"Życie grobowe". Spotkanie autorskie z Małgorzatą Żerwe

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

witam państwa na pierwszym spotkaniu tegorocznej edycji festiwalu literacki Sopot to jest edycja bardzo specyficzna mamy jak państwo wiedzą pandemię dziękuję, że zapisali się cieszę na listy jesteście państwo maseczkach przepraszam, że my nie jesteśmy, ale chcemy, żebyście państwo lepiej nas słyszeli spotykamy się znamy wszystkich, którzy streamingu goją streamingu ją się to spotkanie jest bardzo bliskie, ponieważ zaraz wytłumaczył, skąd znam Małgorzatę Gervais, Rozwiń » kiedy się pierwszy raz spotkałyśmy, ale na początek, żeby stało się zadość formalnościom spotyka Małgorzatą przy okazji rozmowy o książce życie grobowe paśmie niepamięć to jest nowe pasmo w tym roku po raz pierwszy uruchomiony przez nas na festiwalu też wytłumaczymy, dlaczego ta książka jest w tym paśmie ja nazywam Joanna Cichocka Gula jestem przy okazji dyrektorem festiwalu literacki Sopot poza tym, że dzisiaj mam zaszczyt rozmawiać z Małgorzatą to już dziewiąta edycja festiwalu poświęcona literaturze polskiej jak zawsze, ale też kanadyjskiej, bo co roku jakiś kraj wybieramy, żeby naszym gościem honorowym w tym roku Kanada streamingu jemy na Facebooku to spotkanie wiele innych proszę śledzić program festiwalu tam są wyraźnie zaznaczone ikonami te wydarzenia, które streamingu jemy jest bardzo duża, jeżeli nam się nie udadzą stringi uda się zrobić to wydarzenia będą rejestrowane i retransmitowane później również na Facebooku publikacje w mediach społecznościowych adres hasztag literacki Sopot 2020, jeżeli po spotkaniu będziecie państwo chcieli zadać Małgorzacie pytanie, proszę bardzo, to jest mikrofon stojący proszę podejść i zadać pytanie niestety nie przewidujemy podpisywania książek również ze względu na obostrzenia pandy mityczne, ale można się autorką mówić i tak na stoisko 27 części proste prowadzą sprzedaż książki i myślę, że tam chętnie podpisze kilka egzemplarzy to są formalności które, które będą rozpoczynały każde spotkanie będziemy doraźnie informowali co to za spotkanie, gdzie można je śledzić w internecie książka życie grobowe jest bardzo ciekawa, ponieważ to jest książka, którą można przeczytać obejrzeć i wysłuchać może wynika to stan Małgosia jest artystką bardzo wszechstronną przede wszystkim artystką wizualną, ale jesteś radiowcem autorką reportaży radiowych jest kuratorką wystaw w trakcie realizacji filmu dokumentalnego, więc też debiutuje jako reżyser dokumentalny DSM specjalistka od późnych debiutów debiutuje też jako autorka tej książki i myślę, że to jest książka bardzo specjalna czy państwo chodzą zwiedzają cmentarze będąc gdzieś w Polsce albo na świecie założę się, że tak, że bywa na różnych cmentarzach, ale ile osób dokumentuje te wizyty, robiąc zdjęcia a kto potem jeszcze układa te zdjęcia jakiś cykl jakąś historię dopisuje do nich teksty pisze o swoich refleksjach i przemyśleniach to jest moim zdaniem bardzo specjalna książka niezwykle poprzez to interesująca i chciała zacząć, ponieważ jesteśmy na festiwalu literackim od tego co jest literaturą w tej książce, czyli od tych tekstów, które znalazły się, więc w niej krótkich zapisy zapisków i od takiego cytatu serce twoje całą wałem niech ci lekka będzie ziemia tak kochanie do widzenia to jest cytat z 1 z nagrobków na lubelskim cmentarzu wiem, że z tą historią wiąże się jakaś legenda miejska ale, toteż jest przykład literatury, która pojawia się na cmentarzu może od tego zacznijmy ja zacytuję w całości Beaty dokonała pewnego skrótu serce twoje dłoniach miałem serce twoje całą wałem niech ci lekką będzie ziemia tak kochanie do widzenia ja byłem dzieckiem pierwszą taką mają książką jak jeszcze za dobrze nie umiałem czytać to był cmentarz przy ulicy Lipowej w Lublinie ja nie wiem czy ja przeczytam to epitafium czy może ktoś mi o nim powiedział Łukasz żyta pamiętam z dzieciństwa i ta legenda miejska, której mówisz wiąże się z tym, że chirurg owdowiał i dokonał właśnie tego procederu, że wyjął serce ukochanego ciała swojej małżonki i potem te epitafium powstało oczywiście nie wiem nie jestem prawdę ale, ale to wydarzenie towarzyszyło mi w dzieciństwie podobnie jak ten cmentarz mówi o literaturze, ale jeżeli książka z literatury rocznych księga literaturę to cmentarz jest też literaturą, bo cmentarz jest księga do czytania przynajmniej tak to rozumiem no właśnie tych tropów na cmentarzu do czytania jest bardzo dużo począwszy od tych od tych wprost czy tego co się pojawia na nagrobkach to bardzo różnie w różnych częściach świata różnić od tego jaki to jest cmentarz, jakie środowisko o stopień świadomości tak dalej czy, gdybyś mogła analizować swoje wędrówki, ponieważ to są zdjęcia cmentarzy na całym świecie nie tylko w Europie te miejsca się bardzo siebie różnią, gdybyśmy mogli się w tej chwili pochylić nad tymi epitafia ami albo albo tekstami i powiedzieć o tym gdzie i co ludzie piszą ja nie jestem aż tak poliglota KO, bo w Rio de Janeiro ja nie znam portugalskiego mogą szybko domyśleć słów, które które w jaki sposób mają konotacje do języków, które są bliższe francuskiego też nie znam nie znamy hiszpańskiego może troszeczkę także czytanie epitafiów bardzo często się wiąże też z tym, że że, że śledzę też staram się dowiedzieć, jeżeli chcesz mieć rzeczywiście zainteresuje to próbuje się dowiedzieć co to oznacza albo badać, jaką historię z tym związaną, jeżeli chodzi o te różnice w czytaniu cmentarzy na, toteż jest zależna od religii prawda jednak większość cmentarzy, z którymi mamy do czynienia to zaś cmentarzy związane z religią z religią osób, które tam są pochowane bądź też ich rodzin nie wszystkie naturalnie ale, ale większość dobrze to, jeżeli nie wszystko da się odczytać trzeba zrozumieć to powiedzmy o tym jak różnią się wizualnie groby ja myślę tu tzw. wesołym cmentarzu one rzeczywiście dla władz sam pan zapamięta w Rumunii ci z państwa, którzy jeżdżą na różne wycieczki albo po prostu zwiedzają Europę pewnie znają ten cmentarz będzie bardzo popularny w tym rejonie nie wiedziałem wcześniej, ale ktoś wiedział, że muszę tam pojechać troszeczkę nadłożyć drogi, jeżdżąc przez Rumunię na południe czy też na północ nie ma znaczenia i rzeczywiście wesoły cmentarz jest literatura absolutnie jest w książce tek taki mikro reportaż, który dotyczy tego cmentarza, gdzie skupia się na 1 grobie, gdzie z daleka wydawało mi się, że stoi tam ani w stringach i takie 2 męskie głowy przyglądają się temu aniołowi cmentarz Samantha też taki cmentarz, gdzie na każdym nagrobku jest epitafia nagrobki są bardzo do siebie podobne jest cudowna architektura tego cmentarza tam nie ma rzeczy przypadkowych i nie ma rzeczy w cudzysłowie brzydkich wszystkie nagrobki są zrobione tej one są tej samej wielkości mają podobny kształt natomiast różnią się obrazkami i epitafia ami jedyny grób, który się różni od pozostałych to jest w centralnym miejscu przy przy kaplicy grupy człowieka artysty moim zdaniem, który rozpaczał ten budowę tego cmentarza w tym wizualnym kształcie w jakim jest co przepiękne naprawdę przepiękne nagrobki i wrócę do tego grobu którymi zainteresowała podeszłam bliżej okazało się, że to nie nie nie jest nie są to są stringi, ale to co wzięłam zakon bajki przerwane to jest po prostu serce bardzo pięknie namalowany czerwoną farbą większość nagrobków błękitne i musiałem zadać sobie trud odczytania tego epitafium sfotografowałem go z bliska i potem poprosiłam zaprzyjaźnioną Rumunkę, bo myślałam, że to jest grób nie urzędnicy doby ten Anioł był ewidentnie czarnowłosa bardzo atrakcyjną kobietę w stringach z niedużym biustem okazało się, że nie, że te epitafium jest poświęcony czytam zmarli przemawiają swoim głosem, czyli to jest zwraca się pochowana tam młoda dziewczyna do swojej siostry musiała umrzeć tak dalej nie zacytuję w tej chwili pamięć także to są też pytania takie, że jeżeli chcesz się bardzo chcesz poznać jest napisane w języku, którego się nieznane to czy warto zadać trud, żeby zobaczyć dzieci wpadło w pułapkę pewnych skojarzeń takich stereotypowych, a stereotypy to trzeba z nim walczyć chyba raczej ta książka czają zobaczyć, bo ona rzeczywiście toczy mówi Małgosia jest w tych fotografiach, a nawet została pięknie ułożone to taka dygresja przyznania został skazany, który by oddać hołd, jakby stworzyła rozumiem też w rodzaju scenariusza tej książki opracowanie scenariusz siedząca tutaj redaktorka części prostych Małgosia marzenia książka jest po prostu przed zbiorem przypadkowym zbiorem zdjęć to rzeczywiście głęboka myśl myślę, że ta wędrówka i są rozdziały, które pokazują nam różne aspekty konteksty być ona na cmentarzu także polecam tę książkę rzeczywiście jako książkę, która jest też dziełem sztuki obiektem, a nie tylko książką do przeczytania pokazuje, że bardzo wiele grobów, które są grobami znanych ludzi znanych pisarzy m.in. Franza Kafki Jamesa Jonesa Margaret Mitchell i tu się taka historia przypomina proponuje sam o tym, też piszesz, że często te groby osób wybitnych są nie tam, gdzie oni się urodzili i z ojcem jest także zapewne w grupie Zurychu, który w grupie z Zurychu i Irlandczycy chcieli powrotu do Dublina swojego pisarza, ale Szwajcarzy nie zgodzili bez słusznie bardziej miał tzw. złą prasę w swoim rodzinnym kraju i nie powinien tam wracać podobnie jak, czyli Chaplin, który przez MAK karty został wyrzucony ze Stanów zjednoczonych i zamieszkał Wej w Szwajcarii nad jeziorem genewskim z nim się wiąże z kolei inna historia, która jest historią kryminalną mam powiedzieć oczywiście Otóż zwłoki Chaplina zostały jakiś tydzień chyba nie nie pomny dokładnie, ale też sery zapisane skradzione grał, bo skradzione z grobu i wdowa una Chaplin dużo młodsza zresztą swego męża chyba 30 kilka czy 40 kilka lat dostała propozycję od porywaczy oddadzą zwłoki jej męża, jeżeli zapłaci stosowne okup we frankach szwajcarskich lata zignorowała zawiadomiła policję policja znalazła złoczyńców i zdobył nasz rodak hydraulik ze swoim kolegą Bułgarem, którzy skradli zwłoki Chaplina, ale oczywiście po odkryciu źródła tego niecnego procederu wskazali miejsce pochówku Chaplin wrócił do swego grobu jakiś czas pod pani potem kilka dziesiąt lat spoczęła tam una i teraz sobie leżał razem, ale na wszelki wypadek trumna Chaplina jest przykryta betonową betonową płytą dopiero na tym posadzono bratki są właśnie koszty sławy popularności przypominamy się grupy Witolda Gombrowicza one z Francją też nie wrócił do kraju i gry jestem jego dom miał chyba tam lepiej czuję niż różnie to jest kraj absurdu, czyli w Polsce oni się dobrze czują w tych miejscach słynne grób Jima Morrisona, którym wiecie państwo to jest pro historia pisana, który jest na Pere-Lachaise w Paryżu i tak rzeczywiście droga do niego prowadzi śladem strzałek, które są na innych grobach różnych zapisków ten grób zresztą pomnik z tego grobu był też wielokrotnie kradziony to jest historia cmentarzy historia postaci im bardziej popularne, tym bardziej te groby są dewastowane ale w jaki sposób penetrowane przez różnych przeróżnych ludzi chciałem zapytać grupkami Claudel to jest też ciekawa historia o tym jak można, bo jesteśmy w paśmie niepamięć, czyli z 1 strony te historie i pomniki upamiętniają jakich ludzi, ale często nie wiem jakieś takie dziejowe zawirowania albo po prostu inne inne inne elementy wpływają na to, że ludzie za życia dosyć ciekawie ważniejszy są dziś umykają w niepamięć tak i grup Camille Claudel Polak pojawił się nagrobek tego dosyć późno bodajże w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, a na ten jak bardzo rzadko zdarza się, że pielgrzymuje do jakiegoś grobu albo jakiegoś cmentarza wspomniana SA Panta jest wyjątkiem tych moich penetracja, dlatego że ja po prostu spotykam cmentarz po drodze albo jestem za prowadzone do niego jak do cmentarza w lesie pod Berlinem, do którego zaprowadził mnie mój pies, a tam jest pochowana Nika Velvet Underground te i inne zespoły także takie przypadki, a jeżeli chodzi o Camille Claudel to będący w Awinionie nie miał za dużo czasu, żeby wychodzić na południe i my dobra to pojedziemy gdzieś bliska rzeczywiście wjechaliśmy zawinione może 10 może 15 km inne czy mowa we, skąd znam tę nazwę mowy na przypomniałem sobie życie Camille Claudel nieszczęsnej, która została przez brata zamknięta w domu dla szaleńców tak się wtedy mówiła odnalazł najpierw ten dom, w którym były jakieś takie schronisko młodzieżowe chyba dla młodzieży trudne ale, ponieważ to było lato, więc nie było zamknięte nie było nawet kim rozmawiać dosyć opuszczone miejsce, ale pamiętam ten plener choćby filmu biograficznego Camille Claudel no to oczywiście skoro już wiedziałam, że to jest miejsce i wiedziałam, że tam zmarła NATO pojechaliśmy na cmentarz i prawdę mówiąc nikt nie potrafił osób spotkanych przypadkiem tam, którzy pielęgnowali groby wskazać tego grobu należą się uparłam znaleźliśmy ten grób i zobaczyłam, że jest stosunkowo świeży wtedy dopiero przy pomocy internetu już nie osobiście, bo naprawdę nie było kogo pytać się dowiedziałam, że jej cioteczna wnuczka wystawiła jej ten ten nagrobek także w niepamięć niepamięci może też wróciła wróciła do pamięci tak jest taka postać w Gdańsku historii mocno zapisana Stanisławy Przybyszewskiej to osoby, które są z Trójmiasta to to wiedzą, że mieszkała w Gdańsku do swojej śmierci to jest historia grobu bezimiennego na tzw. cygańskiej górze zbiorowego i też się taka próba próba przywrócenia pamięci byłaby trudna, bo tak naprawdę nikt nie wie, gdzie została pochowana także są też takie postacie, które dziś totalnie zostały przepadły, bo nie ma nawet materialnego śladu, gdzie zostały pochowane, a są dla nas ważne ciągle nota nie pamięć i to nie tylko poszczególne groby, ale to całe cmentarzy tak no właśnie tutaj rozmawiałyśmy o tym, że jest też w Trójmieście, ale w wielu miastach polskich taka taki epizod taka brzydka historia mówi Szyma grobach niemieckich i Gosia też zrobiła zdjęcie zdjęcie z budową tak z tym napisem gotyku, który się wydłuża gdzieś jakiś kałuży zdaje się bardzo wiele tych cmentarzy zniknęło krajobrazu Trójmiasta powstał cmentarz nieistniejących cmentarzy, który ma upamiętnić te i inne cmentarze, których już niema to zdjęcie jest po prostu wstrząsające, gdybyś mogła coś powiedzieć nie wiem ilu państwa przyjechało do nas spoza Gdańska, ale jest przy ulicy Hallera dawniej Marksa wiadomość dla starszych gdańszczan osiedle deweloper buduje w tej chwili na dawnym cmentarzu to nie był stary cmentarz, by to cmentarz z okresu międzywojennego ponoć wszystkie szczątki zostały zsumowane i przeniesione na cmentarz Łostowickiej, ale i deweloper obiecał, że tam w tym miejscu będzie zieleń, że nie będą tam domy nie bardzo się chce w to wierzy znając pazerność deweloperów przepraszam tych, którzy poczuli urażeni niesłusznie, ale myślę, że słusznie się mogą poczuć urażeni i rzeczywiście cmentarz, który ja pamiętam, który był bardzo zaniedbany, które tak naprawdę chaszczami nie było wiele śladów było kilka grobów został rzeczywiście zniwelowany i tam powstać tam są dźwigi jest to zesłanie udam się raz tam zajrzeć, ale to jest paradoks znowu religii chrześcijańskich, że można te groby po prostu usunąć bardzo często jest także nie wszystkie szczątki są ekshumowane i przeniesione zgodnie z religią jakieś inne miejsce, ale przecież są religie tak jak religia muzułmańska czy czy czy judaizm, że grób jest Święty, że nie można go przynosić one się zapadają zostają to jest znowu ten kolejny paradoks, bo te zaskoczenia zaskoczenia tak naprawdę są takim motywem wiodącym mają moje książki, bo one tak książkę bardzo osobiste ona pokazuje coś może się wydać niektórym zupełną naiwnością, ale przyznaje się do tego, że sami rzecz bardzo banalne są w stanie mnie uwieść i wtedy podążam za nimi albo próbuje je dokumentować cmentarz chyba największy w Europie tak wieść niesie Wajs walce ze pod Berlinem czy też dzień za Berlina w tej chwili ogromne żydowski cmentarz, który nie został dotknięty przez nazistów naszej świadomości wydaje nam się, że naziści wszystko co było związane z Żydami zniszczyli wycięli w pień ludzi pamięć wszystko, a myśmy co się stało w naszej części Europy cmentarzami żydowskimi, czego dokonaliśmy my mówimy, bo jestem Polka co się stało z materiałami, które służyły w ogródkach zza ogrodzenia albo za budulec schody tak dalej to też historia, której na szczęście już w tej chwili mówi, ale przecież była była ponurą tajemnicę naszej naszej historii naszej niepamięci i toteż paradoks ja bym nie chciał w tej chwili, bo ja sama czuję, że popadamy w taki w takim bardzo ponury nastrój w naszej rozmowie mamy książkę naprawdę wyssała proszę mi wierzyć, że życie grobowe jest potrafi być szalenie zabawny, więc jak byśmy mogły z realizacją ważnych Wojcieska takie, by chciał jeszcze pojęcia propos czytania to czytanie miast czytanie historii to są takie pani system czyli, żeby te warstwy historii układają one gdzieś tam najniżej są te ślady materialne tego, że ktoś był tutaj przed nami, a propos tego co zaginęło zniknęło wypadło z naszej zbiorowej pamięci, o czym my jeszcze pamiętam, ale kolejne pokolenia nie będą miały w ogóle wiedzy świadomości to są te niemieckie cmentarze mówimy też żydowskie cmentarze co, do których oczywiście mamy dużo na sumieniu takich historii była mnóstwo natomiast pokazała na swoich zdjęciach chodzi o cmentarze żydowskie ciekawą historię z 1 strony bardzo taki nowy wspaniały piękny cmentarz Nowym Jorku jak i tablicę, którą znalazłeś w RPA na cmentarzu, gdzie takiej ciem czerwonej ziemi wyrasta kawałek tablicy z resztką gwiazdy Dawida jesteś ciekawy jak to jak to wygląda w różnych częściach świata to Małgosia genewska mogłaby więcej powiedzieć ba oglądając zdjęcia dokonywaliśmy wyboru 100 kilkudziesięciu tysięcy, ale zauważyła np. że tak gwiazda Dawida pojawia się towarzyszące np. islandzkim nazwiska, które mają ten też te szczególne końcówkę do tych albo sąd tak gwiazda Dawida rzeczywiście to było w RPA stale, bo taka miejscowość winnicami itd. gdzie rzeczywiście trafia przez zupełny przypadek właśnie na resztki cmentarza tam takie były pagórki taki wy z palonej słońcem nawet nie brązowej tylko takiej blado Ogrodowej ziemi niewiele zostało to były takie tylko Górecki na niektórych leżały muszle muszle, które mogły przetrwać tam nie wiem nawet setki lat myślę jakieś resztki czegoś tylko 1 taka nawet tablica to był taki cementowy cementowym monument bardzo prosty, na którym była właśnie wyryte wyryta tak jakby ostrym narzędziem po prostu gwiazda Dawida grób bezimienny nic nie zostało zestaw ten ślad ślad religii ślad pochodzenia tego człowieka, który został tam pochowany, bo prawdopodobnie większość była czarna społeczność niewiele się dowiedziałem o tym, cmentarzu prawdę, że nie było kogo zapytać tam ludzie nie chodzą po ulicę jeżdżą samochodami żyją za drutami kolczastymi to są zapiski historii i pewnych społeczności, które były gdzieś może już niema, ale też bardzo ładnie pokazała historia amerykańską, pokazując 2 groby na 1 cmentarzu 1 to był grupy trzeci Belli tak stanie się tak to może po co tej historii myślałam, że mówi się zwierzęcym cmentarzu nie to jest 3 znajdziemy części bez szerszej tak staje to jest jeszcze, z czym nie wiem czy to jest smutna historia Andy Bell, czyli trzecia Bell bywanie w dzielnicę i na jej nagrobku na południu Stanów dziś w stanie Missisipi w książce jest dokładny namiar geograficznych, gdzie ten cmentarz znajduje, bo nie ma nie ma stagnacji, ale są żadne odnośniki do współrzędnych geograficznych na końcu spisy wszystkich cmentarzy Otóż przez przypadek się oparła na grób czas sfotografować ten cmentarz dowiedziałem się później nie miałem takiej wiedzy, że niewolnicy byli chowani w grobach bezimiennych, dlatego że Czarni nie mogli uczyć czytać pisać w tamtych czasach to grób z końca dziewiętnastego wieku i czasem rodziny kładł jakiś charakterystyczny kamień, żeby potem rozpoznać po prostu taki zakaz no, więc wiadomo, jakie były czasy wówczas w stanach, a tutaj przepis proste proste proste kami prosty granit przepraszam nie granic nie jestem gorączką w każdym razie bardzo ładnie napisane w kiedy, kiedy zmarła ile miała lat, czyli można było się domyślić, że była już taką dorosłą panną, kiedy została nie wiem podarowana sprzedana państwu Stevenson bodajże z zimą tak i i IT i został ten grób bardzo interesujący rzeczywiście później studiujący tak dziś okazało się, że on jest 1 z niewielu imiennych grobów niewolników z tamtych z tamtych czasów na, ale zadałem sobie wtedy pytanie, gdzie są ci właściciele, gdzie są ci państwo, którzy tak musieli ją szanować nie mówię już o jakiś innych uczuciach typu miłość nie wiem za tym kryje jakaś historia tego nie wiemy znalazłem grób państwa Simmons te same inicjały dlatego rzeczywiście na grobie nie było żadnego nazwiska Czarni nie mieli wtedy nas Izby ciecia Bell, której właścicielami byli państwo chce czy Simonsa albo jakiś inny nic nie pani na wszystkich tych zdjęć w każdym razie i te kolejny paradoks ich grupy nosił resztki świetności, czyli piękna piękne kute ogrodzenie, ale płyta przewróciła się twarzą do ziemi i nic pani nie zostało bo kto je unieść, żeby się dowiedzieć, kiedy zmarli w jakim wieku czy coś jeszcze napisane na tej płycie to 1 z takich naprawdę ciekawszych paradoksów też paradoksalnych takich zdarzeń, ale to jest chyba ten nie wie jakiś chichot przeznaczenia ciocia Bell przetrwa na zawsze głęboko wkopana w ziemię nikt tej tej bryły tego kamienia nie ruszy historia z głębokim morałem teraz trochę paradoks ach, Opowiedz o tym, zdjęciu, które zrobiłaś i potem pomyślałem, że to rzeczywiście jest zdjęcie, które pokazuje pokazuje taki totalny i pełny paradoks miejsca okoliczności otoczenia, o którym myśl, by więcej Terence, żebyś ty powiedział, które dla siebie, a Nasdaq niż nam, że pytasz mnie jakieś konkretne no jest jest jest ich sporo jest spora ale, ale jak powiedziała, że tych 2 grobach myśląc jak powierzamy pod podwójnym grabie jest cmentarz którymi powiedziano ja nie trafiłam przypadkiem na ten cmentarz wstanie nowy Jork na absolutnie Jorg jest taki cmentarz zwierząt hard Dl to jest bodajże najstarszy zwierzęcy cmentarz na świecie tam pochowane zwierzęta z różnych rodzin to też jest ciekawe czytanie tego cmentarza, bo tam np. pochodzenia niemieckiego Amerykanie swoimi zwierzątkami dawali napis po niemiecku np. tam bab widać ze jest zdjęcie w książce Polska rodzina chowała, bo blika pisząc, że tam Jurek Hania itd. cała rodzina się podpisać na tym nagrobku, ale już wychodząc z tego naprawdę uroczego cmentarza wiatraczka ami bardzo kocham zwierzęta, więc uważam, że mają prawo do tego że, żeby spoczywać w takich miejscach, które mogą być odwiedzane przez Stępnia danych za nimi właścicieli jednak z ciętych grób podwójny, który był trochę inny niż te nagrobki zwierzęce, które też były zupełnie różnego autoramentu tam był granitowe wspaniałe grawerowane płyty skromniejsze grałby wszystkie widać, że z wielką miłością właścicieli skonstruowane i podwójny grób takiego różowego marmuru identyczne z 2 jak gdyby 2 takie style i stale chyba przepraszam, ale tak i na 1 była pochowana suczkę znaczy na 1 był napis, który był dedykowany suczce z drugiej strony właściciel, który ona była BBC, który przeżył jej właściciel tam uderzy 18 czy czy 17 lat z drugiej on naj to dla mnie było szalenie romantyczny, że właściciel tej suczki kazał się pochować zwierzęcym cmentarzu miłości z miłości dlatego zwierzęcia na, ale znowu niepotrzebnie zupełnie posiada dał do panów, którzy opiekowali cmentarzem takich zarządców tak zrobić wywiad, bo wtedy zajmowałem się duże reportażem nagrywałam zawsze dużo rozmów na tak na koniec zapytam matę tę możliwość pochowania osoby ludzkiej z osobami ludzkimi, czyli zwierzętami na jakim wtedy dziś także to jest możliwe ja zapytam ich tam oceni ile tam kosztuje chomika biletem koni tam nie było, ale w Katarze, a potem się okazało, że cmentarz ten zwierzęcy jest tańsze miejsca na cmentarzu zwierzęcym jest dużo tańsze niż na ludzkim oczywiście przerwa nie pomyślałem, że ta miłość miłością, ale może też jako namiotów wkroczyła, ale państwo mają prawo myślę, że to jednak miłość też tak myślę, że ta miłość państwo mają też prawo zadać pytanie czy są jakieś pytania czy ktoś z państwa chciałby mogło się coś zapytać poprosimy, a może pani podejść do mikrofonu, bo to jest ważne ze względu na Stream również, żeby pani pyta kości, które się ruszyły, abym się ze względów higienicznych państwa będą pytać mnie ja będę głośno powtarza dobrze i zachowamy tutaj wydawał ochronę, jeżeli nie to pani mogła się powtórzy pytanie przepraszam tak rząd kości tak to było wielkie zaskoczenie na wyspie Lesbos była na wakacjach przyjeżdżam cmentarze, ponieważ przejeżdżam cmentarza to się zatrzymuje to weszłam na ten cmentarz to było winnej wiosce niż w tej, w której ja mieszkałem przez chwilę i jak tylko weszłam zobaczyłam na takim dosyć wysokim momencie nagrobku suszące się kości cały pełny szkielet, ale rozłożony także była czaszka taki naprawdę fantastyczny motyw jak z romantycznych rycin i na Aleppo podeszłam bliżej nie wierzyłem własnym oczom, że coś tym, że każdy może też takie epitafium dziwne albo takie właśnie ciekawe rzeźbiarskie Ross rzeźbione, a okazało się, że to jest właśnie szkielet, który nie ruszy w słońcu i na kościach są całkiem świeży z szkielet te kości są nie są one są osobno po poukładane w takim porządku mniejsze osobno większe osobno troszkę je mięsa jeszcze tam było nie rozłożył się do końca nieboszczyk i no to było dziwne potem zobaczyłam kolejny szkielet, który się suszy też jakoś tak pięknie ułożone są te zdjęcia wciąż chce na ziemi bezpośrednio na marmurowej płycie na ziemi na groby dosyć wysoki dobre 1,5m, a tamte były bezpośrednio na ziemi po powrocie, bo tam też nie było kogo zapytać było gorąco nikt tam się opiekował grobami, chociaż Grecy, choć rzeczywiście na nagrodę swoich bliskich na, a potem się dowiedziałam wiosce już od naszej gospodyni, że rzeczywiście piaszczysta wyspa jest niewiele miejsca teraz w Spale, bo ma dodatkowy problem myślę oczywiście o uchodźcach i po 3 latach, czyli dosyć szybko te kości graby SA, lecz zsumowane płyty przepiękne marmurowe płyty są odrzucane, gdyby do no do rodzaju śmietnika i kosteczki są wysuszone w słońcu umyte winie naoliwiony wskazane w takich pudełkach w kaplicy cmentarnej tam się pali lampa coli natomiast tam przychodzą bliscy, żeby obcować ze swoimi zmarłymi pudełka leżał takich półkach nigdy przedtem tego nie spotka być może historycy antropolodzy podróżnicy znają to dla mnie to było fantastyczne odkrycie zupełnie niesamowite takie, którego bym się w życiu nie spodziewał że, żeby tak krótkim czasie ze względów czysto praktycznych, a jednocześnie z jakimś wielkim poszanowaniem czy też tak było w kość czy to jest pamięć czy nie pamięć to jest pytanie to jest pamięć jest taka wyspa też w Wenecji, która jest 1 wielkim cmentarzem co ile ślad się ten cmentarz likwiduje się groby, bo nie ma miejsca i chowa kolejnych kolejne osoby to są chyba paradoksy miejsc, które mają zamkniętą przestrzeń niewielką niedużą ludzie umierają z częstego za jakieś wyjście rozwiązanie takie pytanie czy ktoś z państwa robi zdjęcia na cmentarzach, bo to jest ciekawe tylko Małgosia robi zdjęcia na moment pani robi pani też boja myślę, że często się tak oburzamy, że to jest rodzaj profanacji jakiegoś takiego naruszenia spokoju i spokoju zmarłych wydaje mi się, że przyjmujących stare groby Mayalla, na którym ciągle leżąc zajęty rzeczy są różne formy pan zrobi weź mu skraść różne formy upamiętniania są przecież huczne imprezy na grobach w Ameryce Łacińskiej, ale też Romowie biesiadują na grobach swoich bliskich często się wiąże jakaś większa historia prawda związana z kulturą ze zwyczajem uważam, że to jest niezwykła książka też, dlatego że ona nas być może sprowokuje do tego, żebyśmy inaczej spojrzeli na cmentarze zawsze też fascynowało to jak można idąc od historią 1 człowieka idąc śladem grobów jego praw rodziny członków rodziny zrekonstruować los los już mówiłam ogłosi o Edycie Stein, który jest absolutu miłośniczką która, która urodziła się we Wrocławiu rodzice są pochowani na cmentarzu żydowskim we Wrocławiu, a teraz dokupując, przygotowując do rozmowy szukam informacji o jej ojcu, który urodził się w Gliwicach, gdzie był bardzo duży zostały tylko resztki cmentarz żydowski tam są pochowani tam pochowany rodzeństwa Edyty Stein, a ona nie ma grobu polskim obozie w związku z tym historia rodziny 1 września historia Europy pewnej formacji pewnych ludzi i myślę, że takich losów historii zbiorowych można budować więcej prawda, jeżdżąc śledząc, śledząc te miejsca pochówku no to jest też kolejne czytanie czytanie pod względem kulturowym czytanie pod względem pamięci skoro czy też niepamięci, jeżeli mamy się powołać o hasło naszego cyklu i ale też zatem gmina, którym ze spotkań rzadko się zdarza z żywymi ludźmi spotykać, bo tak też dziwny czas dziwny czas, kiedy książka ukazuje w środku pandemii z 1 strony można będzie ze względów marketingowych sześćdziesiątkę, ale to nie było zamierzone z drugiej strony każdy autor chce się spotkać z publicznością ja często rozmawiam z moimi przyjaciółmi znajomymi opowiada o tej książce, ale granie bardzo kameralnym też drugie spotkanie z jakimi ludźmi żywymi osobami i jest zawsze miło poznacie państwa opinie czy też państwa pytanie, bo myślę, że ja nie staram się narzucać niczego jak pokazuje pewne pewne aspekty to co mówi się świętokradztwa, fotografując cmentarz mniejszy, ale totalnie absurdalne liście, dlatego że cmentarz jest miejscem jak każde i w naszej kulturze myślę tu o ojczyźnie Polsce jest także zawsze był ten rada etyki bojaźni pójdziesz na spacer papierosa świętokradztwa pocałować chłopakiem na cmentarzu nic mi się nie stało żyję mam się dobrze to było bardzo dawno temu na wspomnianym cmentarzu w Lublinie, gdzie myśmy po prostu się spotykali żyli obcowali spotykaliśmy się Hubert np. bardzo niecodzienny w tamtych rejonach Polski, a tutaj przecież tak codzienne imię Berta, więc Bert się spotykaliśmy właśnie za przy pali albo czy zapalić papierosa i inni to jest normalne też życie grobowe urazić zmarłych nie wiem dla mnie świętokradztwo takie pojęcie w ogóle istnieje, dopóki nie narusza to czyjejś czyjejś godności ale, toteż nie chce się za bardzo zagłębiać trafiliście państwo kiedyś na takie miejsce na cmentarzu, które was jakoś reformował zainteresowało albo może na taki grób, który wydał się w jaki sposób szczególny interesujący Niemiec, a może są jakieś pytania jeszcze mogło się pani pytań my z kolegą jesteśmy z Lublina właśnie chciałam zapytać panie spotka taki cmentarz w Lublinie właśnie przy ulicy Lipowej, gdzie jest cmentarz ekumeniczny, czyli katolicki prawosławny ewangelicki oraz świecki tak myślę o tym, wojskowa partyjny na cmentarzu może powiedzieć pan Adam jest za rozważnym tak spotkałem nawet szerzej jest w Helsinkach ogromny cmentarz, gdzie są też drogowskazy, które prowadzą do sektorów, bo tam jeszcze oprócz czy religii, które pani czy też wyznań, które pani wymieniła są też muzułmanie i Żydzi muzułmanie sąsiadują z Żydami jest zdjęcie w książce ani oni są oddzieleni tylko prosto w siatkę taką siatką ogrodową lekko nawet zniszczoną ogromny cmentarz, gdzie wszyscy sobie spokojnie sąsiadują to jest kwintesencja tego spokoju, że tam nie ma wojny tam nie ma wzajemnego mordowania się obrażania oraz nastawiania na czyjąś godność, dlatego że jest się zupełnie innego pochodzenia te w Helsinkach w nigdy nie byłem we Włocławku bardzo przykra, a może przepraszam pani podejście proponuje poproszę poprosimy podejście do mikrofonu taki cmentarz we Włocławku, który jest Starym cmentarzem i jest podzielony na taki 4 sektory jest częścią ewangelicką prawosławna nawet taką małą cerkiew koło i przechodzi pomiędzy tymi oczywiście katolicka taka no powiedzmy ogólna tak taka z komunalnych komunalna część współczesna zupełnie coś bardzo ciekawe miejsca ja myślę, że w każdym miejscu wszędzie ludzie umierają i gdzieś szczątki zostają złożone w takiej Janiny sposób i wszędzie znajdziemy miejsca pamięci czy też nie pamięć to jest właśnie historia czytania cmentarzu cmentarza, czyli czas, kiedy współistnieją niż my byśmy się udaje, że to jest bardzo świetne świadectwo historii tego momentu historii Polski, kiedy potrafiliśmy współ istnieć, bo to nie dotyczy wyłącznie cmentarza od wszystkich społeczności, które są tam nad na cmentarzu i że ludzie byli obok siebie i ten paradoks polegał na tym, że się to udawało to jest tak myślę taka lekcja dla nas wszystkich cmentarzy też uczą o tym, że tak można nam się teraz często nie mieści w głowie, że można, proszę bardzo, pani podejdzie do mikrofonu dzień dobry fascynujący temat ja mam takie plany to pani osobiste czy pani ma swoje miejsce na cmentarzu jak sobie pani go w branżach jest ciekawe pytanie był też jest osobiste historyka z, która dotyczy bliskich sobie ludzi, gdzie były przygotowane już nazwiska tego trzeba było datę śmierci żony, która zmarła po swoim mężu, ale nie pomyślała 1, żeby też wkleić zdjęcie i później ten, kto robił zdjęcia na porcelanie takie typowe walne nie pomyślał, że robi w odwrocie zamiast ani nie patrzą na siebie bardzo się kochali także to tylko dygresja nie nie mam swojego miejsca nie ma swego grabu i wierzę, że pani państwo, że dawno już bardzo dawna postanowiłam że moje ciało po śmierci zostanie oddany Akademii medycznej na ćwiczenia dla studentów, bo miałam cały czas nadzieję, że będzie to zbyt późno, żeby można było wykorzystać na narządy rzeczywiście już zostało zbyt późna, ale studenci tak zamiast ćwiczyć na fantomach mogą pokroić moje ciało myślałem wtedy jeszcze naiwnie, że coś zostaje wtedy gdzieś tam jakaś pamięć pomnie zostanie formie nie wiem z popierał tych szczątków okazało się, że nie akademie medyczne wykorzystują wszystko do samego końca co nie zmieniło mojej decyzji natomiast przyznam się, że teraz, kiedy wydałem książkę, kiedy cmentarzy, które zawsze fotografa fotografowałem w obiektywie zawały w tej książce właśnie tak sobie myślę kurczę no może szkoda może jednak powinna mieć jakiś nagrobek, który sobie oczywiście same myślę tej decyzji jeszcze nie podjąłem podoba mi się pomysły spopielania zwłok oraz posadzenia drzewa w tym miejscu myślę, że to jest bardzo bardzo piękna idea prezes ja uważam, że artefaktów jest na naszym globie antropolog cen się kłania prawda jest za duża, dlaczego ja mam jeszcze wrzucać kolejne artefaktów jest kamieniem nagrobkiem momentem na może ktoś nie będzie pamiętał może w takiej dziwnej bibliotece, gdzie będą nie tylko zdigitalizowane przez hotele również książki też pasażer żyła taka jeszcze pisała o grobach, więc jeśli będzie taka możliwość drzewa, a Jeślinie to ci studenci medycyny znów pojawiło się i pamięci pamięć, bo czy to będzie pamięć niepamięć, kiedy zostanie zaklęta w drzewo ja myślę, że nagrobek nie zmieniłby za bardzo tego i ekologia czy to 1 z tematów, które w tym roku na festiwalu mocno dominuje także mówiąc o życiu grobowym również nawiązaliśmy do tego co jest tak ważne do ochrony planety być może to jest jedno z najlepszych rozwiązań, żeby zamienić w jakąś roślinę i tak zostać upamiętniony czy są jeszcze jakieś pytania bardzo proszę proszę zadawać pytania temat jest rzeczywiście chciał być godzina dochodzi czternasta w środku lata w Sopocie temat jak najbardziej jest panda do do czasu myślę paradoksalnie warto o nim jeszcze porozmawiać chwilę, a zacytuję dobrze części VAT dziś nagrodą, a proszę pani kredensy i szafy różne rzeczy tak, ale tak jest tak jest prawie na całym świecie jest bardzo duża grobów, na których nie mówi wielbiciele, którzy przynoszą na na groby swoich idoli bardzo różne rzeczy na na grobie Hermana Melville u dla w nowym Jorku jest nawet sól z wielorybem na to oczywiście, a propos ma być dzika, a także to jest jakaś pamięć trasie obiektywizmie w tych przedmiotach przeznaczonych jak chciała zacytować nagrobki, czyli mój ukochany duet, który zresztą nie jest wiele sposób pan ranę trzeba trochę tej książki trzeba przeczytać jeszcze przed śmiercią czy też przed śmiercią także zachęca proszę pani, że my długo szczęśliwie oczywiście oczywiście zachęcam, jeżeli nie macie państwo pytań to zachęcam do kupienia książki, które rzeczywiście czymś niezwykłym niezwykłym dziełem sztuki przekazem emocji myśli myślę, że jesteś też książka filozoficzna pan na chwilę pozwala się zastanowić nad różnymi sprawami, chociaż jest wesoła rzeczywiście jest konieczne przejdzie do boksu nr 20 się żebym, chociaż jest zabronione to chętnie rozumieć szeroko będzie podpisywała tę książkę także bardzo dziękujemy za te mu na dobra pan to dobra dziękujemy państwu to było pierwsze spotkanie jeszcze chciałam powiedzieć, że spotkanie jest cały czas tłumaczone na język migowy, bo to jest dla nas niezwykle ważne wiele spotkań tłumaczymy tłumaczka są Karolina Bocian i Marta Jaroń bardzo pani ja im się kłania bo, obserwując festiwal od paru lat uważam, że to jest fantastyczne idea, żeby tłumaczyć na język migowy spotkania to świetny dziewczyny robicie Super robotę zwracam się dane są one są dziś z tyłu dziękujemy państwu bardzo bardzo serdecznie dziękujemy w Zwiń «

"Życie grobowe". Spotkanie autorskie z Małgorzatą Żerwe

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: LITERACKI SOPOT

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 04:00

Najnowsze Podcasty

Kim był József Mindszenty?

Niebawem pokochacie nowy gmach MSN. Wystarczy, że zajrzycie do środka

Jak sprawiedliwą transformacje wyobrażają sobie osoby kandydujące do parlamentu?

Test: Hyundai Kona

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL