W 1931 roku Tadeusz Hołówko został zamordowany w Truskawcu koło Drohobycza

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki dobry prawnik, a teraz wracamy do wydarzenia 29sierpnia 1931 roku nie wspominałem o tym wydarzeniu w dzisiejszym przeglądzie wydarzeń z kalendarium no ale to m.in. dlatego że chciałem sobie tę przyjemność zostawić na na teraz, choć jest to wydarzenie bardzo smutne dramatyczne chodzi o zamordowanie w Truskawcu koło Drohobycza przez ukraińskich nacjonalistów posła na Sejm Rzeczypospolitej Tadeusza Hołówki całej tej dramatycznej historii dodaje właśnie Rozwiń » dodatkowego dramatyzmu fakt, że to człowiek, który był wielkim orędownikiem dialogu polsko-ukraińskiego, a jednak do tej tragedii doszło, dlaczego to nam wszystko wyjaśni nasz gość pan prof. Jan Pisuliński Instytut historii Uniwersytetu rzeszowskiego dzień dobry pan dzień dobry panu dzień dobry państwu psu no właśnie, żeby może tak troszkę wprowadzić nas w w ten klimat tamtych zdarzeń i abyśmy lepiej rozumieli ten poziom napięcia, jakie występowały w drugiej Rzeczypospolitej między polską, a Ukrainą to może zaczniemy panie profesorze właśnie od takiego no opisania tych relacji w pierwszym okresie drugiej Rzeczypospolitej polsko ukraińskich to znaczy trzeba zacząć do tego, że Ukraińcy stanowili największą mniejszość narodową w drugiej Rzeczypospolitej licz różne szacunki, ponieważ trud no było jak samo określenie dane spisowe tutaj podawały religii albo wyznanie różne dane spisowe oceniały spisu 3001. roku, że było ich 4,5 do 5,51 000 000 na nam w sumie stanowi 16% obywateli drugiej Rzeczypospolitej i przede wszystkim, jeżeli chodzi o wschodnią część dawnej Galicji, czyli do województwa lwowskie tarnopolskie stanisławowskie oraz wołyńskie stanowili tam poza właśnie województwem lwowskim większość mieszkańców szczególnie na Wołyniu, gdzie stanowi dominującą większość ponad 70% różna, bo oczywiście świadomość narodowa tej ludności, ale ruch ukraiński był dobrze rozwinięty jest z czasów sprzed pierwszej wojny światowej rozwinięte było gali w województwach południowo-wschodniej da część dawnej Galicji Małopolsce wschodniej było rozwinięte szkolnictwo przed pierwszą wojną światową również średnie było kilka katedr na Uniwersytecie lwowskim także można, by je rozpocząć już było dobrze zorganizowana miała kilka partii politycznych stowarzyszenia organizacje kulturalne społeczne także takie podstawy społeczeństwa obywatelskiego w Galicji także był to dobrze rozwinięte społeczeństwo ze i lider Ukraińcy dążyli do stworzenia własnej państwowości powołali 1listopada 1918 roku zachodzi ukraińską Republikę ludową, która przegrała z polską wojnę Lwów i wschodnią część Galicji i trybu m.in. można powiedzieć praw źródło ten konflikt o Lwów, do którego rości sobie prawa bez społeczności było źródłem tak naprawdę nie tego konfliktu narodowościowego stron druga Rzeczpospolita nie była sobie w stanie poradzić oczywiście, ale też to też jest ten drugi element może równouprawnienie, że tak tutaj do pytam, bo jest jeszcze ten drugi element akurat niedawno w kontekście chociażby rocznicy, że tej rocznicy bitwy warszawskiej, kiedy wracaliśmy trochę tam tego czasu między nimi pamiętam 1 właśnie gości poranka również przywołuje taką scenę, kiedy to po pokoju ryskim Józef Piłsudski miał stanąć przed ukraińskimi politykami ich i przeprosił za to co się stało rzeczywiście w tym Polski interes w tym momencie na tyle zwyciężył że, podpisując traktat ryski w jakim sensie się mówi zostawiliśmy Ukraińców wobec tej nadziei właśnie na własną państwowość to znaczy obywateli rządzący wówczas elity sanacyjnych chciało utworzenia państwa ukraińskiego, ale chce utworzenia go za Borucem, a więc za linią dawnego podziału między Galicją, a Ukrainą rosyjską wówczas i tabu podstawa można powiedzieć podziałów między Polakami Ukraińcami, bo większość Ukraińców mieszkająca w Małopolsce wschodniej uważała, że granice powinny być przesunięte do Sanu także, o ile elity sanacyjnych dały się z tym, że powinna istnieć państwowość ukraińska nie o tyle można powiedzieć widziały ją mniejszą niż widziały ją przede wszystkim Ukraińcy mieszkający na zachód rzeki Zbrucza mieszkający w granicach drugiej Rzeczypospolitej i to był to był można powiedzieć 1 z głównych przyczyn tego istniejącego konfliktu właśnie Tadeusz Hołówko był wielkim orędownikiem państwowości ukraińskiej jako naczelnik wydziału wschodniego minister spraw zagranicznych podejmował działania w ramach tego samego ruchu prometejskiego wspierał podobnie jak sam Piłsudski wspierał, pełniąc funkcję w latach 19271929 wspierał ruch ukraiński, ale właśnie ten, którego oparciem byli Ukraińcy emigracja ukraińska wywodzące się nie tzw. wielkiej Ukrainy czy Ukrainy naddnieprzańskiej więcej znajdującej się za grudzień natomiast jeśli chodzi o Ukraińców galicyjskich oferowano im równouprawnienie autonomię narodową kulturową jedynie no ale mimo, że właśnie poseł Tadeusz Hołówko miał bardzo krytyczny stosunek do niektórych działań polskich władz właśnie skierowanych można powiedzieć przeciwko Ukraińcom to jednak nie miał na tyle siły, żeby je blokować on m.in. bardzo krytycznie odniósł się do decyzji z 1924 roku Stanisława Grabskiego decyzji o likwidacji szkół ukraińską fizycznych, o których pan przed chwilą mówił, że one funkcjonowały i i spełniały ważną rolę Tadeusz Hołówko tę decyzję nazwał bezmyślną no i jak do tego dołożymy jeszcze wcześniejsze decyzje chociażby te decyzje Sejmu z grudnia 1920 roku o nadawaniu na korzystnych warunkach finansowych gospodarstw na Wołyniu zasłużonym żołnierzom co spowodowało, że Ukraińcy traktowali to trochę jako taką, używając tego słowa mocnego kolonizację trochę tych tych ziem to wszystko na pewno musiało tworzyć takie zarzewie poważnego konfliktu to znaczy, jeżeli chodzi o samego Tadeusza główkę to trzeba powiedzieć, że oczywiście w 1924 on dużo bardziej krytyczne wobec polityki państwa polskiego wobec mniejszości ukraińskiej niż po 2006. roku był wówczas był w opozycji to nawet je do poglądy były daleko bardziej idąc znaczy mówi autonomię narodowościowej, czyli w formie jakiegoś sejmiku takiej autonomii, jaką miała Galicja w państwie austro-węgierskim, żeby to dobrze oddać przed pierwszą wojną światową, ale po zamachu majowym, kiedy ludzie, których jest przede wszystkim Piłsudski, którego było olbrzymim admiratorem zwolennikiem doszli do władzy to staram się być lojalny, jeżeli krytykował do dość skromnie mówił w tym momencie o trochę skromniejsze autonomii narodowo kulturowej czy własność rolniczą organizacja generalnie utrzymywaniu się wzmocni tego istniejącego stanu posiadania Piłsudski stworzyć taką teorię asymilacji Państwowej nie narodowej, jaką prowadzono wcześniej, a więc likwidacji szkół, ale możliwość dania granic możliwości działania ram możliwości działania na polu językowym Narodowym w stołecznym tworzenie własnych organizacji kursowanie kultywowania swojej tradycji języka w zamian za lojalność wobec państwa polskiego i gotowość budowania państwa ukraińskiego na zachód odbiór czasu nie odpowiadało sporej części działaczy ukraińskiej tej był silny podział między właśnie tymi imigrantami z Ukrainy rosyjski, który uważa, że najważniejsze powstanie państwa ukraińskiego na Kijowie przede wszystkim stolicą w Kijowie nawet okrojonego, ale państwa ukraińskiego samodzielnego Wysoka Izbo największym narodem firm, bo drugi w Europie w okresie międzywojennym bez własnej państwowości, a 30 milionowym w sumie niż dla tych Ukraińców nie państwo młodzi się samoistnie państwo ukraińskie do nic tłumaczy uważali, że nawet okrojone jest to lepsze niż sytuacja, jakiej się znaleźć natomiast Ukraińcy mieszkający w dawnej Galicji czy Małopolsce wschodniej drugi sposób jak nazwano ten region drugiej Rzeczypospolitej jest nie zgadzali chcieliśmy można powiedzieć bardzo maksymalnie styczne program ewentualnie gotowi byli właśnie na złożenie swoistego Piemontu ukraińskiego, czyli takiego małego państwa ukraińskiego w Galicji wschodniej i można tu samo społeczeństwo ukraińskie widać tego sam było było pod tym względem ruch niepodległościowy ukraiński był podzielony, a Polska wspierała właściwie tylko 1 z jego nurtów w tzw. programie Wołyńskim Henryka Józewskiego realizowała to mogą być większym stopniu na Wołyniu w Małopolsce wschodniej tylko ci tak zaognione nie po pierwsze, brakowało Polakom partnerów poza tym silny był też oprócz miejscowego społeczeństwa kolejni widział powodu ustępstw wobec Ukraińców, którym tak krwawo walczyło o wy, bo od listopada w dniu osiemnastego roku stoczył tak cały wolny wygrało, dlaczego ustępować będąc będąc zwycięstwem symbolem może być także wszystkich wojen ogranicza, po które toczyliśmy po pierwsze, wojnie światowej drugiej Rzeczypospolitej tylko obrońcom Lwowa i walczącym właśnie z Ukraińcami stworzono panteon panteon Narodowy w postaci cmentarza Orląt Lwowskich także te napięcia między społecznościami były tak silne, że pole manewru władzy niezależnie od tego jak oceniamy i jej postępowanie również władzy sanacyjnej było dużym stopniu ograniczone wobec Ukrainy właśnie i właśnie ten ten konflikt no nasila się na przełomie lat dwudziestych trzydziestych może warto przypomnieć o tym, że właśnie 2009. roku w Wiedniu powstaje organizacja ukraińskich nacjonalistów Kenta słynny ocean no i celem tej organizacji jak rozumiem tu proszę o wyjaśnienie jest doprowadzenie do jakich destabilizacji przez organizowanie różnego rodzaju działaniu takim charakterze terrorystycznym, mówi że od lipca do listopada 1930 roku członkowie właśnie tej organizacji przeprowadzili prawie 200 aktów terroru i sabotażu w Małopolsce wschodniej co oczywiście z kolei musiały się spotkać z racji z reakcją władz naszego kraju należy znać było tzw. drugi częściowe wystąpienie o UE, bo pierwsze było jeszcze pod inną nazwą było 900 dwudziesty drugim roku, ale warto zwrócić uwagę, że po prostu OUN była organizacja radykalna ruch ukraińskiej niepodległości widzieli się na zwolnieniu działań legalnych, którzy funkcjonowali jako partie polityczne często ukraińskie zjednoczenie narodowo-demokratyczne i gotowe było walczyć o interesy Ukraińców drogą legalną zresztą doprowadziło do porozumienia z 3005. roku z władzami polskimi, ale to już inna historia natomiast ogółem w organizacji radykalnych wniosków temu zwalczała wszystkich tych, którzy dążyli do kolaboracji z państwem polskim i dążyła poprzez radykalizację konfliktu do wykopania swojego rodzaju muru między trzeba się najmniej ze społecznością polską ukraińską wprawdzie wspomniane o Mundo, czyli ukraińskiej znaczenie narodowa demokracja można powiedzieć miało silnie rozwinięte struktury tradycję i wydawało się, że rząd dusz ogółem miało poparcie ze strony młodzieży, ponieważ w organizacji, która miała poparcie większości społeczeństwa ukraińskiego chciała właśnie po prostu radykalizację to zmobilizować do walki poprzez radykalizacji i wywołanie tym odwetowych represji stąd wystąpienia warto jednak zwrócić uwagę ten terror był trochę inny dzisiaj rozumiemy się rozumiemy pod postacią zamachów bombowych zabijania ludzi czy innych form wówczas trzydziestym roku to były przede wszystkim podpalenia gospodarz przegrana w skład majątku majątku polskiego, ale też właścicieli żydowskich, które miały zyskać poparcie ze strony ze strony chłopca, ponieważ wielka własność Polska czy żydowska była dominująca w Małopolsce wschodniej i to miało tak symbolizować opór także niosło za sobą żadnych właściwie ofiar w ludziach czasami się o tym pisze historiografia Polska Władysław Puda Malinowskiego są takie informacje o ofiarach ludziach w prasie nic na ten temat nie było również materiał archiwalny, który jak zajrzałem polskie władze nie zebrał informacje, żeby ktokolwiek zginą w tych akcjach także akcja była stosunkowo skromna, bo nie zresztą nie odróżnia się w intencji nosiła w dniu większa niż w poprzednich latach, niemniej wywołała zdecydowaną reakcję nakazanie pacyfikacji tzw. pacyfikacji Małopolsce wschodniej było to osobiste polecenie Piłsudskiego wydane ministra spraw wewnętrznych Felicjan Sławoj Składkowski mu późniejszemu premierowi Jojko wykonał przy pomocy policji wojska był to po prostu brutalne rewizje niszczenie mienia organizacji ukraińskich zatrzymania aresztowania tzw. kwaterą, który był uciążliwy dla miejscowej ludności musiał żywić tych żołnierzy tzw. przeprowadzono we wrześniu 2900 trzydziestego roku ze skutecznie zmniejszyło to cała akcja no jak rozumiem w tym możemy też upatrywać właśnie to co jednak stało 2009. 73001. roku w Truskawcu tak to znaczy bardziej można powiedzieć o konsekwencjach tej pacyfikacji, ponieważ emigranci Ukrainy został częściowo wspierani tak robi sił ukraińskich granic organizacja ukraińskich nacjonalistów skierowali skargi do ligi narodów, ponieważ Polska i czerwcu 1000 dziewiętnastego roku podpisała takiej nie tzw. tak mniejszościowy nazywany też mają tak Wersalskiej, który w, którym zapewniono pewne prawa mniejszości mniejszościom Narodowym i Ukrainy na podstawie tego poskarżyli się z ligi narodów, która realizowała postanowienia tego, do którego można było się odwołać w przypadku naruszenia i liga narodów wszczęła procedurę tam włączyli się to politycy politycy brytyjscy przede wszystkim, którzy złożyli osobno tak szczegółowo panie profesorze tego nie powiem rozumiem w każdym razie kończąc ta sprawa była w lidze narodów związku z tym omawia dalszy ciąg i teraz we wrześniu 1931 roku miałoby się po kolejne posiedzenie rady ligi narodów, których miano po rozstrzygnąć tę kwestię i teraz mają w tym być może wiązać właśnie to zabójstwo 73001. roku Tadeusza Hołówki, ale a, więc trzeci tego rozstrzygnięcia być może chodziło o pokazanie, że sprawa bynajmniej jako mówi co dosłownie przez walczyli Ukraińcy nie chcą pogodzić się osób polskim panowaniem, jakkolwiek sukces teorię, że była to zamach inspirowany przez sowieckie służby specjalne, ale to też dłuższa historia no właśnie w każdym razie to jest jeszcze 1 dowód na to jak właśnie takie napięcia nienawiść rosnąca przez lata na tle narodowościowym właśnie prowadzi do takich tragediach zabójstwo naprawdę bardzo przyzwoitego człowieka, jakim był Tadeusz Hołówko bardzo dziękuję pan poseł Jan Pisuliński Uniwersytet rzeszowski Instytut historyczny był gościem poranka dziękuję panu zapraszam dziękuję panu dziękuję słabi Zwiń «

W 1931 roku Tadeusz Hołówko został zamordowany w Truskawcu koło Drohobycza

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKENDOWY PORANEK - MACIEJ ZAKROCKI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 20:00

Najnowsze Podcasty

Nowości Forda i BMW, Volkswagen ID.2 all oraz nowe ogniwa Xiaomi

"Takimi cyckami dziecka pani nie wykarmi". Dla co 10. Polki poród to trauma

KE zajmie się greenwashingiem. "Będą kary za wprowadzanie w błąd"

Sport360: Nowe porządki w szatni reprezentacji Polski

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL