Woda to deficytowe dobro. Marnujemy ją nie tylko w wannie czy zmywarce. Warto obliczyć "ślad wodny"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

do wysłuchania podcastu zaprasza izba gospodarcza ciepłownictwo polskie organizator kampanii 20 stopni dla klimatu w Polsce mamy z wodą problem, bo mamy dość mało przy fatalnym gospodarowaniu jej zasobami bardzo łatwo możemy doprowadzić do sytuacji, w której zadawać będziemy sobie nie pytanie czy woda nam zabraknie ale kiedy woda przestanie płynąć z kranu jak dużo wody mamy dziś do dyspozycji, jaki mamy na to wpływ a jakie znaczenie mają zmiany klimatu czy jesteśmy w stanie Rozwiń » poprawić sytuację naszych zasobów wodnych bez transformacji energetycznej i jaka przyszłość nas czeka jeśli w sprawie gospodarowania zasobami wodnymi nie zmienimy w Polsce niczego o tym dziś rozmawiam z moimi gośćmi Małgorzata Gołota zapraszam na klimat potrzebuje zmian musimy zmienić swoje przyzwyczajenia i nawyki codzienne proste czasem najprostsze stawką jest nasza przyszłość dlatego nadchodzi klimat zmian podcast ekologiczne Małgorzaty Gołoty Piotr Uznański WWF Polska forum inicjatyw społecznych i Katarzyna Dąbrowska promotorka ekologicznego życia z umiarem to są moi dzisiejsi goście dzień dobry państwu dzień dobry witam bardzo serdecznie Polska wysycha na naszych oczach to to jest cytat ze strony kampanii co z tą wodą i kto będzie też pierwsze pytanie do pana Piotra to jest uzasadnione stwierdzeniem no na pewno jest także zmianę obserwujemy je odczuwamy coraz bardziej dotkliwie tak patrząc tylko ona sama statystyki to, jeżeli mówimy o suszy to w latach poprzednich mieliśmy taką takie zjawisko suszy letniej, która się powtarzało się, iż tych lat 5 zdjęcia letnich, czyli raz na 5 lat był taki rok suchy zmieniło się to około 20 lat temu zaczęliśmy przechodzić tę cechę, że ta susza zaczęła się pojawiać co 0203. rok, a obecnie można powiedzieć, że właściwie od 2013 roku co każdego roku mamy do czynienia ze zjawiskiem suszy suszę letni, więc to nie jest tak, że są jakieś teorie tylko starszy, a nawet wyjechać za miasto gdzie, gdzie czasami tego nie zauważamy, bo jest woda w kranie to wydaje się wszystko okej i porozmawiać z rolnikami Sadownika Amice czy z tymi ludźmi, którzy w środowisku są każdego dnia z niego korzystają i od tej wody w środowisku są zależni, żeby się zorientować, że jest kiepsko, że te zmiany są bardzo odczuwalne dla tych ludzi, którzy en m.in. żyją z rolnictwa przypomnę tylko, że od 3 lat regularnie, a państwo wypłaca rekordowe wielkości odszkodowania z powodu suszy, a więc tutaj nie jesteśmy na wykładzie akademickim czasem możemy posłuchać o tym, że taki problem gdzieś tam jest kilka jesteśmy bezpośrednimi odbiorcami tego co się dzieje wskutek zmian klimatu i zmian, jakie obserwujemy wracać ale jakie znaczenie mają tu zmiany klimatu a jakie znaczenie ma działalność człowieka to znaczy jak dużo mamy w tej chwili wody w Polsce jak w tym nasza zasługa tak na dobrą sprawę, jakie mamy naturalne predyspozycje jako kraj do tego, żeby zasoby wody mieć odpowiednie duże małe a jaki tutaj wywieramy na naturę wpływ jeżeli, jeżeli chodzi o nasze zasoby to tutaj funkcjonuje takie dosyć nieszczęśliwe porównanie, które bardzo się przyjęło w mediach jest absolutnie nieuzasadnione, że Polska ma zasoby porównywalne z Egiptem to nie jest tak proszę państwa to jest jedynie jedna z danych statystycznych pokazująca, a stan zasobów wody na podstawie mierzenia wielkości odpływu rzeczywiście jest porównywalna z Egiptem, a wielkość natomiast patrząc w zasoby wodne takie przeliczony na osobę w Polsce mamy około 1600m³ na rok na osobę dostępnych zasobów w Egipcie 590 to pokazuje, że mamy 3× więcej no i wydawałoby się, że z oka jak mamy za sobą nie ma co się martwić no ale to takie proste też nie jest, ponieważ mebla czujemy się poniżej średniej europejskiej, jeżeli chodzi o dostępności wodę wg klasyfikacji FAO od Polskę w grupie państw z deficytem wody to nie jest chroniczny deficyt wody, ale to się powód do UE do zmartwienia także rzeczywiście rzeczywiście dostępność wody w Polsce, a ilość tej wody no jest jest przedmiotem troski, ale powiem równocześnie, że z naszego punktu widzenia bardziej niż ilości wody ważna jest jakość tej wody i tutaj mamy sytuację bardzo bardzo kiepską, jeżeli chodzi o jakości wód powierzchniowych co może niestety się pogłębiać, jeżeli nie nie nie zmienimy naszych obecnych praktyk, a obecne praktyki, które wymagają najpilniejsze zmiany to przede wszystkim podejście do wody przez administrację państwową przez jednostki, które są odpowiedzialne za rozwiązania systemu no oczywiście możemy jako obywatele zakręcać wodę w kranie szanować wodę mając świadomości jak produkcja poszczególnych dobre wpływa na konsumpcję wody próbować ograniczać natomiast ratunek jest w rozwiązaniach systemowych, które powinno wprowadzać państwo i tutaj powodem naszego zmartwienia jest to, że zamiast troszczyć się o jakość dostępność wód, bo to będzie problem ogromne wyzwanie dla dla polskich w najbliższym okresie mamy jakieś do czynienia z jakimiś ogromnymi planami strategiami nie wiem rozwoju dróg wodnych zasad miliardów złotych to jest absolutnym nonsensem 2001. wieku nie stawiamy na poprawę jakości wód taką radykalną nawet krajowy program oczyszczania ścieków nie doprowadził do tego, żebyśmy znacząco obniżyli emisję azotu fosforu do Bałtyku nadal proszę państwa jesteśmy największym trucicielem Bałtyku, więc to są ogromne wyzwania stojące przed przed państwem niestety niestety w tej chwili wygląda to tak, że liczą się bardziej programy polityczne takie no pan populistycznej propagandowe niż rozwiązywanie realnych problemów, a rozwiązać trzeba w stosunku do poprawy jakości wód i to chodzi nie tylko obudowę i kontrolę oczyszczalni ścieków, bo chociażby w tym roku, działając w koalicji Ratujmy rzeki otrzymujemy mnóstwo zgłoszeń z różnych części Polski o ściekach wypuszczanych w nocy byliśmy świadkami czy w sobotę niedzielę, bo wtedy kontrolę w bardzo działa byliśmy świadkami oczywiście ogromnego zanieczyszczenia z Czajki w tym roku, ale równocześnie na terenie całej Polski zanieczyszczane były dziesiątki rzek i to regularnie i no muszę powiedzieć, że pozostaje to poza taką stałą pewną kontrolą państwa to jest niezwykle niepokojąca, bo myślę, że w przypadku oczyszczalni ścieków to sytuacja, w której w niektórych miejscach prze inwestowaliśmy i są przewymiarowane, a w niektórych miejscach tereny są niedoinwestowane pan się o tym, że często nieoczyszczone ścieki lądują lądują w naszych rzek drugi drugą sprawą jest sprawa kontroli zrzutu ścieków rozproszonych również tych pochodzących z rolnictwa ta sytuacja do tej pory nie została opanowana skutkiem tego jest to, że jak popatrzymy sobie na na mapę Polski na te 150 000 km polskich rzek to tylko 20% z nich jest w stanie zbliżonym do naturalnego, a ponad 50%, a także jest złej kondycji mamy do czynienia z bardzo złą jakością wody, a proszę zwrócić uwagę, że do do jakości wody podchodzimy teraz zupełnie inaczej nie są jedynie parametry fizyczne chemiczne wody ramowa dyrektywa wodna mówi o takich po parametrach nawiązujących do naturalności to system i pod tym względem mamy bardzo złą sytuację, bo w bo, bo te parametry są mamy bardzo mało rzek dobrym stanie ekologicznym tylko 20% z nich mamy około 40 000 w Polsce więcej na na rzekę, która niestety pogarszają stale stan naszych imprez takich dosyć duży kompleksowy pro, czyli cała jak polityka prowadzona przez przez Polski rząd w kontekście gospodarowania zasobami wodnymi i wymaga właściwie kompleksowej poprawki tak tak tak tak uważamy i apelujemy o to nie tylko, wysyłając nasze konkretne bardzo propozycje zmian ustawy prawo wodna, które część z nich została uwzględniona podczas ostatniej nowelizacji nadal bardzo dużo brakuje do sytuacji dobrej, a tu głównie apelujemy o zmian na praktyki stosowane w utrzymaniu wód, bo proszę sobie wyobrazić, że przez kilka lat Polska wydała blisko 900 000 000zł na to, żeby regulować rzeki i prace utrzymaniowe to jest często bagrowanie i niszczenie odcinków naturalnych rzek, a to prowadzi do przyspieszenia spływu wód i sami generujemy też w ten sposób problem suszy powodzi no no na to zwracamy szczególną uwagę w ostatniej ekspertyzie kilka dni temu została wydana przez koalicję żywa ziemia odnosimy się do problemu wódce i rolnictwie i tam znajdą państwo też bardzo konkretne rekomendacje zmian w zakresie gospodarowania wodami na terenach Ron podsumowujący uważany po prostu, że w tej chwili ten system administracji zajmującej się gospodarką wodną w Polsce powinien skupić się na zupełnie czymś innym niż niż obecnie skupić się ona na tym, żeby zapewnić Polakom dostępność dobrej jakości wody w przyszłości, a nie na megalomańskim jakiś projektach Hydro budowach zaporach wodnych regulacji ze sztucznych zbiornikach szkoda, tym bardziej, że to nie organizacje ekologiczne tylko po prostu nauka fakty pokazują, że musimy zacząć prace nad zdrowymi ekosystemami one się najlepiej bronią w przypadku suszy powodzi tych zmian klimatycznych zdrowe ekosystemy nam pomagają i one są bardziej odporne niż te, które zostały przekształcone przez siebie i tym przede wszystkim powinniśmy się zajmować, a nie niszczeniem zetną dzisiaj dostałem wiadomość po pracach na sole o pracach nad krzywo rzece czy Tarnawce na rzekach na południu Polski, które są po prostu dewastowane w imię ochrony przeciwpowodziowej bez żadnych większych analiz wpływu na na środowisko, więc no to jest to jest ja wiem, że to brzmi fatalnie, ale czy państwo przejrzą na priorytety gospodarki Wodnej deklarowane, a te, które są wykonywane tu jest ogromna różnica nie ten powinniśmy się zajmować gospodarce Wodnej w Polsce i teraz płynnym ruchem przejdę do pani Kasi i do pytania o świadomość konsumencką jest bardzo łatwo mówić bardzo często takie stwierdzenia padają one są oczywiście uzasadnione, że politycy powinni postarać się o zmianę systemową politycy powinni dokonać pewnych reform transformacji energetycznej, ale też polityków wybieramy w związku z tym, jaka świadomości jest w społeczeństwie polskim wśród Polaków z takiego Statystycznego przeciętnego Polaka w kontekście wodę i zasobów i wodne czy jak ta świadomość tej wody może nam zabraknąć jest czymś co jest powszechne czy w ogóle wiemy, że mamy ograniczone zasoby, że istnieje coś takiego jak ślad wodny każdego konsumenta panika szło tak jasne my w ogóle mamy takie trochę zakrzywione postrzeganie tego ile wody zużywamy i ile wody mamy w naszym kraju i cały czas nam się wydaje, że jesteśmy bardzo, że tak to określę Mokrem krajem, a takim, które nigdy nie będzie miało problemu z dostępem oraz słodkiej wody jak ma przekonałam się, porównując naszą sytuację taką, gdzie ta woda w zasadzie leci bez żadnych ograniczeń z naszych kranów sytuacja chociażby w krajach śródziemnomorskich mówię tutaj teraz w krajach nawet już objętych konfliktem takich jak seria i gdzie gdy rozmawiałam tego lata uchodźcom syryjskim, który mieszka aktualnie w Berlinie on stwierdził, że my mamy taki luksus, że nawet nie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić jak zmiany klimatyczne jak susza może zmienić życie konkretnych ludzi, a w Syrii woda jest włączona na 2 godziny dziennie i w trakcie tych 2 godzin trzeba zrobić wszystko co z tą wodą zazwyczaj wykonujemy, czyli pranie gotowanie mecze się nie sprzątanie, a wyobraźmy sobie teraz, gdyby taka sytuacja dotknęła nas, gdybyśmy rzeczywiście nie szanowali tej wody nadal tak jak pan Piotr opisywał i ile rzeczywiście bylibyśmy w stanie zrobić w trakcie tych 2 godzin jak byśmy wtedy podeszli do zasobów, które nam naprawdę może skończyć i te zmiany rzeczywiście sięgają one mają miejsce również u nas mogą mieć miejsce, ale właśnie te szlaki wodne to nie jest tylko ta woda, którą my puszczamy w kranie czy ta woda, której używamy do zmywania naczyń zmywarka czy czy doprania prace, bo to jest nasz bezpośredni ślad wodne jest również ślad wodny, który bezpośredniej to jest wszystko to co konsumujemy na co dzień, a co również zużywa na etapie produkcji czy wytwarzania konkretnej ilości wody po żywność to jest właśnie dieta, którą się decydujemy to są ubrania to są artykuły gospodarstwa domowego jest wszystko to co nas otacza i dowiedział, że im niechętne im bogatszy kraj i bardziej oparte opartego funkcjonowanie na konsumpcji i szybkiej konsumpcji tym większy jestem pośredniej ślad wodny rozumiem, że inne źle gospodarujemy zasobami wodnymi o tym powiedział też pan Piotrem nie jesteśmy jako konsumenci tutaj specjalnie pewnie lepsi, ale czy możemy powiedzieć, że w Polsce problem marnowania wody jest powszechny to jest marnowanie to jest nieodpowiednie gospodarowanie myślę też nadanie odpowiednie gospodarowanie pomysł by nie zdajemy często sprawy w naszym zmywarka czy pralkach np. mamy Eko programy, w których możemy również z powodzeniem funkcjonować możemy nastawić zmywarkę właśnie takie Eko mecze i wówczas moment, bo trzykrotnie mniejsze zużycie wodę, a na jedno mecze albo wstawiamy niepełną zmywarkę i wygodę włączane ją np. kilka razy dziennie zamiast poczekać aż uzbiera nam się całość albo nastawiamy niepełne pralki naszego kraju jest też to czasem nasze zachowania wynikają trochę stadko nie wiem z braku świadomości, że możemy inaczej, że ta woda jednak ma znaczenia, że ona może nam się kiedyś skończyć możemy mieć ograniczone ograniczony dostęp im tak samo, jeżeli chodzi o nasze codzienne życia my nadal Trocha nie zdajemy sobie sprawę, że wcale nie musimy codziennie długo leżeć w wannie wypełnionej po brzegi wodą, ponieważ to służba czasem nawet kilkaset litrów wody dziennie biedak sobie obliczyła muszla wodne, które wcale nie jest jakiejś nie wiem, jaki szczep bardzo o nie ma rozbudowane boja nie biorę kąpieli tylko biorę prysznic i dodatku bardzo rzadko jeżdżą autem, a moja dieta jest praktycznie bez mięsna, ale to wyszło zmierza, że ja używam bezpośrednio pośrednio około 3600l wody dziennie test ogromna ilość, mimo że ja oszczędzam wodę, a praktycznie też nie kupuje nowych ubrań, a wszystko z drugiej ręki tak jak wspomniałem pragnie też sobie tylko wtedy gdy, gdy walka jest już zapełniona, więc wyobraźmy sobie życie Statystycznego Polaka czy Polski jak Statystycznego mieszkańca ziemi z krajów rozwiniętych, które nie są tak bardzo uwagi na to dokręcanie kranu na na oszczędność wody na niską konsumpcję taką codzienną ten szlak wodny spokojnie może być 2× większe, więc myślę, że to o tym po prostu trzeba mówić pokazywać, że ta woda jest zawarta w zasadzie każdej rzeczy, którą kupujemy i i warto się zastanawiać czy czy też chce rzeczywiście konsumujemy czy np. potem równie lekką ręką, gdy się popsuje wyrzucimy do śmieci, jeżeli będziemy wiedzieli, jaki rzeczywiście to pośrednio miało ślad wodny, jakie to było zużycie wody, a w trakcie, gdy było wytwarzane, zanim wrócę do pana Piotra do takich szeroko zakrojonych zmian, które wymaga system, który wymaga nasze podejście do wody dopytam jeszcze te codzienne nawyki, bo wydaje mi się tak jak w wielu przypadkach sytuacja w wielu tematach jeśli my będziemy to naszą świadomość dbać o sprawie żona rośnie i przywiązywać wagę do tego co robimy jak gospodarujemy wodą to będziemy też będzie nam też łatwiej wymagać tego od polityków od programów politycznych, które widzimy przed wyborami i na podstawie których wybieramy osoby wchodzące w skład rządu i pytanie brzmi, który z naszych codziennych nawyków związanych właśnie z wodą powinniśmy zmienić jak najszybciej to jest cen obsługa sprzętu gospodarstwa domowego czy w ogóle jakaś organizacja dnia, a czy właśnie kąpiele czy żywność czy ciuchy, bo moda tak jak mówiliśmy jednym z odcinków klimat zmian jest bardzo wodą chłonnym pod ochroną gałęzią przemysłu, a więc gdzie, gdzie tu zacząć zmiany tak, żeby one były jak najbardziej efektywne jak najkorzystniejsze dla środowiska naturalnego myślę, że każdy tak naprawdę powinien przyjrzeć się swoim własnym nawykom zużycia wody tak samo jak ja zachęcam do obserwowania jak śmieci np. na co dzień wyrzucamy dopiero potem szukania rozwiązań, które odpadów możemy uniknąć tak samo tutaj najpierw chciałbym uwagę na to, żeby wykonać sobie taki domowy, a od Wodnej może tak to ujęła sprawdzić, gdzie woda nam najbardziej ucieka i czy rzeczywiście używane częstych kąpieli zażywamy częstych kąpieli może to warto ukrócić, jeżeli rzeczywiście lubimy się w Tajwanie relaksować może jakiś inny sposób relaksu, a jest równie wolno przyjemne jak wylegiwanie się ciepłej wodzie, a ja przede wszystkim wzruszone tą na to uwagę, żeby właśnie zakręcać wodę w trakcie mycia zębów mecz ręce efektywnie, czyli zakręca, gdy rzeczywiście nie kupujemy ten rok używać krótkich pryszniców, a nie nieraz długo wodę w momencie, gdy się mylimy nastawiać pralkę wtedy rzeczywiście, kiedy ona jest pełna to samo zmywarkę i sprawdzać ze sobą jakieś rzeczy na co dzień konsumujemy i jakie one generują ślad wodne, bo ja tutaj przypominamy o tym się też dostać się często mówi w różnych miejscach, że tak naprawdę jeden z najbardziej wodą chłodnych produktów, które na co dzień spożywamy i to mięso, a w szczególności wołowina i to są takie produkty, które wymagają bardzo dużej ilości wody, żeby zarówno wyprodukować pasza dla zwierząt, jakie potem nawadniać zwierzęta także one piły przez całe swoje życie potem będąca cały system związany z produkcją mięsa to wszystko jest bardzo pod ochronę i musimy się to uświadomić, że jeżeli potem np. z dużą łatwością takie produkty np. nie dajemy to peszy przyczyniamy do tego, że ta woda po prostu, gdyż sama poszła na marne i nie dość, że kupiliśmy produkt bardzo pod ochronnym to jeszcze to jeszcze marnujemy go tak samo warto się przyjrzeć tym naszym na nawyków zakupowych w kwestii ubrań, ponieważ każde nowe ubrania są dziesiątki jeśli nie setki albo nawet tysiące litrów wody zużytych mała produkcja tkaninę na farbowanie tkaninę chemiczna wyczyszczenie tej tkaninę to są naprawdę ogromne zużycia szczególnie, jeżeli chodzi o ubrania bawełniane 1 koszulka bawełniana jest około 960 000l wody 1 dżinsowe spodnie to jest też kilkanaście tysięcy litrów wody to są naprawdę przy ogromnej ilości tutaj zawsze namawiam do tego, żeby przede wszystkim, jeżeli potrzebujemy nowych ciuchów sprawdzić ubrania z drugiej ręki czy z drugiej szafę, a nie iść do sklepu za każdą nową potrzebą i nie kupować nowych ubrań, bo to też jest przeogromne ślad wodne, a w dodatku przyczyniamy się jeszcze do zanieczyszczenia rzek i mórz w krajach, w których te ubrania są produkowane w krajach, których nie ma takich rygorystycznych zasad, mimo że w Polsce jeszcze dodatki są łamane ale, ale nie ma takich rygorystycznych zasad jak w krajach europejskich w Chinach mówi się że, gdy pojedzie się do regionów, które produkuje się tkaniny ubrania, a po kolorze rzeki można powiedzieć, jaki kolor będzie modne w przyszłym sezonie w ten sposób wygląda gospodarka wodna w miejscach, które zapewniają nam to, że będziemy chodzili na czymś ubrani, a więc po prostu no powiedzmy zdać sobie z tego sprawę, że to, żeby nie widzimy jak woda jest traktowana czy marnowana w innych zakątkach świata, które dostarczają do nas produkty to nie znaczy, że pozwanie nas odpowiedzialności za za ten proceder, a propos generowania śladu wodnego, a propos wyborów konsumenckich, bo to jest też o bardzo ważna o tym mówiliśmy trochę w odcinku poświęconym filozofii rosła jest 0 waste, czyli opakowania produktów najlepiej wiadomo chodzić na zakupy ze swoimi opakowaniami kupować produkty na wagę do swoich czy to słoików butelek, ale jeśli akurat takiego swojej karcie takiej butelki nie mamy, bo jesteśmy dopiero na początku drogi jeszcze nie opracowaliśmy takiej strategii, która pozwala nam się całkowicie wyzbyć tych opakowań, o ile wody jesteśmy w stanie zaoszczędzić się, wybierając określonego rodzaju opakowania, które rodzaje tych opakowań najbardziej dosłowne czy to będzie plastikowe opakowanie tekturowe opakowanie szklana butelka tutaj odpowiedź nie jest zadowalająca dla osób, która efekt chciały by rzecz zrozumiała jest i unikać plastiku, a ponieważ ostatnio niestety plastik wypada w tym zestawieniu najkorzystniej, gdy porównano dane dotyczące papieru a, czyli takiego włókna, gdzie około 30% pochodzi z recyklingu reszta jest papier takiego w dzień z plastykiem kompostowalne, a oraz spory planami, czyli z taką zwykłą folią, która jest używana do trawki, a w plastikowej trawie to niestety ten polietylen wypada najlepiej ta różnica jest przeogromna bo gdy np. mówimy tutaj sposób swoją posługujemy się np. litrach wody dla polietylenu jest potrzebne 58 około litr wody do produkowania 1000 sztuk, a dla papierowej torby w 1000, a to jest to są ogromne ilości, ale tutaj zawsze powtarzam, że ten ślad wodny jest jednym z czynników, które powoduje naszymi decyzjami konsumenckimi, bo nie powinniśmy zapominać o tym co dalej się, że jest tworzywami, jaką one dalej mają szansę na ponowne użycie na Recycling, gdzie trafią co się stanie, jeżeli trafią w miejsce niepowołane, bo stan wody jest tylko jeden z czynników, który ma wpływ na NATO co kupimy albo w jaki sposób kupimy tak samo sza węglowe zresztą, a więc, mimo że plastik wypada tutaj korzystne, jeżeli chodzi o ten ślad wodne szkła tutaj też wypada niekorzystnie niestety, ale np. słoma bardzo dużą szansę na ponowne używania wielokrotne używanie na restart, które u, którego można dokonywać się w zasadzie bez końca bez utraty jakości na surowo bez bez utraty jakości surowca odnośnie plastyku niemożna tego powiedzieć ta sprawa jakości będzie przy każdym kolejnym procesie przetworzenia tego tworzywa i plastyk nie może nie może funkcjonować w zamkniętym obiegu wyjaśnia zawsze to pogorszenie jakości będzie istniał będzie funkcjonowało tutaj oczywiście im bardziej zdatne do recyklingu tworzywo o tym też większą oszczędność wody, bo też o to nam chodzi właśnie w rankingu, a ponownym wykorzystywaniu tworzyw, żeby również tej wody jak najmniej używać w całym procesie produkcji Nc im częściej wybieramy takie tworzywa, które nadają się wraz z okręgu albo widzimy, że są wykonane stworzył w rankingu już teraz producenci zaczęli w ten sposób oznaczać swoje opakowania tym mniej pośredniego zużycia wody na produkt, który kupuję je tylko jeszcze Drodzy Państwo zaznacza 1 rzecz, a propos śladu wodnego jak duży on powinien być może raczej sprecyzuje nie znacie jak duży powinien być nasz przeciętny konsumencki ślad wodne, żebyśmy mogli uznać, że jest okej, że żyjemy tak jak trzeba, że oszczędzamy, że przywiązujemy uwagi do tego co wiemy co na siebie zakładamy to tylko tytułem już, jakby to pewnego rodzaju instruktażu dla tych z państwa słuchaczy, którzy zdecydują się też siadło na swój obliczyć, że dowiedzieli czy to dużo mało ten wynik, który otrzymają statystycznie na mieszkańca Unii Europejskiej ten ślad wynosi 120l na osoba z śle średnie zużycie wody przez 1 mieszkańca Unii Europejskiej dziennie, jeżeli chodzi o Polskę to około 100l wody na osoba i tak jest takie średnie zużycie, więc ciężko powiedzieć to jest właściwe czy nie właściwe są osoby, które będą tej wody, więc zużywać są osoby, które będą jej zużywać mniej to jest to bezpośrednie zużycie wody jedno z wyższych bezpośrednio z siedzibą w Europie mają Włosi oni zużywają 243l osoba Bułgarzy 191l Chorwacja 182l, ale np. takie statystyczne Amerykanina zużywanej wody 330l jeśli chodzi o bezpośrednie dzienne zużycie są do sądu dużej ilości, a jeśli mówimy temu o średnim zużyciu wody no to takie uznawane jest, że średni ślad wodne dla mieszkańca Polski to jest 3900l mi wyszło tak jak wspomniałem, że w kalkulatorze po 301600l nie możemy tak jakoś tak uważam, że to jest dosyć się dosyć oszczędne życie moje takie wodne które, które uprawiam, chociaż no mam czteroosobową rodzinę, więc tutaj właśnie jesteśmy w stanie uniknąć np. częstszego prania czy zmywania naczyń szczególnie w trybie pracy zdalnej, ale na uznaje się, że średni ślad jest takie 3900l na mieszkańca czy to jak dobry ślad czy w 3 czy złe pani mi oceniać pewnie im niższy tym lepszy każdy może sobie to efekt kalkulatora wodne takich, które są dostępne w internecie obliczać i sprawdzić co tak naprawdę najwięcej zużywa się marnuje tej wody kogo na co dzień no właśnie odpowiedzialność społeczna odpowiedzialność Obywatelska jest w bardzo ważna w procesie zmian, które zachodzą częściowo, a niektóre będą musiały w końcu rozpocząć i teraz wrócę do tematu, o którym tak przynajmniej wydaje mówi się ostatnio coraz częściej czyni to paląca potrzeba transformacji energetycznej dane płynące ze strony kampanii co z tą wodą to 70% wody w Polsce zużywa w tej chwili przemysł elektrociepłownie i elektrownie no i teraz pytanie do pana Piotra czy my jesteśmy w stanie poprawić sytuację naszych zasobów wodnych bez tej wspomnianej transformacji energetycznej i bez odejścia przede wszystkim od spalania węgla no to jest konieczność z 2 względów pierwszy to taki, że bez redukcji emisji bez zatrzymania tych zmian przynajmniej spowolnienia w najbliższym okresie nie możemy oczekiwać poprawy sytuacji również, jeżeli chodzi o dostępność zasobów wodnych, bo te zależności są bardzo klarowne, więc to jest taki wymiar generalny no potrzeba natychmiastowej zmiany w energetyce powstrzymania już w nos no jak najszybciej by naprawdę jesteśmy tutaj na na krawędzi tej niezwykle eksploatacyjnej i emisyjnej gałęzi gospodarki po prostu jest to absolutnie natychmiastowej zmiany jest to opinia potwierdzona i opinia, którą wygłaszają wszędzie naukowcy, która jest oparta na liczbach i faktach jest to absolutnie nieuniknione natomiast z drugiej strony, jeżeli chodzi już bezpośrednio wpływ na zasoby wodne chciałbym państwu uwagę zwrócić tutaj na na to w jaki sposób Górnictwo w Polsce energetyka bezpośrednio oddziałuje na wodę jednym z takich przykładów są kopalnie odkrywkowe, które nas ogromnym stopniu przyczyniają się regionalnie do pogłębiania problemu problemu suszy to są kopalnie, które bardzo często wielkoobszarowych ściągają jak wielki lej depresyjny wodę okolicznych miejscowości i te problemy są tam bardzo realne odczuwają je mieszkańcy tych terenów i odczuwa je środowisko mamy te przykłady wysychających jezior gdzie, gdzie ten spadek poziomu wód powierzchniowych można obserwować z roku na rok mamy przypadki wysychające po prostu ze studni i obszarów nadających się do upraw, czego przyczyną jest działalność kopalni odkrywkowych o tym mówić głośno to trzeba rozwiązywać tutaj tych problemów nie można ukrywać mówi, że nie ma wpływu, bo jesteśmy w 2001. wieku wszystko można zmierzyć udowodnić tutaj bardzo brakuje zdecydowanych kompetentnych rzeczowych reakcji państwa na sam na sposób gospodarowania wodą wpływ tych kopanina na nowo, ale drugi aspekt energetyki o tym chciałem powiedzieć to jest sprawa pobierania rzek wód na potrzeby chłodzenia w elektrowniach węglowych o systemie otwartym getta, gdzie woda jest niezbędna to dochodzenie mamy przypadek elektrowni Kozienice, która zbudowała sobie nagle przegrodę na Wiśle dniem państwo są świadomi tego, że kilka lat temu Wisła została nagle przeprowadzona w okolicy Kozienic do dzisiaj tak naprawdę toczy się spór czy jest legalne wojewoda tam wydał pozwolenie miało być czasowe funkcjonuje dzisiaj, czyli taka prowizorka, która trwa bardzo długo aż i ostatnie badania naukowe zrobione przez socjologów pokazały jak jest wpływ na ich cofane organizmy wodne Aes pobierania wody rzek na potrzeby chłodzenia tego typu elektro miliony z Odrą okazuje się, że za, że w ogóle nie oszacowaliśmy tego w jaki sposób funkcjonowanie elektrowni może wpływać na na liście fauny są tam po prostu zasysane ogromna i ilości organizmów wodnych, które nie przeżywają en po przejściu przez instalację chodzącą więc, więc proszę też pamiętać, że mówimy o zużyciu wody przez przemysł, że często się mówi, że tak, ale ta woda wraca do środowiska z powrotem w przypadku chłodzenia ona pobierana z rzeki wypuszczana do niej z powrotem tylko, że już o innych parametrów m.in. o parametrach które, które podnoszą temperaturę wody, gdy stan wiedzy na dzisiaj i badania naukowe pokazują jak ogromny wpływ za każdym razem ingerujący w naturalne środowisko mają również elektrownie konwencjonalne węglowe a gdzie używa się to dochodzę, więc to są mega realne problemy, które wymagają rozwiązania i to natychmiast transformacja energetyczna jest niezbędna jest konieczna z tych względów i to i to bardzo szybkim tempie uwzględniającym to, że ludzie, którzy pracują w tej w tej gałęzi gospodarki od górnictwa poczynając na energetyce kończące potrzebują wsparcia nie ma co oszukiwać, mówiąc że dalej będzie system tak funkcjonował dalej będzie wydobywany węgiel dalej będziemy produkować tą brudną energię, bo tak chcę państwu, bo te możliwości za chwilę się skończą państwo nie zapewni już dzisiaj programu odejścia tym ludziom od i programów wsparcia dostaną w dramatycznej sytuacji za za kilka lat tego nam też bardzo brakuje dlatego apelujemy o tzw. sprawiedliwą transformację, a i to już nie tylko organizacje pozarządowe, ale proszę SUV-a zauważyć również regiony Polski, które są zależne od górnictwa od energetyki samorządy same zdają sobie sprawę z tych zagrożeń i same podejmują współpracę z organizacjami, które mogą w tym pomóc chciałbym, żeby to była pomoc systemowa państwa, a nie jedynie apele organizacji i organizowanie się samorząd jeszcze nawiąże panie trzeba wspomniane już ekspertyzy woda w rolnictwie no właśnie co z polskim rolnictwem w jaki sposób ono gospodaruje zasobami wodnymi czy rolnik np. które który jest bardzo świadomym rolnikiem bardzo świadomym konsumentem bardzo świadomym obywatelem chce prowadzić zrównoważone pod względem zużycia wody gospodarstwo ma w Polsce w ogóle taką szansę to jest praktycznie realne do do zrobienia może zacznę od tego, że właśnie koalicja żywa ziemia myśląc o tym w jaki sposób pokazać problem użytkowania dostępności przyszłości wody w rolnictwie wydał obecnie ekspertyzę do lektury, której zachęcam, ale tą ekspertyza otwiera głos rolnika takiej osoby, która bezpośrednio odczuwa konsekwencje zmian klimatu można powiedzieć konsekwencje tego również związane z wodą jej dostępność to jest dla mnie niezwykle cenna obserwacja człowieka, który na własnej skórze odczuł, prowadząc gospodarstwo rolne przez 30 lat w jaki sposób to dotyka gospodarowania sekret człowiek, który przestawił się całą produkcję na produkcję ekologiczną ME bardzo zwraca uwagę na to co w tym jego otoczeniu się dzieje zachęca do lektury tej ekspertyzy mam nadzieję, że natrafi bardzo szeroko nie tylko do tych do tej administracji zajmującej się gospodarką rolną, ale bezpośrednio do do ośrodków doradztwa Rolniczego ida rolników, bo tam wskazujemy i wskazują eksperci od rolnictwa i sami rolnicy, ale również eksperci od zasobów wodnych od hydrologii i w jaki sposób rolnictwo można zmieniać jak istnieją możliwości zmiany sposobu gospodarowania w taki sposób, żeby tą wodę nie tylko oszczędzać, ale retencjonowania używać ma na miejscu, a kilka takich kluczowych rzeczy, o których piszemy w tej ekspertyzie to, że po pierwsze, diagnoza stanu wskazuje, że skutki konsekwencje zmian klimatu realną rolnictwa będą ogromne bardzo szybkie i na nie musimy się przygotować 4 z nich będą miały absolutnie kluczowe znaczenie dla rolnictwa pierwsza to o to, że zmienia mam się częstotliwość rozkład opadów w konsekwencji zjawisko suszy i powodzi drugi to, że mamy do czynienia ze wzrostem średniej temperatury powietrza i wydłuża się okres wegetacyjny do tego również polskie rolnictwo musi się zaadoptować trzecia to jest wzrost notowany i udowodnione i odczuwalne częstotliwości ekstremalnych zdarzeń powodom po pogodowych, czyli mamy do czynienia teraz ze zjawiskami huraganu błyskawicznej powodzi bardzo gwałtownych opadów opadów Gradowi itd. tak dalej i czwarta rzecz to jest nasilenie się w najbliższym okresie występowania nowych chorób szkodników w związku z tymi 3 powyższymi punkta, a więc to są kwestie, które na, które wskazujemy ekspertyzie woda w rolnictwie i do których również mamy bardzo konkretna rekomendacji rolnictwo może się zmieniać pan więc, że rolnik, który na bieżąco gospodaruje IMI widzi tę zmianę bardzo często już dzisiaj podejmuje świadomie takie decyzje przykładem jest sprawa Melioracji proszę sobie wyobrazić, że w Polsce mamy ponad 6,51 000 000ha gruntów zmeliorowanych zmeliorowanych po wojnie na potrzeby właśnie intensyfikacji produkcji rolnej, ale ta melioracja pierwotnie miała mieć 2 funkcje 1 taka, żeby szybko odprowadzić nadmiar wody i zwiększać produkcję rolną na terenach podmokłych, czyli jak najszybciej się pozbyć wodę, a druga funkcja planowana, ale niestety się nie uda to taka, żeby w okresach na okresy Niziołek suszy zatrzymywać, bo to co się stało mamy też się pół 1 000 000ha zmeliorowanych mamy blisko około 300 000 km rowów melioracyjnych i proszę sobie wyobrazić, że tylko na 10% tych rowów istnieją urządzenia pozwalające na zatrzymanie wody magazynowa, czyli do, czego doprowadziliśmy doprowadziliśmy do tego, że ogromna część Polski jest zmeliorowanych taki sposób, że stale odprowadzane wody stało z systemem rowów melioracyjnych przyspieszamy odpływ wód terenów rolniczych pogłębiane są te teatrowi czyszczone po to, żeby odprowadzać wodę i to w momencie, kiedy powinniśmy zacząć się retencjonowania i gromadź to jest niezwykle ważna myślę, że te programy rządowe zamiast mówić o tej gigantomanii jakiś projektach budowy sztucznych zbiorników i zator proszę zwrócić uwagę że, że zapowiadaną inwestycję ponad 100 miliardów złotych drogi wodne w Polsce w okresie 2001. 2, kiedy po prostu odchodzi w niepamięć zamiast gigantomanii trzeba właśnie inwestować w retencję krajobrazową retencji również na terenach Ron to jest coś co wymaga absolutnie systemowej zmiany ale, żeby nie być gołosłownym powiem, że obliczenia pokazują że, gdybyśmy byli w stanie zwiększyć retencję glebową średnio jedynie od 20 mm to znaczy więcej zatrzymywać w glebie wody za w skali całej zlewni na tych terenach, których państwo powiadają, gdybyśmy zamiast spuszczać wodę non stop rowami przetrzymywali ją przez zastawki rządowej tego, gdybyśmy zwiększyli retencję glebową średnio o 2cm to na teren użytków rolnych w Polsce retencjonowania byśmy blisko 4km³ wody czyli, czyli 4 miliardy metrów sześciennych wody w lasach około 2km szczęściem, czyli łącznie uzyskalibyśmy możliwość zatrzymywania około 10% rocznego odpływu z terenu Polski są gigantyczne możliwości retencji gigantyczne przekraczające obecnie zdolność retencyjną zbiornika sztucznych, na które bez celujemy z naszych podatków, które wymagają utrzymania, które niszczą środowisko jest bardzo ważne, żeby uświadomić sobie, że takie pieniądze tych planowanych wielkich gigantycznych inwestycji, które nie są potrzebne jest pierwszym wieku zwiększenie retencji nie wymaga budowy dużych za proszę państwa czasem po prostu uświadomić że, że te pieniądze powinny trafić do użytkowników grąd też rolników po to, żeby zatrzymywali, bo tam, gdzie spadnie do zwiększać retencję krajobrazowo no tego, a i to jest coś co w takiej sferze deklaratywnej jest pozornie zrozumiane przez decydentów, bo w programach rządowych pisze się, że jest to ważna sprawa tak ważna jak ochrona terenów podmokłych, które są naturalnym naszym magazynem wody natomiast w strefie tej realnej równocześnie te programy zawierają listę inwestycji w retencję sztuczne zbiorniki zapory tak dalej, więc mamy ogromny dysonans po prostu myślę, że ten moment, w którym naprawdę trzeba skończyć się z tą wiarą w inżynierię wodną i wrócić do natury, bo tam są rozwiązania, o co apelujemy nie tylko jako koalicja uważa Maciej zrzeszające organizacje zajmujące się rolnictwem, ale koalicja Ratujmy en rzeki organizacje pozarządowe nauka i na co wskazują obecne analizy i ostatnia już rzecz, którą działa w tym kontekście powiedzieć wydaje mi się, że bardzo ważne do tego, żeby tak się stało jest reagowanie mam na myśli to, że my jako społeczeństwo jako obywatele powinniśmy reagować na to co co dzieje się złego, jeżeli widzimy, że ja jakaś rzeka, którą znamy jest zagrożona zostaje w niej kopara zaczynają znowu parować muzyka albo próbować dostawać coś co znamy, jako że naturalną to powinniśmy reagować i naprawdę apeluję o to i tutaj stworzyliśmy taką sieć strażników rzek oni można poczytać na ich stronie WWF Polska, ale również koalicja Ratujmy, że rzeki bardzo angażuje się takie ostatnia interwencja, jeżeli jako obywatele będziemy interweniować i zapobiegać niszczeniu rzek jezior i wód powierzchniowych również również niszczenie przez instytucje zajmujące się obecnie gospodarką wodną to jest szansa na to, że ten trend odwrócimy nie bądź po prostu błędne bądź obojętny nie bądźmy bierni, ale pytanie brzmi jak duży jest wpływ konsumentów na skalę zużycia wód w Polsce to znaczy co realnie możemy zrobić oprócz tego, że możemy zmienić swoje nawyki, o czym mówiła pani Katarzyna i oczywiście zaraz do powiemy panie Piotrze co tak naprawdę realnie możemy zrobić my jako my jako statystycznie Polacy nie jako, a nie jako politycy, którzy faktycznie mają oni mają moc decyzyjności uważam, że powinniśmy reagować to jest oczywiście wszystko, o czym mówi Katarzyna jest bardzo ważne o ta nasza świadomość tego w jaki sposób jako konsument wpływamy na zasoby wodne jest niezwykle ważna też ogromna rola uwrażliwienie społeczeństwa na to że, dokonując naszych wyborów mamy wpływ na to czy marnujemy zasoby wody czy oszczędza jest mega ważne natomiast bardzo ważna jest również reagowanie na przypadki i niszczenia wód powierzchniowych na na torze co się dzieje na rzece na jeziorze po prostu my jako obywatele powinniśmy bronić za sobą wodnych sposób oczywiście zgodne z prawem formalnie pytając, składając wnioski reagują, bo niestety pomimo pomimo tego, że deklaruje się, że państwo deklaruje to, że dba o wody właściwie mamy bardzo mały Łoś szanse na realizację głównego celu gospodarowania wodami, jakie wyznaczono w Europie głównym celem obecnie jest uzyskanie dobrego stanu wód nie nie to, żebyśmy inwestowali nie wiadomo co Hydro rozwiązania, więc tym tym administracja publiczna się zajmuje bardzo słabo i oto jako obywatele powinniśmy zadbać, żeby jednak ci, których wybraliśmy tę w tym zajęć, ale i rolnik jako właściciel działki jako właściciel domu możemy również bardzo przyczyniać się do tego, żeby retencjonowania wody ME poczynając od działań w miastach, jeżeli mamy najmniejszą szansę podstawić beczkę pod rynnę w swoim domu i gromadzić wodę i używać do poddania trawnika zamiast używać wody z wodociągu bokserscy tych, którzy są właścicielami większych działek gdzie, jeżeli jakiś rów melioracyjny to zamiast spuszczać tą wodę pogłębiać ten rów to spróbujmy zatrzymywać w wodzie po rolnika, które gospodarując na dużych obszarach może zrobić mnóstwo, żeby nie tylko oszczędzać wodę aleją retencjonowania i tu jest cały katalog rozwiązań również do znalezienia sport tejże koalicji żywa ziemia począwszy od zmiany sposobu gospodarowania na na ma przez rolnika na swoim terenie poprzez strefy buforowe tworzenie oczek retencję wody po prostu tam tam, gdzie widziano spadnie, więc warto warto zajrzeć do tych materiałów również myśląc o tym co może stać się z wodami, chociaż raport jest znacznie szersze przygotowaliśmy takie opracowanie Polska 22050 roku gdzie, gdzie pokazaliśmy różne scenariusze tego jak Polska może wyglądać 2050 roku w zależności od naszych zachowań zachęca do lotu lekturę zachęcam również do zajrzenia do takiego opracowania raport wodne, które zostało wydane obecnie w ramach inicjatywy open Eyes ekonomistami pod redakcją prof. Kuncewicza i tam z kolei około 20 ekspertów od wody zdiagnozował dzisiejsze stan gospodarki Wodnej podaje swoje rekomendacja to są rzeczy, które na, które warto zwracać uwagę i ich to są to są opracowania, które pokazują jak dużo musimy zmienić jak radykalnie zmienić podejście do wody i obywateli i przede wszystkim rządu systemowych rozwiązaniach, żeby poradzić w nadchodzącym kryzysem, bo pani Katarzyna ja jeszcze dopytam o 1 ważny aspekt cen w gospodarowaniu zasobami wody, ale nie tylko, jaką rolę odgrywa to marnowanie żywności problem, z którym w Polsce wciąż borykamy się dość znacznej skali w jaki sposób wpływa to właśnie na zasoby wodne możemy lubimy robić zapasy, że niewielu z nas robi sobie audyt powiedzmy lodówki czy spiżarni przed wejściem do sklepu, że wyrzucamy jedzenie, jakie to ma znaczenie ten aspekt mamy marnujemy około 13 żywności, która jest produkowana jako konsumenci tego co mamy w domach, ale również marnuje się także bezpośrednio jeszcze zanim dotrze często do sklepu, owszem i o tym też bardzo rzadko się mówi, że są różne metody na marnowanie żywności również w gotowanie zresztą czy wstrzymywanie się przed kolejnymi zakupami w momencie, gdy ta lodówka nie jest do końca pusta i kreatywne używanie tych produktów, które byśmy być może wcześniej nie połączyli dlatego szczerze zachęcam, bo tak naprawdę my, wrzucając tam również zapasy wody, które zostały zgromadzone użyte przy wytwarzaniu żywności dla porównania kilogram wyrzuconych w bazie tak już uśredniając wrzucony w parze do kosza jest ponad 300l wody, a kilograma mleka czy złe litr mleka jest już 1000l wody to jest to są duże ilości ME sobie często nie zdajemy z tego sprawę kilogram wołowiny jest 15 000l wody dlatego po pierwsze, zwracajmy uwagę na naszą GTS, czego się składa, jakie ślad wodny naszej diety, bo to też możemy zbadać, ale też dbajmy o to, żeby nie wyrzucać nie wyrzucać jedzenia śmieci tylko jednak rozsądnie kupować rozsądnie wykorzystywać używać broni mamy tak, żeby się właśnie ona nie miała szansy zmarnować jeszcze tylko chciałam się odnieść do tego co pan Piotr wspomniał o tym co każdy z nas może zrobić, żeby ta woda była lepszej jakości, żeby oszczędzać oszczędzaniu trochę mówiliśmy oraz o samą jakość teraz trochę jeszcze chodzi my często nie zdajemy sobie sprawę, a co tak naprawdę spuszczane z wodą do kanalizacji, bo okazuje się ziarno ma lekarz pranie może generować 1 000 000 cząstek mikroplastiku, jeżeli np. nasza garderoba składa się głównie ubrań tworzyw sztucznych np. poliestrowych czy dolarowych i tutaj też zwraca szczególną uwagę na to, że jasne ubrania często są tańsze są lżejsze są, a sama produkcja poliestru jest mniej, bo chłonna niż produkcja ubrania w bawełnę, ale co się dalej dzieje w tym ubrania, a też czy może niestety zaszkodzić jakości wody, która potem trafia do ścieków nawet oczyszczalni ścieków mają wezwanie do oczyszczenia wody Essence mikro włókien, a stworzył sztuczne czy mikro plastikowych cząsteczek taki mikro plastyk może się również znaleźć w naszej wodzie z kosmetyków, które używane Sejm peelingów częstsze z innej kosmetyków, które często mają jakieś takie działanie ścierające co prawda takiego typu typowych mikro plastikowych cząsteczek już coraz mniej firm używają, bo on zostać zakazane, ale nadal ktoś ma jakieś starsze kosmetyki w domu to one mogą się trafić, ale warto sprawdzać składy kosmetyków środków czyszczących, których używamy na co dzień i zwracać uwagę na bezpłatnych, które szczególnie noszą nazwę akryl AIDS albo gdzieś w nazwie znajduje się polietylen i wówczas powinno się zapalić w naszej głowie taka czerwona żarówka i i ja bym nie zachęcała do kupowania tego typu kosmetyków czy środków czyszczących w sobotę też ma wpływ na jakość wody co z tego, że nie będzie miał oszczędzać, gdzie nie będziemy zakręcać kran przy myciu zębów jak tak naprawdę to co będziemy spuszczać ze ściekami, a będzie potem dalej chodziło nam środowisku natomiast jest taka rzecz która, która często pomijana i dotyczy leków i dlatego że w jest także bardzo często te leki przeterminowane trafiają po prostu z Doda oczyszczanie spuszczane są do kanalizacji, a obecne systemy oczyszczania nie pozwalają na wyczyszczenie substancji chemicznych czy, zwłaszcza w przypadku leków hormonalnych takich, które powodują ogromne zmiany w środowisku wodnym, więc tutaj taki apel, że wszystkie przeterminowane leki trafiają z powrotem do aptek, które wiedzą jak to ma obowiązek zbierania i wiedzą jak przetwarzać absolutnie nie do, a nie do kanalizacji wiedzą już mamy proszę państwa mam nadzieję, że państwo wyniosą z tej audycji bardzo dużo merytoryki takich praktycznych wskazówek przede wszystkim dotyczących tego jak zacząć, a później jak działania mające na celu ochronę zasobów wodnych kontynuować dziękuję serdecznie Piotr nie zna chiński WWF Polska i forum inicjatyw społecznych i Katarzyna Węgrowska promotorka ekologicznego życia z umiarem, bo dzisiaj moim gościom dziękuję bardzo, dziękuję bardzo oblicz swój ślad wodny link znajdziesz na Instagramie klimat zmian i zacznie wprowadzać zmiany na lepsze, chroniąc środowisko dbamy o nasze bezpieczeństwo, chroniąc środowisko czynimy też mniej prawdopodobnymi kolejne konflikty zbrojne takie jak ten najbardziej dramatyczny z ostatnich lat konflikt trwający w Syrii do jego wybuchu też pośrednio przyczyniły się zmiany klimatu przede wszystkim susza do usłyszenia klimat zmian podcast ekologiczny Małgorzata Gołota rozmowa z ekspertami praktykami życia Eko nasz Klima potrzebuje zmian musimy zmienić swoje przyzwyczajenia nawyki tokfm PL do wysłuchania podcastu zaprasza izba gospodarcza ciepłownictwo polskie organizator kampanii 20 stopni dla klimatu Zwiń «

Woda to deficytowe dobro. Marnujemy ją nie tylko w wannie czy zmywarce. Warto obliczyć "ślad wodny"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: KLIMAT ZMIAN

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 14:00

Najnowsze Podcasty

Jak Amerykanie reagują na zacieśnianie relacji rosyjsko-chińskich?

"Memoriał jest żywy. Memoriał jak się okazało nie da się zniszczyć" - represji ciąg dalszy

Czy rolnicy zagłosują na PiS jesienią?

"To jest jak dymisja" były ambasador o zachowaniu Jana Emeryka Rościszewskiego

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL