Aneksja Zaolzia

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

przeszłości tam palne lato, kiedy marszałek Tuchaczewski stał u bram Warszawy powróciło do Pragi upiorem przy okazji Monachium Zaolzie znów staje się przedmiotem gorącego sporu, tyle że teraz to Czesi mają nóż na gardle dziś, gdy rząd praski odstępuje Lechowi ziemie zamieszkałe przez Niemców i to za aprobatą mocarstw zachodnich mówi Józef Beck musimy upomnieć się stanowczo o analogiczne uregulowanie małego, ale rzeczowo uzasadnionego postulatu polskiej za obu państwami Rozwiń » trudno między wojnie wzajemne relacje, choć poprawne są płatne by nie rzec lodowate stąd, gdy oczy nazistowskiego Berlina kierują się w stronę terenów sudeckich Warszawa widzi okazje by się południowym sąsiadom zrewanżować za rok 1920 Herman Göring Józef Beck rozmawiają o tym kilkukrotnie rodzi się z tych rozmów nieformalny Sojusz anty czeski wreszcie dochodzi do kluczowego spotkania Józef Lipski jedzie do siedziby Führera polskiego ambasadora przyjmuje sam Adolf Hitler Lipski informuje, że Polska odrzuciła prośbę Francji o pomoc w rozładowaniu kryzysu Sudeckiego Hitler w zamian obiecuje życzliwość na wypadek wojny polsko-czeskiej rok wcześniej szef polskiej dyplomacji nakazywał podkreślajmy te elementy, które świadczą czynią wrażenie, że jesteśmy dynamiczni, ponieważ z kłopotami obecnie świat boi się państw dynamicznych i chętnie się z nimi układa nie dopuścić awanturę wypowiedzenie Czechosłowacji umowy o ochronie mniejszości narodowych ma być takim właśnie dynamicznym działaniem, a jednocześnie Polska rozpoczyna nas olśnił działania dywersyjne jest 21września 1938 roku powrót do przeszłości w poniedziałki po dwudziestej drugiej zaprasza Karolina Lewicka dobry wieczór państwu przy mikrofonie Karolina Lewicka dziś naszym gościem jest dr Grzegorz Gąsior historyk katedra studiów Inter kulturowe Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego dobry wieczór panie doktorze dobry wieczór pani dobry wieczór państwu, kiedy patrzymy na wydarzenia na Zaolziu w 1930 ósmy roku to można sobie pomyśleć panie doktorze, że stare grzechy mają bardzo długie cienie, bo myślę, że trzeba zacząć te historie 20 lat wcześniej w listopadzie 1918 roku, kiedy Czesi Polacy, wykorzystując słabość Niemców przejmują kontrolę nad administracją Śląska cieszyńskiego, ale strona czechosłowacka w grudniu rozpoczyna przygotowania do zbrojnego rozwiązania tego konfliktu granicznego do ataku dochodzi w styczniu kilka dni po rozpoczęciu konferencji pokojowej w Paryżu, a po nierozstrzygniętym bitwie pod Skoczowem następuje zawieszenie broni no i sporem zajmuje się rada najwyższa konferencji paryskiej obie strony prowadzą negocjacje między nimi latem 1919 roku, ale cała rzecz rozstrzyga się wtedy, kiedy pod Warszawą stoi, a ofensywa marszałka Tuchaczewskiego, bo wtedy właśnie czeski minister spraw zagranicznych Edward Benesz wykorzystuje tę fatalną sytuację Polski i doprowadza do rozstrzygnięć dla Czechosłowaków korzystnych tak jest to znaczy również Polski rząd był zainteresowany szybkim zakończeniem sporu na Śląsku cieszyńskim, ponieważ potrzebował dostaw broni państw zachodnich m.in. przez Czechosłowację właśnie te dostawy mogły być dostarczane, a tutaj czas Czechosłowacja stwarzała problemy w tym kierunku dlatego w tej bardzo groźnej sytuacji nie Polska zdecydowała się na arbitraż mocarstw zgodziła się na niego i no to długo tam się rozwijał prawda, ale dwudziesty dnia 28lipca 1920 roku, czyli już bardzo groźne dla polskiej sytuacji rada ambasadorów w Paryżu ogłosiła rozstrzygnięcie zdecydowała o podziale Śląska cieszyńskiego na 2 części, pozostawiając po czeskiej stronie granicy wszystkie ważne strategiczne dla Czechów rzeczy, czyli kopalnie węgla kamiennego hutę żelaza w Trzyńcu oraz połączenie kolejowe ze Słowacją, a także liczną mniejszość polską czy ta ludność Polska stała się wtedy mniejszością polską w Czechosłowacji i to no była taka zadra w późniejszych stosunkach, tym bardziej że sama władze czechosłowackie patrzyły na to mniejszość polską nieufnością zdawały sobie sprawę, że to będzie dalej, jakby pewien problem międzynarodowy, więc podejmowane były różne działania niekorzystne dla tej ludności Polski, jakie działania stymulacyjne pomimo tego Czechosłowacja była państwem liberalnym ustawa o ustawodawstwie w stosunku do mniejszości narodowych co litera prawa nie zawsze była dotrzymywania istniało wiele nieformalnych praktyk stosowanych przez administrację, która była niekorzystna dla mniejszości narodowych, a sama Polska mniejszość narodowa właśnie była na tyle słaba, że po pierwsze na początku nie miała swoich przedstawicieli w parlamencie później najwyżej potrafiła wyłonić 2 lub 3 swoich przedstawicieli w zasadzie nie mogła przeforsować swojej polityki na takim forum legalnym no i była powoli spychana w taki takiego narożnika pomimo tego, że oczywiście miała też szereg praw, czyli miała szkoły w szeroką sieć szkół miała swoje gimnazjum z taką szkołę średnią wychodziły polskie gazety wychodziły polskie gazety miała swoje partie polityczne liczne chóry kasy oszczędnościowe także tak w tej sferze działalności społecznej istniała duża przestrzeń dla wolności, ale powiedzmy człowiek jednostka o zdarzeniu z powiedzmy z urzędami lub z pracodawcą no był w sytuacji niekorzystnej tutaj można wskazać wiele takich zawsze władze czechosłowackie zaprzeczały temu, żeby stosowały jakieś naciski symulacyjne albo jakiś ucisk narodowościowy jednak moje badania też można powiedzieć tutaj wskazują na to, że to niebyła prawda to znaczy, że urzędnicy państwowi na różnych szczeblach od szczebla powiatowego ministerstwa zgadzali się w tym, że by należy wprowadzić jednak taką politykę niekorzystną dla Polaków popierać ten naród państwowy, czyli oficjalnie wtedy mówiono, że znak czasu słowacki, więc np. mamy to dotyczy szeregu dziedzin życia społecznego właściciel musi mówić proszę wszystkich, ale przykładem może być coś takiego, że lasy państwowe zatrudniały ludzi, którzy posyłali dzieci do czeskich szkół, a więc polskie szkoły działały legalnie, ale wiązało się to z różnymi problemami prawda miejsca pracy czyli jakie słowa noszeni panie doktorze tak 2038 ludność Polska na Zaolziu była poddana Czechy za co tak jest to można bez wahania powiedzieć przy czym były 2 strony tej polityki narodowościowej oficjalna prawodawstwo i możliwość tworzenia różnego rodzaju organizacji takiego życia wprowadzenia działalności kulturalnej edukacyjnej, a z drugiej strony presja taka, która działa się gdzieś tam pod dywanem nawet nie zawsze pod dywanem, ale gdzieś powietrzne ukrywana forum międzynarodowym gdzieś nie raczej taka coś co nazywaliśmy nieformalnymi praktykami, ale co nie było nadużyciem tych urzędników niższego szczebla jest jak czasami ktoś sobie wyobrażać, ale co cieszyło się akceptacją na górze wrócę jeszcze do tego lata 1920 roku, kiedy premier Władysław Grabski godzi się jak pan powiedział na ten arbitraż mocarstw i zapada decyzja dla Polski generalnie niekorzystna pod warunkiem przepuszczenia przez Czechosłowację transportów broni dla wojska polskiego dodajmy, że Czech Słowacji aż do bitwy warszawskiej żadnych transportów do Polski nie przepuściła czy było to interpretowane odbierane przez władze Polski jako już place tak jest było to uważam, że to jest wykorzystanie tej niekorzystnej sytuacji i tu znowu można powiedzieć, że oficjalnie władze czechosłowackie mówiły, że te transporty to są zatrzymywane przez robotników czechosłowackich, którzy byli mocno lewicujący no i władza Państwowa nie chciała wobec nich zbyt stosować siły prawda zbyt mocno, więc też tutaj Orbána minister spraw zagranicznych Czechosłowacji jak mawia się umywa ręce nie mam z tym zatrzymywaniu transportów wiele wspólnego inna sprawa też prasa czechosłowacka wskazywała, że ta broni dostarczany do Polski mogłaby posłużyć do walki przeciwko Czechosłowacji, a więc się wiele różnych pretensji, jakby na siebie nakłada Paderewski, akceptując decyzję powiedział takie słowa, że w świadomość nie cytuję dosłownie, ale świadomość narodowa jest trwalsza silniejsza niż rządy i tymi słowami jak zasugerował, że Polska w tym momencie zgadza się na to niekorzystne rozwiązanie, ale że w przyszłości być może ta sprawa powróci prawda że, że nie będzie taka maszyna negatywnych relacji w przyszłości z Czechosłowacją tak oczywiście się stało to znaczy w pierwsze Sejm, kiedy w listopadzie dwudziestego roku tylko podpisano umowę uwzględniającą m.in. kwestię obywatelstwa różne takie kwestie na pograniczu bardzo istotne do uregulowania to nie zostało ratyfikowane przez Sejm, ponieważ uznano w Polsce, a przede wszystkim środowiska związane z tym Śląskiem cieszyńskim protestowały przeciw temu, uznając że to by było oficjalne przyznanie, że ta decyzja w 1000 dwudziestego roku jest już raz zawsze rozstrzygnięta, czyli właściwie pomimo tej decyzji lipcowej wciąż utrzymywały się części polskiego społeczeństwa nadzieje, a także wśród klasy politycznej, że może części przynajmniej klasy politycznej, że może dojdzie kiedyś do rewizji tej decyzji lipca 1920 roku oczywiście to wszystko kładły się cieniem na stosunki polsko czechosłowackiej w latach dwudziestych latach trzydziestych nie była to jedyna przyczyna tego, że te stosunki nie były najlepsze były najbardziej życzliwe, ale była to przyczyna wasz można też wskazać takie sprawy jak to, że również czechosłowacka klasa polityczna nie chciała wiązać się jakimś sojuszem z polską, ponieważ czy prezydent Tomáš Garrigue Masaryk czy minister spraw zagranicznych Edward Benesz postrzeganie Polski jako kraj, który prędzej czy później stanie się obiektem rewizjonizmu niemieckiego, a także rosyjskiego Radzieckiego później, a więc, że będzie to państwo zagrożone z 2 stron i związali się sojuszem z tym państwem narażało również Czechosłowację na ewentualny konflikt z Niemcami lub Rosją radziecką także w oprócz tego wiele innych tam było przecież np. stosunek do Węgier odmienne był w Polsce odmienny w Czechosłowacji Polska patrzyła na Węgry jako kraj, który mógłby stać się częścią bloku państw Europy środkowo-wschodniej, które by tworzyły jako jakiś jakiejś szerszej wersji małej ententy, które współpracowały ze sobą w obliczu istnienia właśnie tych 2 mocarstw Niemiec związku Radzieckiego z kolei dla Czech Słowacji Węgry to był przeciwnik, który obawia się w Czechosłowacji rewizjonizmu węgierskiego, czyli tego, że na skoro na Słowacji mieszkało no też liczna mniejszość węgierska wcześniej przed 1918 roku Słowacja należała do Węgier, że Węgrzy po prostu będą chciały odzyskać ten teren i w związku z tym Czechosłowacja otworzyła z Rumunią głosować na taki blok mała ententa anty węgierski założeń to była kolejna sprawa, która różniła tutaj Czechosłowację i Polskę na tej arenie międzynarodowej wiele innych było tego rodzaju przyczyn również powiedzmy Józef Piłsudski czy postrzegał Czechosłowacji jako państwo nietrwałe, które ma liczne mniejszości narodowe, a więc nie wytrzyma dłużej próby czasu no to wszystko nakładało się na taką wzajemną nieufność pomimo tego powiedzmy pod koniec lat dwudziestych istniała pewna współpraca wojskowa współpraca wywiadowcza to był taki pewien moment ocieplenia przełom lat dwudziestych trzydziestych, ale później znowu się to się zmieniło czy można panie doktorze powiedzieć że, że po 2005. roku, a Rzeczpospolita Czechosłowacja, które uregulowały wzajemne stosunki miały takie relacje Oziębły, ale poprawne i dopiero anty czeski o zwrot w Polskiej polityce to są lata trzydzieste tak no mniej więcej można tak powiedzieć to znaczy wiele problemów wtedy również było, ale jednak powiedzmy były pewne elementy też współpracę ograniczone z państwa, czyli można powiedzieć także stosunki były wtedy poprawne w, a o tym sukcesywnie zaczęły się pogarszać, bo myślę o takich wydarzeniach jak z roku 1934 podpisanie polsko niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy myślę o roku 3005. kiedy Warszawa bardzo wrogo zareagowała na Sojusz Republiki czeskiej ze związkiem Radzieckim 3005. roku to także początek działań dywersyjnych na Zaolziu trzydziesty piąte roku to także powołanie przez sztab główny tzw. komitetu 7, który miał się właśnie na Zaolziu zajmować działaniami dywersyjnymi tak jest, chociaż tak jeśli już mówimy o takich wcześniejszych jeszcze aspektach np. odmienne podejście do paktu 4 na początku lat trzydziestych to chyba sprawą dość istotną w kontekście roku 1938 był taki projekt paktu 4 czyli, żeby 4 mocarstwa europejskie mogły decydować o kwestiach problemowych ponad ligę narodów prawda kwestiach problemowych w Europie rozstrzygać rysujące się konflikty do tego zawarcia paktu 4 nie doszło, a wszystkie za sprzeciw Francji, ale już były różnice w podejściu między między polską Czechosłowacką wobec tego paktu 4 polską Polska sprzeciwiała się temu, żeby mocarstwa miały coś tutaj do powiedzenia pan głowami Polski przede wszystkim wobec też innych państw Czechosłowacja prowadziła taką bardzo ostrożną politykę nie, chcąc się specjalnie narażać państwa zachodnie podobnie czyniły państwa małej ententy, jakby z polską panie współpracowały oczywiście to tutaj Beck miał pretensje później bardzo duże bene sza to, że Czechosłowacja z polską nie prowadziły wspólnej polityki w sprawie tego paktu 4 inna sprawa, żeby już wcześniej był wobec Czechosłowacji sceptyczny uważał, że kwestia orze jest 1 kwestię niezałatwionych pomiędzy polską Czechosłowacją może tutaj dodam tylko co to jest żal, że tak wielkim udziale Śląska cieszyńskiego, więc za morzem zaczęto nazywać ten obszar zamieszkiwany przez polską ludność czeskiej stronie granicy i faktycznie w 1934 rok to jest odsunięcie od siebie na jakiś czas niebezpieczeństwa ze strony Niemiec przez Polskę, a i wtedy rozpoczyna się kampania propagandowa anty czechosłowacka pokazuje się w tej propagandzie, że ono częściowo te skargi są słuszne, ale też jest bardzo duża w tym przesady takiej propagandowej publicystyczne takie no głośno powiedzieli, w które też Czesi dostrzegają pewne zagrożenia 3005. roku faktycznie też rozpoczyna się ta akcja dywersyjna ta nazwa komitet 7, który miał koordynować działalność dywersyjną ona jest dopiero w późniejszych latach wspominano, ale można powiedzieć, że to była taka grupa ludzi, którzy w, aby koordynować działalność dywersyjną takiej strony współpracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych współpracy oddziału drugiego sztabu głównego od strony Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wiktor tonie premier, czyli dyrektor do spraw konsularnych może nadzorował tę sprawę no, a w oddziale drugim sztabu głównego dywersja na terenie Czechosłowacji zajmowała się ekspozytura druga i ta dywersja polegała na z 1 strony działalności takiej propagandowej rozrzucanie ulotek gdzieś na terenie Zaolzia podtrzymywaniu nastrojów rewizjonistycznych wzywanie do jakiegoś jakiś antypolskich wystąpień czy pokazywanie, że dojdzie do rewizji granic sianie niepokoju wśród ludności czeskiej, ale też dokonywanie nazwijmy to takiego małego sabotaż jak myśmy tej nazwy oceniali, czyli niszczenie czechosłowackich symboli państwowych pomników budynków szkolnych napaści na czeskich narodowych aktywistów i miało to służyć temu, żeby zastraszyć czeską Czechów na tym terenie miało też dać im co nadzieje na wyzwolenie mieszkańcom Zaolzia z tym, że przy bardzo szybko ta akcja dywersyjna przyniosła reakcję i wzmożenie represyjnych działań ze strony czeskich władz wtedy podjęto pierwszą, ale taką dużą czy akcje przenoszenia kolejarzy narodowości polskiej z tego terenu działań mieszkańców dla Śląska cieszyńskiego dziś w głąb kraju w głąb Czech daleko od swoich siedzib rodzinnych zwiększono środki bezpieczeństwa zakazano różnych imprez dokonywano rewizji aresztowań wśród podejrzanych przedstawiciel mniejszości polskiej no i doszło raczej do załamania nastrojów niż do ich podtrzymania wśród mniejszości w związku z tym na początku 1936 roku Beck wyraził się, że władze czechosłowackie mogłyby naprawić wzajemne stosunki, gdyby wykonał jakiś gest przyjazny w stosunku do ludności polskiej wtedy też już przerwano tę akcję dywersyjną nadal powietrzny trwały jakieś tam działania wywiadowcze, ale już nie dokonywano tych aktów zniszczenia czy takich ataków i na jakiś czas sytuacja znowu się uspokoiła, ale stosunki faktycznie były już był już znowu napięta i tutaj powoli dochodzimy do strasznego roku dla Czechosłowaków, czyli do roku 3008. na początku 3008. styczniu w lutym dochodzi panie doktorze do kilku polsko-niemieckich spotkań bardzo wysokim szczeblu, bo to spotyka się Józef Beck z Hermanem ringiem i wówczas Polska Niemcy zawierają nieformalne, ale jednak Sojusz anty czeski no powiedzmy powiedziałbym raczej, że nie tyle Sojusz co wzajemnych wzajemnie konsultowali swoje kroki przyciągnie otwierali jednak wszystkich kart to wynikało z tego, że nie z 1 strony do zasygnalizowania sobie tak, o co im chodzi tutaj znajdzie w styczniu Beck odwiedził Berlin tam mówił tak bardziej na okrągło, że państwo pan czechosłowackie państwo z państwem policyjnym, chociaż ma liberalną konstytucję, że to oczywiście przesadne stwierdzenie, że było państwem policyjnym natomiast był to wyraz takiej dezaprobaty dla polityki czechosłowackiej wobec mniejszości no i też spotkał się z Hitlerem także wyraża wtedy zainteresowanie obszarem Czechosłowacji tak tak okrągłych słowach, wskazując np. w stosunku do Austrii Polska nie jest zainteresowana to pewien sygnał dla Niemiec tutaj Polska nie tworzy jakiś nie przeciwstawia się ewentualnemu statusowi Austrii, chociaż faktycznie zakulisowo z kolei Beck z innymi państwami czy właściwego sław Iza, jakby nie akceptował tego, a słabości, ale przed Niemcami trochę inaczej tę sytuację prezentował natomiast w lutym z kolei gdy Göring przyjechał do Warszawy i tutaj Beck już powiedział, że rzeczywiście Polska jest zainteresowana każdym konkretnym obszarem Czechosłowacji na grę Göring powiedział, że Niemcy nie będą zgłaszać roszczeń do rejonu Morawskiej ostra to jest oczywiście dokładna lokalizacja zależy to są te blisko Morawskiego strawy prawda, ale chodziło o to, że dał sygnał Niemcy nie będą tutaj nie wchodzić drogę Polakom też można powiedzieć, że w kolejnych miesiącach podtrzymywana była tego typu narracja w tych wzajemnych stosunkach jednak Polska chciała uniknąć takiej sytuacji, w której czy polityka Becka stara się uniknąć takiej sytuacji, w której doszłoby do takiej konfrontacji, które musiałoby się Polska opowiedzieć po stronie Niemiec przeciwko państwom zachodnim, więc raczej, że w kolejnych miesiącach Beck śledził tę sytuację i marcu można powiedzieć takim programem albo postulatem było to, żeby Polska otrzymała lub Polska ludność w Czechosłowacji otrzymała takie koncesje jak trzymają Niemcy to teraz panie doktorze chciałabym pana zapytać o te wydarzenia w dniach wrześniowych roku 3008. bo one też następują dzień po dniu i oczywiście myślę sobie, że jest bardzo silny związek przyczynowo skutkowy 20września 3008. roku ambasador Polski Józef Lipski odwiedza samego Adolfa Hitlera i Lipski informuje Führera, że Polska 4× odrzuciła prośbę m.in. Francji o pomoc w rozładowaniu kryzysu Sudeckiego, a Hitler na ten gest obiecuje Polsce życzliwość trzeciej rzeszy, gdyby doszło do wojny polsko czeskiej i następnego dnia, czyli 21września sytuacja znacząco przyspiesza, bo tak Polska rozpoczyna formowanie samodzielnej grupy operacyjnej Śląsk gen. Władysława Bortnowskiego Polska wypowiada Czechosłowacji umowa o ochronie mniejszości narodowych Polska rozpętuje jeszcze bardziej intensywną anty czeską kampanię propagandową i Polska wreszcie intensyfikuje działania dywersyjne na Zaolziu tak jest to jest jeszcze związane co trzeba zaznaczyć generalnie kryzysem międzynarodowym wokół Czechosłowacji żądaniami Niemiec w stronę tego państwa polityką Wielkiej Brytanii Francji to jest konkretnie te dni też są rozstrzygające w tych w tym momencie, więc ma jeszcze szerszy kontekst może nie wracając może już do wielu miesięcy wstecz to powiedzmy w ten sposób Niemcy stanowili najliczniejszą mniejszość narodową Czechosłowacji było 3 000 000 Niemców przy 7 000 000 Czechów i 21 000 000 Słowaków czy Słowaków było mniej niż Niemców część Czechosłowacji Niemcy zamieszkiwali głównie tereny pograniczne ziem czeskich, czyli od takich obwarzanek w pewnym uproszczeniu można powiedzieć ziem czeskich mówię tutaj Słowacja le Mora Wach o Śląsku czeskim o Czechach i w nastroje wśród ludności niemieckiej było bardzo radykalnym była tam partia Niemców sudeckich cieszą się największą popularnością drugiej połowy lat trzydziestych wnosiła coraz bardziej radykalne żądania i wiosną zażądała wprost autonomii bardzo szerokiej ciągle w koordynacji trzecia z polityką trzeciej rzeszy podnosiła swoje żądania w ten sposób, żeby nie tyle uzyskać autonomię, żeby doprowadzić do kryzysu pokazać, że władze czechosłowackie nieustępliwy i w ten sposób doprowadzić w końcu do oderwania terenów zamieszkiwanych przez mniejszość niemiecką i przyłączenia do Niemiec to jest bardzo istotne, ponieważ to się łączy z tą kwestią polityki Polski, jeżeli patrzymy na politykę Francji Wielkiej Brytanii to była ona w stosunku do Niemiec bardzo ostrożna właściwie ust. Liwa nazywają polityką pismem tu, czyli takiego zaspokajania żądań niemieckich kosztem Czechosłowacji czy Czechosłowacja była namawiana do tego, żeby ustępować wejść na na zgodę w tym kierunku natomiast w stosunku do Polski te państwa po pierwsze nie umawiały się Polski jako czynnika, który by zagrażało temu porządkowi międzynarodowemu tak jak Niemcy, więc przede wszystkim prosili o albo poparcie Czech Słowacji na początku albo później o neutralność nie angażował się te w kwestii tutaj polityka Polski była od 2 czy w maju np. kiedy Bonnet ministerstwa zagraniczny Francji dla ambasadora Łukasiewicza zwrócił się z tym, żeby Polacy tworzyli nowego napięcia nie powiedz nie wnosi nowego no komplikacji do tej sprawy międzynarodowe to Łukasiewicza odpowiadał, że problem polskiej mniejszości już od dawna istniał, że to nie jest nowy problem, że rząd czechosłowacki drogą niż przez lata pomimo obietnic nie doszło tam do poprawy no, więc Polska nie zgadzała się z tym z tym podejściem tych państw zachodnich, które występowały wobec Niemiec, ale ignorowały ten Polski punkt widzenia punkt widzenia ministra spraw zagranicznych taka oczywiście już tego nie nie przedłużać to we wrześniu doszło do kulminacji tego kryzysu w stosunkach Czechosłowacką niemieckich i jeżeli 21września doszło do tych wydarzeń, o których pani powiedziała doszło też do wydania noty polskiej do Czechosłowacji, gdzie żądano załatwienia kwestii Zaolzia tak jak to miało miejsce w Sudetach Sudety, czyli ten teren zamieszkiwany przez mniejszość niemiecką trzeba powiedzieć, o co chodzi z tymi studentami, czyli w tym momencie we wrześniu dwukrotnie doszło do spotkania premiera Neville, a Chamberlaina z Adolfem Hitlerem leczą Berlin przyleciał do Niemiec i w czasie tych spotkań z Hitlerem Hitler żądał wydania Sudetów tu Otóż mówię o drugim spotkaniu właśnie w tym zgody bardzo, kiedy wręcz zagroził wojną 22września 5 wcześniej nie groził wojną tylko tam wtedy Brytyjczycy zgodzili się, że Czechosłowacja odstąpiła, aby część tych terenów sudeckich no, więc na to jak Polska reagowała na bieżąco trzeba powiedzieć, że jeśli mówimy o tej koordynacji polsko-niemiecki to ona nie była tak do końca skoordynowana właśnie, ponieważ w połowie września nie odbywały się manewry na Wołyniu jednostki polskie m.in. dwudziesta pierwsza dywizja piechoty, która stacjonowała w różnych miastach m.in. na polskim Śląsku cieszyńskim uczestniczyła w tych manewrach na Wołyniu bardzo daleko tego obszaru w związku z tym bardzo pośpiesznie doszło do sformowania samodzielnej grupy operacyjnej Śląsk i przerzucano jednostki z Wołynia na na granicy właśnie dopiero tego 2001. 22września by tak trochę doraźnie w ostatniej chwili przy dużych organizacyjnych niedostatkach tej ze strony wojska wojska polskiego następnie doszło do takiej wymiany not między polską, a Czechosłowacją, więc tutaj jako pierwsze Brytyjczycy postrzegali Polskę przed użyciem siły natomiast także Paryż była chemicznej odradzał i zresztą tłumaczyli bardzo słusznie, że Polska to też kraj wielonarodowy i może stać ofiarą dla samych działań sąsiadów tak z kolei Łukasiewicz tam mówił ministrowi baletowi, że Polska dąży do tego, żeby w zawodzie nie zostało uzyskane z ławki Hitlera było wynikiem jakiejś łaski Hitlera tylko, że Polska aktywnie tutaj podejmuje działania można powiedzieć, że w tym okresie generalnie rzecz w tym trafił mocarstwa Włochy Niemcy Francja wielka Brytania we własnym gronie starały się decydować w tych kwestiach międzynarodowych ambicje Polski były tutaj właśnie jako mocarstwa zupełnie na zupełnie w dużej części notowane bez natomiast takie ambicje Polska jest jednym z mocarstw równych wobec tamtych państw, które również powinna decydować ta była kwestia ambicjonalne dla jego samego dla oczywiście państwa polskiego, który reprezentował no ale jak to wyglądało to ambicję mocarstwowości to myśmy się bardzo dobrze przekonali przecież w nocy 2009. na 30 września to, że rok później na torze wiadomo, ale mówię o tym momencie, kiedy podpisywano układ monachijski prawda kanclerz trzeciej rzeszy niemieckiej premierzy Francji Wielkiej Brytanii Włoch podpisali układ monachijski Słowacja traci na rzecz Niemiec wszystkie tereny przygraniczne, których Niemcy stanowili większość takich konduktor mówił no i Warszawa została zaproszona do Monachium co wskazywało ewidentnie na fiasko polityki zagranicznej na kierunku zachodnim nie zajęto się polskimi żądaniami no to jest pytanie czy w związku czy raczej upokorzenie Beck postrzegał jako upokorzenie i zgodnie z tym dalej postępową on sam chciał być jednym z tych decydentów w Europie on jako reprezentant Polski dla niego była to też kwestie ambicjonalne to, że Polska została dopuszczona do konferencji monachijskiej warto wiedzieć przede wszystkim co zostało ustalone na tej konferencji monachijskiej wobec tego nie zrozumiemy co się działo w stosunkach polsko czechosłowackiej na konferencji osła na konferencji monachijskiej ustalono oddanie Sudetów terenów zamieszkiwanych przez mniejszość niemiecką większości trzeciej rzeszy Czechosłowacja nie miała tutaj nic dopowiedzenia nie uczestniczyła w obradach tylko czechosłowaccy delegaci zostali powiadomieni, iż poprzez, jaka jest decyzja o formie tematycznych w podatku do informacji przekazał przedstawiciel Wielkiej Brytanii i Francji, czyli przyjaciele Boga, który tutaj stanowi tak niewygodnej pozycji no, więc Czechosłowacja zdecydowała się w tym momencie na kapitulację pomimo tego, iż społeczeństwo tylko łopatki była Wola walki były demonstracje wcześniej, żeby walczyć, żeby nie poddawać prezydent Edward Benesz zdecydował jednak się przystąpić na ustalenia ich zgodzić się na Teresie Sudetów tymczasem zaś już od kilku dni trwała wymiana not między polską, a polskimi politykami, a czy słowackimi w sprawie Śląska cieszyńskiego moja pierwsza nota 21września to i tak był początek takiego dyskusji sam Edward Benesz napisał list do prezydenta Mościckiego datowany na 23września, w którym proponował unormowania stosunków uregulowania stosunków wzajemnych i dopuścił możliwość jakichś poprawek granicznych i list 3 bardzo długo 3 dni do Warszawy tymczasem zaś związek radziecki interweniował w Warszawie na rzecz Pragi i zagroził Polsce wypowiedzeniem aktu agresji, ale Polska chce Beck nie przejął się tą groźbą trwała dalej wymiana korespondencji między polskimi czy noc między czeskimi, a polskimi politykami Beck proponował plebiscyt na spornym obszarze będę proponował komisję, która do końca października uregulowała kwestię granicy na i tak zmienia się tymi koncepcjami natomiast samym naszym kwestii Śląska cieszyńskiego padła jedynie taka decyzja mocarstw, że jeżeli 2 strony sporu nie dokonają jakichś uzgodnień to wtedy kwestią Śląska cieszyńskiego mogłaby się stać dopiero przedmiotem nową decyzję mocarstw no i tym bardziej Beck nie chciał się coś takiego zgodzić w związku z tym postanowił o uzgodnieniu z rządem polskim wydać ultimatum ja stronie po słowackiej żądają wycofania się z terenu mniej więcej to chodziło o powiaty sztabki czeską Cieszyński i odstąpienia tego w Polsce, czyli jesteśmy już panie doktorze 30września 1008. roku tak dwudziesta trzecia 45 ambasador Polski w sprawie składa ultimatum z żądaniem niezwłocznego przekazania Zaolzia to może fragment, bo mam kawałek pisma przed sobą rząd Polski widzi się zmuszony żądać w sposób najbardziej kategoryczny natychmiastowego ustąpienia oddziałów wojskowych policyjnych z terytorium Zaolzia i oddania w sposób ostateczny wspomnianego terytorium polskim władzom wojskowym pod groźbą użycia siły rzeczywiście oczywiście te żądania składano terminu odpowiedzi 12 godzin tak jest to godziny dwunastej 1października Czechosłowacja miała na to odpowiedzieć przedłużono jeszcze godzinę, czyli gdzieś przed pierwszą po południu Czechosłowacja przyjęła to ultimatum zgodziła się odstąpić ten rząd dany teren no i dodajmy jeszcze panie doktorze krótko przedtem ultimatum Józef Beck znowu zwrócił się do Niemiec z zapytaniem czy w razie wybuchu Polska czechosłowackiego konfliktu zbrojnego trzecia rzesza zajmie wobec Polski życzliwe stanowisko odpowiada mu wtedy Joachim Ribbentrop pozytywnie także trzecia rzesza umywa ręce nie będzie się wtrącać tak jest, więc od 2października rozpoczęła operacja zajmowania stopniowego zajmowania obszaru, który został tutaj przyznane sam Beck liczył na 20 na więcej przypuszcza, że jeszcze większe obszary Śląska cieszyńskiego prawdę mówiąc już zamieszkiwane decydowanie przez Czechów, czyli powiat wydatki gdzieś tam można by było jeszcze wówczas w istocie terytorialne, niemniej w zasadzie zakończyło się na tym obszarze, o którym mówiliśmy no i ostateczna weryfikacja granic tam trwała do listopada tam dochodziło jeszcze do pewnych poprawek, niemniej już od początku, a właściwie podjęto też politykę represyjną w stosunku do Czechów, którzy byli też na tym terenie, a więc tak jak wcześniej domagano się praw mniejszościowych dla Polaków tak w tym momencie władze administracja Polska zamknęła czeskie instytucje czeskie organizacje czeskie szkoły i ludność czeska prócz najczęściej ludności czeskiej została zmuszona do opuszczenia terenu udało się to znaczy, że około 30 000 osób opuściło ten teren roku to jest liczba przybliżona jeszcze do tego się 5000 Niemców, że opuściła teren Śląska cieszyńskiego oczywiście ci różni przedstawiciele urzędów państwowych czy funkcjonariusze oni odchodzili już na samym początku jeszcze zanim się pojawiła tutaj Polska administracja, ale już nazwijmy to zwykli mieszkańcy jakby co by nie było pod tym pojęciem mieszkańcy ślą Kaczyńskiego narodowości czeskiej otrzymywali często takie wezwania do wyprowadzenia się ze świadomością Bóg 24 lub czasami czuję 4 godzin w ciągu czasami 3 dni my i w związku z tym tutaj nie zatrzymywano tych wszystkich haseł o prawach mniejszościowych, których domagano się wcześniej od Czechosłowacji oczywiście ludność Polska witała w poszczególnych miejscowościach, które stopniowo były zajmowane przez wojsko polskie witała entuzjastycznie wojska dla nich to było rodzaj, jakby no przy zakończenia pełnego naboru tracę trafili, jakby do Polski, czyli zakończył się dla nich okres, kiedy byli cudzoziemcami we własnym kraju no i tutaj było dużo, jakby z kolei tego entuzjazmu radości z 1 strony represje wobec przeciwnika zupełne jego upokorzenie nie taka krótkowzroczna polityka ze strony Polski wobec Czechów można powiedzieć, że to było tak jak już na zawsze ten przypadek w roku 1000 dwudziestego został zakończony tymczasem oczywiście później historia tak się potoczyła, że po czterdziestym piątym roku znowu nastąpiły wszystkie czeskie represji, więc to nie było bardzo krótkowzroczne pod pod tym względem to, a propos tej krótkowzroczności panie doktorze mam dla pana takie 2 cytaty z wpisów w dziennikach socjolog Jan Szczepański i pisarka Maria Dąbrowska chciałabym, żeby pan się do nich ustosunkował Szczepański zanotował 9października dziwne czasy Niemcy bezkarnie zajmują Czechosłowację Anglia Francja zmuszają Czechów do biernego poddania się Polska widziana przez krety małego mniejszego marszałka rzecz jasna Szczepański ma namyśli Rydza-Śmigłego pomaga Niemcom idąc krok krok mały piesek śladami hitlerowskiego pytana, kręcąc tym samym Stryczek na swój kark dziwne czasy zaś Dąbrowska 29października notuje wychodzę z tych dwu miesięcy jakaś zdruzgotana duchowo tak wszystko co się dzieje jest nie w moim guście aneksja Śląska zaolziańskiej go w porozumieniu z Niemcami, którzy dokonali aneksji Sudetów nie chce już nawet poruszać tych wszystkich spraw Jurek Stępowski powiedział to aneksja jest wstępem do nowego rozbioru Polski na pewno to czy na pewno pogorszyła się sytuacja strategiczna polskiej Polska stała się kolejnym obiektem ekspansję Hitlera oczywiście to są tych etatów można było przywołać bardzo bardzo różne wiele o Chopinie 2 ludzi jeśli chodzi o Marię Dąbrowską pamiętam żona nawet udała się na Śląsk Cieszyński na Olzie i miała takie wrażenie, że ludzie jakoś tutaj specjalnie nie cieszących się obojętnie ona tam była oczywiście po jakimś czasie nie w tych dniach kroczenia, więc myślę też chodziły takie subiektywne tutaj odczucia nie znajomości tego tego co tam, gdzie naprawdę nie zgodziłem się ze wszystkimi tymi opiniami, ale na pewno dostrzegali oni, że sytuacja w Polsce tutaj pogorszyła, a propaganda tak atrium polityczna, aby całkowita no nie miała się nikt nic wspólnego z rzeczywistą sytuacją Polski nie jej rzekomo mocarstwowości czczą także cały ten triumfalizm był zupełnie nieuzasadnione musiały irytować ludzi, którzy rozumieli, że Polska wcale nie jest tutaj takiej korzystnej pozycji, że ona, że w gruncie rzeczy problemy wkrótce wkrótce nadejdą z tym nie należy się nie zgodzić, ale też oczywiście Polska nie miała tutaj aż tak wielu możliwości innego działania wiele błędów popełniła jeszcze dalej np. w stosunku do Słowacji czy w kwestii granicy polsko węgierskiej, a jeśli chodzi o sam Śląsk Cieszyński czy w ogóle stosunek do Czech Słowacji to przede wszystkim Polacy polscy przywódcy zdawali sobie sprawę z tego, że Francja wielka Brytania nie przyjął na pomoc Czechosłowacji w związku z tym nie jest taki popularny pogląd, że Polska Czechosłowacja mogłyby wspólnie stanąć przeciwko Niemcom i to jest pogląd jak uproszczone po pierwsze, Czechosłowacją bar wbrew dobremu uzbrojeniu to jednak miała bardzo słabą pozycję wyjściową chciał przy ocenianiu oceniali, że w ciągu 3 dni straciliby Pragę, czyli nie broniła się zbyt długo poza tym czy Słowacji miała 2 sojuszników raczej takich podstawowych tutaj Francję i związek radziecki, gdyby doszło do wojny prawda czechosłowacka polsko-niemieckiej no to związek radziecki, gdyby przyszedł nawet na pomoc, a tym państwom to była tutaj obawa ze strony Polski już wojska radzieckie z Polski nie wyjdą jak jednak nawet pomagały no, więc sytuacja mimo wszystko nie dawała wielkiego pola manewru efektywnie Czechosłowacji nie można było pomóc też nie miejmy złudzeń specjalnie tej Czechosłowacji Beck nie szanował droga, ale wiele wiele też nie nie mógł zrobić zachód był bezczynny i tutaj polscy politycy mieli rację, że zachód nic nie zrobi w stosunku do Czechosłowacji, a jednocześnie, jeżeli polskie jakieś roszczenia terytorialne czy w ogóle problemy miały być przez zachód jako rozstrzygane we współpracy z Niemcami Włochami to również było niekorzystne dla Polski, więc powiedzmy, że Polska podjęła próbę samodzielnej i prowadzenia samodzielnej polityki jako partner potem niby równorzędne tych wielkich mocarstw na brudzie przy tym mocarstwa niebyła była była za słaba no i perspektywy, które stały przed nią tak czy tak były były niekorzystne nie to wszystko prawdopodobnie gdyby miało się inaczej ułożyć to wymagałoby już innej polityki w Europie środkowej od wielu lat wstecz od wielu lat wcześniej tego właściwie nigdy nie było jedności między państwami Europy środkowo-wschodniej, czyli od kraju od krajów bałtyckich mówiąc po po Bałkany prawda, więc to jest chyba szerszy problem nie, a ten zarzut podstawowy, która się pojawia panie doktorze w tych 2 wypowiedziach także w wielu innych żeśmy współpracowali w tej sprawie ręka rękę z Niemcami dopowiedział raczej obszarom powiedziałbym raczej, że to było takie wzajemnie konsultowano z Niemcami, ale sobie wzajemnie nie ufa no, jakby Polska miała swoją agendę, gdy konsultowała się w tym sensie czy będą jakieś niemieckie przeciwwskazania w tym kierunku Niemcy tutaj pilnowali też tego, żeby Polska by tę politykę czy 5 lat zdaniem jest to polityka była, jakby korzystna PE nie dochodziło do współdziałania jakiś dzisiejszej koalicji antyniemieckiej, niemniej jakiś bezpośredniego Sojuszu tutaj nie doszło ocenę tym innych kwestiach tutaj nie było porozumienia to dotyczy chociażby kwestii wspólnej granicy polsko węgierskiej tego w jaki sposób powinno to być rozstrzygnięte to jest jakby garść dalszy ciąg tej historii można powiedzieć powiedział tak bezpośredniej współpracy nie było, ale było takie wzajemne badanie się wzajemna akceptacja tych swoich żądań to oczywiście pan o tym powiedział siedział dalej zarazem druga Rzeczpospolita niedługo się tym uzyskanym terenem cieszyła, bo w czasie okupacji niemieckiej natychmiast wcielono zależy od trzeciej rzeszy po czterdziestym piątym roku przywrócono granice sprzed 1października 3008. roku wbrew intensywnym polskim staraniom o zachowanie tego terenu w granicach Polski, ale chciałbym jeszcze pana zapytać wątek węgierski, bo mówił pan doktor samym początku naszej dyskusji, że sprawa węgierska różnicowała tutaj Polaków i Czechosłowaków ne, a po zajęciu Zaolzia pojawia się taka ciekawa sytuacja, że Józef Beck 7października 3008. roku wydał polecenie rozpoczęcia przygotowań do kolejnego ataku na Czechosłowację największej w historii drugiej RP akcji terrorystyczną dywersyjnej łom prowadzonej na Rusi zakarpackiej działania miały wesprzeć węgierskie roszczenia do tego terytorium w ogóle ministrowi bankowi marzyła się wspólna granica polsko-węgierska zawarcie ścisłego Sojuszu jeszcze 30 ósmy roku Węgrom w tym celu pomagano i tutaj rzeczywiście trudno znaleźć uzasadnienie dla tej polityki może wyjaśni najpierw to była ta akcja łączy daczy właściwie to była znowu praca ekspozytury drugi oddział drugiego sztabu głównego, czyli to jest ten sam ta sama struktura, która robiła wersje na Śląsku cieszyńskim te same osoby były zaangażowane też tam wielu żaków właśnie, którzy wcześniej byli tak organizacjach bojowo dywersyjnych uczestniczyło w tej akcji łom i i to miało polegać na takim udawanym po jakimś udawaniu jakiejś rebelii strony Rusinów mieszkających na Rusi podkarpacki już Podkarpacka, czyli regiony najbardziej na wschód położony region Czechosłowacji zamieszkiwane przez dzisiejsza Ukraina Karpacka dzisiaj to jest część Ukrainy region zamieszkiwany przez ludność Rosińską tam były różne orientacje narodową część tej ludności zgłaszano uważała się za Ukraińców duża część za Rusinów, czyli odrębny naród w Polsce zależało, żeby z 1 strony tam ruch ukraiński jakiś mocno się nie wytworzył, ale też liczyła na to, że ten teren można było mogłyby odzyskać Węgry, ponieważ wcześniej od średniowiecza ten teren aż do pierwszej wojny światowej należał do pani no i ci członkowie tych oddziałów dywersyjnych dokonywali znowu dać aktów małego sabotażu niszczyli tam tory kolejowe przecina linię telefoniczną dokonywali zamachów na poczty doszło tam tam do ofiar śmiertelnych ginęło kilkanaście osób po stronie czechosłowackiej zginęło 11 bojowców polskiej byli ranni także przynosiła to też straty w ludziach no i ci ten problem był taki, że bojowcy mieli udawać Finów, ale nie znali ukraińskiego czy rusińskiego dialektu, więc była to grubymi nićmi szyta trochę intryga, a całe polityczne od strony publicznej, choć wielu było chybione Węgrzy również podejmować działania dywersyjne nie dane z reguły też też strony, ale w końcu Niemcy sprzeciwiali się w tym momencie jesienią trzydziestego ósmy roku w słońcu i podkarpackiej przez Węgry ta miała zostać rozstrzygnięta w przyszłości to Węgry przez rząd to Niemcy miały w tej kwestii decydować i ponieważ w listopadzie doszło też do arbitrażu włoską niemieckiego, który przyznawał południowe tereny Słowacji Węgrom i Węgra Węgry zgodziły się na ten arbitraż mocarstw było widać, że Węgry tutaj w stronę w stosunku do Niemiec nie są bardzo ostrożne i to w Niemczech idąc od gwaranta przyszłego porządku w Europie środkowo-wschodniej, a Sojusz z polską nie dawał tych korzyści Węgrom no, więc także ten sojusznik węgierski dla Polski okazał się taki niespecjalnie potrzebne ostatecznie w marcu 3009. roku, kiedy resztki Czechosłowacji zostały zajęte przez wojska niemieckie Słowacja odróżniało ogłosiła niepodległość, że marzenia wszystkich powstał protektora Czech Moraw Rusi pod Karpacka została zajęta przez Węgra wtedy Węgry Polska miały już wspólną granicę, ale Polska była już w katastrofalnym położeniu międzynarodowym, ponieważ Słowacja stała się strefą wpływów niemieckich, a więc już też od południa właściwie Polska była zagrożona ze strony Niemiec nie tylko z Zachodu nie tylko od strony północnej i cała ta akcja łom była w związku z tym taką pomyłką taki po prostu jakimś marzeniem sojuszników nie podejmują nie chciał być naszym sojusznikiem, bo miał na oku kogoś innego większego Sojusz właśnie na różne no właśnie stracono też sojusznika Słowacji tutaj warto też dodać, że się październiku Polska wysunęła roszczenia terytorialne w stosunku do Orawy i Pisza, czyli tych terenów słowackich Słowacja już wtedy autonomii był tam taki nurt propolski, ale ten nurt propolski właściwie stracił legitymizację swoją chęć by Polska wyszła z roszczeniami terytorialnymi i Słowacy w tym czasie jeszcze mający autonomię w ramach Czech Słowacji od marca 3009. roku mający już państwo łatając właśnie w nędzy wygląda jak ona swojego Sojusz kanie w stronę Polski panie doktorze bardzo dziękuję dr Grzegorz Gąsior historyk katedra studiów Inter kulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego był naszym gościem rozmawialiśmy o aneksji Zaolzia co działo się w gorących dniach września 82 lata temu panie doktorze dziękuję za rozmowę dziękuję również państwu dziękuję za uwagi życie spokojnej nocy do usłyszenia Zwiń «

Aneksja Zaolzia

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 09:00

Najnowsze Podcasty

E. Adach-Stankiewicz, GUS:" Od października notujmy spadki sprzedaży"

Dysonans między słowami a zachowaniem liderów opozycji - Anna Pacześniak, Anna Wojciuk

Borowski: "Opozycja bez wspólnej listy jest w stanie wspólnie rządzić"

"Partnerstwo Rosji i Chin jest wyzwaniem dla Zachodu"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL