List, który uratował świat. Jak Einstein i Szilárd przyspieszyli rozwój badań atomowych?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakościelny ponownie teraz w weekend do roku wracamy do wydarzenia, którego nie umieściłem, prezentując państwu kalendarium wydarzeń tego dnia to taka teraz będzie trochę niespodzianka chodzi o list być może 1 z najważniejszych listów dwudziestego wieku jeszcze inni mogą możemy powiedzą, że to Lis, który uratował świat przed zwycięstwem faszyzmu i że bylibyśmy dzisiaj zupełnie innej rzeczywistości chodzi o list, który w zasadzie napisał Leon Schiller naukowiec Rozwiń » węgierskiego pochodzenia Żyd, który znalazł się w stanach Zjednoczonych, ale który tak naprawdę najważniejsze jest to, że został podpisany przez Alberta Einsteina człowieka oczywiście wielkiej popularności i szacunku i z tymi Listen został wysłany do prezydenta Stanów zjednoczonych Franklina Delano Roosevelta naukowcy sugerowali w nim, że jeżeli stany znaczony szybko rozpocząć nie rozpoczął programu badań atomowych, kto może się okazać, że właśnie nazistowskie Niemcy pierwsze staną się posiadaczem broni o nieprawdopodobnej sile o tym wszystkim nam opowie nasz pierwszy gość prof. Andrzej, którą narodowe centrum badań jądrowych dzień dobry panie profesorze dzień dobry panu dzień dobry państwu może dobrze byłoby naszych słuchaczy wprowadzić taką trochę historię badań jądrowych po rzeczywiście ta druga połowa lat trzydziestych dwudziestego wieku to taka eksplozja różnego rodzaju niezwykłych sukcesów fizyków jądrowych, które to sukcesy no siłą rzeczy mniej zrozumiałe dla zwykłych zjadaczy chleba prezydentów wielkich państw nie były może w pełni zrozumiałe może nie wszyscy wiedzieli co tak niesłychanie epokowego fizycy robią no i stąd potem była potrzeba pisania tego listu ale zanim do niego czujemy no to może właśnie dobra byłaby taka krótka historia tych wszystkich dokonań fizyków jądrowych w drugiej połowie lat trzydziestych na tak rzeczywiście to był bardzo ładnie okres dla badaczy praktycznie co udany eksperyment nagroda Nobla, a także to sypały się te nagrody 1 po drugiej w sposób ciągły myślę, że bardzo ważnymi elementami tej układanki było odkrycie w 1932 roku przez Ludwika neutronów takiej neutralnej cząstki, która wchodzi skład jądra atomowego potem posypały się prace ferm jego ze we włoszech, który nie odkrywał nowe pierwiastki spowodowanych bombardowaniem właśnie Neutral nowym, a sztuczną promieniotwórczość, czyli taki efekt, kiedy jądra atomowe zaczynają same emitować Polski na różnego rodzaju cząstki odkryło mają małżeństwo żeliwo w Paryżu też pod koniec lat trzydziestych, ale takim decydującym momentem dla całej historii, której będziemy dziś w willi było niewątpliwie rozszczepienie jądra uranu przez niemieckich chemików nie fizyków chemików Hana i tras ma oni bombardując jądra uranu zauważyli, że w wyniku tego powstają inne ciężkie pierwiastki, których wcześniej nie było w tej próbce i analiza wykazała, że są opowiastki o dość dużej masie oczywiście ani zupełnie nie byli w stanie powiedzieć co się stało chemicy byli w stanie dokładnie sprawdzić, jakiego rodzaju pierwiastki dostali w wyniku tego procesu ale jaki był ten proces, jakie były jego przyczyny tego niestety nie wiedzie i tu pojawił się taki element, który będzie przewijał się cały ciąg badań jądrowych mianowicie emigranci na żydowscy, którzy wyjeżdżali po kolei skażone z krajów o, do którego zbliżała się brunatnych rozkaz zaraz było ich w sumie tylu, że aż dziw bierze, że nie zwrócono na to uwagę w tamtym czasie 9 laureatów Nobla uciekło w latach trzydziestych z Europy do Stanów zjednoczonych 1 z nich był Henryk fermie absolutny geniusz fizyki, który dostał nagrodę Nobla w 1930 ósmy roku i odbierając nagrodę pojechał odbierać nagrodę do Sztokholmu i razem z żoną wyjechali prosto po odbiór nagrody ze Sztokholmu dostaną Otóż 1 z takich osób, które wyemigrowały przed w obawie oczywiście od osób pochodzenia żydowskiego, które wyemigrowały w obawie przed terrorem nazistowskim była Austriaczka Liza Meissner widzę Meissner była fizykiem był teoretykiem ona zajmowała się obliczeniami wszystkich procesów, które stały się tam badane, które były cały czas analizowany i ona wyjechała do Sztokholmu i ona zaczęła pracować ze swoim siostrzeńcem, a rok oraz tonem Rysiem w Instytucie Nielsa Bohra z samego słynnego wielkiego nauką tak oczywiście, który przygarnął ją tam wie, doceniając potencjał naukowy, a tuż, a anegdota głosi że o oto, że ani straż ma, który z nią pracowali wcześniej dokładnie wiedzieli, o co chodzi o jakieś swoje możliwości wysłali wyniki swoich badań i ona też zastanawiają się na tym co się mogło zdarzyć w sztokholmskim parku okolice Bożego Narodzenia spacerując ze swoim siostrzeńcem Otto Frisch wpadła na pomysł, że jest to NIK rozszczepienia rozpadu jądra na 2 części o nieco mniejszych masach, ale też brał rano jest bardzo ciężkie wobec tego są to ciężkie torby i ten model właśnie rozszczepienia jądrowego wyjaśnił wszystko co się dzieje przy okazji stwierdzono, że były zbiera się olbrzymia ilość energii rozpad jądra powoduje wydzielenia bardzo wielkie ilości energii no i że przy okazji nie tylko są porządkowane te fragmenty rozszczepienia, czyli te duże ciężkie atomie wchodzące w skład tego macierzystego jądra, ale również produkowane są neutralne te neutralne cząsteczki, które trzydziesty drugim roku odkrył Czerwik Kamil Grycz ciekawostka tego jest taka, że historia jest bardzo przed ma przedziwny bieg, który państwa Liza Minnelli opracowała model wyjaśniła wszystko co się dzieje bez jej interpretacji wyników ten proces rozszczepienia byłby nie nie wiadomo, bo w ogóle, o co chodzi co to za proces mija wiele lat skończyła się wojna i wtedy komitet Noblowski za zebrały się na posiedzeniu i komitet Noblowski przyznał nagrody stanowi szlak Marawi mimo ich aktywnego uczestnictwa w programie jądrowym hitlerowskich Niemiec oni budowali mówiąc po prostu niemiecką bombę atomową natomiast całkowicie pominięto ulicę majster, której skład był olbrzymi, bo ona pozwoli zrozumieć co się, o co chodzi na krótko mówiąc niezbadane są wyroki komitetów noblowskich no ale wróćmy teraz do tych wydarzeń właśnie 3009. roku, kiedy jeszcze Han Meissner pracują razem publikują artykuły do opisujący właśnie ich odkrycia wyliczenia brytyjskim naj cie no i to właśnie powoduje, że ten świat naukowy właściwie już wie co to wszystko oznacza, a przede wszystkim czym to grozi no i teraz sytuacja właśnie taka, że ta ta wiedza się rozprzestrzenia między nimi Rosjanie laboratorium kultowa zaczynają pracować nad nad nad tymi badaniami można, by powiedzieć, że zaczyna się coś rodzaju takiego wyścigu do bomby atomowej no, a ponieważ naukowcy jak pan powiedział duża grupa po naukowców pochodzenia żydowskiego wyjeżdża do Stanów zjednoczonych oni mają najlepiej chyba są świadomi jak groźny jest waszym no i oni właśnie oprócz tego, że są naukowcami stają się w jakim sensie, używając dzisiejszego terminu lobbystami pewnego tego pomysłu utworzenia programu atomowego w stanach Zjednoczonych między po to, żeby wyprzedzić przede wszystkim Niemców tak to prawda z tym, że oczywiście tu jest jak gdyby dwutorowo można potraktować po pierwsze, ci wszyscy z nami fizycy, którzy wylądowali w stanach Zjednoczonych po pierwsze, mają pewien program badań i chcą te badania kontynuować i kasą pani już dość kosztowne w związku z tym Piera motywacja jest taka potrzebne są fundusze na badania, a druga jest taka zagrożenie jest niestety realny problem jest z tym, że trzeba dotrzeć, gdzie do dobrze gremiów, które będą decydowały o po rozdziale funduszy jak zwykle, kiedy wiadomo, o co chodzi chodzi o pieniądze oczywiście dostęp do tamtej sytuacji do osób znaczących był trudny, ale wiadomo, że w sytuacji amerykańskiej, która władza jest taka, że wszystkim decyduje prezydent i powstał o pytanie jak z naszymi pomysłami dotrzeć do prezydenta Roosevelta niestety ta nie jest takie proste nie można pójść na pocztę wysłać do prezydenta listu sprawcy prawdopodobnie nigdy nie Dody w związku z tym losy art, który był bardzo aktywny fizykiem, który niestety w swoim życiu nie dostał nagrodę Nobla tylko, dlatego że zajmował się bardzo różnymi rzeczami nie był fizyk, który drąży 1 temat aż do jakiegoś bardzo spektakularnego rezultatu jest filar niestety nagrody Nobla nie dostała, aczkolwiek osiągnął jego wiele wiele wiele dostać pokojową moim zdaniem itd, ale to właśnie w w związku z tym minister tak, ale 2 takich wybitnych fizyków i rodzin Wagner i Eleos bilard obaj Żydzi pochodzenia węgierskiego ten lobby węgierskiego bardzo silne wtedy w stanach Zjednoczonych wpadli na pomysł, żeby zainteresować tym Einsteina sława Steina była tak rozległa i tak wszystkim znana postać to był ważny niewątpliwie była duża szansa żeby, żeby włączenie sprawia, iż tajna przyniosła sukces no oczywiście sprawę było tak, że Leo filar pojechał dań Stein, który w takiej samotności żył sobie na Long Silent zajmować tylko swoimi sprawami niespecjalnie, śledząc te właśnie osiągnięcia naukowe SI lat przywóz szeroko opracowane wyniki wykona tych prac prowadzonych były wyniki uzyskane zarówno przez Fermiego, jaki przez innych naukowców i dokładnie przedstawił to Einsteina owi jego siła przekonywania musiała być bardzo duża zresztą ani ten zrozumiał, o co chodzi, więc tutaj nie było, czego namawia, żeby wbrew własnej woli co zrobił i ustalono, że jedynym rozsądnym wyjściem będzie Lis, który ani w tej wyśle do prezydenta oni w jaki sposób nie znam dokładnie tego szczegółu, ale był, kto byle, jakiego zna jak w białym domu i istnieje powędrował przez pocztę tylko właśnie został doręczony prezydentowi przez jakiegoś funkcjonariusza białego domu, który był znajomym Filareta Listen datowany jest 2sierpnia, a więc równo 81 lat temu w liście tym po pierwsze, właściwie właściwie składa się ten list 3 części pierwsza rzecz to jest to, że zwraca uwagę, iż będzie zgodnie z aktualną wiedzą i rozszczepienie uranu będzie produkowało olbrzymie niezwykłe Energie, mówi że jest możliwe zbudowanie takiej bomby, która umieszczona na statku wprowadzone do obcego portu może spowodować wybuch taki, który zniszczy cały port jeszcze sąsiadujące z tym miasto uważa jednak, że taka Wola będzie za ciężka, aby ją przenosić odpowiedź natomiast dalej proponuje prosty po konkretne kroki administracyjne to znaczy powołanie specjalnej komitetu, który będzie korty, by o to, aby zapewnić kontakt między naukowcami, a departamentami, czyli ministra z ministerstwami rządu amerykańskiego, a drugie które, w który po pozwoli na przyspieszenie badań eksperymentalnych, czyli krótko mówiąc, który zapewni finansowanie tych wszystkich procesów, które wyprowadziły do dalszego rozwoju badań jądrowych i na zakończenie ich ani nie zwraca uwagę na fakt, że Niemcy zaprzestali sprzedaży wszelkiego typu związków uranu, które wydobywane były w tamtym czasie w Czechosłowacji to był 1 z większych źródeł uranu, a te są jak państwo pamiętacie w tym czasie była już zajęta przez Niemcy no i oczywiście, zwracając uwagę NATO stwierdza, że najwyżej, że 1 z ważniejszych osób, które zaczął zostały obarczone misji w rządzie stanu w rządzie niemieckim to znaczy został wiceministrem spraw zagranicznych i niejaki pan von walca kar jest znakomity fizyk, który był zaangażowany w tego rodzaju badania to wszystko wskazuje na to, że Niemcy w sposób intensywny prowadzi badania będą rozwijać także nie niewątpliwie sytuacja taka, która wymaga uwagi prezydenta panie profesorze jak zwykle trochę za mało czasu na wielką powieść musimy już powoli kończyć właściwie szybko kończyć, więc proszę tylko powiedzieć czy prezydent przekonał wiemy, że tak, aczkolwiek to chwilę jeszcze trwał no proszę państwa to był 2sierpnia 1września wybuchła wojna remisy wyobrazić, że prezydent Stanów zjednoczonych miał inne sprawy na głowie niż odpowiadanie dalej nawet bardzo ważny ani tajna, ale już 19października odpowiada pomyśli propozycji Einsteina mianowicie powołuje komitet 1 z szefem, którego szefem staje się szef narodowej, by biura narodowych Narodowego biura standardów coś ważnego w tej hierarchii urzędu, a następnie mianuje swojego znajomego pana Sachsa, który był jest biznesmenem, który ma koordynować działania tego komitetu administracyjnego z badaniami naukowymi jeśli można podsumować naszą dyskusję to chciałbym powiedzieć, że wskutek tych 2 ośrodków już ślady natomiast jest to pierwszy list historii nauki wytknie uczony pisze bezpośredni list do przywódcy wielkiego mocarstwa i list wywołuje daleko idące skutki to one właśnie z tego może wyciągnąć wnioski czasami przywódcy nie tylko czytali listy mądrych ludzi przede wszystkim, żeby potem na podstawie dostarczanych przez mądrych ludzi podejmowali właściwe decyzje bardzo dziękuję pan prof. Andrzej Tur narodowe centrum badań jądrowych był gościem weekendowego poranka będą odpowiedź panie profesorze dziękuję miłego ja państwu pana państwa na informacji Zwiń «

List, który uratował świat. Jak Einstein i Szilárd przyspieszyli rozwój badań atomowych?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKENDOWY PORANEK - MACIEJ ZAKROCKI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 11:00

Najnowsze Podcasty

Czy brydż polepsza czy pogarsza nasze relacje z bliskimi

Książki. Magazyn do słuchania: Renata Lis o "Moja ukochana i ja"

Kalifornia Czesława Miłosza

"Pokaz polskiego społeczeństwa obywatelskiego" [marsz 4 czerwca]

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL