglądam dużą w tej kwestii czytam jak pan Przemek powiedział no ostatnie ostatnie wydarzenia pokazują, że nowoczesne tory monetarna ma dużo dopowiedzenia na temat tego co się dzieje pozwala nam jak jestem przekonany dużo więcej zrozumieć niż tradycyjnego mieć nawet czy ekonomia ortodoksyjna, do której jesteśmy przyzwyczajeń i dużo więcej również z tego co się dzieje ja przygotowałem taki wykład jest próbą całościowego całościowej zamkniętej oby opowieści na temat nowoczesnej teorii monetarnej, czyli będzie tutaj sporo wątków będzie tutaj sporo różnych twierdzeń, które elementy uważne nie wiem, jakie państwa przygotowanie ekonomiczne pos starałem się to zrobić tak, żeby dla każdego było coś na do dostawienia do wychwycenia tak dlatego w planie jak tutaj sobie założyłem są takie 2 brak takiego pkt 0, a czy troszeczkę na temat podstaw makroekonomii chciałbym bardzo byśmy podstawy tutaj sobie powiedzieli nie chodzi o to, że nie ma tutaj jakiegoś sporu czy też podstawy takie są łączone są inne bardzo chciał, żebyśmy w toku dalszej waszego obwodu więcej powiedzieć, o co chodzi tak w tym miejscu jesteśmy od czego się odwołujemy jak co wpływa na coś innego dlatego tutaj słówko o tych podstawach makroekonomii później taka taki spór pomiędzy szkołami ekonomii między różnymi podejściami i ich nachyleniu w kierunku polityki pieniężnej albo właśnie płyty boiska, a później jak już nakreślił sobie takie tutaj były podstawy to już konkretnie o elementy mojej takie takie mocne wydaje mi się twierdzenia MMT na temat tego, że państwo stać na wszystko to pkt 1 drugim ograniczenie wydatków są jedynie dostępne zasoby później bardzo chciał, żebyśmy powiedzieli sobie o innej perspektywie niż perspektywa tradycyjna patrzenia na dług publiczny tutaj bardzo ciekawa kwestia dotycząca podatków i tak jak pierwsze 4 punkty są wg podejścia MMT opisem rzeczywistości elementem twierdzi tak wygląda świat pierwsze 4 punkty, które omówię to jest opis rzeczywistości wg nowoczesnej to remontami pkt 5 to postulat tak, czyli pierwsze 4 punkty wg MEN te dotyczą wszystkich podejść wszystkich preferencji politycznych czy jesteśmy za niewielki udział państwa gospodarczo krajem mówi, jakie są tego konsekwencje jak zrobić jak będzie działać będą wyniki gospodarcze jeśli jesteśmy zwolennikami dużego państwa o kraje te w tych 4 punktach powie jak to będzie wyglądać złotego konsekwencji piąty punkt jest za to postulatem MMT dotyczącym konkretnej polityki czy to już tak nie jest dla wszystkich tak to jest już dla zwolenników większego udziału państwa gospodarki to, że podstawy makroekonomii tutaj jest zupełnie podstawowa krzywa popytu podaży jeśli moglibyśmy sobie nazwać taki przebieg popytu zagregowane ego i podaży zagregowane podaży zagregowanej, czyli jak jeśli sumowanie byśmy to jak wygląda produkcja we wszystkich przedsiębiorstwach we wszystkich firmach świadczących usługi w gospodarce to taksie wyglądała w ten sposób ona jest przez długi czas prosta równoległa tutaj go do osi poziomej i dopiero przychodzi pewien moment, w którym ona jest staje się bardzo bardzo mocną stroną to jest krzywa podaży zagregowanych krzywa popytu zagra zagregowane to tak, jakbyśmy sobie z umowami wszystkie wszystkie wydatki gospodarcze takie mamy tutaj napisałem czym, aby wydatki gospodarstw odpowiadają gospodarstwa domowe odpowiadają firmy odpowiada państwo odpowiada za granicę jak zwykle tutaj, żeby troszkę uprościć przekaz ta zagranica jest, bo głównie chodzi do tego naszego tutaj rachunku możemy się skupić na tym, że całkowite wydatki całkowity popyt, jaki w gospodarce generowany pochodzi od gospodarstw domowych od firm i od państw tak to co chodzi o makroekonomii to jest oczywiście bez względu powiedzmy pozostawiam w bok wszelką krytykę PKB w kwestii grał tak dalej tak dalej MMT jest jednak w tym nurcie, który my PKB i zwiększanie tego, by tego PKB wzrost gospodarczy jest celem tak dlatego tutaj jest pokazane było jest pokazany wzrost gospodarczy wzrost PKB przechodzimy z 1 poziomu produkcji czy i Bukowiec to byłby tutaj jakiś taki poziom figurek 1 załóżmy jeśli w gospodarce będziemy mieli wzrost popytu to będzie temu odpowiadał wzrost produkcji globalnej i będziemy mieli tym samym do gospodarce pakcie to jest taka sytuacja jak byśmy sobie zobaczyli ostatnich ustaw polskiej gospodarce, bo ta nasza krzywa zagregowane popytu na roku o kilka procent przesuwa się właśnie te strony tak jak mówi tak tutaj jest taka ciekawa sytuacja, ponieważ przychodzi jest jest pewien moment, w którym dalsze zwiększanie popytu czy dalsze przesuwanie krzywej popytu zagregowane ego skutkowałby przede wszystkim na niewielkim wzrostem produkcji albo nawet żadnym, ale przede wszystkim skutkowałby wzrostem cen tak ten punkt tutaj określamy określamy mianem pełnego wykorzystania czynników produkcji czyli kiedy nie ma już kolejnych osób zdolnych chętnych do pracy, które możemy zatrudnić jeśli chcemy zwiększyć produkcję tak jeśli nasze fabryki pracują na 3 zmiany jeśli wszystkie maszyny wykorzystamy w pełni w całej gospodarce jeśli oczywiście można użyć takiego uproszczenia zakładamy, że można dla jasności przekazu jestem przekonany, że można to wówczas na napotkamy taki punkt, który określa mianem pełnego wykorzystania czynników produkcji tutaj w tym rysunku jest jeszcze uważam jednak bardzo ważna kwestia, która bardzo często gdzieś umyka nawet studentom ekonom przesuwanie czy wzrost popytu wzrost wydatków czy to gospodarstw domowych to państwa przede wszystkim do kontrowersji przez państwo zobaczyć przesuwanie tej krzywej popytu zagregowane go prowadzi do czego prowadzi do przesunięcia się z tego poziomu produkcji do tego poziomu produkcji tak ci poprzez znaczący tutaj udział w możliwościach produkcyjnych gospodarki zwiększenie popytu prowadzi do zwiększenia produkcji nazywamy to wykonamy dostosowaniem ilością niestety bardzo wiele osób ja zresztą sam swoje zainteresowania ekonomii zaczynają takiego programu w plus minus tam pan tłumaczył, bo oczywiście jest dużo chętnych pietruszkę to Pietruszka będzie droga jest mało chętnych Pietruszka będzie tak tak OKE jeśli on miał rację w kwestii pietruszki to cała gospodarka tak działa, bo jeśli pojawi się dodatkowy, bo popyt na samochody to najprawdopodobniej tych samochodów będzie więcej zostanie wyprodukowanych więcej ich cena nie zmieni jeśli będzie dodatkowy popyt na, bo proszę sobie wymyślać różne rzeczy tak rowery wycieczki tak dalej tak dalej po tych dóbr i usług powstanie więcej, dopóki nie dojdziemy do tego momentu, w którym mamy w pełni wykorzystane czynniki wytwórcze jeszcze do tego będziemy wracać tutaj chciałbym w ten sposób nakreślić takie ramy do tego schematu też będę odwoływał jaką, jakkolwiek on jest prosty proszę wierzyć, że on jest bardzo użyteczne tutaj jeszcze tylko wrzuciłem na na dowód tego różne badania ankietowe tak to są to są badania ankietowe pokazujący właśnie, że przedsiębiorstwa nie zwiększają cen w sytuacji, kiedy spotkał się ze wzrostem popytu tak czy tutaj przyczyny wzrostu cen w 2017 roku przedsiębiorstwa tak odpowiadały pan tak jeśli zwiększają ten to jest wynik wzrostu cen surowców, bo muszą sobie podnieść ceny, bo mają zostać jeśli kurs się z nim różne różne różne rzeczy proszę zobaczyć dopiero gdzieś tam niżej minimalnym udziałem jest popyt krajowego czynnik, który po popycha przedsiębiorstwa do wzrostu c tak czy ta sytuacja, w której tutaj mówimy, czyli dostosowanie ilościowe ani cenowe, czyli na wzrost popytu przedsiębiorstwa reagują wzrostem produkcji jest sytuacją typową gospodarce kapitalistycznej to jest w ekonomi Rostowski tak jest przyjęte tak oczywiście możemy się bez wspierać minimalnie taksówek wyłącznie w każdym razie rynek w większości do usług działa inaczej niż rynek, kiedy już tutaj pozwoliłem sobie ten schemat troszkę rozbudować to znaczy tak jak tutaj przy tej czerwonej strzałce możemy mieć do czynienia z rozwojem gospodarczym tak nasza produkcja wzrasta i na koniec roku byśmy usłyszeli przeczytali, że nasze PKB wzrosło o 5 proc tak, czyli na naszym schemacie wyglądałoby to w ten sposób ten popyt się przesuną i mamy produkcję wyższą tu była na początku na koniec zeszłego roku jest na koniec roku bieżącego były tak mamy wzrost produkcji z czego może wynikać ten wzrost produkcji, bo w ekonomii powstań śląskich, czyli ekonomii popytowej zawsze wynika on czy przede wszystkim w krótkim okresie wynika on między tak jak tutaj państwo widzicie na tym na tym schemacie albo oczywiście z zachowania gospodarstw domowych przedsiębiorstw albo państwo tutaj ten eksport zostawiamy sobie i nie będziemy nie będziemy do niego brat gospodarstwa domowe jak mogą zwiększyć swoje wydatki mogą zwiększyć swoje wydatki poprzez zmniejszanie oszczędności albo poprzez zaciągnięcie kredytu w zasadzie to samo to samo może zrobić przedsiębiorcy jeśli ma jakieś oszczędności może nagle z oszczędności zmniejszać wydać na nie zainwestować fakt to wówczas zwiększy ten pobyt naszych prowadzi do przesunięcia krzywej krzywej, aby może to też dokonać najczęściej to robi tak naprawdę poprzez kredyt inwestycyjny i jeśli masowo przedsiębiorstwa zwiększają swoje inwestycje, bo Uberman trzeba, aby przesuwać się nie nasza produkcja rośnie jak szybą, ale może przez państwo państwo może może Krzywą, aby przesunąć poprzez ekspansję fiskalną, czyli wzrost wydatków na no na to na co pan sobie państwo założyć tak to jest kwestia oczywiście polityczna czy państwo buduje drogi buduje stadiony buduje lotnisko buduje szpitale czy okres pewnie wszelka polityka socjalna była widoczna tutaj być może konsumpcji, ale dla uproszczenia może powiedzieć, że to jakoś byłoby ekspansją fiskalną państwo może z kolei też obniżyć podatki jeśli gospodarstwa domowe wydadzą pieniądze dojdzie do przesunięcia tej krzywej AB i i wzrostu PKB z kolei może mieć też do czynienia z recesją gospodarczą czy nic ze zmniejszeniem PKB w stosunku do poprzedniego okresu tak z czego to może wynikać może wynikać np. ze wzrostu oszczędności czy to firmy w gospodarce mimo wyobraźmy sobie, że firmy przedsiębiorstwa masowo zaczynają oszczędzać mają one swoje powody skoro przestają wydawać pieniądze 1 ludzie przestają kupować rowery ludzie przestają widzieć na wycieczki ludzie jeszcze raczej nie przestaną, ale wiele dobrych usług, których ludzie mogą zrezygnować, bo np. chcą oszczędzać albo są zmuszeni do oszczędzania jest np. ostatnio nie mogli wydawać swoich pieniędzy na różne dobre usługi, ponieważ pamiętam kino było zamknięte tak wiele wiele tam różnych innych dóbr usług, gdy dostęp do nich był ograniczą tak samo przedsiębiorstwa mogą zwiększać swoje oszczędności czy też odwlekać swoje decyzje na temat nowego kredytu nowych inwestycji, ponieważ np. tak jak teraz dzieje jest wielka niepewność na rynku przedsiębiorstwa nie wiedzą to co czeka czy nagród pandemii tak dalej tak dalej nie chcą inwestować summa summarum prowadzi do zmniejszenia naszej produkcji i spadku PKB do spadku PKB oczywiście może przyczynić się również państwo zacieśnienie fiskalne, czyli to co znamy z ograniczania wydatków publicznych próbą osiągnięcia nadwyżki budżetowej będzie jeszcze czas, żeby do tego ludzi tutaj jest przedłużenie tej tej tabelki tutaj chciałem pokazać powoli się do tej dychotomii pomiędzy polityką pieniężną polityką fiskalną tak jak mieliśmy oddziaływanie na naszą przywoła, aby tak to dzięki wydatkom gospodarstw domowych albo firm to tym głównie na to głównie nakierowane polityka pieniężna tak to znaczy polityka pieniężna stara się dać bodziec gospodarstwom domowym firmom do ma oczywiście prowadzimy politykę pieniężną o to, żeby ten wzrost PKB był tak, żeby nasza krzywa przesunęła się stąd prawo wobec tego polityka pieniężna nakierowana jest na to, żeby gospodarstwa domowe albo firmy zdecydowały się albo rezygnować ze swoich oszczędności albo zaciągnąć nowy kredyt po to, żebyśmy mieli wzrost gospodarczy tak czym, jakim narzędziem, jakim instrumentem głównie tutaj posługuje się polityka pieniężna jest stopa procentowa zbiera się rada polityki pieniężnej i ogłasza, że obniżamy stopy procentowe tam załóżmy 100 punktów bazowych, czyli tam o 1 punkt procentowy no i teraz w najpierw ludzie patrzą u ojej to ja już ze swojej lokaty nic nie będę miał, a może lepiej coś kupię tak albo kupić mieszkanie na wynajem tak moim udo z tymi środkami na rynek wydają i w ten sposób polityka pieniężna próbuje oddziaływać na na tym nasz popyt, żeby zwiększyć zwiększyć PKB z kolei jeśli również rada polityki pieniężnej obniży stopy procentowe załóżmy, że znowu ty 1 punkt procentowy po 1 punkt procentowy ludzie twierdzą od teraz kredyt jest tani jest tańsze niż był pan sobie wezmę kredyt tankuję samochód kupił mieszkanie to bardzo, bo nagle tym samym tokiem rozumowania polityka pieniężna przez stopę procentową stara się oddziaływać na firmy firma patrzy w 2%owa spadła z 3 punktów procentowych nadwagę stwierdza teraz moja inwestycja będzie opłacalna biorę kredyt buduje swoją fabrykę w mojej mamy wzrost wzrost PKB z kolei jeśli chodzi o państwo państwo tutaj na Krzywą jednak szybą, aby próbuje od czy próbuje oddziaływać polityką fiskalną tak głównie wydatkami budżetowymi wydatków budżetowych można powiedzieć wprost w stopniu się układają się na Krzywą, ale państwo zaczyna masowo budować mieszkania przykłada się przesuwa drogi, bo wszelkie wydatki prawie wszelkich takich zdecydujemy się na niewielkim zakup czołgów np. Niemiec tak, bo tutaj być nie byłoby tego wpływu na nasz popyt wewnętrzny, a to się tak oko, czyli tutaj mamy powiedzmy zarysowaną dychotomia pomiędzy polityką pieniężną i polityką polityką fiskalną no właśnie zastanówmy się teraz polityka pieniężna jest skutecznym oddziaływaniu stopami procentowymi na popyt zagregowane jest obecnie tutaj przygotowałem państwu z 2018 roku nasz bank centralny wydał taki tak materiały studnia pamięci opis mechanizmu transmisji polityki pieniężnej, czyli to czy stopy procentowe oddziałują na na polskiej gospodarki, jakim to my tutaj oczywiście to jest fragmencik to jest wycinek, ale on dużo mu tak zgodnie z wynikami przedstawionej w raporcie rak tego aktywności gospodarczej na zmianę stopy procentowej jest najsilniejsza w fazie ożywienia po naj naj wolniejsza najsłabsza pani decyzji tutaj ten jakoś ładnie nazwał mechanizm transmisji polityki pieniężnej jak jest w tym w tym ostatnim fragmencie przyznany jest dosyć mało skuteczny sytuacji recesji gospodarczej tak w zasadzie wtedy, kiedy najbardziej nam zależało na pobudzenie popytu np. mamy sytuację tak jak teraz tak chcielibyśmy ten był naszą produkcję byłoby u nas spadła w ostatnim okresie ze względu na dużą część fabryk była podatnikami osób rządów UE chcielibyśmy, żeby ta produkcja odbiła od potraw jak najszybciej tak w ogóle jest napisane, że twarzy recesji ta reakcja aktywności gospodarczej na zmiany stóp procentowych jest najwolniejsze najsłabszy tutaj bardzo często przywoływana jest taka taka analogia taka metafora, że jesteśmy w stanie zaciągnąć konia do wodopoju, ale nie zmusimy go do tego, żeby się na taki, czyli jesteśmy w stanie obniżyć maksymalnie stopy procentowe, ale w dalszym ciągu nie musimy tym ani gospodarstw domowych ani przedsiębiorcom zaciągnięcie nowego kredytu i zwiększenia naszego pobytu to jest w dalszym ciągu ich decyzji tak, a tutaj jeszcze by druga ciekawostka to jest szkoleń też materia Narodowego Banku Polskiego sytuacja na rynku kredytowym wyniki ankiety przeprowadza do przewodniczących komitetów kredytowych jest kandydat rozsyła nam przez NBP do do polskich banków tam są oni pytani o warunki udzielania kredytów wg nich chętnych na kredyt jest dużo czy mało chętnych będzie więcej czy z kolei oni jako kredytodawcy będą skłonne udzielać kredytów jednak będą ostro my tutaj czytam, że w przypadku kredytów dla przedsiębiorstw skala zacieśnienia polityki kredytowej Chin skala utrudnienia drogi do nowego kredytu była największa od połowy 2009 roku wszystko jest spowodowany pandemii oko tak, czyli tutaj napisane, że banki nie chcą udzielać nowych, czyli banki spodziewają się przy tym spadku popytu na większość kategorii kredytów to jest bardzo ciekawy fragment szczególnie w otoczeniu tego co się dzieje naszej stronie procentowymi one są na rekordowo niskim poziomie, kiedy ta ankieta była prowadzona jak sądzę mieliśmy jeszcze wówczas już nieważnych było w dalszym ciągu 1,5 punktu procentowego, czyli tylko pół punktu procentowego historycznie niskie stopy procentowe, a tutaj jest napisane, że ani banki nie są zainteresowane tym, żeby udzielać nowych kredytów, bo po prostu boją się, jaka będzie sytuacja gospodarcza a kiedy banki się boją, że będzie słabą gospodarkę sytuacja gospodarcza nie chce udzielać kredytów, bo te kredyty mogą być spłacone bank jest z kredytu, a z kolei ludzie przedsiębiorcy nie chcą zaciągać nowych kredytów, bo właśnie nie wiadomo co będzie nie wiadomo czy pracy nie stracę jako konsument nie wiadomo co nowa inwestycja jako przedsiębiorcy jako firmie, ponieważ nie kryzys gospodarczy pod, a teraz będę inwestował zobaczymy co będzie tak jest takie podsumowanie skuteczności polityki pieniężnej mamy historycznie niskie stopy procentowe, a ani banki nie są zainteresowane udzielaniem kredytów ani gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa nie są zainteresowane braniu nowych kredytów no tutaj druga strona tej dychotomii polityka fiskalna tutaj w zasadzie mogę o skutecznej polityki fiskalnej trudno pytać takie tak jak mówię to polityka fiskalna dość prosty sposób przekłada się na nasz pobyt zagregowane w kraju i dlatego tutaj pytanie o skuteczność to może nie do końca tak, ale być może są granice polityki fiskalnej jak są granice polityki pieniężnej, bo mamy stopy procentowe na poziomie niemal zera już nie jesteśmy w stanie obniżać bardziej, żeby jeszcze bardziej zachęcić firmy do wybrania nowych celów jesteśmy wydaje się, że są granice tej konwencjonalnej polityki pieniężnej wobec tego może polityka fiskalna ma swoich granic tak zaraz przejdziemy do tematu związanego z tym, skąd państwo jako ten podmiot prowadzi fiskalną uzyskuje środki na prowadzenie być może uzyskiwanie środków ma swoje granice tak tutaj jest tylko takie wprowadzenie, że w nowoczesnej to monetarnej rozróżniamy emitenta użytkownika walut taki już pierwsze twierdzenie państwa, który jest emitentem waluty nie ma ograniczenia fiskalnego swoje wydatki no i przechodzimy do ME NT to jest właśnie pierwsze twierdzenie, jakie wynika, że te państwo suwerenną walutę stać na wszystko innymi słowy państwo, który ma swoją walutę, czyli jak np. Polska ma złotego stać na wszystko w sensie finansowym to znaczy państwo nie może powiedzieć, że nie ma pieniędzy tak tak jak na poprzednim znajdzie był napisany dobitnie pokazał go ten kryzys, gdzie nagle pojawia się pakiet fiskalny wielkości inną 200 miliardów złotych Janiny podniesiono podatków, żeby najpierw komuś zabrać ani państwo nie zapożyczyła się w sensie takim nie musiało być środków od kogo spożyć tak teraz tutaj przejdziemy, bo tutaj jest taki mały rozróżnienie między tym jak państwo pożycza jak państwo dziękuję wam tutaj chciałbym teraz państwu pokazać to jest może wygląda na skomplikowane, ale tutaj jest pokazany mechanizm jak w bieżącym porządku instytucjonalnym państwo, kiedy państwo Ministerstwo Finansów ministerstwo skarbu oddzielone od banku centralnego w jaki sposób następuje emisja pieniądza i dlaczego w zasadzie wydatki fiskalne nie mają nie mają ograniczeń one mogą być wartościową są nie ograniczą tak oczywiście mają inne ograniczenia w sensie celowości kwestia ograniczoności zasobów, ale to poza Chin nie ma takiej kwestii, że są państwa nie stać w sensie w sensie fiskalnym tutaj macie państwo rozróżnienie ma bilans banku centralnego dla banków kombi oraz banku komercyjnego jak będzie sobie powiedzieć skupimy się tutaj na 2 kwestiach 1 rzecz to są rezerwy to jest taki specyficzny pieniądz, jaki dziękuję bank centralny do rozliczenia Szcze z bankami komercyjnymi możemy na to patrzeć jak na pieniądzach na gotówkę dla uproszczenia komuś to pomoże wybrać się tutaj dzieje, a jeśli ktoś miał też kursy z makroekonomii bankowości centralnej powie, że jest rozróżnienie między gotówką, kiedy zerwano, ponieważ mamy tutaj jakiś jakieś rezerwy to są rezerwy banków komercyjnych trzymamy w banku centralnym, a z kolei te banki komercyjne mają różne rzeczy tak mają jakąś gotówkę mają właśnie tam rezerwy mają udzielone kredyty to są aktywa na tym zarabiają mają z kolei jak papiery wartościowe m.in. skarbowe papiery wartościowe obligacje skarbowe, by tutaj na tej górze tak się upił co się teraz dzieje, kiedy mamy do czynienia z luzowaniem ilościowym w tym co nazywa się właśnie może pan do tej wizji Unii dzieje się coś takiego nasz bank centralny za przeproszeniem robi sobie 200 nowych rezerw odbierze je znikąd tak jeśli mówiłem, że jest to forma pieniądza to tak pan bank centralny wiele pieniędzy NIK po prostu coś tam siedzi przy komputerze i nagle wpisuje 200 to te 200 wędruje na wędruje na konto banku banku komercyjnego, a z kolei w banku komercyjnego znikają wcześniejsze papiery wartościowe być obligacje, który miał im, a one znajdują się teraz w naszym banku centralnym tak czy nasz bank centralny wykreował sobie 200 po to, żeby kupić od banku komercyjnego papiery wartością nagle bank komercyjny ma, więc 1 tak czy niema już obligacji skarbowych, z których czerpał jakiś procent, który mogą uzyskiwać dochód ma rezerwy, czyli ten pieniądz, bo taką gotówkę z banku centralnego problem dla banku komercyjnego polega na tym co za bardzo kryzys nie chcę tak to znaczy jest wymóg rezerwy obowiązkowej rezerwy została niedawno jeszcze bankom bardzo mocno obniżona banki niespecjalnie lubią rezerwy, ponieważ nic pani zarabiają tak tak, jaki ludzie my oka mamy jak jakiś zasób gotówki warto ich potrzebami rynku co pani dziękujemy, ale ogromna ilość gotówki w portfelu czy w naszych zasobach jest bez sensu szukamy innych możliwości, żeby tej gotówki, żeby zaczął głodówkę coś nabyć coś co np. możemy zaradzić moi aktorzy z chęcią zrobią banki komercyjne to znaczy przejdzie Ministerstwo Finansów powiedział ja mam bony skarbowe tak, które tutaj są bony skarbowe jako zobowiązanie ministra finansów które, które chciałbym sprzedać i uzyskuje w ten sposób środki do bym, które mogą dodatkowo w tak, czyli tutaj z banków komercyjnych wędruje stówka na minister do ministra finansów od ministra finansów idzie do banku komercyjnego skarbu i rozwój skarbowe papiery wartościowe w tym, że tutaj warto zauważyć stówkę tak naprawdę jest przez ministra finansów jest trzymana w banku centra tak i w ten sposób minister finansów obecnie uzyskuje środki na finansowanie np. program pomocowy to jest jeszcze 1 rzecz, której zapomniałem powiedzieć to jest przepis operację, kiedy bank centralny tworzy dodatkowy pieniądz, żeby skupować różnego rodzaju aktywa banków komercyjnych to w banku komercyjnym nie zmienia się suma bilansowa zmienia się skład bilans tak to znaczy w bankach komercyjnych nie ma teraz papierów wartościowych m.in. obligacji skarbowych jest dużo mniej, a za to są rezerwy, czyli tak, jakby za jest gotów, a z kolei w naszym banku centralnym pojawiają się dodatkowe papiery wartościowe, ale też pojawiają się dodatkowe rezerwy do pojawi się dodatkowy pieniądz, dzięki któremu bank centralny odkupił te papiery wartościowe łzy banków komercyjnych tutaj wałem ważna konsekwencja tych działań jest taka, że z kolei bilans banku centralnego zwiększa się tak to jest to co o ostatnie działania Narodowego banku polskiej jak Narodowy Bank Polski standardową posiadał no powiedzmy 10 miliardów aktywów krajowych w swoim bilansie tak nagle ma ponad 70 tak tutaj jest bilans Fed, czyli rezerwy Federalnej Stanów zjednoczonych te działania, o których mówię, czyli skupowania aktywów przez Fed banków komercyjnych zaczęło się w 20082000 tak dziewiątym roku ma tutaj jest ostatnia ożywienie w tym zakresie, o co tutaj to to mówi ten mechanizm najpierw skupowania papierów wartościowych od banku komercyjnego po to, żeby wyposażyć rezerw, którą będzie uważnie, bo są płynne zabezpieczają różnej sytuacjach i HOKEJ, ale z drugiej strony na tych rezerwach bank komercyjny nic nie zarabia tak z kolei też jest chętnych zajęcia na cokolwiek innego dlatego przychodzi minister finansów nawet bardzo niską rentownością skarbowych papierów wartościowych banki komercyjne z chęcią te skarbowe papiery wartościowe kupią, ponieważ są w stanie zrobić cokolwiek na nich ani nic, bo na rezerwach czy nie nie zaraz tak i tak jak tutaj ten był w 3 krokach, kiedy mechanizm opisem po trzecim roku wchodzi pierwszy to znaczy jak tutaj się pojawiają skarbowe papiery wartościowe za chwilę przychodzi nowy bank centralny robi dodatkowe 100 kupuje itd. itd. ten mechanizm w sensie finansowym nie ma końca czy jeśli mówimy o granicach finansowania wydatków państwowych to w sensie fiskalnym takiej granicy nie ma tutaj jeszcze jest tylko pokazane ten ten wykaz nie został uzupełniony o ostatnią obniżkę stóp procentowych ani ważne te działania banku centralnego polegające na tym, że bank centralny kupuje nowo wykreowany nowo kreowanym pieniądzem od banków komercyjnych jeśli papiery wartościowe powoduje to że odsetki, jakie państwo musi płacić od obligacji są coraz niższy tak wynika z tego, że banki i tak chętnie kupują, ponieważ tak mają za dużo pieniędzy i tak mają za dużo tych rezerw dlatego chętnie biorą cokolwiek co przynosi co przynosi jakiś jakich dochód to jest z punktu widzenia elementy bardzo ważny argument, ponieważ w latach czterdziestych podnosił go podnosił Alba ABBA Lerner niby to jest argument, który de facto ZUS sprawdził się został zweryfikowany dopiero, bo w ostatnim stąd tak ci poprzez działania, jakie banki centralne okazuje się, że faktycznie bank centralny może oddziaływać na rentowność skarbowych papierów wartościowych może obniżać i wobec tego problemu z tym, że nasze obligacje będą po 10% teraz nasz kraj zbankrutuje ten argument jest w tym momencie już niemal punkt widzenia, żeby pan centralny ma możliwość zjechania z 50 do 1,5% np. wasze obligacje będą będziemy płacić odsetki 1,5% duszy bardzo mało tutaj w tej kwestii jeśli one oczywiście są denominowane w naszej walucie w Polsce złoty Okaj, czyli doszliśmy do wniosku, że jak twierdzi MMT nie ma ograniczeń ograniczenia fiskalnego dla wydatków państwowych państwo stać w sensie finansowym na wszystko drugie twierdzenie, mówi że ograniczenie wydatków państwowych są dostępne zasoby tak to jest to co jest wracamy do tego schematu, o których mówiliśmy wcześniej jeśli znajdujemy się w tym punkcie dni sektor prywatny mamy sytuację dyrektor mamy niemal zerowe stopy procentowe w ogóle nie zachęca do ani banków ani z sektora prywatnego do zwiększenia akcji kredytowej, bo myśmy sobie z tą naszą Krzywą AB ostro przy stosunkowo niewielkiej produkcji moglibyśmy ZO stać latami, a najprawdopodobniej ona jeszcze stać się bardzo mocno posunęła, jakby nie pomoc fiskalna rząd no ale teraz ta pomoc fiskalne jeśli powiedzieliśmy, że nie ma nie ma granic fiskalnych to dlaczego w zasadzie z dnia na dzień Polska stanie się Szwajcar i tak o lub ograniczenie jest oczywiście w dostępnych zasobach dostępne zasoby to jest dostępne technologie w Polsce mamy dostęp do fabryki dostępne know how dostępne w kat dostępu przede wszystkim kapitału dostępna siła robocza to wszystko, jakbyśmy zsumowaliśmy można byłoby określić mianem określa mianem dostępnej zdolności wytwórczych tutaj na tym schemacie to jest punkt w tym nasza krzywa podaży globalnych zaczyna bardzo mocno w związku z tym tak jak państwo ma możliwości finansowe zwiększania popytu nieograniczone tak zwiększanie go powyżej poziomu pełnego wykorzystania czynników produkcji prowadzi do inflacji popytowej do inflacji wynikającej z nadmiernego wzrostu popytu skończona bierze do tak jak powiedziałem mechanizm cały czas ten sam to znaczy jeśli mamy dodatkowy popyt firma produkująca rowery z chęcią wybuduje kolejny rower zatrudnia ludzi, którzy jeszcze nie pracują fabryka zacznie pracować na 3 zmiany zamiast 2 itd. tak dalej także w różnych innych branżach z tym, że w pewnym momencie okaże się że, żeby wyprodukować dodatkowe rowery trzeba zatrudnić kogoś z innej firmy, bo wszystkich wolnych ludzi na rynku zatrudnić albo inny przedsiębiorca zatrudnił zwiększenie spółki wobec tego, żeby wszystko rodzinnej firmy musi mu o trochę więcej zapłacić płaci konkurencji wobec tego zwiększamy swoje koszty jeśli zwiększamy swoje koszty my chcielibyśmy tracić zyskowności wobec tego najprawdopodobniej w końcu odbije się tutaj chcemy naszych produktów i tu jest tutaj jestem efekt nadmiernego zwiększania popytu w końcu przedsiębiorstwa podniosło ceny swoich produktów usług jeśli wnieśli ten popyt będzie nadmiernie to jest realne ograniczenie, jakim podlega czy sektor prywatny sektor publiczny tak popyt w gospodarce nie może być większy niż podać, jaka wynika z pełnego wykorzystania czynników produkcji w tym co może być większa, ale doprowadził lat do inflacji jeśli inflacji popytowej w gospodarce nie być to tutaj jest wymagany bardzo sprawne zarządzanie popytem tym sensie, że nie może on przekroczyć pełnego wykorzystania zdolności reprodukcyjne no właśnie, ale skoro nie ma nie ma ograniczenia fiskalnego finansowania różnych przedsięwzięć np. krzesło przez państwo jeśli jeśli sektor prywatny nie kwapi się będą zwiększenia wydatków no to tak jak tutaj na tym na sekundkę co do tego nasze wózka macie tutaj jednak mimo wszystko Ministerstwo Finansów emituje coś tak nazywa skarbowe papiery wartościowe w związku z tym w czasie do naszego długu publicznej tak to jest oczywiście sytuacja bardzo paląca publicznej i każda debata publiczna lista jest drugim tym drugim zmartwieniem dług publiczny deficyt, jaki tutaj teraz będziemy mieli jest bardzo mocno podsycana gotowe tak MMT na dług publiczny patrzy się przez pryzmat bilansów Seko piasek sektorowych jest takie to taka prosta rachunkowość, z której wynika, że jeśli mamy w gospodarce sektor krajowy sektor publiczny i zagranicy komin z tych 3 sektorów musimy również ze znowu możemy sobie troszkę uprościć ten schemat był za granicą mam nadzieję odsunąć mambo i będziemy mieli 2 sektory sektor krajowy sektor prywatny krajowy sektor publiczny z 1 strony mamy firmy gospodarstwa domowe, a z drugiej strony mamy państw cała tajemnica tego podejścia sprowadza się do tego, że jeśli sektor prywatny ma nadwyżkę czy nic więcej oszczędza niż z nich inwestuje to sektor publiczny musi mieć równą równy temu deficyt tak inaczej to po prostu rachunkowego punktu widzenia nie można, bo jeśli sektor prywatny ma nadwyżkę 22 to sektor publiczny tutaj mogą być 2 punkty procentowe raczej PKB nawet to nie jest nie jest głosowała jeśli sektor publiczny ma prywatny ma taką nadwyżkę sektor publiczny musi mieć odpowiadającą temu odpowiadający temu deficyt sektor prywatny są kraje, gdzie możemy bardzo dużą nadwyżkę okay ale, żeby to nadwyżkę uzyskać potrzebne jest odpowiadający temu, a deficyt sektora publicznego może mieć też inną sytuację to znaczy nadwyżkę budżetową sektora publicznego tak czasami oczekiwaną pożądaną wygląd daną przez przez ekonomistów czy przez społeczeństwo sytuacja, w której państwo ma nadwyżkę budżetową oka to jest możliwe tylko, że jeśli mamy z zagranicy odpowiadać musi temu musi temu deficyt sektora prywatnego, czyli sektor prywatny wydaje więcej tak niż już dziś w tym momencie uzyskuje tutaj mamy bilanse sektorowe dla dla Stanów zjednoczonych za każdym razem widać właśnie poseł lustrzane lustrzane odbicie to znaczy z 1 strony mamy nadwyżkę sektora prywatnego, które zawsze rośnie, kiedy mamy do czynienia z sytuacjami kryzysowymi, bo musi być tutaj się zagranica oka pomimo musi być odpowiadający temu deficyt budżetowy sektora publicznego, ponieważ inaczej niemożliwe byłoby zrealizowanie tej tej nadwyżki sektora prywatnego tam też panikę chyba czy w ogóle elementy wymienia się 7 sytuacji w historii Stanów zjednoczonych o tak tak właśnie sytuacji, w których sektor prywatny był w deficycie w związku z tym sektor publiczny osiągał nadwyżkę i za każdym razem po kilka lat po takiej sytuacji dochodziło do dochodziło do kryzysu gospodarczego co oznaczało sektor prywatny ma deficyt nadmierny nadmierne kredytowanie działalności może być np. tutaj też widać, proszę bardzo, samym kryzysem tutaj lata dziewięćdziesiąte są bodajże lata prezydentury Billa Clintona tak nadmierny kredytowanie działalności przede wszystkim gospodarstw domowych to są kredyty hipoteczne no pod z drugiej strony nadwyżka budżetowa, czyli państwo zabiera gospodarki, więc pieniądze niż do niego wprowadzić za każdym razem to już weszło z kolei do ekonomicznej mówi tzw. moment niskiego i ciężar długu prywatnego jest za dużo, żeby go unieść w związku z tym gospodarka musi się gospodarstwa domowe mają problemy z regulowaniem swoich zobowiązań część tych zobowiązań za wysoki w związku z tym dochodzi do spadku et drastycznego spadku popytu mojej mamy kryzys, bo gospodarczy tutaj dług publiczny jesteście też ciekawy ze względu na paradoks zapobiegliwości to znaczy sytuację, w której jeśli gospodarstwa domowych to zwiększyć swoje oszczędności to musi się pojawić ktoś, kto zwiększy swoje wydatki inaczej nie dojdzie do wzrostu oszczędności gospodarstw domowych jeśli nagle gospodarstwa domowe w całym kraju nawet bez taryfy była taka sytuacja, że nie nie można było wydawać środków na różne towary i usług w kwietniu gospodarstwa domowe w Polsce odnotowały bardzo wysoki wzrost oszczędności i HOKEJ tylko że, gdyby państwo nie wyszło ze swoimi zwiększonymi wydatkami to zwiększone oszczędności powodują to, żeby przedsiębiorca pozostający sprzedany towar tak nie nie mam sprzedany towar w związku z tym zwalnia ludzi, bo potrzebuje produkować tyle skoro jeszcze zapas skoro zwalnia mówić ludzie tracą, bo pogłębiają to, że Abbey jest więcej towarów nie sprzeda tak to jest tzw. próby zapobiegliwości z niego wynika, że jeśli np. sektor prywatny chce utrzymywać zwiększone oszczędności to musi być druga strona, która swoimi wydatkami deficytowym umożliwi podtrzymanie produkcji umożliwi utrzymanie dochodów przez tych wszystkich rodzin umożliwi no właśnie generowanie oszczędności które, które on, w którą zgłasza po tutaj jeszcze Billa sektorowi Japonii nie jest to jest tutaj taki istotny bardzo często popełniany błąd czy dyskusjach o długu publicznym deficycie budżetowym to jest państwo to gospodarstwo domowe tak czynników, a taka historia, że przecież nie można zadłużać się nie skończą no to jest absolutnie błędne podejście ostatnio, toteż trafiło do Domin Team racja nie chce powiedzieć, że noblista tego nie wiedział, ale jakoś ostatnio Paul Krugman napisał taki taki artykuł, w którym nawołuje do permanentnego i długotrwałego deficytu, dlaczego państwo może i powinno mieć rok rok deficyt absolutnie nie jest także czasem winnymi deficyt, ale później powinny tam już sektor prywatny co do zasady ma nadwyżkę co do zasady mamy sytuację albo taką albo taką jednych krajach nadwyżka jest większa w innych krajach nadwyżka jest mniejsza, ale co do zasady sektor prywatny ma nadwyżki wynika z tego, że gospodarstwa domowe oszczędzają na na studia dzieci na mieszkanie ma na różne różne dobra i usług nie wydają całości swojego dochodu no i teraz, żeby tą nadwyżkę może być tę nadwyżkę mogły uzyskiwać musi być deficyt budżetowy, bo inaczej tej nadwyżki nie będzie tak wynika to internatów sporo oczywiście sektor publiczny może zastosować po tzw. ostatni dzień tą zacieśnienie fiskalne zmusić, a co wymóg sytuacji, w której nie będzie miało deficytu, ale wówczas nie będzie nadwyżki sektora prywatnego taksówkami 30 i zrównoważony budżet okay, ale sektor prywatny też nie jest w stanie osiągnąć w tej swojej nadwyżki ponieważ, oszczędzając ludzie zmniejszają popyt wewnętrzny no tutaj ta kwestia praw teraz jest bardzo mocno dyskutowana jak jeszcze kilka lat temu ktoś podniósł kwestię limitu zadłużenia i deficytu były to kwestie bardzo rażące dzisiaj ani Unia Europejska tego nie pilnuje tak dała zielone światło na przekroczenie limitu długu nie ma z tym problem tutaj bardzo ciekawa rzecz, jaką biłem ten slajd to od z pomocą pospieszył taki analityk finansowy, który oczywiście w prosty wrzucił sobie pani taki taki fakt dzisiaj już za sobą dzisiaj o uznanie i tutaj ten przedstawia zadłużenie publiczne i aktywa rezerwy Federalnej to jest po prostu pokazane rzecz państwo tak naprawdę wydaje środki przeciw emisji, czyli stosującym mechanizm działa opisałem wy w poprzednich poprzedników skoro państwo może wydawać środki tym mechanizmem to powstaje pytanie poco buda tak, bo do tej pory czy powszechnie myśli się, że podatki najpierw ca uzyskać pieniądze z podatków ściągnąć od ludzi po to, żeby można było wydawać okazuje się, że państwo w stanie wydawać ogromne środki nie, uzyskując w podatku tak, bo to jest jedno chyba najbardziej kontrowersyjnych kontrowersyjnych osiedla dla dla nowych słuchaczy twierdzeń MNP podatki nie służą temu, żeby finansować wydatki państw podatki służą tylko temu, żeby waluty, w której państwo dokonuje swoich wydatków, żeby był popyt na warunki, by ludzie chcieli z niej korzysta tak sytuacja wygląda w ten sposób, że państwo, dokonując takiego jakiegokolwiek wydatku i emituje swoje swój pieniądz okay ale dlaczego ja mam sprzedawać np. produkuje produkuje jakiś tam dobre usługi, dlaczego ja mam sprzedawać państwu za coś co przynosi jakiś tam papie za różne, ale dlatego, że to państwo jest już na tyle silnym państwem na tyle dobrze zorganizowany i one w stanie nałożyć na mnie obowiązek podatkowy i wymierza mi ten obowiązek podatkowy w takim takiej kwocie mówi jeszcze, że ja tę kwotę muszę zapłacić właśnie w tym w ten sposób form w tej formie, jakiej ono przyszło zapłacić za moje dobre INF-U ja jestem zainteresowany w uzyskaniu tego pieniądze z budżetu państwa dziękuję, bo muszę zapłacić podatek właśnie w tej formie w tej postaci inaczej pójdzie do więzienia taki stan w konsekwencji czy nawet bardzo realnie półżartem pół serio można powiedzieć, że pieniądz tak w pierwszej kolejności jest taki jest taki bilet dowolność jeśli go nie uzyskam na to państwo ma siły środki, żeby pozbawić nie wolno tak, kiedy mechanizm działa w ten sposób państwo liczne wyemitować pieniądze gospodarki, ale my gwarantuje jego gwarantuje sobie popyt na niego przez to, że nakłada na ludzi zobowiązanie podatkowe właśnie pieniądz dlatego podatki są to się na umówił się, że są siłą napędową walut to znaczy tworzą popyt na wino druga cecha podatków służą regulacji popytu i mamy nadmierny popyt możemy zwiększyć podatki jeśli nie możemy zmniejszyć tutaj znowu oddziaływanie na sukces na naszą Krzywą, aby zwiększania zmniejszania podatków czy tutaj faktycznie się właśnie zastanawia nad tym czy podatki są potrzebne do finansowania wydatków państwa nie są potrzebne są doskonale teraz kilkadziesiąt kilkaset miliardów państwo w stanie wydać podnoszący, wciągając pod, a z kolei podatki są potrzebne po to, żeby był popyt na te pieniądze, które państwu dziękuję moim, bo po drugie do regulacji popyt tutaj jeszcze ABO dobrze, żeby już nie nie przedłużać króciutko opowiem o 2 kwestiach tamto to był opis rzeczywistości przez MMT tutaj mamy 2 postulaty, jakie te słowa pierwszy jest gwarancja zatrudnienia, czyli taki program finansowany przez państwo zarządzane przez samorządy dobrowolny dla wszystkich zainteresowanych, których pensja byłaby minimalna i któremu każdy chętny, by za znaleźć zatrudnienie program jest zwany Kotwicą anty inflacyjną szybciutko mówią, o co chodzi jeśli dochodzi do kryzysu gospodarczego często zdarza się także nasze możliwości produkcyjne spadają w znacznej mierze mogą spadać przez to, że ludzie tracą pracę, bo czas nie mogą znaleźć wobec tego wypadają z rynku pracy to jest ograniczenie naszych możliwości produkcyjne w związku z tym dużo szybciej jak później ten nasz popyt będzie budował napotka ograniczenia pełnego wykorzystania czynników wytwórczych czy już tutaj za pół mojej duże sieci pojawi się presja inflacyjna program gwarancji zapewnienia jest właśnie taką otwartą Kotwicą anty inflacyjną, która ma gwarantować właśnie, że ludzie chcący pracować w pewnych będą mogły zapewnić znaleźć dzięki temu ten zasób siły roboczej będzie utrzymany na wysokim poziomie, a druga druga rzecz to jest tzw. Green New deal znany nie tylko MMT, czyli pomysł elementy na celową celowano politykę fiskalną właśnie transformację energetyczną finansowaną w ten sposób jak sobie powiedzieliśmy to znaczy państwo nie może powiedzieć, że nie stać na to to jest kwestia dostępności zasobów i ewentualnie takiego przesuwania tych zasobów między sektorem publicznym prywatnym, żeby ten cel zrealizować bardzo przepraszam widzę, że jest to jest oczywiście przeciągnęły, ale mam nadzieję, że dzięki temu zostaliście państwo już taką całościową opowieść o tym, czym jest NT i co najważniejsze bardzo dziękuję mam nadzieję, że sprostam pytaniom panie Przemku dziękuję bardzo, za ten wyczerpujący wykład Millerowi, że strony, a strony merytorycznej, ale też fizycznie, bo na, ale za chwilę rozpoczynamy tym są pierwsze pytanie 10, które tutaj mam nadzieję już mamy pierwsze pytanie od Hanny Szymborskiej trzeba naszych gości nią kilka tygodni temu witam bardzo ciekawe wystąpienie ważne wnioski w kontekście kryzysu jedno krytyk MMT jest argument, że teoria pasuje głównie do sytuacji stanu Zjednoczonych, a kraje rozwijające się nie mają swobody zwiększania deficytu fiskalnego grozi nagłym odpływem kapitału wahaniami kursów walut i ograniczonym dostępem do środków MFW, czyli Międzynarodowego funduszu Walutowego jak pan do tego odnosi i jak trafnie ta krytyka odnosi się do sytuacji Polski, bo tak to jest jest dla absolutnie zgadzam tak jak taka krytyka jest taki argument wysuwany ojcu z 1 strony mogę powiedzieć, że teraz świat ten argument weryfikuje to znaczy rzeczywiście mieliśmy chyba w pierwszej fazie kryzysu odpływ odpływ kapitału zagranicznego finansowania polskiego długu, czyli banki komercyjne zagraniczne jednak zaczęły sprzedawać nasze zadłużenie, ale w miejsce wskoczyło wydają się BP ten był skupiło, bo przestał być w posiadaniu podmiotów zagranicznych jest teraz w posiadaniu banku centralnego, czyli tutaj ten problem nie okazał się istotny, aczkolwiek nie jestem w stanie powiedzieć jeśli miały się donosić tak, by było nie umiem powiedzieć druga rzecz to oczywiście rynek codziennie weryfikuje ten odpływ kapitału poprzez kurs walutowy i ten były Polski złoty trzyma się mocno bardzo mocno ba nawet uważa się, że ta ostatnia obniżka stóp procentowych o 04 punktu procentowego podyktowana była właśnie tym, że gotówka tam był przez kilka ostatnich dni przez tydzień powiedzmy znacząco się umacniała co ma swoje konsekwencję negatywne i być może nasz bank centralny obniżył stopy procentowe, ponieważ ten kurs był silny tak, czyli wskazywałby na to, że ten argument znowu jest nietrafiony zupełnie, a trzecia rzecz, jakiej chciał powiedzieć to o o MNP być może tutaj podchodzi trochę po macoszemu do tych kwestii tak m.in. na świat do partii, która może być, która może wynikać właśnie z deprecjacji waluty krajowej i mówi mamy płynny kurs walutowy nie obchodzi nas to tak to znaczy złotówka będzie za chwilę za 5zł dobrze mu będzie za 5zł nie nie obiecywaliśmy nikomu wymiany złotówki na jakiś tam na złoto na euro na dolary nie powinno nas to nie powinna nas martwić jeśli mamy dług denominowany w polskich złotych to przez państwo tak gospodarka trudnym okresie dostosuje się no jest to powiedzmy argument, który też budzi jakieś moje zastrzeżenia, bo jest w stanie wyobrazić ile to nie byłoby tak łatwo akceptowalnych paliwo byłoby po 7zł, bo złotówka uległa takich negocjacji, ale no takiej argumentacji tak tak przynajmniej ja jestem w stanie na ten moment przypadki dziękuję bardzo, ja może dodam od siebie jeszcze należy pytanie czy nawiązuje do tego co powiedziała Hanna Szymborska to znaczy do tego w jaki sposób można byłoby zastosować tę strategię, która proponuje nowoczesna teoria monetarna w przypadku Unii Europejskiej przez rząd czy następczych w przypadku takich krajów, które należą do strefy euro czy to jest czy to w związku z tym, że wychodzimy wychodzimy od od założenia, że państwo dysponuje suwerenną walutą czy ten zestaw rajd pomysłu w tym zestaw strategii może być dostępny także krajom znajdującym się wstydzić się w strefie euro i czy strefa euro sama waluta wspólna musiałaby ulec, jaki zasadniczej zmianie jest taki, jaki żeby, żeby mogą, żeby można było zastosować zalecenia nowoczesnej teorii monetarnej w strefie euro, by poznać tak jak tak jak mówiłem MMT jest opisem rzeczywistości takie ma też opisuje to, jakie są konsekwencje takiej konstrukcji strefy euro ani innej strefy euro to jest strefa euro kraje członkowskie strefy euro oczywiście kraje, które nie mają suwerennej waluty nie mogą prowadzić tak skoordynowanej polityki pieniężnej QE i polityki fiskalnej jako pokazania poszuka może zrobić nasz kraj może zrobić Japonia mogą zrobić stany Zjednoczone wszystkich innych kraj jest właśnie ze swoją walutę tak, iż bank centralny emitujący tę walutę i oczywiście z rządem, który może finansować może emitować dług tej walucie w związku z tym w strefie euro poczyniono teraz różne wybiegi po to, żeby to właśnie, żeby zbić rentowności to papierów skarbowych poszczególnych krajów, bo jeszcze niedawno Grecja rentowność greckich papierów skarbowych była po 20% co jest po prostu mordercze dla wszystkich żaden uczeń w stanie płacić tak wysokich odsetek długu byłyby psy odpowiednik porozumieniach nagle buch Grecji kosztuje już teraz może nie, ale pół roku temu kosztował mniej niż 2 stany Zjednoczone tak i to już jest zupełnie możliwe co nie zmienia faktu, że w strefie euro potrzeba do tego odrębnych porozumień brak kursów brak możliwości zastosowania kursu Walutowego no to mechanizm dostosowania gospodarczego przez kurs walutowy jest stosunkowo mało mało uważam, że mało bólu się z nim wiąże tak takiego gospodarczego społecznego dużo trudniejszym dużo gorszym mechanizm jest np. mechanizm bezrobocie tak tutaj uważam, że ten ten brak tego mechanizmu kursu Walutowego moi możliwości koordynacji polityki fiskalnej i polityki pieniężnej oczywiście o potężnym błędem szkoda, żeby Unia Europejska idea pokojowo miała rosnąć właśnie z tego że dziękuję bardzo, to czytam pytanie od Gracja na świeczkę uciekł oni od Gracjana, bo królewicza dzień dobry czy bez zastosowania polityki luzowania ilościowego, czyli przed 2008 roku nadal nadal nie mamy ograniczeń w wydatkach państwa rocznie czy ta zasada mówi oratoria pieniądze dotyczy także sytuacji sprzed 2008 roku tak tak tutaj emisja zadłużenia za każdym razem jest w zasadzie zbliżone do tego tak jeśli jeśli popyt jest np. ze strony gospodarstw domowych czy klientów detalicznych jest czy ze względu ze strony klientów instytucjonalnych jest za mało państwo w każdej chwili może wkroczyć i i ten popyt wygenerować w tym sensie, obniżając rentowność skarbowych papierów wartościowych i umożliwiając finansowanie w zasadzie każdy wydatek tak dziękuję bardzo, kolejne pytanie tylko się z nowej zgubiłem bo, bo właśnie się posypały nam różne kwestie, więc część pytania i zaraz czytam kolejne Marlena pyta w ten sposób dziękuję za interesujący wykład nowoczesnej teorii monetarnej mocno podkreśla się do państwa, któremu powierza się ogromne zaufanie zakłada również racjonalność działania podmiotów państwowych, jakie zachowania państwa w perspektywie teorii MMT nie byłyby racjonalne uznano za szkodliwe no na pewno brak działania tak albo na pewno zacieśnienie fiskalne, czyli np. obawa przed tym, że jej dług publiczny będzie mieć będzie absolutnie nie do utrzymania tak albo deficyt może nasze wnuki będą musiały spłacić macie państwo tt tt argumenty one są zupełnie zupełnie nietrafione tutaj jak początkowo pytają pan czytał pytanie, jaka nasunęła myśl wydaje mi się, że w Polsce także dla mnie osoby interesujące się MNP, gdzie faktycznie bardzo używał bardzo dużym zaufaniem jest obrażony państwu tak wyobraźmy sobie faktycznie każdą dyskusję polityczną o tym czy należy zrobić w naszym państwie poczytam to, że w tej dyskusji nie ma nie ma kwestii i z czego za to zapłacić tak, bo bez tego to zaufanie, jakim obdarzane państwo jest ogromny no i teraz mamy sytuację taką kryzysową jak teraz w mojej mamy rząd, jaki ma tak jeśli ktoś jest zwolennikiem tego rządu lubi ten rząd to niema tego pytania, które chcę tutaj Formuły, ale jeśli ktoś jest jego przeciwnikiem tutaj mógłby na napotyka różne epitety na temat tego rządu jakiś nieudolny niewoli wszystko wszystko wszystko co złe, a być może zaraz okaże się, że my z tego kryzysu jako kraju idziemy całkiem nieźle tak jak już opieram na na różnych na różnych opiniach na różnych analizach instytucji międzynarodowych instytucji finansowych wszelkie instytucje oceniają, że Polska z tego kryzysu wyjdzie stosunkowo najmniej powiada, a robi to rząd, który nie chce, by chodzić do dyskusji tak, ale wobec, którego możemy wystosować wiele wiele różnych nieprzychylnych epitetów, czyli wychodzi na to, że dla kogoś, kto interesuje z tym z punktu widzenia czy państwo jest w stanie taki taką operację ogromnego finansowania wyciągania z kryzysu państwo uznaje taką operację przeprowadzić po być może za chwilę okaże się, że jeśli ktoś uważa, że rząd bardzo nieudolny, że nawet bardzo nieudolny rząd, że nawet bardzo wolnemu rządowi udało się to zrobić wobec tego co dopiero jeśli mielibyśmy w sensie no już mamy jakieś zastrzeżenia tego rządu lepiej działający rząd Otóż w ogóle mogą być to wszystko lepiej zorganizowane tak ci to zmierza do tego, że nie musimy mieć racjonalnych polityków w 1000 lat tradycji demokracji tak, by tak dalej, żeby u nas zadziałał być może rząd który, bo jest jak jest jest w stanie wyprowadzić nas kryzys właśnie polityków, bo poprzez prowadzenie ekspansywnej polityki fiskalnej nie musi mieć tutaj noblisty jako ministra finansów itd. tego dziękuję bardzo, Kamilę Kopcewicz pyta krótko ile sama nazwa teorii jest retoryczne mam namyśli słowo nowoczesna, które patrząc schematycznie sugeruje, że jest lepsza stare teorie pozdrawiam serdecznie nowe oczywiście nazwa nowoczesna one tutaj troszkę wydaje mi się taka taka taka anegdotycznie w tym sensie, że jeśli dobrze kojarzy ona wynika ze z historii pieniądza i teorii pieniądza, skąd pieniądze czym jest pieniądz i w tym sensie kryzys mówił o Państwowej to pieniądze, na których opiera się nowoczesne tory monetarne jako takiej, która funkcjonuje co najmniej 4000 lat, a może i a może dłużej w tym sensie ona jest nowoczesna graczy wydaje się, że ona dotyczy czasu obsługi bieżących tak naprawdę bardzo możliwe, że dotyczy dotyczy czasów prowadzić wszelkiej działalności człowieka i tutaj rzeczywiście ona może być myląca my też byliśmy przytłoczeni książki jak dziś może współczesna bardzo dalekiej została nowoczesna były gdzieś tam takie publicznej dyskusji funkcjonowało tak rzeczywiście ona nie jest nowoczesna w tym sensie zostawił nam wejść zatem tak pan powiedział opartej na ramionach gigantów ekonomicznej przed nowy wiek czy 5 czy Kalecki, czyli czy Marks ABBA Lerner łagodne i chociaż oczywiście już ostatnie czasy to w tym sensie ona nie jest nowoczesna, żeby powstała 20 lat temu dziękuję bardzo, kolejne pytanie od Agi, która nawiązuje trochę do opisu wydarzenia i mamy prośbę o odniesienie się praw do do zjawiska kryptowalut alternatywnych lub Ajnów bitcoinów tak dalej jak ktoś ma do nowoczesnej teorii monetarnej co mógł pan o tym, powiedzieć czy rzecz jest to czy są pieniądze w przyszłości raczej może proponowane przez nowoczesną teorię monetarną pieniądz suwerenny będzie taką jakąś przyszłość raczej były ja bym tutaj no właśnie tutaj miałem fragmencik przygotowali na ten temat, ale no ze względu na czas nie skoro pytanie po to tutaj mówi lament bitcoin nie jest nie jest pieniądzem pakt jest towarem takim samym jak butelka wody tylko, że akurat ludzie butelki wody nie upatrują jako czegoś co warto kupić, żeby kiedyś mógłby sprzedać zysków tak patrzą na bitcoina dlatego bitcoin jest cieszyć się takim czasem tylko moją prezentację jak punka tutaj moją prezentację o teraz teraz rozumiem widać tak i ten mit dlatego bić będziesz się takim takim zainteresowaniem nie jest pieniądzem w sensie MMT nie występuje tutaj ta relacja dłużnych występuje w przypadku każdego innego pieniądza chciałbym tutaj jednak rozdzielić kwestię tego czy bitcoiny pieniądz liczy będzie kiedyś pieniądzem, a kwestia technologii na jaki łączył je tak, bo jeśli rozumiem blockchain technologia, na której na, której ufundowana jest bitcoin i w tym sensie blockchain bardzo możliwe, że będzie niedalekiej przyszłości wykorzystywany, ale przez banki centralne do emitowania ich walut żaden bank centralny nie zrezygnuje z owego suwerennego prawa emitowania waluty, ponieważ wiąże się z tym ogromne władze tak nie jestem w stanie wyobrazić, żeby takie prawo scedował na jakiś inny podmiot w związku z tym blockchain jako technologia emitowania nowego pieniądza bardzo możliwe pieniądz miał różną postać tutaj zapisałem tutaj w tym fragmencie na początku takich drewnianych kijków później uznano wszystkich pieniędzy kultowy obecnie pieniądz papierowy czy wirtualnych sensie zapisu na zapisu komputerowego być może będzie miało formę blockchain, ale sam bitcoin nie jest pieniądzem świadczy o tym fakcie 1 i nie jest emitowany przez przez żadne państwo w związku z tym nie możemy się wywiązać żadnego obowiązku podatkowego za pomocą swoich dziękuję bardzo, czekamy na kolejne pytanie jeśli są jakieś zapraszam osoby, które chciałby coś jeszcze powiedzieć komuś tak ja jeszcze może może zapytałbym w takim razie jest taka kontrowersja i takie zastrzeżenie związane z projektem nowego zielonego ładu i ze właśnie z pomysłem na finansowanie go w taki sposób lekki i w jaki to proponuje nowoczesna teoria monetarna, czyli po prostu, emitując pieniądz, że w, gdyby taki program oraz złożyć na kilka lat mogą się okazać, że to, że jego wpływ na wzrost PKB jest zbyt niski, aby gospodarka chłonęła wszystkie wykreowany w ten sposób pieniądze w ten sposób i w ten sposób otworzyłaby się furtka dla różnego rodzaju reakcji ze strony sektora finansowego sektora prywatnego, które mogłyby próbować grać w jakiś sposób dni, a tymi pieniędzmi pozwolą to i i w ten sposób sparaliżować taki program postępowej zmiany społeczne, jakim jest no nowy zielony ład ponad myśli o jej powiem szczerze nie znam nie znam argumentów trudno tak sobie teraz wyobrazić przede wszystkim jest inny mamy tworzony nowy pieniądz tak do końca nie mamy kontroli przecież nigdzie tak chyba oczywiście, że państwo myśli sobie postawić lotnisko, bo wtedy kupuje tam cegły to stąd tak, ale jeśli czy banki komercyjne otworzył depozyty czy czy bank centralny tworzy pieniądz, który zostaje w bankach komercyjnych, by tak naprawdę nie mamy kontroli nad tym co się z nim dzieje często był bardzo dobrze tak wtedy banki komercyjne mogą udzielać kredytów na to na co uważają, że nie będzie zyskowne zastanawiam się nad samym argumentem, że inwestycja w zielone technologie byłoby przyniosłaby niewielki wzrost gospodarczy mały, żeby mocy uchwały bądź, by ten wykreowany pieniądz powiedzmy nie wiem że, że otworzyłyby na pewno taka luka między tamtą ilością wykreowanego pieniądza, a dynamiką wzrostu w ciągu kilku lat, których program mrzonką zasobów realizowane choćby takie otoczenie polityczne, jakim jakiś sposób są prywatne instytucje finansowe, które mogą zareagować i drogo polityczną ceną odwieść jeśli rozumiem tutaj może w ten sposób te nadmierna kreacja też oczywiście może prowadzić do inflacji tak dla mnie program Green Day jest oczywiście odpowiedź jest pożądany i powinien być realizowany nie zmienia faktu, że on może tak jak w zasadzie każdy program, który jest mocno celowane, a nie jest po prostu zwiększaniu popytu tak zupełnie ogólnie może generować napięcia inflacyjne tak znaczy mamy pewne zdolności wytwórcze dzisiaj w zakresie wytwarzania technologii tak wytwarzania sprzętu, który jest potrzebny do do generowania energii odnawialnej tak itd. i tutaj ogromny popyt ze strony państwa może oczywiście odliczenie VAT tak to musiałby być stopniowe musiałoby być nie wiem czy tego troszkę nie widać teraz, kiedy mamy taki przynajmniej do niedawna było takie taki program na wymianę pieców tak czytam, niemniej nie powinno być prowadzone dosyć stopniowo po to, żeby zdolności wytwórcze firm w opiece nowoczesne piece grzewcze wytwarzają, żeby mogły zwiększać produkcję i nie musiały podnosić cen tych pieców itd. tak dalej także tutaj jakoś to jest inaczej tutaj nie jestem w stanie odpowiedzieć na to pytanie dzięki otrzyma na czat na razie też się część pytań wzmacniały się wrócić do do kwestii, która funkcjonuje też bardzo mocno wśród autorów autorów związanych z nowoczesną teorię monetarną czy do do pomysłu gwarancji zatrudnienia i test ten koncepcja bym chciał, że mówił pan o tym, że to jest taka Kotwica inflacyjna, którą można zastosować w momencie, ale w momencie, gdy sporo gospodarka znajduje się w kryzysie, ale jest też jak jak rozumiem na pewien pewien model polityki społecznej które, który ma wyeliminować z 1 strony bezrobocia z listą też ograniczyć liczbę dyktat pracodawców na rynku na rynku pracy, a my bardzo często w debatach pojawia się takie zestawienie pomysłu gwarantowanego zatrudnienia planowane dochody z powszechnym czy mógłby pan zarysować temu ten kontrowersja jest między tymi 2, bo pomysłami i ile być dlaczego, ale pan gwarancję zatrudnienia, a trzeba tu przede wszystkim na tyle na ile ja oczywiście dużo bardziej nam gwarancji zatrudnienia, niż by dochód gwarantowany dochód podstawowy to to za gwarancję zatrudnienia stoi teoria, która opisuje jak działa gospodarka, jakie są mogło być niedomagania gospodarki, bo ewentualnie jak tym wymaganiom zaraz tak moim na takim postulatem wynikającym całego elementu jest ekonomistą w tej kwestii jest właśnie program gwarancji gwarancji zatrudnienia tutaj jeszcze w samym programie troszeczkę chciał mówić to jest naprawdę ciekawy okolicznościach pandę którą, którą mamy to co to co dzisiaj państwa wszystkie państwa, które zdecydowały się na programy pomocowe rozwoju to jest walka o zachowaniu zdolności produkcyjne gospodarki to jest niewyobrażalny ile byśmy potrzebowali lat, gdyby przez te kilka miesięcy padło ileś firm produkujących jedno drugie były różne dobra i usług i zanim takie firmy podobne, by powstał potrzeba byłoby jakieś kabiną to są to są długie opowieści jak niepotrzebny wysiłek, żeby wrócić do poziomu możliwości produkcyjnych, jakimi powrót obecnego państwa zdecydował się zaangażować ogromne środki finansowe podał tylko, żeby ten aparat wytwórczy podtrzymać nawet jeśli nic nie robi teraz do mieliśmy też moje dzisiejsze izba fragment o tym, że nie ma ograniczenia fiskalnego takich działań OKE i teraz być może wrócimy za jakiś czas do czasów taki, jaki mieliśmy w lutym wobec tego, dlaczego mimo poprawy sytuacji w dalszym ciągu nie chroni tych zdolności produkcyjnych jak gospodarka ma, a których przejawem jest grupa osób aktywnych zawodowo, ale które akurat nie mogą znaleźć zatrudnienia w sektorze publicznym za oczywistą najwyższe stanowiska czy to w sektorze prywatnym rozpacz nas na to tak powiedzieć wymieniono wręcz fiskalnego z drugiej strony tak dzisiaj to ryzykowny dogłębnie pokazał to o co walczymy najbardziej to są zdolności dwójce, dlaczego nie chcemy walczyć o nie również w czasach powiedzmy normalny tak walczyć o to, żeby jak najwięcej ludzi było zdolnych chętnych do wykonywania pracy nawet jeśli w danym momencie tej pracy nie mogą uznać temu służy program gwarancji zatrudnienia i tak jak mówi on wynika z stałego tutaj korpusu różnych twierdzeń ekonomicznych tak daje tak dalej jest po prostu jakąś konsekwencją całej całej nowoczesnej teorii monetarnej, której gwarantowany dochód podstawowy dla mnie przepraszam nie jestem ani znawców nie jestem znawcą w ogóle, a dla mnie to 30 program w uzasadnieniu ideologicznym ani gospodarczy podczas gdy gwarancja zatrudnienia ma pewien powiedzmy pewne uzasadnienie ideologiczne społeczne, ale generalnie jest kondycją ekonomiczną tak kwestia gwarantowanego dochodu podstawowego dla mnie w tym momencie jest kwestią ideologiczną, chyba że dojdziemy do sytuacji takiej monopolizacji takiego podziału dochodu, gdyby o tym, do podziału decydował rynek rzeczywiście nie będzie innej możliwości wyposażenia ludzi środki niezbędne do życia jak gwarantowany dochód został tak czy zakładamy, że wszystko na świecie produkuje 1 firma wobec tego dochód uzyskuje 20 osób, bo tak, ale 20 osób żeby, żeby żyć potrzebują, żeby ktoś to co produkuje firma, żeby też kupował wobec tego wszystkim dajemy dochód gwarantowany dochód podstawowy, bo one nie mają, gdzie pracować, bo wszystko produkuje 11 w budżetach oczywiście abstrakcyjna wizja, ale możliwe właśnie w tym sensie wtedy dla mnie gwarantowany dochód podstawowy staje się też uzasadnione absurd ekonomiczny kilka krajów wprowadziło ten gwarantowany dochód podstawowy, ale teraz na chwilę tak na chwilę, a kilka miesięcy LOK dawno, ale jak sądzę będą wypoczywać zresztą 1 z programów pomocowych, a nie trwały cały program tak jak jest jak sądy w zamyśle twórców tego gwarantowanego dochodu podstawowego także dla nas jest to zupełnie MNP rzeczywiście wspiera gwarancji zatrudnienia program ekonomiczny, a gwarancje zatrudnienia jest czasem, a gwarantowany dochód powstały na ten moment nie był utrzymania ekonomicznie i oczywiście my byśmy mogli za niego zapłacić tak jak mówiłem te w sensie finansowym, ale nie jest nasza gospodarka nie jest w stanie dostarczyć tyle dobrych usług na jaki byłby popyt jeśli każdy dostałby od państwa 1000zł tak to jest w tym momencie niemożliwe wobec tego mielibyśmy sporo inflacji dziękuję za lukę pytam dziękuję za interesujący wykład czy nie występuje zagrożenie że, gdy rządy zorientują się, że nie są ograniczane przez barierę deficytowe, a mogą kreować pieniądza dowolnie mogą wpaść na pomysł inwestycyjny budowy szpitali czy nowych zielonych technologii, ale wyścig zbrojeń oczywiście mogą to już jest decyzja polityczna co z tymi co z tą możliwością generowania popytu przez państwo o zostanie zrobione jak najbardziej tak to jest wojna rozbiliśmy dwudziestym wieku wyścig zbrojeń tak to mniej więcej wyglądał dochodzie odgrywało także rolę koła zamachowego innowacji technologicznych np. no tak po prostu pewnego stopnia rozwoju gospodarczego tak tak, ale tutaj rzeczywiście jest zarysowany problem, który dla mnie element to jest bardzo ostatnio bardzo mocno się pani mówi dziękuję to znaczy zaufania MNP rzeczywiście do nawet tyle do państwa tak tylko do do demokracji samej sobie to znaczy jak ludzie jak społeczeństwo jest w stanie dokonywać wyborów, kiedy wie, że ma możliwość np. właśnie nie zaangażowania dodatkowego państwa w takiej czy inne działania i by rzeczywiście bardzo ciekawe no, jakbym dopiero zgłębia te kwestie, ale rzeczywiście jest tutaj jest tutaj to jakoś tam szczególnie właśnie też dla wszystkich krytyków eventach bardzo wiele opinii od bardzo szanowanych ekonomistów szczególnie, kiedy nie są to wypowiedzi publiczne to te wypowiedzi dotyczące elementy są w tym duchu oka i tam wszystko zgadza tak działa, jakie leciały elementy tylko nikt nie może się o tym, dowiedzieć, bo po prostu będzie zamiast 500 będzie 1500 plus fakt i wszystko się rozleci momencie tak, a kontrargument MMTS kolejne dni także populiści tzw. oni i tak nie patrzył na tytuł na żadne ekonomiczne ograniczenia oni po prostu wchodzą ustalają co ma być zapłacone komu i populiści także budzi żadnych ekonom MMT zależy na tych ekonomistów, którzy do tej pory jakoś mają opory, by do dostrzeżenia jak funkcjonuje państwo, nic więc gdyby rząd na styku Sejm jest bank centralny, żeby te narzędzia wykorzystywać pro rozwojową prodemokratyczne populiści tak nikogo nie pytają zdania nie robią swoje rozpacz, jakby MMT mini mają bardzo może nie dają sobie z tego sprawę, że nie istnieje nic mają do siebie, że te systemy takim stanowiskiem, które idzie w odwrotnym kierunku niż taki dyskurs o finanse realizacja przebiega część pytań aspekt tego dyskursu, który sugeruje, że właściwa władza publiczna władza demokratyczna straciła wszelkie narzędzia do kontrolowania rynku finansowego rynków pieniężnych na ich, że w gruncie rzeczy możemy rozłożyć ręce w sytuacjach kryzysowych, ale także wtedy, kiedy mamy do czynienia z pompowaniem różnego rodzaju baniek pani na rynkach finansowych z wyprowadzaniem pieniędzy systemu, zwłaszcza nie mamy żadnych żadnych narzędzi tutaj MMT to jest stanowisko, które pokazują wręcz przeciwnie że, że to, że państwo nie jest w stanie zareagować różnego rodzaju patologiczne zjawiska na rynkach finansowych jest wyborem politycznym dokonywanym przez elity, które kontrolują państwo ani jakoś jednak dopustem Bożym wynikającym z momentu historycznego, w którym obecnie znaleźliśmy, więc tak tak sobie myślę że, toteż dość istotne też, więc powodów, dla których ta dyskusja NT jest dzisiaj tak tak dynamicznie się dynamicznie rozwija mam jedno pytanie pana Kamila Kopeć wylicza, a w wakacyjne jak sam chcę się czy możemy uzależnić wartość walut od zdrowia dobrostanu psychicznego obywateli co by się wtedy stało ona jest prowokacyjne chyba bardziej abstrakcyjne wartość waluty uzależniona od zdrowia obywateli tak, że im droższy jest obywatel jak rozumiem wyższa wartość walut tak tak być może tak można jednak moglibyśmy tak założyć na Niechcę tutaj pływać, kiedy nie znam nie jestem w stanie się oni tutaj zaczepić żeby, żeby jakoś sobie odpowiedzieć, jakie powinny chce jeszcze pływać chodzić o to co może chodzić także nie podejmuje się dobrać dzięki wydaje się, że zmierzamy powoli do końca dzisiejszego spotkania skoro doszliśmy do obszaru fantastyki ekonomicznej, a też i nasz gość wydaje mi się już być bardzo zmęczone od długiej długim wykładzie także może na tym kończymy bardzo dziękuję panu mińskie powoli miejskiemu za dzisiejsze wystąpienie i za za jeszcze widzę Hayes cecha nasza Polska złączyła linka, który na ten pozytywnych pieniędzy musiał, a to może właśnie będziemy mieli okazję zobaczyć porozmawiać w kolejnym sezonie jak na przyszłość, bo to dzisiejsze spotkanie z panem ministrem nowoczesnej teorii monetarnej po ostatnim w tym pierwszym sezonie ekonomi przyszłości mam nadzieję, że już we wrześniu wrócimy jeszcze Niewiem, jakiej formie czy będzie jakaś krytyczna formuła na żywo trochę trochę przez internet czy całkiem na żywo zobaczyć najlepsze, gdy rejestracja tylko dla tych, którzy nie są w stanie dojechać na spotkania na Marszałkowskiej, ale Warszawa czy też będziemy musieli korzystać w dalszym ciągu z narzędzi internetowych w każdym razie pod koniec pod koniec września i wciąż chcielibyśmy ruszyć z kolejnym cyklem do końca roku na pewno będziemy rozmawiali jeszcze o bardzo wielu interesujących aspektach ekonomicznych właśnie dyskusji o nowych ekonomia Hel nowych perspektywach myśleniu i ich polityka ekonomiści w tym co możliwe na tym polu zarówno teoretycznie praktycznie będziemy namawiali ją m.in. o ekonomii feministycznej o o kwestii wzrostu Ekonomik Info pod sceną o ekonomii dóbr wspólnych o ekonomii globalnych łańcuchów wartości to też jest interesujące z bardzo z punktu widzenia chociażby w konsekwencji pandemii jak mogę przed wakacjami jeszcze, życząc wszystkim udanych wakacji jak najmniej zagrożenia pandemią innych chcę podziękować całemu zespołowi należy się za za to, że wspólnie to zorganizowali, bo bez Znicza bez ich chęci zrobienia wspólnie tego tego projektu przy nigdy nie zaczął a tym bardziej nie i byłby w stanie się realizować się tych nowych okolicznościach na spadły za sprawą kryzysu ekonomicznego dziękuję bardzo, a jeszcze czy dziennik elitę Truck, a Maciej Michalak oczywiście Bartkowi Francka Jakowi woli łacińskie mu mam nadzieję, że nie wkrótce widzimy jeszcze do końca tego miesiąca będziemy wrzucali nowe rzeczy na na stronę internetową pojawi się tekstami Szymborskiej pojawi się też, o ile jeszcze dzisiaj nie pojawił tak żyć co się pojawi eksponował mińskiego, a także zachęcam do lektury, a 2 teksty bardzo ciekawe najmu jeszcze raz dziękuję i zapraszam do śledzenia tego co się dzieje na Facebooku czy tego co się dzieje w internecie na stronie Biennale Warszawa będziemy tam podawali informacji na temat tego jak będzie wyglądał tym kolejnym kolejne kolejny sezon już słyszę właśnie, że jest jest już tak sprawą mińskiego na na stronie nastrój, ale także zapraszam do przeczytania go bardzo bardzo interesującym bardzo dobrym uzupełnieniem tego dzisiejszego składu jeszcze tylko bym w zachęcił tych, którzy mają ochotę na więcej nowoczesnych i monetarnej w Polsce ukazała się niedawno książka Randall Reja wydawnictwa katalog z uczuć, ale nas dziś gościa opublikowało książkę o tym, po prostu nowoczesna teoria monetarna NT wprowadzenia do makroekonomii suwerennych systemów monetarnych zapraszam do lektury książki warto mieć swojego doradcę ekonomistę przyszłości dziękuję bardzo, pozdrawiam wszystkich i do zobaczenia Zwiń «

Ekonomie przyszłości: Pieniądze przyszłości

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: EKONOMIE PRZYSZŁOŚCI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 16:00

Najnowsze Podcasty

Trawniki - kosić często czy jak najrzadziej? O korzyściach dla środowiska i naszego portfela, gdy wybierzemy drugie rozwiązanie

"Kanibalizować" partie opozycyjne, czy nie? Symetryści bez ogródek o marszu 4 czerwca

Największa polityczna sprawa sądowa II RP. Jak doszło do procesu brzeskiego?

Sprawa Kamińskiego, wbrew TK, wraca do sądu. Kto ma rację w sporze o prawo łaski?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL